Neemt het kabinet de juiste afslag? - Main contents

'Ik wil me verbinden met hen die de groene afslag nemen'. Dit schreef de staatssecretaris in de brief van 18 september over het Natuurpact. Neemt de staatssecretaris zelf wel de groene afslag, dat is de vraag die de fractie van GroenLinks heeft bij dit wetsvoorstel.

Marijke Vos uitte scherpe kritiek op de wet decentralisatie investeringsbudget natuur. GroenLinks vindt dat het kabinet haar verantwoordelijkheid voor het nationale belang van een landelijk dekkende ecologische hoofdstructuur afschuift naar de provincies, onder het beslag van een enorme bezuiniging op natuur.

Met dit wetsvoorstel draagt het Rijk de budgetten voor verwerving, inrichting en beheer van natuurgebieden die onder de ecologische hoofdstructuur en Natura 2000 vallen over naar de provincies. De provincies worden verantwoordelijk voor de realisatie van een dekkend netwerk van de ecologische hoofdstructuur en zijn autonoom waar het de invulling van beleid en de besteding van de financiële middelen betreft. Gedeputeerde staten leggen verantwoording af aan provinciale staten, en niet langer aan het Rijk. Op deze wijze zal het nationale belang van een dekkende ecologische hoofdstructuur moeten worden geborgd, en zal Nederland moeten voldoen aan haar internationale verplichtingen met betrekking tot natuur, de bescherming van soorten planten en dieren, en de bescherming van hun leefgebieden.

Deze decentralisatie vindt plaats onder het beslag van een enorme bezuiniging op de budgetten voor natuur.

De fractie van Groenlinks heeft grote bedenkingen bij deze bezuinigingen, en zet vraagtekens bij de realisatie van de afgesproken natuurdoelen en de realisatie van een dekkende ecologische hoofdstructuur.

De staatssecretaris schrijft in de memorie van antwoord aan onze Kamer (2 september jl) dat zij alle vertrouwen heeft in het slagen van deze operatie, het realiseren van de natuurdoelen, het realiseren van een dekkende ecologische hoofdstructuur en het voldoen aan de Europese en internationale verplichtingen van Nederland.

Mijn fractie heeft een aantal kritische vragen.

In de kern betreft dit de vraag of de ecologische hoofdstructuur, zoals oorspronkelijk afgesproken (voor regeerakkoord kabinet Rutte I, en beleid ss Bleeker) wel gerealiseerd zal gaan worden, of planten, dieren en hun leefmilieu wel voldoende beschermd zullen worden, en of Nederland haar internationale/Europese verplichtingen wel kan nakomen op deze manier.

De staatssecretaris schrijft in de Memorie van antwoord dat met de beschikbare middelen en gemaakte afspraken Nederland zal voldoen aan zijn internationale verplichtingen. Hoe rijmt de staatssecretaris dit met de recente QuickScan van het PBL van de Hoofdlijnennotitie/Natuurpact (17 sept jl) waarin het PBL concludeert dat de internationale lange termijn doelen in 2027 nog niet binnen bereik zijn? En in 2027 voor 35% van de doelsoorten de condities nog onvoldoende zijn voor duurzame instandhouding.

Hoeveel hectares ecologische hoofdstructuur of Natuurnetwerk zijn er op dit moment, en hoeveelhectares zullen er in 2027 gerealiseerd zijn? (de tijdhorizon van het natuurpact/hoofdlijnennotitie). Een flink deel van de ecologische hoofdstructuur, zoals gepland in de periode van voor Rutte I/ss Bleeker, is definitief geschrapt door de staatssecretaris. Oorspronkelijk ging het immers om 728.000 hectare. Nu is de doelstelling van de staatssecretaris 680.000 hectare. Wil zij dit beamen? Waarom kiest zij niet voor volledige realisatie van de oorspronkelijke ecologische hoofdstructuur? Overigens heeft mijn fractie de vraag of die 680.000 hectare wel gerealiseerd gaat worden. Is het niet aanzienlijk minder? Graag een antwoord van de staatssecretaris op de vraag hoeveel hectares zij wil realiseren met haar beleid.

Als klap op de vuurpijl heeft het kabinet voor de komende 2 jaar, 2014 en 2015, de extra 200 miljoen voor natuur, of beter gezegd, de vermindering van de bezuiniging op natuur met 200 miljoen, voor de helft ingeleverd als bijdrage aan de extra bezuiniging van 6 miljard. Daardoor is er in 2014 nog maar 57% van het natuurbudget van 2013 beschikbaar. Een enorme korting in 1 jaar tijd.

(In 2015 is nog bijna 46 procent van het budget van 2013 beschikbaar, in 2016 en 2017 komt er 100 miljoen extra, om toch op gemiddeld 200 miljoen per jaar uit te komen).

Na een enorme,fel bekritiseerde aanslag op het natuurbudget onder leiding van staatssecretaris Bleeker/Rutte I, weer een bezuiniging van 100 miljoen de komende 2 jaar. Het beetje lucht voor natuur is weer afgeknepen tot een minimum, zodat na de stilstand van de afgelopen jaren ook in de komende 2 jaar weinig tempo kan worden gemaakt.

Ook de enorme bezuiniging op Dienst landelijk Gebied helpt niet, juist deze dienst is cruciaal voor verwerving van gronden voor natuur.

Graag een reactie van de staatssecretaris.

De staatssecretaris schrijft in de Memorie van antwoord over het nationale belang van een dekkende ecologische hoofdstructuur en het belang van de daarmee te realiseren internationale doelstellingen. Is de staatssecretaris het met de fractie van GL eens dat het Rijk de verantwoordelijkheid draagt voor het realiseren en borgen van dit nationale belang? En zo ja, welk resultaat moet gerealiseerd zijn, om aan het nationale belang van een dekkende ecologische hoofdstructuur te voldoen? Hoeveel hectares natuur zijn daarvoor nodig, met welke kwaliteit? Waar kunnen wij het Rijk, het kabinet, op afrekenen? Graag een antwoord van de staatssecretaris. Ik vroeg het u al, wat zijn u doelen, kwantitatief? En kwalitatief?

Hoe borgt het kabinet dat de onderlinge afstemming tussen de provincies van hun beleid ten aanzien van de ecologische hoofdstructuur leidt tot een dekkende en verbindende hoofdstructuur?

Welke instrumenten heeft u in handen heeft om deze te realiseren. U noemt in de memorie van toelichting de hoofdlijnennotitie(Natuurpact), waarin afspraken tussen Rijk en provincies over kaders en ambities worden neergelegd. Hoe bindend zijn deze afspraken, wat zult u doen wanneer afspraken niet worden nageleefd? Waar kunnen wij lezen welke de ambities zijn, kwantitatief en kwalitatief, waarover afspraken zijn gemaakt?

De monitoringssystematiek gaat niet verder dan nodig is ter voldoening aan de Europese rapportageverplichtingen, schrijft de staatssecretaris in de memorie van toelichting. Dat klinkt wel erg minimaal. Inzet op het minimum, maar is dat voldoende om tijdig te signaleren dat beleid onvoldoende werkt? Wat monitort u precies? De monitoring is een instrument om, zo nodig, tot bijstelling te komen. Hoe ziet u dat voor zich, wanneer en hoe zou u dat doen, wat heeft u in handen om tot bijstelling te komen? Is dat voldoende om te borgen dat belangrijke doelen tijdig gerealiseerd worden?

Het Rijk blijft verantwoordelijk voor de natuur buiten de ecologische hoofdstructuur. Waaronder de natuur die onder agrarische natuurbeheer valt. Opvallend is dat, waar het totale natuurbudget de komende 2 jaar meer dan gehalveerd is (van 800 terug naar 300 miljoen de komende 2 jaar) de staatssecretaris extra geld uittrekt voor agrarisch natuurbeheer, terwijl de effectiviteit en doelmatigheid van agrarisch natuurbeheer onvoldoende is. Er gaat de komende jaren 95 miljoen naar agrarisch natuurbeheer, terwijl dat nu 60 miljoen is. 30 miljoen hiervan zal worden bekostigd uit de exrta natuurgelden. Graag een toelichting op deze stijging van het budget, ten koste van het budget voor de ecologische hoofdstructuur. Gebiedscollectieven gaan het nieuwe agrarisch natuurbeheer uitvoeren. Is de staatssecretaris het met de fractie van GL eens, dat deze collectieven uit alle relevante en representatieve organisaties op gebied landschap, natuur en water in die streek moeten bestaan, en niet alleen uit mensen uit de landbouwwereld? Graag een reactie.

Natuur- en milieuorganisaties pleiten voor optimaal gebruik van de ruimte die het Europees landbouwbeleid biedt, om vergroeningsmaatregelen in de 1e pijler ambitieus in te vullen (30 procent van het geld alleen maar uitkeren als wordt voldaan aan de vergroeningsmaatregelen, 220 miljoen per jaar).

En om de maximale overheveling die mogelijk is van directe inkomenssteun (pijler 1) naar Plattelandsontwikkeling (pijler 2) te realiseren, dwz 15%, dit betekent 110 miljoen euro. De organisaties doen concrete voorstellen voor de besteding van deze gelden. Is de staatssecretaris het met GL eens dat, zeker in deze tijden van schaarse financiële middelen, de gelden zo effectief en doelmatig mogelijk moeten worden ingezet, en dat deze voorstellen van de natuur-en milieuorganisaties een goede richting aangeven?

In de brief van 18 september jl, over het natuurpact, schrijft de staatssecretaris dat in de gebieden met mogelijkheden voor natuurontwikkeling buiten het Natuurnetwerk/EHS de gebruiks- en ontwikkelingsmogelijkheden voor de bestaande functies niet vanwege het natuurnetwerk/EHS mogen worden beperkt. Betekent dit dat buiten de EHS economische ontwikkelingen niet worden beperkt, ook al is dat nodig ter bescherming van de natuur in de EHS en Natura2000? Betekent dit dat buiten de EHS verhoging grondwaterpeil, beperking bemesting niet toegestaan is? En dat infrastructuur geen strobreed in de weg mag worden gelegd, of grootschalige recreatievoorzieningen? Zo ja, dan kan dit een ondermijning van de natuurkwaliteit in de ecologische hoofdstructuur betekenen, en ondermijning van de natuurdoelen en internationale verplichtingen. Graag hoort mijn fractie van de staatssecretaris wat zij beoogt met deze passage uit de brief van 18 september jl.

Ook schrijft de staatssecretaris in de brief van 18 september jl dat met het natuurpact nieuwe ruimte voor ondernemers tot stand komt, wat jaarlijks 1000 tot 1500 banen in de marktsector oplevert. Aan wat voor banen denkt de staatssecretaris?

De programmatische Aanpak Stikstof (PAS) zou zelfs, volgens Ecorys, in het 40.000 banen opleveren, direct en indirect, doordat er ruimte komt voor bedrijven om zich te ontwikkelen. Overigens pas in het jaar 2027. GroenLinks vraagt de staatssecretaris concreet te benoemen om wat voor bedrijven en ontwikkeling het gaat. Betekent dit niet vooral uitbreiding van intensieve veehouderijbedrijven, toename van aantallen varkens en kippen, en ook schaalvergroting in de melkveehouderij? Meer megastallen, meer mest, meer aantasting natuur, milieu en volksgezondheid? Acht de staatssecretaris dit een gewenste ontwikkeling? Wil zij de maatschappelijke kosten van deze ontwikkeling in kaart brengen, naast de baten en extra banen?

Ik kom tot een afronding.

Mijn fractie constateert dat dit kabinet de komende 2 jaar een ongekende bezuiniging op natuur doorvoert. In de jaren daarna wordt dit enigszins gecompenseerd. Maar de klap voor natuur en landschap is zeer groot.

Ook constateert mijn fractie dat de ecologische hoofdstructuur definitief gekortwiekt is door dit kabinet.

Wij hebben dan ook grote twijfels bij het realiseren van de nationale doelen en internationale verplichtingen ten aanzien van natuur.

Ook vinden we dat het kabinet onduidelijk is in het concreet benoemen van de ambities die zij nastreeft, kwantitatieve doelen ontbreken.

De staatssecretaris spreekt mooie woorden over het versterken van de betrokkenheid van burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties bij de natuur. Zij nodigt hen zelfs uit te investeren in de natuur. En zij wil met hen de groene afslag nemen. Zolang zijzelf en het kabinet de harde bezuinigingslijn van de voorgangers voortzetten, is deze boodschap ongeloofwaardig en leidt de groene afslag naar natuurnetwerk dat aan alle kanten rammelt.

Mijn fractie heeft dan ook grote bedenkingen bij het voorliggende wetsvoorstel en wacht met grote belangstelling op de antwoorden van de staatssecretaris.