Kijk eens minder naar Den Haag - Hoofdinhoud

Bij het nationale jeugdzorgdebat was ik dit keer geen deelnemer. Maar als afzwaaiend kamerlid mocht ik wel een column uitspreken. Dit was hem 👇🏼

Het is verleidelijk om hier als bijna ex kamerlid en tegenwoordig dus columnist, het podium te pakken en eens flink los te gaan op Den Haag en alles wat daar vandaan komt. Want, laten we eerlijk zijn, daar is alle reden toe.

Wij, zadelen jeugdbeschermers op met een onmogelijke opdracht. Ingrijpen als een kind onveilig is. Want als het misgaat (en het gaat af en toe mis) dan worden jeugdbeschermers aan het kruis genageld. Maar niet te vlug ingrijpen. Want dat noemen we in de media en in de politiek dan staatsontvoeringen. En ook dan wordt je aan het kruis genageld.

We vragen aan jeugdbeschermers niet te vluchten in administratie. Maar als een dossier niet honderd procent klopt (en 99% is niet 100%), dan stelt de inspectie dat een dossier niet volledig op orde is, en trekken media en politiek de conclusie dat kinderen op grond van ondeugdelijke dossiers onterecht uit huis worden geplaatst.

We bestellen per motie nul uithuisplaatsingen. Maar als een grote instelling (waar het niet eens goed toeven was) gaat sluiten, dan schreeuwen we moord en brand dat we de meest kwetsbare der kwetsbaren in de kou laten staan.

We roepen al sinds 1972 dat we een gezin, een plan en een regisseur willen. Maar sturen tegelijkertijd op gespecialiseerde zorg voor ieder mogelijk deelprobleem.

In de wetten van de logica is iets juist of onjuist. En kan iets niet juist en onjuist tegelijkertijd zijn. Volgens de wetten van de logica kun je ook niet naar links en naar rechts tegelijk sturen. Maar in Den Haag kunnen we dat wel. We verkopen met alle goede bedoelingen onze idealen in de vorm van de sprookjes van de gebroeders Grimm. Verhalen met een dader, een slachtoffer en een held. Helaas zijn we zo vertrouwd met zulke sprookjes dat we zijn gaan geloven dat ze echt waar zijn. Moties als toverformules en bezweringen.

Het is verleidelijk om als columnist en bijna ex kamerlid eens flink van leer te trekken tegen Den Haag. Maar dat ga ik niet doen. We krijgen namelijk de Kamer die we verdienen.

De Kamer heeft grofweg drie instrumenten waarmee problemen worden opgelost. Althans dat is de bedoeling. Grote woorden. “Het is een schande voorzitter.”

Maar ook meer regels en wetten. Die dan in de uitvoering worden vertaald in protocollen en meer bureaucratie. En meer geld.

Maar laten we eerlijk zijn. De grote woorden voegen stress toe in een sector die onder druk staat. Helpt dat? Ik dacht het niet. Meer regels dan? En meer bureaucratie? Ik dacht het niet. Is meer geld dan de oplossing? In 1992 ging er 17,91 euro per inwoner naar de jeugdzorg. Tegenwoordig is dat 341,10. Dat is een toename van 1804% Ik herhaal een stijging van 1804%. Stabiele langjarige financiering is broodnodig. Maar meer geld? Hebben we echt geen originelere plannen?

Het wordt tijd dat de sector terug gaat praten. Naar de krant en naar de politiek. Laat je niet aanpraten dat je werkt in een afschuwelijke sector. Want dat is niet zo. Schiet niet bij ieder incident in de verdediging. Maar leg uit dat goede zorg verlenen ook risico’s met zich mee brengt. Dat veiligheid enkel te garanderen is wanneer iedereen gedrogeerd op bed in een separeer ligt. En zelfs dan niet. Leg uit dat ingrijpen soms nodig maar altijd ook schadelijk is. Dat een kind beschermen vooral ook de ouders helpen is. En ja, soms gaat het fout. Dat is zo. En dat is de bedoeling. Omdat uit willen sluiten dat iets fout gaat nog veel erger is.

Als er onnodige administratie en protocollen over je wordt uitgestort, trek dan als sector eens de stoute schoenen aan en weiger. Niet in je eentje maar samen. En leg uit waarom je dat doet. Praat terug. Als de politiek minder (eigenlijk geen) uithuisplaatsingen wil, dan betekent het dat instellingen zullen sluiten. Dat is geen probleem. Dat is de bedoeling. Enz. enz

Als bijna ex kamerlid mag ik het zeggen. Tenminste dat vind ik. De zorg wordt niet per spreadsheet vanuit den Haag verbeterd. Dat kunnen enkel de jeugdprofessionals zelf. De beweging naar nul? Vrijwel geen uithuisplaatsingen meer? Het kan. Een lerende cultuur met een duidelijk doel. Fantastisch. Kinderen echt serieus nemen en een eigen ingebrachte mentor de rol van medebeslisser laten die hem of haar toekomt. Geweldig. Investeren in innovatie en opgedane kennis uitrollen in het veld? Garage2020 doet het. En het werkt.

Sharon Stellaard spreekt in haar proefschrift over boemerangbeleid. Het feit dat we de uitvoeringsproblemen van nu op proberen te lossen en onbedoeld de problemen van gisteren creëren. Het is aan de politiek om daar van te leren. En ja, niets doen is een optie.

Maar van het veld mag gevraagd worden niet naar den Haag te kijken voor oplossingen maar zelf aan de gang te gaan. En een beetje zelfkritiek te hebben. Het kan en moet echt beter. We doen wat we doen zo goed als we kunnen met de kennis van nu. Maar dat is geen eindpunt. Het is en begin van samen iedere dag een beetje beter. Ik gun de sector meer zelfbewustzijn. Als je klappen krijgt kun je je klein maken. Maar je kunt ook flink terugmeppen. Ik ben van het laatste. Dank u wel.