Bundel 23: De Grondwet van 1848 tot nu - Hoofdinhoud
Op 3 november 2023 was het 175 jaar geleden dat de Grondwet van 1848 werd afgekondigd. Die Grondwet legde de basis voor de parlementaire democratie. Deze bundel gaat over de ontwikkeling van de Grondwet gedurende deze 175 jaar. Tijdens een symposium op 2 november 2023 is de bundel aan de minister gepresenteerd. Precies één dag voor de dag waarop de Grondwet van 1848 175 jaar geleden werd afgekondigd dus.
In deze bundel behandelen verschillende wetenschappers op een aantal hoofdonderwerpen de ontwikkeling van de Grondwet sinds 1848. Zij kijken naar de effectiviteit en functionaliteit van de Grondwet in het licht van de uitdagingen van het verleden en die van de toekomst. Is de Grondwet op het door hen beschouwde punt toekomstbestendig of verdient zij verdere aanpassing en zo ja hoe?
Als de historische grondwettelijke ontwikkeling een ding leert, dan is het wel dat ondanks de functie van de Grondwet om principes en regels te bestendigen, de Grondwet vooral ook ‘actueel’ moest en moet zijn om de fundamentele waarden van democratie, rechtsstaat en goed bestuur te kunnen blijven beschermen en bevorderen. Om die reden is ook een aantal aanbevelingen die in deze bundel zijn geformuleerd op een rijtje gezet.
Titel |
Bundel 23: De Grondwet van 1848 tot nu. Ontwikkelingsgeschiedenis, cruciale leerstukken en toekomstperspectief |
|---|---|
Redactie |
Aalt Willem Heringa i, Ronald Kroeze i en Kutsal Yesilkagit i |
Auteurs |
Karin van Leeuwen, Bert van den Braak i, Paul Bovend’Eert i, Alexander van Kessel i, Solke Munneke i, Kathalijne Buitenweg i, Leontine Loeber, Joris Gijsenbergh, Gerrit Voerman i, Klaartje Peters i, Toon Kerkhoff, Joost Sillen i, Maarten Stremler i, Antonia Waltermann, Janneke Gerards, Annelien de Dijn, Ashley Terlouw, Lisanne Groen i, Ingrid Leijten, Monica Claes. |
Datum |
November 2023 |
Inhoudsopgave
Inleiding
Aalt Willem Heringa, Ronald Kroeze en Kutsal Yesilkagit
Algemeen
De waardering van de Grondwet: een historische verkenning
Karin van Leeuwen
Je kunt niet aan de gang blijven. Grondwetsvoorstellen die het niet haalden
Bert van den Braak
Parlementair stelsel
De vertrouwensregel in de schaduw van de Grondwet
Paul Bovend’Eert
De ‘zwakke’ stee in het staatsbestel? Over conventies en regels in de kabinetsformatie.
Alexander van Kessel
Meer dan 175 jaar vragen: het parlementaire inlichtingenrecht
Solke Munneke
Democratie, kiesstelsel en politieke partijen
Het Nederlandse volk: eenheid en lappendeken
Kathalijne Buitenweg
De Grondwet en het kiesrecht; een voltooide ontwikkeling of niet?
Leontine Loeber
De politieke partij: wel in de wet, niet in de Grondwet?
Joris Gijsenbergh en Gerrit Voerman
Bestuurlijke organisatie
Decentralisatie: de Grondwet en de Nederlandse praktijk
Klaartje Peters
Grondwet, bestuurlijke organisatie van de Rijksoverheid en waarden van goed bestuur
Toon Kerkhoff
Internationalisering en Europeanisering
De Grondwet tussen Nederland en Europa
Joost Sillen en Maarten Stremler
Soevereiniteit in de context van Europeanisering en globalisering
Antonia Waltermann
Grondrechten
175 jaar grondrechten in de Grondwet
Janneke Gerards
Grondrechten als basis van de vrijheid
Annelien de Dijn
Het gelijkheidsbeginsel van art. 1: vliegwiel of symbool?
Ashley Terlouw
Rechtsstaat
‘De Grondwet waarborgt de grondrechten en de democratische rechtsstaat’
Lisanne Groen
De rol en plaats van de rechter in de Grondwet
Ingrid Leijten
Evaluaties
De Nederlandse Grondwet in vergelijkend perspectief: achterblijver, voortrekker of geluksvogel
Monica Claes
Doet de grondwet wat zij moet doen en is zij toekomstbestendig
Aalt Willem Heringa, Ronald Kroeze en Kutsal Yesilkagit
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Liesbeth Weijs, Montesquieu Instituut (l.weijs@montesquieu-instituut.nl). Het Montesquieu Instituut publiceert met regelmaat bundels romdom een bepaald thema. Een overzicht van alle verschenen bundels is te vinden op de pagina Montesquieu Reeks.