Opt-out - Main contents

Het begrip opt-out staat voor een uitzonderingsregeling waardoor een lidstaat van de Europese Unie i niet verplicht is om zich aan een bepaalde Europese afspraak te houden. Een regeling als een opt-out maakt het voor de Europese Unie i mogelijk om het proces van integratie voort te zetten ondanks het feit dat een of meerdere lidstaten niet van plan zijn zich te binden aan eventuele nieuwe Europese afspraken.

In het Verdrag van Maastricht i (1992) waren twee zogenoemde opt-out-clausules opgenomen. Deze hadden betrekking op het Verenigd Koninkrijk*, Ierland en Denemarken.

Economische en Monetaire Unie (EMU)

De eerste opt-out-clausule betreft deelname aan de Economische en Monetaire Unie i (EMU). Het Verenigd Koninkrijk* kreeg de mogelijkheid zelfstandig te besluiten niet deel te nemen aan de derde fase van de EMU (het invoeren van de euro i). Tijdens de Europese Raad i in Edinburgh in december 1992 besloten de EU-lidstaten bovendien akkoord te gaan met een vergelijkbare uitzonderingspositie voor Denemarken. Ook de Denen konden zodoende zelf beslissen of zij de euro wilden invoeren.

Schengen

De tweede opt-out-clausule betreft de EU-afspraken op het gebied van vrij verkeer van personen, asiel en immigratie. Het Verenigd Koninkrijk*, Ierland en Denemarken wensten zich in 1995 niet te binden aan de EU-afspraken op deze gebieden.

Het Verenigd Koninkrijk* en Ierland hebben het Akkoord van Schengen i en de bijbehorende uitvoeringsovereenkomst niet ondertekend. Het Schengenacquis (wet- en regelgeving) wordt in deze landen dan ook niet toegepast. Denemarken is in 2001 alsnog toegetreden tot de groep van Schengenlanden.

Beide bovenstaande voorbeelden hebben in de praktijk niet geleid tot stagnatie van het proces van Europese samenwerking. Zowel het invoeren van de euro als deelname aan Schengen is door het merendeel van de EU-landen doorgevoerd, ondanks het 'achterblijven' van enkele collega-lidstaten.

Brexit

*Door het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie i per 31 januari 2020 zijn de opt-outs voor dat land niet meer van belang.