Estonia - Main contents

Estland is het kleinste en meest noordelijke van de drie Baltische staten in noordoost-Europa. Het land heeft ongeveer 1.500 eilanden, waarvan de twee grootste, Saaremaa en Hiiumaa, gelegen zijn in de Baltische zee ten westen van het Estlandse vasteland. Ten oosten grenst Estland aan Rusland en ten zuiden aan Letland. Het land is een republiek met een parlementair stelsel, met een president als staatshoofd en een premier, die aan het hoofd staat van de regering. De huidige president van Estland is Kersti Kaljulaid, die in oktober 2016 verkozen werd door het Estse parlement, de Riigikogu. In datzelfde jaar werd de sociaal-liberale Jüri Ratas premier van Estland. Hij werd in maart 2019 opnieuw benoemd.

Het huidige Estland was lange tijd geen zelfstandige staat. In de twaalfde eeuw werd het gebied dat nu Estland en Letland beslaat Livonia genoemd en bewoond door een Fins-Oegrisch volk. Dit gebied werd tijdens de dertiende eeuw veroverd en gekerstend door Duitse ridderordes, waarna het werd georganiseerd als een confederatie van staatjes, steden en regio's die door ridders bestuurd werden. In de daaropvolgende eeuwen werd het gebied welvarend door de Oostzeehandel in graan. Het werd achtereenvolgens veroverd door Zweden en Rusland, waarvan Estland zich onafhankelijk verklaarde na de Russische Oktoberrevolutie van 1917. In 1940 werd het land bezet en opgenomen in de Sovjet-Unie, waarvan het onafhankelijk werd na de val van de Sovjet-Unie in 1991.

Bekende Esten in de literatuur zijn de negentiende-eeuwse schrijver Anton Hansen Tammsaare en de twintigste eeuwse schrijvers Jaan Kross en Tõnu Õnnepalu. In de muzikale wereld is de Estse componist Arvo Pärt bekend, evenals de dirigenten Neeme Järvi en Paavo Järvi. Estland bracht diverse bekende sporters voort, zoals de roeier Jueri Jaanson en de wielersprinter Jaan Kirsipuu. Andrus Veerpalu won goud bij het onderdeel cross country skiën op de Winterspelen en de discuswerper Gerd Kanter won op de Spelen van Peking in 2008 een gouden medaille. In 2021 was er goud bij het schermen.

Sinds 2021 wordt Estland geregeerd door coalities onder leiding van Kaja Kallas. Sinds 17 april 2023 regeert Kallas' derde kabinet, dat bestaat uit de centrumrechtse Hervormingspartij samen met de sociaaldemocratische SDE en het liberale Estland 200.

Sinds Estlands onafhankelijkheid heeft het land voornamelijk meerderheidskabinetten gehad. Lange tijd werden deze kabinetten gevormd door centrumrechtse partijen, waarbij de Hervormingspartij ER en de centrumrechtse partij KE elkaar regelmatig afwisselden. Zo was KE aan het bewind van 1995 tot 1999, onder de premiers Tiit Vähi en Mart Siimann. Van 1999 tot 2002 was de conservatieve Mart Laar premier, waarna bijna vijftien jaar volgden waarin de Hervormingspartij ER aan de macht was. In deze periode vormden de premiers Siim Kallas (2002-2003), Juhan Parts (2003-2005) en Andrus Ansip (2005-2014) centrumrechtse kabinetten, waarna Taavi Rõivas (2014-2016) aan het hoofd stond van een centrumlinks kabinet.

Estland is lid van de Europese Unie sinds 2004 en lid van de eurozone sinds 2011. Het land heeft zeven Europarlementariërs en is één keer voorzitter geweest van de Raad, van juli tot december 2017. De Etste Kadri Simson is de Eurocommissaris voor Energie.

Estland is een republiek met een parlementair stelsel. De president wordt door het parlement voor vijf jaar gekozen (maximaal twee ambtstermijnen). Als na drie rondes geen kandidaat twee derde van de stemmen heeft gekregen, wordt de verkiezing overgenomen door een speciaal kiescollege (parlement en lokale bestuurders) dat moet kiezen tussen de twee kandidaten met de meeste stemmen. De minister-president is regeringsleider. Het kabinet dat hij leidt, heeft de uitvoerende macht en samen met het parlement oefent het kabinet de wetgevende macht uit. Het kabinet kan bij een stemming over een wetsvoorstel tevens de vertrouwensvraag voorleggen. Het parlement (Riigikogu) bestaat uit één Kamer en telt 101 leden, die iedere vier jaar worden gekozen.

Zowel de president, gerechtshoven en Hooggerechtshof als de Ombudsman kunnen wetten laten toetsen aan de Grondwet. Het Hooggerechtshof treedt dan op als constitutioneel hof. Het houden van referenda is mogelijk en dat gebeurde onder meer bij de vraag of Estland moest toetreden tot de EU.

Kiesstelsel

De 101 parlementsleden worden in twaalf districten gekozen, die afhankelijk van het aantal inwoners zes tot dertien afgevaardigden kiezen op basis van evenredige vertegenwoordiging. Restzetels worden op basis van de landelijke uitslag verdeeld. Er geldt een kiesdrempel van vijf procent.

Partijen

Sinds 2007 is de liberale ER (Eesti Reformierakond, Estse Hervormingspartij) de grootste partij. Een populistischer, sociaal-liberale partij is Eesti Keskerakond (Estse Centrumpartij). Beide partijen zijn aangesloten bij de Europese Liberalen en Democraten.

Verwant aan de Europese christendemocraten, maar tevens conservatief-liberaal is Isamaa (voorheen IRL - Isamaa ja Res Publica Liit, Unie van Pro Patria en Res Publica). Deze partij ontstond in 2006 door een fusie van ERP (Erakond Res Publica, Partij 'Res Publica') en de meer conservatieve Pro Patria of Vaderlandsunie.

Aan de centrumrechtse zijde staat ook de kleine boerenpartij ERL of (Eestimaa Rahvaliit (Volksunie van Estland), die in 2003-2007 vertegenwoordigd was in centrumrechtse kabinetten. In 2014 werd een nieuwe populistisch-conservatieve partij gevormd, Eesti Vabaerakond (Estse Vrije Partij). In 2019 kwam EKRE (Eesti Konservatiivne Rahvaerakond, Conservatieve Estse Volkspartij), een rechts-nationalistische partij sterk op.

Ter linkerzijde staat de sociaaldemocratische SDE (Sotsiaaldemokraatlik Erakond). De partij kwam in 1999 voort uit Mõõdukad (de 'gematigden') en de rechtsere Rahvaerakond (Volkspartij). Bij de verkiezingen van 2007 kwamen voor het eerst 'de groenen' (EER, Erakond Eestimaa Rohelised) in het parlement.

In 1995 werd voor de verkiezingen KMÜ gevormd (Koonderakond ja Maarahva Ühendus), het verbond van onder meer de centrumrechtse Estse Centrumpartij (EK), EME (Eesti Maarahva Erakond, Estse Boerenpartij) en drie kleinere partijen. Die combinatie werd toen de grootste fractie in het parlement.