Controversieel - Main contents

Onderwerpen (met name wetsvoorstellen) die politiek gevoelig liggen, kunnen in de periode dat een kabinet demissionair i is door de Tweede i en/of Eerste Kamer i controversieel worden verklaard. Dat betekent dat ze niet op de Kameragenda komen, totdat er een nieuw kabinet i is aangetreden. Er is uiteraard discussie mogelijk over welke onderwerpen controversieel zijn, waarover de Eerste en Tweede Kamer dan zo nodig een afzonderlijk besluit nemen. Als regel adviseren de Kamercommissies om welke onderwerpen het gaat.

Met het controversieel verklaren van onderwerpen wordt voorkomen dat het kabinet 'over zijn graf heen regeert'. Of met andere woorden: dat het aftredende kabinet nog snel even voor de verkiezingen omstreden zaken regelt, zonder dat de kiezers er aan te pas komen. Bovendien ontbreekt na het demissionair worden van een kabinet een parlementair sanctiemiddel. Het kabinet is immers al aftredend en kan dus niet nog eens door de Kamer naar huis worden gestuurd.

Een informele/ongeschreven regel is dat als een aanzienlijke minderheid vindt dat iets controversieel is, het onderwerp niet wordt geagendeerd. Daarvan kan echter worden afgeweken of het kan onderdeel van debat zijn. Beide Kamers stellen een lijst met controversieel verklaarde onderwerpen op als er een demissionair kabinet is.

Het zijn de Kamers die bij meerderheid bepalen wat wel of niet controversieel is, al kan een demissionair kabinet daar wel enige inspraak in vragen. Soms zijn er zaken die zo spoedeisend zijn, dat - ondanks het controversiële karakter - iets toch moet worden geagendeerd.

Voor de begroting geldt de informele regel dat het demissionaire kabinet niet al te veel nieuw beleid met financiële gevolgen voorstelt. Maar uiteindelijk is het aan de Tweede en de Eerste Kamer om akkoord te gaan met de begroting. In 2012 sloot het demissionaire kabinet-Rutte I een begrotingsakkoord met D66, GroenLinks en de Christenunie. Onder druk van de budgettaire crisissituatie bevatte dit akkoord bijvoorbeeld maatregelen met miljardenbezuinigingen.

Het is overigens ook mogelijk dat de begroting van een demissionair kabinet wordt weggestemd. Dat gebeurde voor het laatst in 1919 i.

In 2006 besprak de Tweede Kamer i onmiddellijk na de verkiezingen de politiek heikelijke vraag of er een generaal pardon moest komen voor uitgeprocedeerde asielzoekers. De Kamer nam toen een voor demissionair minister Verdonk i en demissionair kabinet-Balkenende III i onaanvaardbare motie aan.

Meer over