Europese Raad 29-30 juni 2023

Bron: The Council of the European Union

Op 29 en 30 juni 2023 kwamen de 27 regeringsleiders en staatshoofden van de lidstaten bijeen in Brussel voor een bijeenkomst van de Europese Raad. De voorzitter van de Europese Commissie¹ en de Hoge Vertegenwoordiger voor buitenlands beleid en veiligheid² waren ook aanwezig. Premier Mark Rutte³ vertegenwoordigde Nederland.

Deze Europese Raad stond in het teken van een aantal prangende dossiers, waaronder de situatie in Oekraïne, het recent gesloten akkoord tussen de ministers op het gebied van migratie en de nieuwe strategie voor economische zekerheid.

Oekraïne

Tijdens de Raad herhaalden de regeringsleiders dat zij Oekraïne financieel, economisch, militair, humanitair en diplomatiek zullen blijven steunen. Hierbij horen ook toekomstige toezeggingen aan Oekraïne op het gebied van veiligheid, waarbij de veiligheids- en defensiebelangen van alle lidstaten in acht zullen worden genomen. De Raad heeft ter ondersteuning van Oekraïne ook de Europese Investeringsbank opgeroepen om samen met de Commissie haar steun voor de infrastructuur van Oekraïne op te voeren.

Wat betreft de aanpak van Rusland heeft de Raad de Commissie en de hoge vertegenwoordiger verzocht om werkzaamheden rond de bevroren Russische tegoeden voort te zetten. Daarnaast stelde de Raad tevreden te zijn over het aanvangen van de werkzaamheden van het International Centre for the Prosecution of the Crime of Aggression (IPCA). De regeringsleiders verzochten de Raad van Ministers en het Europees Parlement tot slot om snel tot richtlijnen te komen over EU-brede strafbare feiten en straffen voor het schenden en omzeilen van EU-sancties.

Economie

Op economisch gebied zei de Raad het belangrijk te vinden een balans te bereiken in het verdedigen van de belangen van de EU en het tegelijkertijd behouden van een open economie.

Verder heeft de Raad de twee wetgevers verzocht vaart te maken met de voorstellen voor een verordening voor een nettonulindustrie en een verordening kritieke grondstoffen. Daarnaast stelde de Raad dat de EU een toplocatie moet worden voor de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie.

Veiligheid en defensie

Op het gebied van veiligheid en defensie benadrukte de Raad, in het kader van de huidige geopolitieke situatie, dat de technologische en industriële basis van de defensiesector van de EU concurrerender, innovatiever en veerkrachtiger moet worden. De EU zal in de toekomst meer verantwoordelijkheid moeten nemen voor haar eigen defensie. In dit kader verzocht de Raad de Commissie daarnaast een voorstel in te dienen voor een Europees defensie-investeringsprogramma (EDIP) om de Europese technologische en industriële defensiebasis te versterken.

China

De Raad heeft benadrukt dat de EU kritieke afhankelijkheden en kwetsbaarheden zal blijven afbouwen. Tegelijkertijd stelde de Raad niet van plan te zijn zich compleet te ontkoppelen: China en de EU zullen belangrijke handels- en economische partners blijven.

Wat betreft de relatie met China, zal de EU het land proberen aan te moedigen om meer actie te ondernemen op het gebied van de aanpak van de klimaatverandering, de paraatheid bij pandemieën, voedselzekerheid en humanitaire hulp. Daarnaast verzocht de Raad China bij Rusland te blijven aandringen de troepen terug te trekken uit Oekraïne. Ook stelde de Raad dat de EU zich zal blijven inzetten voor mensenrechten in haar relatie met China.

Externe betrekkingen

Wat betreft de externe betrekkingen van de EU hebben de regeringsleiders gesproken over de recente afspraken die met Tunesië gemaakt zijn op onder andere het gebied van migratie. De Raad heeft het belang van dergelijke strategische partnerschappen tussen de EU en andere zuidelijke buurlanden onderstreept.

Daarnaast heeft de Raad de voorbereidingen voor de top met de Gemeenschap van Latijns-Amerikaanse en Caraïbische Staten (CELAC) besproken. De Raad wenst samenwerking op het gebied van de aanpak van de mondiale klimaat- en milieucrises, ongelijkheid en bedreigingen voor de mondiale veiligheid en de op regels gebaseerde orde. Daarnaast willen de regeringsleiders meer samenwerking bij het diversifiëren van toeleveringsketens.

Tot slot heeft de Raad in het kader van de recente verkiezingen in Turkije de Commissie en de hoge vertegenwoordiger verzocht om een verslag over de stand van zaken wat betreft de betrekkingen met Turkije.

Naast premier Rutte:

Robert Abela⁴, Xavier Bettel⁵, Nikos Christodoulides⁶, António Santos da Costa⁷, Alexander De Croo⁸, Nikolai Denkov⁹, Petr Fiala¹⁰, Mette Frederiksen¹¹, Robert Golob¹², Klaus Johannis¹³, Kaja Kallas¹⁴, Krišjānis Kariņš¹⁵, Ulf Kristersson¹⁶, Emmanuel Macron¹⁷, Giorgia Meloni¹⁸, Kyriakos Mitsotakis¹⁹, Mateusz Morawiecki²⁰, Gitanas Nauséda²¹, Karl Nehammer²², Viktor Orbán²³, Petteri Orpo²⁴, Olaf Scholz²⁵, Pedro Sánchez Pérez-Castejón²⁶, Leo Varadkar²⁷

• 1. 

  Deze functie wordt sinds 1 december 2019 vervuld door de Duitse Ursula von der Leyen. Zij is de opvolger van de Luxemburger Jean-Claude Juncker.
   
• 2. 

  De Hoge Vertegenwoordiger (HV) geeft de Europese Unie internationaal gezien één gezicht en één stem op het terrein van het buitenlands en veiligheidsbeleid. Zo moet er meer samenhang in het externe optreden en het buitenlandse beleid van de Europese Unie komen. De HV deelt het podium met de Vaste voorzitter van de Europese Raad. Deze onderhoudt namens de EU de contacten op het niveau van staatshoofden en regeringsleiders.
   
• 3. 

  Mark Rutte (1967) is sinds 1 oktober 2024 secretaris-generaal van de NAVO. Hij was van 14 oktober 2010 tot 2 juli 2024 minister-president en minister van Algemene Zaken. Sinds 2006 was hij politiek leider van de VVD. In 2006-2010 was de heer Rutte fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Hij was van 17 juni 2004 tot 28 juni 2006 staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap belast met wetenschapsbeleid, beroepsonderwijs en studiefinanciering. Daarvoor was hij bijna twee jaar staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid belast met onder andere volksverzekeringen, bijstand en arbeidsomstandigheden. De heer Rutte was eerder voorzitter van de JOVD en manager bij een werkmaatschappij van Unilever.
   
• 4. 

  Robert Abela (1977) is sinds 12 januari 2020 minister-president van Malta. Hij is leider van de sociaaldemocratische Arbeiderspartij. Abela was aanvankelijk advocaat en is sinds 2017 parlementslid. Hij is een zoon van de vroegere president van Malta, George Abela.
   
• 5. 

  Xavier Bettel (1973) is sinds 4 december 2013 minister-president van Luxemburg. Hij werd in 2011 leider van de Luxemburgse liberalen (Democratische Partij). Xavier Bettel was lange tijd advocaat en werd als 26-jarige in 1999 parlementslid. In november 2011 werd hij tot burgemeester van Luxemburg gekozen. Hij vormde na de verkiezingen van 2013 een regering met de sociaaldemocraten.
   
• 6. 

  Nikos Christiodoulides (1973) is sinds 1 maart 2023 de partijloze president van Cyprus. Hij was eerder diplomaat, ambtenaar en minister van Buitenlandse Zaken (2018-2022).
   
• 7. 

  António Costa (1961) is sinds 26 november 2015 minister-president van Portugal. Hij is leider en secretaris-generaal van de sociaaldemocratische partij. Eerder was hij advocaat en onder meer minister voor de relatie met het parlement en voor overheidsadministratie, lid van het Europees Parlement en burgemeester van Lissabon.
   
• 8. 

  Alexander De Croo (1975) is sinds 1 oktober 2020 minister-president van België. Hij lid een coalitie van liberalen, christendemocraten, sociaaldemocraten en Groenen. De Croo was voorzitter van de liberale partij OpenVLD en viceminister-president in de kabinetten-Di Rupo, -Michel I en II en -Wilmès I en II. Ook was hij minister van Pensioenen, Ontwikkelingssamenwerking en senator.
   
• 9. 

  Nikolay Denkov (1962) is sinds 6 juni 2023 minister-president van Bulgarije. Eerder was hij onder meer minister van Onderwijs en Wetenschap en daarvoor hoogleraar scheikunde.
   
• 10. 

  Petr Fiala (1964) is sinds 28 november 2021 minister-president van Tsjechië. Hij is de voorman van de conservatief-liberale partij ODS en leidt een centrumrechtse coalitie. Eerder was hij onder meer minister van Onderwijs, Jeugd en Sport in het kabinet-Necas (2012-2013). Sinds 2014 is hij leider van ODS en in november 2017 werd hij parlementsvoorzitter. Voor hij de politiek in ging, was hij hoogleraar en rector.
   
• 11. 

  Mette Frederiksen (1977) is sinds 27 juni 2019 minister-president van Denemarken. Zij leidt een sociaaldemocratisch minderheidskabinet. Mette Frederiksen was eerder minister van Werkgelegenheid (2011-2014) en van Justitie (2014-2015). Sinds 2001 heeft zij zitting in het parlement. In 2005-2011 was zij vicefractievoorzitter.
   
• 12. 

  Robert Golob (1967) is sinds 1 juni 2022 minister-president van Slovenië. Hij leidt een centrumlinks kabinet. Dr. Golob is gepromoveerd als elektrotechnicus en was enige jaren werkzaam als wetenschapper. Daarna leidde hij een energiebedrijf. In 2022 werd hij namens de centrumlinkse Vrijheidsbeweging parlementslid.
   
• 13. 

  Klaus Johannis (1959) is sinds 2014 president van Roemenië en deelnemer aan de Europese Raden. Hij was eerder onder meer docent natuurkunde, burgemeester van Sibiu en voorzitter van de Nationale Liberale Partij.
   
• 14. 

  Kaja Kallas (1977) is sinds 26 januari 2021 premier van Estland. Zij is lid van de Hervormingspartij (liberalen) en leidt een centrumrechtse coalitie. Mevrouw Kallas was lid van het Europees Parlement (2014-2018) en werd in 2018 partijleider. Zij is een dochter van oud-eurcommissaris Siim Kallas.
   
• 15. 

  Krišjānis Kariņš (1964) is sinds 23 januari 2019 minister-president van Letland. Hij was ondernemer, parlementslid voor een centrumrechtse partij en in 2009-2019 lid van het Europees Parlement. Sinds januari 2019 leidt hij een centrumrechtse coalitie van vijf partijen.
   
• 16. 

  Ulf Kristersson (1963) is sinds 18 oktober 2022 minister-president van Zweden. Hij leidt een centrumrechts minderheidskabinet, met gedoogsteun van de rechtse Zweden Democraten. Kristersson is sinds 2014 parlementslid (eerder was hij dat in 1991-2000) en sinds 2017 leider van de conservatief-liberale partij Moderata. Hij was minister van sociale zekerheid in het kabinet-Reinfeldt (2010-2014).
   
• 17. 

  Emmanuel Macron (1977) is sinds 14 mei 2017 president van Frankrijk. Hij is leider van de progressief-liberale beweging Renaissance (tot 2022 'La République En Marche'). Macron was geruime tijd lid van de Parti Socialiste, maar werd in 2015 onafhankelijk. Hij werkte bij de Inspectie van Financién en bij de Bank Rothschild, en was adjunct-secretaris-generaal van de Staf van president Hollande. In 2014-2016 was hij minister van Economische Zaken, Industrie en Digitale Industrie.
   
• 18. 

  Giorgia Meloni (1977) is sinds 22 oktober 2022 minister-president van Italië. Zij leidt een rechts-nationalistisch kabinet van FdI, Forza Italia en Lega Nord. Meloni was aanvankelijk actief in de jeugdbeweging van de neofascistische MSI. In 2006 werd zij Kamerlid voor de Nationale Alliantie en in 2008 minister voor Jeugd in het kabinet-Berlusconi (tot 2011). Sinds 2014 is zij de leider van Frateli d'Italia.
   
• 19. 

  Kyriakos Mitsotakis (1968) is sinds 8 juli 2019 minister-president van Griekenland. Hij is de leider van het centrumrechtse Nieuwe Democratie. Kyriakos was eerder werkzaam in de financiële wereld en was in 2013-2015 minister voor administratieve hervorming. In januari 2016 werd hij partijleider.
   
• 20. 

  Mateusz Morawiecki (1968) is sinds 11 december 2017 premier van Polen. Daarvoor was hij minister van Economische Ontwikkeling (2015-2016) en van Financiën (2016-2017) en vicepremier. Hij is lid van de conservatieve parti 'Recht en Justitie' (PiS). Morawiecki was eerder docent en onderzoeker aan universiteiten en werkzaam in het bankwezen. Ook was hij betrokken bij de onderhandelingen over de toetreding van Polen tot de EU.
   
• 21. 

  Gitanas Nauséda (1964) is sinds juli 2019 president van Litouwen. Hij is econoom en werkte als onderzoeker, ambtenaar en adviseur in het bankwezen. Verder was hij lector aan de Universiteit van Vilnius.
   
• 22. 

  Karl Nehammer (1972) is sinds 6 december 2021 bondskanselier van Oostenrijk. Hij is leider van de ÖVP, de Oostenrijkse christendemocratische partij. Nehammer werkte als communicatiecoach bij de ÖVP en werd in 2015 plaatsvervangend algemeen secretaris van de christelijke vakbond en in 2016 daarvan secretaris-generaal. In 2017 werd hij parlementslid en in januari 2020 minister van Binnenlandse Zaken in het kabinet-Kurz.
   
• 23. 

  Viktor Orbán (1963) is sinds 29 mei 2010 minister-president van Hongarije. Hij is leider van de centrumrechtse/christendemocratische partij Fidesz. Orbán speelde een belangrijke rol bij de overgang van Hongarije van het communisme naar de democratie. Hij was oprichter van Fidesz, aanvankelijk een liberale jongerenbeweging. In 1990 werd hij lid van het Hongaarse parlement. Als leider van Fidesz-Hongaarse Volksparij werd hij in 1998 premier, tot 2002. Daarna was hij tot 2010 oppositieleider.
   
• 24. 

  Petteri Orpo (1969) is sinds 20 juni 2023 minister-president van Finland. Hij leidt een centrumrechts kabinet. Orpo is sinds 2007 parlementslid en was eerder minister van Landbouw, Binnenlandse Zaken en Financiën. Daarvoor bekleedde hij functies in de conservatief-nationale partij van Finland.
   
• 25. 

  Olaf Scholz (1958) is sinds 8 december 2021 bondskanselier van Duitsland. Hij is leider van de sociaaldemocratische SPD. Eerder was hij onder meer minister van Arbeid en Sociale Zaken, secretaris-generaal van de SPD, burgemeester van Hamburg en minister van Financiën (2018-2021). Scholz leidt een coalitie van sociaaldemocraten, Groenen en liberalen.
   
• 26. 

  Pedro Sánchez (1972) is sinds 2 juni 2018 minister-president van Spanje. Hij leidt een minderheidskabinet van de Spaanse sociaaldemocraten (PSOE) dat aantrad na de val van de centrumrechtse regering-Rajoy. Sanchez is econoom en was Kamerlid en secretaris-generaal van de PSOE.
   
• 27. 

  Leo Varadkar (1979) is sinds 17 december 2022 minister-president van Ierland. Eerder was hij dat van 14 juni 2017 tot 26 juni 2020. In 2020-2022 was hij minister van Bedrijven, Handel en Werkgelegenheid. Hij is leider van de christendemocratische partij Fine Gael en volgde als zodanig Enda Kenny op. Varadkar is de zoon van een Indiase arts, die zich in 1960 in Engeland vestigde. Hijzelf is eveneens opgeleid als arts. In 2007 werd hij lid van het Ierse parlement en daarna was hij minister van Vervoer, Toerisme en Sport, van Volksgezondheid en van Sociale Bescherming.
   
• 28. 

  De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders of staatshoofden van de 27 lidstaten van de Europese Unie, de vaste voorzitter en de voorzitter van de Europese Commissie. Alleen de regeringsleiders of staatshoofden hebben stemrecht tijdens de vergaderingen. De Europese Raad heeft geen wetgevingstaak, maar stelt wel de politieke richting van de EU vast.
   
• 29. 

  In de Europese Raad, ook wel de Europese top genoemd, komen de regeringsleiders van alle lidstaten van de Europese Unie bij elkaar. Ook de Hoge Vertegenwoordiger is aanwezig bij deze bijeenkomsten en doorgaans ook de voorzitter van de Europese Commissie. De Europese Raad stelt onder meer de algemene politieke richting van de EU vast.