Algemeen Ouderen Verbond (AOV)

Het AOV was een belangenpartij, die op 1 december 1993 door Martin Batenburg¹ werd opgericht. Het Verbond wilde opkomen voor de belangen van ouderen. Het AOV, dat spoedig te maken kreeg met interne ruzies, ging later op in de Verenigde Senioren Partij² (VSP) en de Ouderenunie³.

Van 1994 tot 1998 had de partij 6 zetels in de Tweede Kamer, maar de Tweede Kamerfractie⁴ viel al spoedig uiteen.

Bekende personen binnen het AOV waren oprichters Martin Batenburg en Will Verkerk⁵ en fractievoorzitter Jet Nijpels⁶.

• * 

  (Nog) niet beschikbaar

Aanleiding voor de oprichting waren bezuinigingen op bejaardenoorden. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1994 behaalde de partij in Eindhoven al direct veel zetels en kwam zij in het college van B&W.

In de aanloop naar de verkiezingen organiseerde het AOV in het PSV-stadion een protestbijeenkomst tegen bezuinigingen op de AOW, die massaal bezocht werd. De populariteit van de partij nam een enorme vlucht toen onder het CDA-PvdA kabinet-Lubbers III⁹ vlak voor de Tweede Kamerverkiezingen in 1994 de AOW op de tocht kwam te staan.

Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 1994⁷ boekte het AOV een groot succes: de partij behaalde 6 zetels. De 326.129 kiezers van het AOV bestonden voornamelijk uit voormalig CDA¹⁰-stemmers uit de katholieke zuidelijke provincies. Ook een andere ouderenpartij, de Unie 55+¹¹, wist een zetel te behalen. Beide partijen namen plaats in de oppositie.

Van 1995 tot 1999 had de AOV ook 2 zetels in de Eerste Kamer¹², hoewel senator Batenburg zich in 1998 onafhankelijk van het AOV verklaarde.

Al in het najaar van 1994 ontstond onderlinge frictie in de AOV-fractie, onder andere tussen oprichter Batenburg en fractievoorzitter Nijpels. De interne conflicten leidden tot het uiteenvallen van zowel de fractie als het partijbestuur in 1995.

De scheuring leidde er ook toe dat de twee Eerste Kamerzetels van het AOV (1995-1999) werden bezet door twee tegenstanders, Batenburg en Hendriks. In 1998 verklaarde Batenburg in de Eerste Kamer verder te gaan als de fractie 'Martin Batenburg'. Jan Hendriks¹³ trad in mei 1998 toe tot de fractie van het CDA.

In 1998 deed Batenburg met het Nieuw Solidair Ouderen Verbond (NSOV) mee aan de Tweede Kamerverkiezingen. Het AOV bundelde de krachten met Unie 55+. De combinatie AOV/Unie 55+ kreeg 45.994 stemmen; een fractie van het aantal in 1994 en niet genoeg voor een zetel. De andere ouderenpartijen (NSOV en Senioren 2000) haalden elk nog minder stemmen en dus ook geen zetel.

Als de ouderenpartij in 1998 hun krachten hadden gebundeld en één lijsten hadden ingediend, had er wel één zetel voor ze ingezeten. Na 1998 verdwenen de ouderenpartijen uit het parlement.

Voor de verkiezingen van 2002 hadden Algemene Senioren Partij en de Ouderenunie zich samengevoegd tot de Verenigde Senioren Partij (VSP). Ook oud-leden van het AOV en Unie 55+ vonden onderdak in de VSP. De Unie 55+ nam de naam Ouderenunie aan. Samen met de Vrije Indische Partij¹⁴ (VIP) nam deze Ouderenunie met één lijst aan de verkiezingen deel. Zowel de VSP als de VIP/Ouderenunie behaalden geen zetels.

Naast de politiek leider Martin Batenburg waren andere bekende personen van de partij medeoprichter Will Verkerk en fractievoorzitter Jet Nijpels.

Martin Batenburg¹ (1919-2002), gepensioneerd Philips-werknemer en oprichter van het AOV. Vanwege interne conflicten stapte hij in 1998 uit het AOV en richtte het Nieuw Solidair Ouderen Verbond (NSOV) op.

Als senator speelde hij geen opvallende rol, al gaf hij wel de doorslag in de 'Nacht van Wiegel'¹⁵. Als enige stemde hij bij de eerste lezing vóór, en bij de tweede lezing tegen het voorstel tot invoering van een correctief referendum.

Will Verkerk⁵ (*1938), medeoprichter en fractievoorzitter. Voorheen was hij journalist en voorlichter bij diverse gemeenten.

Jet Nijpels⁶ (*1947) werd in 1994 op 46-jarige leeftijd fractievoorziter van het AOV. Daarvoor was zij in Eindhoven raadslid voor de VVD en, na afsplitsing, voor haar eigen lijst-Nijpels. Na het uiteenvallen van de AOV-fractie in 1995 bekleedde zij tot 1998 haar Tweede Kamerzetel als de Groep-Nijpels.

Meer over

Kijk voor meer informatie over de AOV op de website van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen.

• 1. 

  Oprichter, voorzitter en senator van het Algemeen Ouderen Verbond (AOV). Was geruime tijd personeelschef, onder meer bij Philips in Eindhoven. Werd na zijn pensionering politiek actief. Was korte tijd succesvol met zijn ouderenpartij, maar door ruzies viel die partij spoedig uiteen. Kwam op 76-jarige leeftijd in de Eerste Kamer. Speelde een doorslaggevende rol bij de afwijzing van het correctief referendum. Zijn laatste jaar in de Eerste Kamer vormde hij de eenmansfractie 'Martin Batenburg' en na zijn vertrek als senator werd hij lid van het CDA.
   
• 2. 

  De VSP was een belangenpartij. De partij ontstond in 2001 na een fusie van de Algemene Senioren Partij en de Ouderenunie. De partij kwam op voor de belangen van senioren in Nederland, zonder dat daarbij het algemeen maatschappelijk belang in het gedrang mocht komen.
   
• 3. 

  De Ouderenunie was de opvolger van de Unie 55+, waarvoor Bertus Leerkes van 1994-1998 in de Tweede Kamer zat. De partij zette zich vooral in voor de behartiging van de belangen van ouderen, maar wilde het algemeen maatschappelijk belang niet uit het oog verliezen. Aan de Tweede Kamerverkiezingen van 2002 werd deelgenomen via een gecombineerde lijst met de Vrije Indische Partij (VIP), maar dat leverde geen zetels op.
   
• 4. 

  De fractie van het Algemeen Ouderen Verbond (AOV) was van 17 mei 1994 tot 19 mei 1998 in de Tweede Kamer vertegenwoordigd. De samenstelling wisselde sterk door allerlei conflicten. Van de zes leden bleef er uiteindelijk één over. Tussen juni en augustus 1995 vormden Jet Nijpels, Leo Boogaard en Liesbeth Aiking de AOV-fractie. Op grond van een partijbesluit werden daarna de leden Van Wingerden en Verkerk als rechtmatige AOV-fractie beschouwd. Verkerk en Van Wingerden kregen in maart 1998 ruzie.
   
• 5. 

  Voormalige voorlichter van de gemeente Eindhoven, die vier jaar als Ouderenvertegenwoordiger in de Tweede Kamer zat. Kwam na anderhalf jaar in conflict met fractieleider Jet Nijpels, waarna de fractie splitste; zij beschuldigde hem er zelfs van fysiek geweld te hebben gebruikt. Vormde na die breuk samen met Van Wingerden de AOV-fractie. Aan deze samenwerking kwam kort voor de verkiezingen van 1998 een einde. Kaartte als Kamerlid de millenniumproblematiek aan (de mogelijkheid dat verouderde computersystemen niet meer zouden werken na ingang van het jaar 2000).
   
• 6. 

  Fractieleider van het AOV en later van de naar haar genoemde groep-Nijpels in de Tweede Kamer. Was actief in de Eindhovense gemeentepolitiek, stapte na een conflict uit de VVD en werd in 1994 lijsttrekker van het door Martin Batenburg opgerichte Algemeen Ouderenverbond. Kon als voorzitster de haastig samengestelde fractie echter niet bijeenhouden en scheidde zich met twee anderen af. Richtte toen Senioren 2000 op. Na de verkiezingen van 1998 waarbij die partij geen zetel behaalde, verdween zij uit de politiek. Schoonzuster van VVD-voorman Ed Nijpels.
   
• 7. 

  Op 3 mei 1994 vonden er Tweede Kamerverkiezingen plaats. Dit waren reguliere verkiezingen, nadat het kabinet-Lubbers III zijn hele termijn had uitgezeten. Daarnaast lag er een wijziging van de Grondwet voor ten aanzien van het niet langer ontbinden van de Eerste Kamer bij grondwetswijzigingen. Grote winnaars waren VVD en D66 en de nieuwe ouderenpartij AOV.
   
• 8. 

  Aan de Tweede Kamerverkiezingen in 1994 namen landelijk 23 partijen deel, en daarnaast enkele partijen die niet in alle kieskringen kandidatenlijsten hadden. RPF, SGP en GPV en AOV en Unie 55+ hadden een lijstverbinding.
   
• 9. 

  In het derde kabinet-Lubbers werkte het CDA samen met de PvdA. De VVD, coalitiepartner van het CDA in het voorgaande kabinet-Lubbers II, belandde na de verkiezingen van 1989 in de oppositie. CDA-leider Ruud Lubbers werd voor de derde keer premier.
   
• 10. 

  Het Christen-Democratisch Appèl (CDA) is een christelijk geïnspireerde partij in het centrum van het politieke spectrum. Henri Bontenbal is momenteel politiek leider van het CDA. De partij werd opgericht op 11 oktober 1980 als fusie van Anti-Revolutionaire Partij (ARP), Christelijk-Historische Unie (CHU) en Katholieke Volkspartij (KVP).
   
• 11. 

  De Unie 55+ was een partij die streed voor verbetering van voorzieningen voor ouderen, zoals de AOW en gezondheidszorg. De Unie 55+ had ook bestrijding van (jeugd-)criminaliteit en de gekozen burgemeester en minister-president hoog op de agenda staan. De partij werd opgericht in 1992. Na 1998 is de Unie 55+ opgegaan in de Ouderenunie.
   
• 12. 

  De Eerste Kamer is deel van de volksvertegenwoordiging en heeft met name een rol op wetgevend gebied. Over een wetsvoorstel moet, als de Tweede Kamer het heeft aangenomen, ook door de Eerste Kamer worden gestemd. De Eerste Kamer kan een wetsvoorstel nog tegenhouden.
   
• 13. 

  Correcte en sportieve voormalige Luchtmachtofficier, die in 1995 voor het AOV in de Eerste Kamer kwam. Bij de breuk in het Ouderenverbond in 1995 koos hij de zijde van Jet Nijpels en hij sloot zich dan ook aan bij de partij Senioren 2000. In het voorjaar van 1998 stapte hij echter over naar het CDA, waarna hij defensiewoordvoerder van de CDA-Eerste Kamerfractie werd.
   
• 14. 

  De Vrije Indische Partij (VIP) was een partij die de belangen wilde behartigen van iedereen die iets met het voormalige Nederlands-Indië of Suriname te maken had. De VIP werd opgericht in 1994 en is in 2006 opgehouden te bestaan. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2002 heeft de VIP samen met de Ouderenunie met één lijst aan de verkiezingen deelgenomen, maar deze combinatie wist geen zetels te behalen.
   
• 15. 

  In de nacht van 18 op 19 mei 1999 kreeg een wetsvoorstel tot invoering van de mogelijkheid voor een correctief referendum in de Eerste Kamer niet de vereiste tweederde meerderheid. Daarop bood het kabinet in de loop van 19 mei zijn ontslag aan. Vooral D66 was zeer ontstemd en teleurgesteld over de verwerping, omdat zij het referendum als één van haar 'kroonjuwelen' beschouwde.
   
• 16. 

  Diverse partijen zijn ooit vertegenwoordigd geweest in het Nederlandse parlement, maar nadien opgeheven. Een aantal daarvan zijn opgegaan in nieuwe partijen, waarvan sommige nog bestaan.