30 jaar interne markt: wat is het en wat levert het op? - Main contents
DEN HAAG (PDC i) - Het Europees Parlement i staat vandaag met een feestelijke ceremonie in Straatsburg stil bij de 30e verjaardag van de interne markt i. De interne markt is een van de belangrijkste verworvenheden van de Europese integratie en een van de voornaamste drijvende krachten van de EU.
De Europese interne markt, die op 1 januari 1993 in werking trad, maakt het vrije verkeer van goederen, diensten, mensen en kapitaal binnen de EU mogelijk. De interne markt ondersteunt de economische en politieke macht van Europa, speelt een belangrijke rol bij het versnellen van de economische ontwikkeling van nieuwe lidstaten en hielp de EU recent om de gevolgen van de coronapandemie en energiecrisis het hoofd te bieden.
Profijt interne markt
Volgens de Europese Commissie creëerde de interne markt sinds 1993 2,5 miljoen nieuwe banen in de EU, zorgde de markt voor een vervijfvoudiging van de onderlinge handel tussen lidstaten en werd er meer dan 800 miljard euro aan extra inkomen gegenereerd. Onderzoek van de Bertelsmann Stiftung uit 2019 toonde aan dat de interne markt de gemiddelde Nederlander 1500 per jaar oplevert.
Totstandkoming: Europese Akte en Verdragen van Maastricht en Amsterdam
Het creëren van een interne markt werd al in het Verdrag van Rome i (1957) genoemd als een van de centrale doelstellingen van Europese samenwerking. Het duurde echter enkele decennia voordat deze markt gerealiseerd werd. Met het aantreden van Jacques Delors als Commissievoorzitter in 1985 kwam het proces in een stroomversnelling.
Nadat de Europese Akte (1986) in een groot aantal gevallen de eis van unanimiteit voor besluitvorming afschafte, kwam er vaart in het opzetten van een gemeenschappelijke markt.
De interne markt werd op 1 januari 1993 opgericht na de ondertekening van het Verdrag van Maastricht in 1992. Vandaag bestaat de interne markt uit de 27 EU-lidstaten, IJsland, Liechtenstein en Noorwegen. Zwitserland heeft een gedeeltelijke toegang.
Hoewel de interne markt in 1993 werd gerealiseerd, was er op dat moment nog geen volledig vrij verkeer van personen. In 1997 werd de Schengenzone i in het Verdrag van Amsterdam opgenomen, waardoor vrij verkeer van personen mogelijk werd.
Consequenties: EMU, euro en concurrentiebeleid
De Economische en Monetaire Unie (EMU) werd in 1991 opgericht en in 1992 vastgelegd in het Verdrag van Maastricht i. Met het opzetten van een geharmoniseerde economische politiek wilden de Europese regeringsleiders i de werking van de interne markt stroomlijnen.
Plannen voor een gemeenschappelijke Europese munt stamden al uit de jaren 1970. De totstandkoming van de euro werd pas concreet in het Verdrag van Maastricht, uiteindelijk werd de nieuwe munt in 2002 ingevoerd. Met de euro en het daaraan verbonden beleid heeft de EU als doelstelling het verder bevorderen van de economische integratie.
Open concurrentie is van belang om de interne markt goed te laten functioneren. De EU zorgt voor regels die de concurrentie bevorderen om zo een goede prijs-kwaliteitverhouding voor de consument te garanderen en een eerlijk speelveld te garanderen voor bedrijven. De Europese Commissie kan lidstaten sancties opleggen bij zaken waar zij verstoring van de vrije markt vermoedt. Dit kan onder meer gebeuren wanneer bedrijven onterecht staatssteun i van lidstaten ontvangen.
Recente uitdagingen: corona en energie
De respons op recente crises zoals de COVID-19 pandemie en de huidige energiecrisis berust op een gemeenschappelijke Europese aanpak, afhankelijk van de werking van de interne markt.
In de initiële fase van de pandemie sloten een aantal lidstaten de EU-binnengrenzen om verspreiding van het coronavirus te voorkomen. Vervolgens besloot de Europese Raad de druk op de binnengrenzen te verlichten door de buitengrenzen van de EU te sluiten.
Doordat de binnengrenzen in Europa hierdoor konden openblijven tijdens de pandemie werd de werking van de interne markt gewaarborgd en konden vaccins en medische uitrusting de lidstaten die deze nodig hadden bereiken.
De Europese aanpak van de energiecrisis is gebaseerd op het REPowerEU-plan, dat afhankelijk is van de het vermogen van de interne markt om als EU gezamenlijk gediversifieerde energie aan te kopen en de uitrol van hernieuwbare energie te versnellen.
Economische supermacht
De interne markt is niet alleen economisch van groot belang, ook op het gebied van geopolitiek heeft de EU er profijt van. Rob de Wijk, directeur van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies, betoogt dat de EU dankzij de belangrijkste geïntegreerde markt ter wereld een geopolitieke supermacht is geworden.