Verhoren parlementaire enquête Fraudebeleid en Dienstverlening afgerond

DEN HAAG (PDC) - Het harde fraudebeleid van de afgelopen periode 2007-2017 was niet proportioneel en werd niet tijdig bijgestuurd. Dat is het beeld die is ontstaan na vijf weken openbare verhoren van de parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening¹. De commissie rondde gisteren haar werkzaamheden af met een verhoor van de nationale ombudsman, Reinier van Zutphen².

Het strenge fraudebeleid van het afgelopen decennium zou ontstaan zijn vanuit "gevoelens uit de samenleving" dat er misbruik plaatsvond van toeslagen, blijkt uit de verhoren. De Fraudewet die daaruit voortkwam, was bedoeld om overtreders van uitkeringen op te sporen en te beboeten. Dat leidde tot een "alles-of-nietsaanpak", waarbij toeslagen volledig terugbetaald moesten worden als een aanvraag niet klopte.

Volgens meerdere betrokkenen was het beeld van ernstig toegenomen fraude niet in lijn met de werkelijkheid en veroorzaakte dat een "volstrekt disproportioneel toeslagenbeleid", aldus een ambtenaar van de Belastingdienst.

De afgelopen weken werden ruim veertig betrokkenen uit onder meer de politiek, de ambtenarij en de rechterlijke macht verhoord. Zo moest minister-president Mark Rutte³ tweemaal voor de enquêtecommissie verschijnen, voor zijn rol als staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in de periode van 2002 tot 2004 en zijn rol als minister-president van 2010 tot 2021.

Ook voormalig minister Henk Kamp⁴ van Sociale Zaken (VVD) en toenmalig minister Lodewijk Asscher⁵ (PvdA) van Sociale Zaken werden verhoord. Ook getuigden enkele gedupeerden van het fraudebeleid voor de enquêtecommissie.

De enquêtecommissie gaat nu aan de slag met de resultaten van de openbare verhoren, de gevorderde documenten, het bronnenonderzoek en de besloten gesprekken. Op basis daarvan zal de commissie naar verwachting in januari een onderzoeksrapport presenteren, waarin ze conclusies trekt en aanbevelingen doet voor de toekomst.

Bronnen: Tweede Kamer, NOS

• 1. 

  Deze parlementaire commissie werd op 3 februari 2022 ingesteld. De commissie voerde de parlementaire enquête naar de Dienstverlening, handhaving en fraudebestrijding bij overheidsdiensten uit. De werkzaamheden kwamen op 21 mei 2024 formeel ten einde.
   
• 2. 

  Mr. Reinier van Zutphen (1960) is sinds 1 april 2015 de Nationale ombudsman. Hij was daarvoor president van het College van Beroep voor het bedrijfsleven. In 2007-2012 was de heer Van Zutphen voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Rechtspraak (NVvR). Eerder was hij senior raadsheer bij het College van Beroep voor het Bedrijfsleven en bekleedde hij diverse functies bij de rechterlijke macht, zowel in Nederland als in Luxemburg en Curaçao. Tevens was hij universitair docent.
   
• 3. 

  Mark Rutte (1967) is sinds 1 oktober 2024 secretaris-generaal van de NAVO. Hij was van 14 oktober 2010 tot 2 juli 2024 minister-president en minister van Algemene Zaken. Sinds 2006 was hij politiek leider van de VVD. In 2006-2010 was de heer Rutte fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Hij was van 17 juni 2004 tot 28 juni 2006 staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap belast met wetenschapsbeleid, beroepsonderwijs en studiefinanciering. Daarvoor was hij bijna twee jaar staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid belast met onder andere volksverzekeringen, bijstand en arbeidsomstandigheden. De heer Rutte was eerder voorzitter van de JOVD en manager bij een werkmaatschappij van Unilever.
   
• 4. 

  Henk Kamp (1952) was van 24 september 2021 t/m tot 10 januari 2022 minister van Defensie in het (demissionaire) kabinet-Rutte III. Eerder was hij in het kabinet-Balkenende I minister van Volkshuisvesting en nam later in dat kabinet ook Defensie op zich; een ministerschap dat hij ook bekleedde in Balkenende II. Had toen intensieve bemoeienis met de missies in Irak en Uruzgan. Na twee jaar Kamerlid en een functie op de Antillen keerde hij in 2010 terug als minister van Sociale Zaken in het kabinet-Rutte I. Wegbereider van het kabinet-Rutte II en daarin minister van Economische Zaken. De heer Kamp begon zijn loopbaan als fiscaal rechercheur en wethouder van Borculo en werd in 1994 Tweede Kamerlid voor de VVD. Sinds 1 januari 2018 was hij voorzitter van branchevereniging ActiZ (zorg).
   
• 5. 

  Lodewijk Asscher (1974) was van 23 maart 2017 tot 31 maart 2021 lid van de Tweede Kamer voor de PvdA. Tot 14 januari 2021 was hij tevens fractievoorzitter, totdat hij die functie neerlegde vanwege zijn vertrek als beoogd lijsttrekker. Van 5 november 2012 tot 26 oktober 2017 was de heer Asscher vicepremier en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in het kabinet-Rutte II. Hij was in 2006-2012 wethouder van Amsterdam (sinds 2010 was hij belast met financiën, onderwijs en jeugdbeleid). Eerder deed hij onderzoek naar communicatiegrondrechten. In 2010 was hij enige maanden waarnemend burgemeester van Amsterdam. Sinds maart 2022 is hij consultant bij organisatiebureau Van der Bunt.