Achtergrond: veel verloren jaren Kamerervaring?

Met het aangekondigde vertrek van Tweede Kamerleden zullen ook een aantal jaren aan Kamerervaring verloren gaan. Gevoegd bij het eerdere vertrek van onder anderen Khadija Arib¹ (PvdA), Paul van Meenen² (D66) en Renske Leijten³ (SP) gaat het straks om zeker dan meer dan 250 jaren. Dat lijkt veel.

Als we dat getal in historisch perspectief plaatsen dan is het beeld toch iets anders. Als veel zeer ervaren leden stoppen, is uiteraard al snel het aantal 'verloren' Kamerjaren groot. Als voorbeeld nemen wij de verkiezingen van 1971.

In dat jaar stopten Tweede Kamerleden als Ir. Van Dis⁴ (lid 1929-1937 en sinds 1946), freule Wttewaall van Stoetwegen⁵ en Frans Goedhart⁶ (beiden lid sinds 1945) en de leden Nederhorst⁷ en Posthumus⁸ (PvdA), Van den Heuvel⁹, Van der Ploeg¹⁰ en Van Koeverden¹¹ (KVP) en Zegering Hadders¹² (VVD). Die laatsten waren meer dan twintig jaar Kamerlid en deze negen alleen al kwamen aan 220 jaar ervaring.

In totaal waren in 1971 dertig leden niet meer verkiesbaar. Of het er dit jaar meer worden, moeten we nog zien.

Het verschil tussen 1971 en nu is dat er toen nog veel ervaring bleef, omdat er nog altijd leden waren met meer dan twintig jaar ervaring en relatief veel Kamerleden aan hun derde Kamerperiode begonnen. De tegenwoordig snel opvolgende wisselingen en de kortere duur van lidmaatschappen leiden tot steeds meer verlies aan geheugen.

Bron: Parlement.com

• 1. 

  Khadija Arib (1960) was vanaf 19 mei 1998 tot 4 november 2022, met een onderbreking van 30 november 2006 tot 1 maart 2007, lid van de Tweede Kamer voor de PvdA. Van 13 januari 2016 tot 7 april 2021 was zij voorzitter van de Tweede Kamer. Mevrouw Arib is van Marokkaanse afkomst en kwam op haar vijftiende naar Nederland. Zij was voor zij Kamerlid werd onder meer waarnemend hoofd en senior-beleidsmedewerker Maatschappelijke Opvang en Gezondheidszorg van de gemeente Amsterdam. In de Tweede Kamer hield zij zich bezig met gezondheidszorg, medisch-ethische vraagstukken, bestrijding van mensenhandel en zedenwetgeving. Zij was voorzitter van de algemene commissie voor Jeugdzorg en gedurende korte tijd van de tijdelijke commissie corona.
   
• 2. 

  Paul van Meenen (1956) is sinds 13 juni 2023 fractievoorzitter van de D66-Eerste Kamerfractie. Daarvoor was hij van 20 september 2012 tot 7 juni 2023 lid van de Tweede Kamer. Hij was eerder bestuursvoorzitter van een groep van tien scholen voor voortgezet onderwijs in de regio Den Haag. Daarvoor was de heer Van Meenen leraar wiskunde en rector. Hij was verder fractievoorzitter van D66 in de gemeenteraad van Leiden. Hij was onderwijswoordvoerder van zijn fractie en hield zich ook bezig met kinderopvang. Verder was hij voorzitter van de vaste commissie voor Justitie en Veiligheid en lid van het Presidium.
   
• 3. 

  Renske Leijten (1979) was van 30 november 2006 tot 5 juli 2023 Tweede Kamerlid voor de SP. Mevrouw Leijten was voorzitter van ROOD, de jongerenorganisatie van de SP. Zij was geruime tijd woordvoerder jeugdbeleid, gezondheidszorg, welzijn en sport van de SP-fractie en later woordvoerder Europa/EU, financiën, binnenlandse zaken en de toekomst van de euro. Verdedigde enkele keren initiatiefwetsvoorstellen, onder meer over het invoeren van een correctief referendum.
   
• 4. 

  SGP-voorman van christelijk-gereformeerden huize. Scheikundig ingenieur, die jarenlang een onvervalst orthodox-calvinistisch en anti-Rooms geluid in beide Kamers liet horen. Strijder tegen vrouwenkiesrecht, loterijen, crematie, sport, inentingen, emancipatie, de Verenigde Naties, etc., etc. Tevens een fervent dierenbeschermer. Was ruim dertig jaar parlementariër en daarnaast gemeenteraadslid in Rotterdam en lid van Provinciale Staten van Zuid-Holland. Lange tijd stond hij in de schaduw van de voormannen Kersten en Zandt, maar vanaf 1961 was hij fractieleider en in 1963 en 1967 lijsttrekker. Bekende, beminnelijke en onwankelbaar getuigende politicus, die altijd een donkere jas en hoed droeg.
   
• 5. 

  'De freule'. Kleine, praatgrage, vrijgezelle adellijke dame die door haar onconventionele optreden zowel binnen als buiten de Tweede Kamer, waarvan zij zesentwintig jaar deel uitmaakte, grote populariteit verwierf. Werd daardoor tevens één van de bekendste Tweede Kamerleden. Was justitie- en mediawoordvoerster van de CHU-fractie met belangstelling voor het gevangeniswezen en het familierecht. Kwam zowel op voor de rechten van de vrouw als van het Oranjehuis, waarmee ze zeer nauwe relaties onderhield. Maakte negen jaar deel uit van de enquêtecommissie regeringsbeleid 1940-1945. Vooruitstrevend op sociaal gebied, maar verder behoudend. Bijnamen: 'de rode freule' en 'de oranje freule'.
   
• 6. 

  Linkse journalist, die voorman in het verzet was en na de oorlog buitenland-woordvoerder van de PvdA-Tweede Kamerfractie. Schreef tijdens de Bezetting onder het pseudoniem 'Pieter 't Hoen' in verzetskranten (met name Het Parool). Was als PvdA-Kamerlid tegenstander van de Indië-politiek van de kabinetten-Drees, maar werd na een bezoek aan Indonesië in 1952 een even felle opponent van het Soekarno-regime. Met De Kadt in de jaren vijftig de meest uitgesproken anticommunist in de PvdA-Tweede Kamerfractie. Keerde zich eind jaren zestig tegen de in zijn ogen te anti-Amerikaanse koers van de PvdA en verliet in 1970 zijn partij. Eén van de grondleggers van DS'70.
   
• 7. 

  PvdA-politicus en 'Europeaan' van het eerste uur. Idealistisch socialist, die in 1934 als jong econoom meewerkte aan het Plan van de Arbeid van SDAP en NVV. Als Tweede Kamerlid voor de PvdA jarenlang de constructieve opponent van minister Zijlstra. Was tijdens het kabinet-Cals fractievoorzitter. Verwekte opschudding met een veelvuldig verspreide brief over het huwelijk van prinses Beatrix. Toen Den Uyl hem was opgevolgd als fractievoorzitter weer 'gewoon' Tweede Kamerlid en ondervoorzitter van de Kamer. Stapte in 1971 over naar de Senaat, waarvan hij eveneens ondervoorzitter was. Enthousiast sportbeoefenaar.
   
• 8. 

  Friese notariszoon die na zijn studie scheikunde in Delft vele jaren een invloedrijke positie innam in de fractie van de PvdA in de Tweede Kamer. Was onder meer fractiesecretaris. In zijn studententijd actief in de vrijzinnig-democratische jongerenorganisatie. Deskundig op het gebied vervoers- en energievraagstukken. Aimabel sigarenroker. Liep in de jaren vijftig een wethouderschap in Rotterdam mis vanwege een verkeersovertreding. Staatssecretaris van vervoerszaken in het kabinet-Cals.
   
• 9. 

  Bosschenaar die ruim twintig jaar namens de KVP-Tweede Kamerfractie woordvoerder was op het raakvlak van justitie en economische zaken. Zo voerde hij het woord bij debatten over de wet op de economische delicten, het industrieel eigendom en over de vestigingswetgeving. Ook woordvoerder op het gebied van vervoerszaken en voorzitter van de Tweede Kamercommissie voor Deltazaken. Aanvankelijk advocaat en daarna directeur van de Katholieke Middenstandsbond. Was tevens fractievoorzitter KVP in gemeenteraad van Den Bosch. Sprak met een onmiskenbaar Brabants accent.
   
• 10. 

  Voorzitter van de landarbeidersbond 'Deusdedit' in de KVP-Tweede Kamerfractie, die vicefractievoorzitter was onder Schmelzer. Afkomstig uit een arbeidersgezin uit het katholieke Zoeterwoude, die zichzelf als tuindersknecht na alleen lager onderwijs via cursussen ontwikkelde. Was landarbeider en voorman/zetbaas bij een bollenkweker in Noord-Holland. Ruim twintig jaar Tweede Kamerlid. Woordvoerder sociale zaken, met een lichte voorkeur voor regeren met de PvdA. Zat verder dertien jaar in het Europees Parlement. Speelde als waarnemend fractievoorzitter in 1965 en 1966 een rol bij de kabinetsformaties. Beschikte over kenmerkende Roomse blijmoedigheid.
   
• 11. 

  Traditioneel katholieke vertegenwoordiger van de Betuwe in de Tweede Kamerfractie van de KVP. Belangenbehartiger van de fruittelers. Bescheiden, bedeesde afgevaardigde, die zich behalve met landbouw ook met visserij, waterstaat, het binnenlands bestuur en Koninkrijkszaken bezighield. Vaak ging het daarbij om onderwerpen met een beperkt politiek belang. Was tijdens de oorlog actief in de illegaliteit. Zijn vader was eveneens Tweede Kamerlid.
   
• 12. 

  Nuchtere liberale Drent, die bijna zijn hele werkzame leven wethouder van Emmen was en daarnaast talloze bestuursfuncties bekleedde, onder andere in de paardenhouderij, het onderwijs en de gezondheidszorg. Pragmatisch en 'geboren' bestuurder. Leidde het landontginningsbedrijf van zijn familie en werd in de jaren dertig actief in de Bond voor Staatspensionering. Was een kwart eeuw parlementslid, eerst korte tijd in de Senaat en daarna in de Tweede Kamer. Onder Toxopeus en Geertsema vicefractievoorzitter en vanaf 1967 lid van het Kamerpresidium. Was tevens voorzitter van de commissie voor Verkeer en Waterstaat. De langste man in de Kamer, met een verdragende stem.