Memorie van toelichting; Memorie van toelcihting - Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Justitie en Veiligheid (VI) voor het jaar 2023 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota) - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 36470 VI - Wijziging begroting Justitie en Veiligheid 2023 (Najaarsnota) i.

Officiële titel	Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Justitie en Veiligheid (VI) voor het jaar 2023 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota); Memorie van toelichting; Memorie van toelcihting
Document­datum	24-11-2023
Publicatie­datum	24-11-2023
Nummer	KST36470VI2
Kenmerk	36470 VI, nr. 2
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2023

2024

36 470 VI

Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Justitie en Veiligheid voor het jaar 2023 (Tweede suppletoire begroting)

Nr. 2

MEMORIE VAN TOELICHTING

INHOUDSOPGAVE

• A. 

  ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL 3

• B. 

  BEGROTINGSTOELICHTING    4

1    Leeswijzer    4

2    Beleid    5

2.1    Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties 5

3    Beleidsartikelen    10

Artikel 31 Politie    10

Artikel 32 Rechtspleging en rechtsbestel    12

Artikel 33 Veiligheid en criminaliteitsbestrijding    14

Artikel 34 Straffen en Beschermen    18

Artikel 36 Contraterrorisme en

nationaal veiligheidsbeleid    22

Artikel 37 Migratie    24

4    Niet-beleidsartikelen    27

Artikel 91 Apparaat kerndepartement    27

Artikel 92 Nog onverdeeld    28

Artikel 93 Geheim    29

5    Agentschappen    30

5.1    Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI)    30

5.2    Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND    32

Wetsartikelen 1 tot en met 2

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2023 wijzigingen aan te brengen in:

• 1. 

  de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Justitie en Veiligheid;

• 2. 

  de begrotingsstaat inzake de agentschappen van dit ministerie.

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

De Minister van Justitie en Veiligheid,

• D. 

  Yesilgöz-Zegerius

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

Dit is de tweede suppletoire begroting 2023 van het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Deze suppletoire begroting hangt samen met de Najaarsnota 2023 en de mutaties genoemd in de Vermoedelijke Uitkomsten (onderdeel van de Miljoenennota 2024.

In hoofdstuk 2 is een overzicht opgenomen van de belangrijkste uitgaven- en ontvangstenmutaties. Het betreft mutaties die groter zijn dan € 10 mln.

In hoofdstuk 3 is per beleidsartikel de tabel 'budgettaire gevolgen van beleid' opgenomen. In hoofdstuk 4 gebeurt dit voor de niet-beleidsartikelen.

Na de tabel budgettaire gevolgen van beleid wordt een toelichting op de cijfers uit de kolom «mutaties 2^e suppletoire begroting 2023» gegeven voor zover deze groter zijn dan € 5,0 mln. De mutaties kunnen zowel beleidsmatig als financieel-technisch van aard zijn. Financieel-technische mutaties worden conform de Rijksbegrotingsvoorschriften niet nader toegelicht. In de regel geldt dat uitgavenmutaties en verplichtingenmutaties aan elkaar gel ijk zijn. De toelichtingen gelden daarom voor zowel de uitgaven- als de verplichtingenmutaties. Wanneer dit niet het geval is, wordt voor de verplichtingmutaties een aparte toelichting opgenomen als er sprake is van een opmerkelijk verschil met de uitgavenmutaties.

In hoofdstuk 5 zijn alleen de exploitatie- en kasstroomoverzichten van de agentschappen weergegeven waarbij de cumulatieve mutaties (in totaal) groter zijn dan 5% van de oorspronkelijk vastgestelde begroting of cumulatieve mutaties (in totaal) groter zijn dan € 20 miljoen ten opzichte van de oorspronkel ijk vastgestelde begroting, voor zover mutaties ten opzichte van de oorspronkelijke begroting niet reeds zijn gemeld bij de 1e suppletoire begroting.

2 Beleid

2.1 Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties

1 stand inclusief ISB1, ISB2 en ISB3

Toelichting

• 1. 

  Desaldering onbestede bijzondere bijdragen

De niet bestede bijzondere bijdrage voor de Nationale Samenwerking tegen ondermijnende Criminaliteit (NSOC) wordt teruggestort naar het departement. Deze ontvangst wordt aangewend voor de inzet van het digitale forensische samenwerkingsplatform Hansken, de inzet van de bewakingseenheid en hogere uitvoeringskosten ten behoeve van Brachium. Daarnaast wordt de verrekening bijzondere bijdrage Botoc (Breed offensief tegen georganiseerde ondermijnende criminaliteit) gerealloceerd naar DG Ondermijning. Hiervoor worden de uitgaven en de ontvangsten gedesaldeerd met € 25,1 mln.

• 2. 

  Retour middelen Ondermijnende Criminaliteit

In de tweede suppletoire begroting is ruim € 69 mln. euro aan onder-mijningsmiddelen geretourneerd. Dit zijn middelen die eerder aan de partners zijn verstrekt in het kader van de strijd tegen de georganiseerde ondermijnende criminaliteit.

Het geretourneerde bedrag heeft betrekking op de onderstaande posten:

• • 

  De Nationale politie retourneert een bedrag van € 13,5 mln. betreffende eerder verstrekte middelen ten behoeve van het Multidisciplinair Interventieteam (MIT). Het MIT is in 2022 overgegaan naar de Nationale Samenwerking tegen Ondermijnende Criminaliteit (NSOC), wat een scherpere focus tot gevolg had. De eerder ter beschikking gestelde middelen (tot en met 2022) zijn hierdoor niet volledig benut.

• • 

  Het Openbaar Ministerie retourneert een bedrag van € 13 mln.

De onderbesteding heeft betrekking op meerdere deelopgaven en wordt met name veroorzaakt door een vertraagde instroom van nieuwe medewerkers.

• • 

  De Dienst Justitiële Inrichtingen retourneert een bedrag van € 11,5 mln. met als belangrijkste oorzaak de krapte op de arbeidsmarkt.

• • 

  Het oorspronkelijke bestedingsplan van de NSOC is naar beneden bijgesteld op basis van de realisatiegegevens in de eerste twee tertalen van 2023. De onderbesteding van € 11 mln. is het gevolg van de vertraagde instroom van medewerkers en de lagere bijbehorende additionele kosten.

• • 

  De resterende € 20 mln. is geretourneerd door 12 verschillende partners, ieder voor een klein deel. Ook hierbij geldt dat de krapte op de arbeidsmarkt, de vertraagde instroom en verhoogde uitstroom van medewerkers, de belangrijkste redenen zijn voor het niet volledig besteden van de middelen.

• 3. 

  Openbaar ministerie

In het meerjaren Informatievoorziening-plan was voor 2023 een hoger bedrag geraamd, dan beschikbaar is gesteld voor dit jaar. Aanvankel ijk dacht het OM dat door vertraging van het IV-programma Emma en meevallers elders op de begroting een kasschuif voor het meerjaren IV-plan niet nodig zou zijn. Dat blijkt bij nader inzien niet het geval. Om die reden is alsnog een tegenvaller ontstaan.

• 4. 

  Aanpak ondermijning

Op het budget Ondermijning (DGO) is een meevaller, ad € 47 mln., ontstaan die met name samenhangt met een tragere opbouw van de formatie wegens arbeidsmarktproblematiek. Zie ook post 2.

• 5. 

  Schadeloosstellingen

De uitgaven voor schadeloosstellingen in de loop van een jaar zijn niet voorspelbaar. Het gaat onder meer om toewijzingen door de rechter aan burgers wanneer zij door overheidshandelen schade hebben geleden. Dat zijn posten van zeer uiteenlopende omvang. Er wordt een overschrijding verwacht van €15 mln.

• 6. 

  Slachtoffers jeugdzorg

Een van de maatregelen uit het rapport van cie. de Winter betreft de tegemoetkomingsregeling voor slachtoffers van geweld in de jeugdzorg. Gezien de eerder beschikbaar gestelde bedragen t.b.v. 2023, bljft er nog een bedrag nodig van €17,2 mln. die bij de tweede suppletoire begroting wordt overgeboekt van VWS naar JenV.

7 Schadefonds Geweldsmisdrijven

Het uitkeringenbudget wordt niet geheel benut doordat minder uitkeringen worden verstrekt dan voorzien op basis van het Prognosemodel Justitiële Keten (PMJ).

• 8. 

  Werkdrukverlaging Gecertificeerde instellingen

Dit betreft uitgaven voor de subsidieregeling verlagen werkdruk Gecertificeerde instellingen (€ 10 mln).

• 9. 

  Onderbesteding Versterking Jeugdbescherming

Bij Voorjaarsnota 2023 heeft het kabinet € 43 mln. in 2023 en € 50 mln. structureel beschikbaar gesteld voor versterking van de jeugdbescherming. Het Rijk en de VNG hebben in oktober 2023 een akkoord bereikt over een landeljk tarief jeugdbescherming; het Rijk draagt hieraan vanaf 2024 € 30 mln. per jaar structureel bij (Verzamelbrief jeugdbescherming d.d. 18 oktober 2023). De minister voor Rechtsbescherming is voornemens de resterende structurele middelen (€ 20 mln.) aan te wenden voor o.a. kwaliteitsverbetering bij de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) en verbetering van de rechtsbescherming. In 2023 is bij Suppletoire begroting Prinsjesdag € 9,5 mln. naar de RvdK gegaan voor het terugdringen van de wachtlijsten. Verdergaande investeringen zijn in 2023, bovenop bestaande verbetermaatregelen, zoals de subsidieregeling voor workloadverlaging bij de Gecertificeerde Instellingen (GI's) en de zij-instroomregeling voor de GI's, niet mogelijk gebleken. Het resterende bedrag voor 2023 (€ 33,5 mln.) valt derhalve vrij.

• 10. 

  Oekraïense ontheemden

De kosten voor de werkzaamheden bij de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) voor Oekraïense ontheemden zijn lager dan verwacht, dit betreft met name de kosten voor bezwaar en de extra uit te reiken Ontheemdendocument (O-documenten)

• 11. 

  Bespoediging afhandeling asielaanvragen

Voor de projectmatige aanpak van de Bespoediging Afhandeling Asielaanvragen is dit jaar iets meer dan € 78 miljoen aan IND toegekend.

De kosten vallen lager uit dan verwacht waardoor het bedrag dit jaar niet volledig wordt uitgeput wat resulteert in een meevaller van € 26,88 miljoen.

• 12. 

  ODA -toerekening

Uit de Meerjaren Productie Prognose (MPP) blijkt dat de bezetting lager is dan verwacht, maar het aantal alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV's) is fors hoger dan verwacht. Dit leidt bij Najaarsnota 2023 tot een verhoging van de ODA-toerekening

• 13. 

  Faciliteitenbesluit 2023

Aan een gemeente waarin een opvangcentrum is gevestigd, wordt jaarljks door het COA een uitkering verstrekt op basis van het aantal door asielzoekers permanent te bezetten capaciteitsplaatsen verminderd met het aantal op 1 januari van het uitkeringsjaar in de Basisregistratie Personen ingeschreven bewoners van het opvangcentrum. In het Faciliteitenbesluit is geregeld dat de gemeenten die een opvangcentrum voor asielzoekers hebben, uitkeringen krijgen vanuit een decentrale uitkering (DU). Het Faciliteitenbesluit is per wet geregeld en daarmee is deze DU een juridische verplichting. Voor het jaar 2023 wordt door JenV € 12,1 mln. overgeboekt naar BZK /Gemeenten middels de decembercirculaire van het gemeentefonds.

• 14. 

  Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA).

Op basis van de nieuwe MPP en de 2e tertaalrapportage van COA wordt het bedrag in de begroting aangepast. De gemiddelde bezetting is lager dan geraamd, wat resulteert in een meevaller van € 207,5 mln. Ten aanzien van de meerkosten voor (crisis)noodopvang is het omgekeerde het geval, deze vallen hoger uit dan geraamd, ad € 218 mln. Per saldo is er een tegenvaller van € 10,5 mln.

• 15. 

  Afrekening COA

COA heeft in juli de Jaarrekening 2022 opgeleverd. Daaruit bljkt dat JenV € 36 mln. moet nabetalen over de opdracht 2022.

• 16. 

  Nidos

Hoewel de instroom van AMV's hoog bljft zijn de kosten voor Nidos iets lager dan de raming. Dit wordt veroorzaakt doordat het Nidos niet lukt voldoende opvangplekken en personeel aan te trekken.

• 17. 

  Btw-compensatiefonds

Een aantal taken van gemeenten voor de opvang van Oekraïense ontheemden is compensabel uit het Btw-compensatiefonds. Als beleidsverantwoordelijk departement heeft JenV dat bedrag ter dekking te storten in het fonds. JenV hevelt hiervoor € 109,2 mln. naar het ministerie van Financiën.

• 18. 

  Samenwerkingsverband asiel

Bij de middelen voor het bevorderen asielopvang, bedoeld om afspraken te maken met gemeenten en provincies om meer reguliere opvang te realiseren is een meevaller van € 10 mln. ontstaan. Dit wordt veroorzaakt doordat er nog weinig afspraken zijn die middelen vereisen.

• 19. 

  Dekking rijksbrede opgave

Bij de eerste suppletoire begroting 2023 is een taakstellende onderuitputting op de JenV-begroting ten behoeve van de Rijksbrede dekkings-opgave geboekt. Deze was op het apparaatsartikel geboekt. Hiervoor is dekking gevonden in onderuitputting op andere beleids- en niet-beleids artikelen. Het betreft een mutatie van € 57 mln.

• 20. 

  Nog onverdeeld

Op de JenV-begroting is sprake van een onderuitputting van € 64 mln. die deels wordt ingezet voor de Rijksbrede dekkingsopgave.

Tabel 2 Belangrijkste suppletoire ontvangstenmutaties 2023 (Tweede suppletoire begroting) (Bedragen x € 1.000)

Artikel    ontvangsten

Vastgestelde begroting 2023    1.605.046

Stand 1e suppletoire begroting 2023    1.562.774

Stand suppletoire begroting Prinsjesdag 2023    1.669.072

Belangrijkste suppletoire mutaties

Toelichting

• 1. 

  Desaldering onbestede bijzondere bijdragen

Dit betreft de terugvordering van niet bestede bijzondere bijdragen aan de Nationale Politie voor de Nationale Samenwerking tegen ondermijnende Criminaliteit (NSOC). Zie ook de toelichting bij de uitgaven.

• 2. 

  Afpakken

De ontvangsten op het gebied van afpakken vallen € 284,4 mln. lager uit dan geraamd. De lagere afpakopbrengsten worden voornamelijk verklaard doordat een grote schikking vooralsnog is uitgebleven.

• 3. 

  Boeten en Transacties

De ontvangsten boetes en transacties zijn aanzienlijk hoger dan begin van dit jaar geraamd. Dit lijkt het gevolg van een autonome groei na afloop van de corona-periode.

3 Beleidsartikelen

Artikel 31 Politie Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit: het juridisch verplichte deel op artikel 31 is 100 %.

Toelichting

Mutaties Uitgaven

31.2 Bekostiging Politie

Politie € 19,2 mln.

Deze post bestaat uit onder ander uit de volgende mutaties:

• - 

  De niet bestede bijzondere bijdrage voor de Nationale Samenwerking tegen ondermijnende Criminaliteit (NSOC) wordt teruggestort naar het departement. Deze ontvangst wordt aangewend voor de inzet van het digitale forensische samenwerkingsplatform Hansken, de inzet van de bewakingseenheid en hogere uitvoeringskosten ten behoeve van Brachium. Daarnaast wordt de verrekening bijzondere bijdrage Botoc (Breed offensief tegen georganiseerde ondermijnende criminaliteit) gerealloceerd naar DG Ondermijning. Hiervoor worden de uitgaven en de ontvangsten gedesaldeerd met € 25,1 mln.

• - 

  De niet-bestede middelen ad € 21 mln. op het gebied van ondermijning zijn teruggeboekt naar DG-ondermijning.

• - 

  Een bijdrage vanuit ondermijning aan FIU-Nederland (Financial Intelligence Unit) van € 6,3 mln.

• - 

  Het restant bedrag omvat een aantal kleinere mutaties zoals € 3,5 mln. voor de ontwikkeling van het Flexibel Reactieconcept (FRC). Met de inzet van meerdere sensoren kunnen tijdig verdachte handelingen geautomatiseerd worden opgemerkt.

Mutaties ontvangsten

Dit betreft de terugvordering van ad € 25,1 mln. niet bestede bijzondere

bijdragen van Nationale Samenwerking tegen ondermijnende Criminaliteit

(NSOC). Zie ook de toelichting bij de uitgaven.

Artikel 32 Rechtspleging en rechtsbestel

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 4 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 32 Rechtspleging en rechtsbijstand (bedragen x € 1.000)

Budgetflexibiliteit: het juridisch verplichte deel op artikel 32 is 100%

Toelichting Mutaties Uitgaven

32.2 Adequate toegang tot het rechtsbestel

• - 

  Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen

Het voortschrijdend jaarcijfer van het aantal schuldsaneringen ligt lager dan waarmee in de begroting 2023 rekening is gehouden. Dit resulteert in een onderuitputting van € 7,3 mln.

• - 

  Toevoegingen rechtsbijstand

Deze post bestaat grotendeels uit een onderuitputting van € 40,5 mln. Deze onderuitputting komt voornamelijk door een prijseffect op toevoegingen, door implementatie scenario 1-Van der Meer en de indexeringssystematiek, en lagere uitgave bij het project intensivering ZSM-rechtsbijstand. Daartegenover is er ook een tegenvaller van € 6,7 mln., aangezien er in het kader van het beëindigen van de richtlijn tijdelijke bescherming voor derdelanders additionele toevoegingen verstrekt worden, en zal er € 25,6 mln. meer uitgegeven worden ter uitvoering van de motie-Sneller. Per saldo wordt het budget met € 8,2 mln. verlaagd.

Mutaties verplichtingen

Het verplichtingenbudget van het Juridisch Loket wordt met € 32,2 mln. opgehoogd voor 2023 en 2024 om voldoende verplichtingenruimte te creëren voor de te versturen toekenningsbrieven.

Budgettaire gevolgen van beleid

Programmauitgaven    557.729    - 8.419    549.310

Budgetflexibiliteit: het juridisch verplichte deel op artikel 33 is 100%

Toelichting Mutaties uitgaven

33.1 Apparaatsuitgaven Openbaar Ministerie

Deze post wordt grotendeels verklaard door een aantal kleinere mutaties en twee grote mutaties, namelijk:

• - 

  De middelen die het Openbaar Ministerie in het kader van de aanpak van georganiseerde ondermijnende criminaliteit heeft ontvangen konden dit jaar niet volledig worden besteed en € 13 mln. wordt teruggeboekt naar DGO.

• - 

  In het meerjaren Informatievoorziening-plan was voor 2023 een hoger bedrag geraamd, dan beschikbaar is gesteld voor dit jaar. Aanvankel ijk dacht het OM dat door vertraging van het IV-programma Emma en meevallers elders op de begroting een kasschuif voor het meerjaren IV-plan niet nodig zou zijn. Dat blijkt bij nader inzien niet het geval. Daarnaast blijven de gerechtskosten iets achter op de raming.

• - 

  Het restant bedrag omvat een aantal kleinere mutaties.

33.3 Opsporing en vervolging

Justid

Deze post bevat een aantal kleinere mutaties waaronder een tegenvaller van

€ 2,9 mln. vanwege een tekort op de beheerslasten Justid. En € 1,4 mln.

aan kosten voor de implementatie van de Europese verordeningen voor

Grenzen en Veiligheid.

FIU. Nederland

Een bijdrage aan FIU-Nederland (Financial Intelligence Unit) van € 6,3 mln.

Aanpak ondermijning

• - 

  In de tweede suppletoire begroting is ruim € 69 mln. euro aan onder-mijningsmiddelen geretourneerd. Dit zijn middelen die eerder aan de partners zijn verstrekt in het kader van de strijd tegen de georganiseerde ondermijnende criminaliteit. Het geretourneerde bedrag heeft betrekking op de onderstaande posten:

H De Nationale politie retourneert een bedrag van € 13,5 mln. betreffende eerder verstrekte middelen ten behoeve van het Multidisciplinair Interventieteam (MIT). Het MIT is in 2022 overgegaan naar de Nationale Samenwerking tegen Ondermijnende Criminaliteit (NSOC), wat een scherpere focus tot gevolg had. De eerder ter beschikking gestelde middelen (tot en met 2022) zijn hierdoor niet volledig benut.

H Het Openbaar Ministerie retourneert een bedrag van € 13 mln. De onderbesteding heeft met name betrekking op meerdere deelopgaven en wordt veroorzaakt door een vertraagde instroom van nieuwe medewerkers

H De Dienst Justitiële Inrichtingen retourneert een bedrag van € 11,5 mln. met als belangrijkste oorzaak de krapte op de arbeidsmarkt.

HHet oorspronkelijke bestedingsplan van de NSOC is naar beneden bijgesteld op basis van de realisatiegegevens in de eerste twee tertalen van 2023. De onderbesteding van € 11 mln. is het gevolg van de vertraagde instroom van medewerkers en de lagere bijbehorende additionele kosten

H De resterende € 20 mln. is geretourneerd door 12 verschillende partners, ieder voor een klein deel. Ook hierbij geldt dat de krapte op de arbeidsmarkt, de vertraagde instroom en verhoogde uitstroom van medewerkers, de belangrijkste redenen zijn voor het niet volledig besteden van de middelen.

• - 

  Voor de geretourneerde ondermijningsmiddelen is geen alternatieve aanwending binnen de aanpak van ondermijning mogelijk in 2023. Om die reden wordt het ondermijningsbudget met € 47 mln. neerwaarts bijgesteld. Met de overige € 22 mln. van deze geretourneerde middelen was al rekening gehouden bij de neerwaartse bijstelling van het onder-mijningsbudget bij de suppletoire begroting Prinsjesdag 2023.

• - 

  Een technische overboeking van € 9,8 mln. tussen programmakosten DGO en apparaatsuitgaven DGO. De budgetten voor de projecten SKC en verwijsportaal bankgegevens stonden bij het programmabudget terwijl de kosten vallen bj het personeelsbudget.

Schadeloosstellingen

De uitgaven voor schadeloosstellingen in de loop van een jaar zijn niet voorspelbaar. Het gaat onder meer om toewijzingen door de rechter aan burgers wanneer zij door overheidshandelen schade hebben geleden. De

geraamde tegenvaller hiervoor bedraagt € 15 mln.

Overige opdrachten

• - 

  Op het budget uitvoering Duurzaam Digitaal Stelsel (DDS) om de ketensamenwerking verder te ontwikkelen en structureel te borgen is een meevaller van € 8,8 mln.

• - 

  Aangezien de invoering van het nieuwe Wetboek van Strafvordering is uitgesteld, zijn er voor de implementatie minder kosten in 2023

(€ 4 miljoen) gemaakt. De noodzaak van de implementatie bljft onverminderd hoog en derhalve zal het budget voor de komende begrotingsjaar/jaren benodigd zijn. Daarnaast wordt door vertragingen met uitvoer van ketenprojecten een meevaller van € 1 miljoen verwacht. De totale meevaller bedraagt € 5 mln.

33.4 Vervolging en berechtiging MH17 -verdachten

Opdrachten vervolging en berechtiging MH-17 verdachten

Vanaf 30 juli 2023 hebben de nabestaanden van de MH17-slachtoffers recht op een voorschot. Aangezien er sprake is van een geweldsmisdrijf is er een ongemaximeerd voorschot aan de nabestaanden uitbetaald. Hier is circa € 17 mln. mee gemoeid. De uitvoeringskosten van de voorschotregeling en de afbouwende werkzaamheden van de verschillende organisaties rondom MH17 vallen in 2023 naar verwachting lager uit dan eerder geraamd. Dit zorgt voor een meevaller van € 6,4 mln.

Mutaties verplichtingen

Het verplichtingenbudget voor aanpak ondermijning wordt verhoogd met € 120 mln. Met deze ophoging wordt ruimte gecreëerd om onder andere de verplichtingen voor preventie en de verplichtingen in het kader van de mainports aan te gaan.

Mutaties ontvangsten

• - 

  Afpakken: De ontvangsten op het gebied van afpakken vallen

€ 284,4 mln. lager uit dan geraamd. De lagere afpakopbrengsten worden voornamelijk verklaard doordat een grote schikking vooralsnog is uitgebleven.

• - 

  Boeten en Transacties: De ontvangsten boeten en transacties z ijn € 157,5 mln. hoger dan begin van dit jaar geraamd. Dit lijkt het gevolg van een autonome groei na afloop van de corona-periode.

Artikel 34 Straffen en Beschermen

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit: het juridisch verplichte deel op artikel 34 is 98%

Toelichting

Mutaties uitgaven

34.1    Apparaatsuitgaven Raad voor de Kinderbescherming (RvdK)

De wijziging van het apparaatsbudget wordt bepaald door een herschikking binnen RvdK waarvan totaal € 10,1 mln. vanuit het eigen personeel wordt doorverdeeld naar de andere instrumenten binnen het apparaatsbudget. Daarnaast zijn er een aantal kleinere mutaties zoals een overheveling van € 2 mln. In het kader van Preventie met Gezag.

34.2    Preventieve maatregelen

Aanpak criminaliteitsfenomenen

De uitgaven voor de aanpak van criminaliteitsfenomenen vallen € 5,3 mln. lager uit dan begroot. Dit komt doordat nieuw aangesloten gemeenten meer voorbereidingstijd nodig hebben om een aanvraag te doen.

34.3 Tenuitvoerlegging strafrechtelijke sancties

Dienst Justitiële Inrichtingen Gevangeniswezen

De niet-bestede middelen ad € 11,5 mln. op het gebied van ondermijning zijn teruggeboekt naar DG-ondermijning.

Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB)

Deze post bestaat uit een aantal kleinere mutaties zoals € 4,7 mln. voor de gestegen kosten als gevolg van proceskostenvergoedingen en € 3,4 mln. voor werkzaamheden van de implementatie van de Wet straffen en beschermen.

Intra- en extramurale sanctie uitvoering

Door vertraging in de uitvoering is een meevaller ontstaan van € 8 mln. op de Wet straffen en beschermen. Daarnaast zijn aanvullende bijdragen voor totaal € 5,1 mln. verstrekt aan de organisaties DJI, Reclassering Nederland, CJIB en Justid voor werkzaamheden in het kader van de implementatie van de wet Straffen en Beschermen.

34.4 Slachtofferzorg

Slachtofferzorg

Deze post omvat een aantal kleinere mutaties, zoals een meevaller van € 5 mln. vanwege vertraging bij de invoering van de verplichte versch ijning van de verdachte bij de zitting (onderdeel van de Wet uitvoering slacht-offerrechten (Wus)) en een interne overboeking van € 3 mln. naar het artikel slachtofferzorg voor het informeren van slachtoffers in de fase van tenuitvoerlegging van de straf.

Schadefonds Geweldsmisdrijven

• - 

  Een van de maatregelen uit het rapport van cie. de Winter betreft de tegemoetkomingsregeling voor slachtoffers van geweld in de jeugdzorg. Deze regeling wordt per 1-1-2021 uitgevoerd door het Schadefonds Geweldsmisdrijven (SGM) en liep af op 31-12-2022. In 2023 wordt de resterende werkvoorraad afgehandeld en uitgekeerd. Volgens de laatste cijfers van het SGM is voor de afhandeling van de laatste overgelopen dossiers in 2023 vanuit VWS een bedrag nodig van in totaal € 48,5 mln. Gezien de eerder beschikbaar gestelde bedragen t.b.v. 2023, bljft er nog een bedrag nodig van € 17,2 mln. die bij de tweede suppletoire begroting wordt overgeboekt van VWS naar JenV.

• - 

  Het uitkeringenbudget wordt niet geheel benut doordat minder uitkeringen worden verstrekt dan voorzien op basis van het Prognosemodel Justitiële Keten (PMJ). Dit zorgt voor een vermoedelijke onderuitputting van € 6 mln. De benodigde bijdrage van JenV voor de tegemoetkoming voor slachtoffers van geweld in de jeugdzorg is op basis van deze laatste cijfers € 4 mln. lager vastgesteld.

34.5 Veiligheid jeugd

DJI-Jeugd

Een jaarlijkse verrekening met het ministerie van OCW op de daar beschikbare middelen voor onderwijs in JJI's voor € 8,1 mln.

Subsidies jeugdbescherming en jeugdsancties

• - 

  Dit betreft o.a. uitgaven voor de subsidieregeling verlagen werkdruk Gecertificeerde instellingen (€ 10 mln); hier staan meevallers tegenover elders op art 34.

• - 

  Bij Voorjaarsnota 2023 heeft het kabinet € 43 mln. in 2023 en € 50 mln. structureel beschikbaar gesteld voor versterking van de jeugdbescherming. Het Rijk en de VNG hebben in oktober 2023 een akkoord bereikt over een landeljk tarief jeugdbescherming; het Rijk draagt hieraan vanaf 2024 € 30 mln. per jaar structureel bij (Verzamelbrief jeugdbescherming d.d. 18 oktober 2023). De minister voor Rechtsbescherming is voornemens de resterende structurele middelen (€ 20 mln.) aan te wenden voor o.a. kwaliteitsverbetering bij de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) en verbetering van de rechtsbescherming. In 2023 is bij Suppletoire begroting Prinsjesdag € 9,5 mln. naar de RvdK gegaan voor het terugdringen van de wachtlijsten. Verdergaande investeringen zijn in 2023, bovenop bestaande verbetermaatregelen, zoals de subsidieregeling voor workloadverlaging bij de Gecertificeerde Instellingen (GI's) en de zij-instroomregeling voor de GI's, niet mogelijk gebleken. Het resterende bedrag voor 2023 (€ 33,5 mln.) valt derhalve vrij.

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 7 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 36 Contraterrorisme en nationaal veiligheidsbeleid (bedragen x € 1.000)

Vastgestelde begroting Mutaties 2e Stand 2e suppletoire (incl. Suppletoire    suppletoire begroting (3) = (1)

begrotingen, NvW en begroting (2)    + (2)

amendementen) (1)

Budgetflexibiliteit: het juridisch verplichte deel op artikel 36 is 100%

Toelichting

Mutaties uitgaven

36.2 Nationale veiligheid en terrorismebestrijding

Overige bijdragen agentschappen

Dit betreft een generaal dossier ten behoeve van de afhandeling waterschade Limburg 2021. Het budgettaire kader is op basis van de meest recente prognose van de te verwachten kosten in 2023 door RVO bijgesteld met € 6,4 mln. als gevolg van hogere declaraties dit jaar die zijn doorgeschoven vanuit voorgaande jaren, met name in verband met bijstandsverlening op basis van de Wet Veiligheidsregio's .

Brede Doeluitkering Rampenbestrijding (BDUR)

Deze post bestaat uit een tweetal kleinere interne mutaties waarbij € 4,6 mln. wordt overgeheveld van de BDUR voor de Veiligheidsregio's naar het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid voor het instellen van een hoogwaardig en gegarandeerd informatie-, actie- en coördinatiepunt voor Rijk, Regio's en partners.

Overige bijdragen medeoverheden

Deze post bestaat uit diverse kleinere mutaties waaronder een technische interne herschikking van € 4 mln. van bijdrage medeoverheden naar opdrachten. Daarnaast € 3,5 mln. voor de ontwikkeling van het Flexibel Reactieconcept (FRC) zodat met de inzet van meerdere sensoren tijdig verdachte handelingen geautomatiseerd kan worden opgemerkt.

Het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC)

Deze post bestaat uit een aantal kleinere posten waaronder een interne herschikking van € 4,7 mln. binnen het NCSC om het budget in overeenstemming te brengen met de realisatie en verplichtingen.

Mutaties verplichtingen

• - 

  Met de ophoging van € 3,8 mln. van het verplichtingenbudget voor het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid wordt als gevolg van de voorgenomen intensivering uit 2022 en op basis van voortschrijdend inzicht een bijstelling doorgevoerd om de beschikking voor de Rijksbijdrage 2024 aan het NIPV in december 2023 te versturen.

• - 

  Voor de versterking van de toekomstige crisisbeheersing en de informatiepositie is een geleidelijk oplopende structurele toevoeging in de Brede Doeluitkering Rampenbestrijding (BDuR) voorzien vanaf 2023. Met deze ophoging van € 6,4 mln. wordt als gevolg van de voorgenomen intensivering uit 2022 en op basis van voortschrijdend inzicht een bijstelling doorgevoerd om de beschikking voor de Rijksbijdrage 2024 in december 2023 te versturen.

Artikel 37 Migratie

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 8 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 37 Migratie (bedrage x € 1.000)

Vastgestelde begroting Mutaties 2e Stand 2e suppletoire

(incl. Suppletoire    suppletoire begroting (3) = (1)

begrotingen, NvW en begroting (2)    + (2)

amendementen) (1)

Budgetflexibiliteit: het juridisch verplichte deel op artikel 37 is 100%

Toelichting

Mutaties uitgaven

37.2 Toegang, toelating en opvang vreemdelingen

Immigratie -en Naturalisatiedienst (IND)

• - 

  De kosten voor de werkzaamheden bij de IND voor Oekraïense ontheemden zijn lager dan verwacht, dit betreft met name de kosten voor bezwaar en de extra uit te reiken O-documenten. Dit leidt tot een meevaller van € 10 mln.

• - 

  Het budget voor de projectmatige aanpak van de Bespoediging Afhandeling Asielaanvragen wordt dit jaar niet volledig uitgeput, omdat de kosten lager uitvallen, wat resulteert in een meevaller van € 26,9 mln.

Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA)

• - 

  Uit de Meerjaren Productie Prognose (MPP) blijkt dat de bezetting lager is dan verwacht, maar het aantal alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV's) is fors hoger dan verwacht. Dit leidt in 2023 tot een verhoging van de ODA-toerekening van € 10,7 mln.

• - 

  Aan een gemeente waarin een opvangcentrum is gevestigd, wordt jaarlijks door het COA een uitkering verstrekt op basis van het aantal door asielzoekers permanent te bezetten capaciteitsplaatsen verminderd met het aantal op 1 januari van het uitkeringsjaar in de Basisregistratie Personen ingeschreven bewoners van het opvangcentrum. In het Faciliteitenbesluit is geregeld dat de gemeenten die een opvangcentrum voor asielzoekers hebben, uitkeringen krijgen vanuit een Decentrale Uitkering (DU). Het Faciliteitenbesluit is per wet geregeld en daarmee is deze DU een juridische verplichting. Voor het jaar 2023 wordt door JenV € 12,1 mln. overgeboekt naar BZK /Gemeenten via de decembercirculaire van het gemeentefonds. Daarnaast vindt een nabetaling voor het jaar 2022 plaats van € 0,5 mln. aan de gemeenten in het kader van het faciliteitenbesluit.

• - 

  Op basis van de nieuwe MPP en ook de 2e tertaalrapportage van COA wordt het bedrag in de begroting aangepast. De gemiddelde bezetting is lager dan geraamd, wat resulteert in een meevaller van € 207,5 mln. Ten aanzien van de meerkosten voor (crisis)noodopvang is het omgekeerde het geval, deze vallen hoger uit dan geraamd, ad € 218 mln. Per saldo is er een tegenvaller van € 10,5 mln.

• - 

  COA heeft in juli 2023 de Jaarrekening 2022 opgeleverd. Daaruit bljkt dat JenV € 36 mln. moet nabetalen over de opdracht 2022.

Nidos-opvang

Hoewel de instroom van AMV's hoog blijft zijn de kosten voor Nidos iets lager dan de raming. Dit wordt veroorzaakt doordat het Nidos niet lukt voldoende opvangplekken en personeel aan te trekken. Hierdoor is een meevaller van € 23,4 mln. op het Nidos budget.

Nationaal Programma Oekraïense Vluchtelingen Een aantal taken van gemeenten voor de opvang van Oekraïense ontheemden is compensabel uit het Btw-compensatiefonds. Als beleidsverantwoordelijk departement heeft JenV dat bedrag ter dekking te storten in het fonds. JenV hevelt hiervoor € 109,2 mln. over naar het ministerie van Financiën.

Samenwerkingsverbanden asielketen

Bij de middelen bevorderen opvang, bedoeld om afspraken te maken met gemeenten en provincies om meer reguliere opvang te realiseren is een meevaller van € 10 mln. Dit wordt veroorzaakt doordat er nog weinig afspraken zijn waarvoor middelen vereist zijn.

Vluchtingenwerk Nederland (VWN)

Vanwege de hoge bezetting bij COA moet Vluchtelingenwerk Nederland meer werkzaamheden uitvoeren. De subsidie voor 2023 wordt verhoogd met € 5 mln.

Versterking vreemdelingenketen

Bij de middelen die gereserveerd zijn voor de Procesbeschikbaarheidslo-catie (PBL) is een meevaller omdat de PBL nu nog een pilot is waarvan de kosten lager zijn dan beschikbare bedrag. De middelen ad € 8 mln. vallen vrij ter dekking van COA. Het restant betreft een aantal kleinere mutaties.

Mutaties verplichtingen

Nu er een beter beeld is van de hoogte van de voorschotten die door gemeenten voor opvang en transitiekosten in 2023 worden aangevraagd als ook van de afrekening van de opvang en transitiekosten over 2022 met gemeenten blijkt dat het verplichtingenbudget bijdrage medeoverheden te laag is geraamd bij de eerste suppletoire begroting 2023. Hetzelfde geldt voor het budget opdrachten van het Nationaal Programma Oekraïense vluchtelingen waar de verplichting voor de zorgkosten hoger uitvalt. Om overschrijdingen te voorkomen wordt het verplichtingenbudget opgehoogd met € 1.210 mln.

4 Niet-beleidsartikelen

Artikel 91 Apparaat kerndepartement

Toelichting

Mutaties uitgaven

91.1 Apparaatsuitgaven kerndepartement

Het apparaatsbudget van het kerndepartement wordt per saldo verhoogd met € 77,2 mln. Deze verhoging wordt veroorzaakt door een veelheid aan mutaties. De grootste mutaties worden hierbij toegelicht:

• - 

  Bij de eerste suppletoire begroting 2023 is een taakstellende onderuitputting op de JenV-begroting ten behoeve van de Rijksbrede dekkings-opgave geboekt. Deze was op het apparaatsartikel geboekt. Hiervoor is dekking gevonden in onderuitputting op andere beleids- en niet-beleids-artikelen. Het betreft een mutatie van € 57 mln.

• - 

  Op het budget van Dienst Terugkeer en Vertrek is een verwachte onderuitputting van € 7,4 mln.

• - 

  Een technische overboeking van € 9,8 mln. tussen programmakosten DGO en apparaatsuitgaven DGO. De budgetten voor een aantal projecten zijn onderdeel van het programmabudget terwijl de kosten vallen bj het personeelsbudget.

• - 

  Een verwachte tegenvaller van € 6,3 mln. bij het Diensten centrum als gevolg van de gestegen tarieven van de SSO's. Deze zijn harder gestegen dan de toegekende loon- en prijsbijstelling. Daarnaast is er een naheffing vanuit SSC-ICT

• - 

  Het restant betreft vele mutaties kleiner dan € 5 mln.

Artikel 92 Nog onverdeeld

Toelichting

Artikel 92 is een doorverdeelartikel. Dat houdt in dat bepaalde budgettaire toevoegingen en taakstellingen in eerste instantie op artikel 92 worden verwerkt en later doorverdeeld naar de desbetreffende artikelen. Ten laste van artikel 92 worden geen uitgaven en ontvangsten gedaan, dit gebeurt alleen op de overige artikelen.

Artikel 93 Geheim

Toelichting

Op dit artikel hebben geen mutaties plaatsgevonden.

5 Agentschappen

5.1 Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI)

Tabel 13 Kasstroomoverzicht DJI (Bedragen x € 1.000)

Toelichting

Het verschil tussen de begroting en de stand van de tweede suppletoire begroting wordt grotendeels verklaard door een bijstelling van de bij Voorjaarsnota uitgekeerde middelen ter compensatie van de loonontwikkeling die in 2023 niet meer tot besteding komen (€ -29,2 mln). Daarnaast zijn aan Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) voor het terugdringen van de georganiseerde criminaliteit tijdens detentie extra middelen beschikbaar gesteld voor de aanpak van georganiseerde criminaliteit/ondermijning. Een deel van de middelen komt naar verwachting niet tot uitputting. Het restant saldo betreft een aantal kleinere mutaties.

5.2 Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND

Tabel 15 Kasstroomoverzicht IND (Bedragen x € 1.000)

Toelichting

Het verschil tussen de begroting en de stand van de tweede suppletoire begroting wordt grotendeels verklaard door ophoging van het budget dwangsommen met € 55 mln. voor 2023 en 2024. En een daling van het budget ambtelijk personeel en externe inhuur als gevolg van een daling van het programmabudget Oekraïne en Bespoediging Afdoening Asiel (BAA).

Tweede Kamer, vergaderjaar 2023-2024, 36 470 VI, nr. 2

34