Lijst van vragen en antwoorden over de Voorjaarsnota 2023 (Kamerstuk 36350-1) - Voorjaarsnota 2023 - Hoofdinhoud

Deze lijst van vragen en antwoorden i is onder nr. 2 toegevoegd aan dossier 36350 - Voorjaarsnota 2023.

Officiële titel	Voorjaarsnota 2023; Lijst van vragen en antwoorden; Lijst van vragen en antwoorden over de Voorjaarsnota 2023 (Kamerstuk 36350-1)
Document­datum	02-06-2023
Publicatie­datum	02-06-2023
Nummer	KST363502
Kenmerk	36350, nr. 2
Commissie(s)	Financiën (FIN)
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2022-

2023

36 350

Voorjaarsnota 2023

Nr. 2

LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN

Vastgesteld 7 juni 2023

De vaste commissie voor Financiën heeft een aantal vragen voorgelegd aan de Minister van Financiën over de brief van 28 april 2023 inzake over de Voorjaarsnota 2023 (Kamerstuk 36 350, nr. 1)

De Minister heeft deze vragen beantwoord bij brief van 2 juni 2023. Vragen en antwoorden zijn hierna afgedrukt.

De voorzitter van de commissie,

Tielen

De adjunct-griffier van de commissie,

Lips

kst-36350-2 ISSN 0921 - 7371 's-Gravenhage 2023

Feitelijke Kamervragen VJN 2023

Vraag 0: Toelichting Voorjaarsnota

Bij de regeling van werkzaamheden van de vaste commissie voor Financiën (11 mei) is door uw Kamer gesproken over de wijze van presentatie van de besluitvorming in de Voorjaarsnota. Om die reden is hierbij in antwoord op uw «vraag 0» een tweetal extra tabellen toegevoegd waarin de besluitvorming op een andere manier wordt gepresenteerd.

Bij publicatie van de Voorjaarsnota zijn mutaties onder plafondtoets Rijksbegroting grotendeels technisch weergegeven door ze te clusteren op begrotingshoofdstuk.

Om meer inzicht te geven in de beleidsmatige voorstellen is deze zelfde plafondtoets nu verder uitgesplitst, waarbij de 10 grootste maatregelen ter invulling van de dekkingsopgave los zijn weergegeven. Onder de reeks «overig besluitvorming» valt de rest van deze maatregelen en overige kleine mee- en tegenvallers op de begrotingen. Een volledig overzicht van de maatregelen ter invulling van de dekkingsopgave vindt u in de tabel bij vraag 9. De bedragen in deze tabel geven alleen het gedeelte op plafond Rijksbegroting weer, voor de maatregelen met een * geldt dat deze conform de systematiek van de deelplafonds ook deels onder een ander plafond (Sociale Zekerheid of Zorg) verwerkt zijn.

Als verdere toelichting op de Voorjaarsnota geeft onderstaande tabel 2 een meerjarige samenvatting van de dekkingsopgave en de dekking.

Met betrekking tot klimaat geldt dat de gereserveerde middelen hiervoor nog op de Aanvullende Post of departementale begrotingen staan. De implicaties van de klimaatbesluitvorming, zoals tekstueel opgenomen in de VJN, en daarmee samenhangende budgettaire mutaties (overhevelingen of schuiven in de tijd) worden op een later moment aan de TK voorgelegd.

Tabel 1: Plafondtoets Rijksbegroting op maatregelniveau

Extrapolatie

194.230

Vraag 1

Kunt u uitleggen waarom de militaire pensioenen worden omgezet van begrotingsgefinancierd naar kapitaaldekking en waarom deze vervolgens niet meer saldorelevant zijn?

Antwoord op vraag 1

In het nieuwe pensioenstelstel (Wtp) is het uitgangspunt dat de waarde van bestaande pensioenaanspraken collectief worden ingebracht in de nieuwe pensioenregeling («invaren»). Invaren is alleen mogelijk voor pensioenen die kapitaalgedekt zijn. Daarom wordt bij overgang naar het nieuwe stelsel het deel van de militaire pensioenen dat momenteel nog begrotingsgefinancierd is (van voor 1 juni 2001) van kapitaaldekking voorzien. Om de budgetneutrale omzetting te kunnen realiseren is nu een reservering als saldorelevante uitgave opgenomen op de Aanvullende Post.

Vraag 2

Waarom is in de jaren 2027 en 2028 de verwachting dat de EMU-saldo onder de -3,1% en -3,5% zal liggen en in hoeverre is het waarschijnlijk dat dit zich ook zal voordoen, gezien de realisatie in 2022?

Antwoord op vraag 2

Het EMU-saldo verslechtert tot onder de -3% van het BBP doordat geplande intensiveringen uiteindelijk tot besteding komen. Ook vertonen vergrijzingsgerelateerde uitgaven een autonome stijging en zijn de rente-uitgaven gestegen. De afgelopen jaren is het saldo enkele malen meegevallen wegens enerzijds hogere ontvangsten (door sterker dan verwachte economische groei en hogere inflatie) en anderzijds lagere uitgaven (met name door onderuitputting). Het ligt niet in de rede dat deze beide factoren het saldo positief zullen blijven beïnvloeden. De hogere ontvangsten zijn immers verwerkt in de geraamde ontvangsten voor de toekomst. Bij onderuitputting op investeringen geldt bovendien dat deze in latere jaren alsnog tot besteding zullen komen en daarmee het saldo in de toekomst alsnog belasten.

Vraag 3

Hoe is het budgettaire effect van het aflopen van het Integraal Zorgak-koord meegenomen in de ontwikkeling van het saldo en de schuld in 2027 en 2028? Kunt u een uitsplitsing maken hoe de zorg zich had ontwikkeld zonder deze maatregelen?

Antwoord op vraag 3

Met de financiële afspraken in het Integraal Zorgakkoord (IZA) wordt invulling gegeven aan verschillende maatregelen uit het coalitieakkoord (Bijlage bij Kamerstuk 35 788, nr. 77) om de groei van de zorguitgaven in de Zorgverzekeringswet (zvw) te verminderen. De maatregelen hebben een structureel karakter. Dat betekent dat ook de besparingsopgave na 2026 doorloopt. Het totaal van de maatregelen bedraagt een besparing van bijna 1,9 miljard euro Tevens zijn in het IZA afspraken gemaakt over verhoging (Medisch Specialistische Zorg, Geestelijke Gezondheidszorg) of verlaging (Huisartsenzorg, Multidisciplinaire zorg, Wijkverpleging) van het startniveau van het uitgavenkader per 2023. Per saldo is daarmee een structurele neerwaartse bijstelling van 0,35 miljard euro verwerkt.

Daarmee kan gesteld worden dat het budgettaire effect van beperking van de groei van de Zvw-uitgaven 2,25 miljard euro bedraagt. Het effect van deze besparingen werkt structureel door op de groei van de Zvw-uitgaven. Daling of stijging van de Zvw-uitgaven worden verwerkt in de ontwikkeling van het saldo en de schuld.

Indien de structurele IZA-besparingen niet meegenomen worden in de meest actuele stand (Voorjaarsnota 2023 (Kamerstuk 36 350)), leidt dat tot onderstaande uitsplitsing. Hierbij moet worden opgemerkt dat het in algemene zin lastig is aan te geven hoe de zorguitgaven zich zouden hebben ontwikkeld zonder deze maatregelen.

Vraag 4

Klopt het dat de leningen aan Oekraïne saldorelevant zijn geboekt en wat is daar de reden voor?

Antwoord op vraag 4

Het kabinet heeft in 2022 via een speciale kredietlijn van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) een lening verstrekt in het kader van de oorlog in Oekraïne. Zowel de lening zelf als de aflossing van deze lening zijn niet-saldorelevant geboekt. Hiermee heeft het kabinet gehandeld in lijn met de Eurostat-regels aangaande het EMU-saldo.

Vraag 5

Kunt u uitleggen waarom de oploop van de loon- en prijsontwikkeling zo'n groot effect hebben op de verslechtering van het saldo? Kunt u aangeven welke aannames daaronder liggen ten aanzien van de inflatie en de loonontwikkeling?

Antwoord op vraag 5

Voor de ontwikkeling van de lonen en prijzen wordt het uitgavenplafond gecorrigeerd. Zo hoeven departementen geen ruimte op hun begrotingen te vinden vanwege macro-economische ontwikkelingen waar zij geen invloed op kunnen uitoefenen. Dit betekent echter ook dat deze uitgaven niet worden gedekt. Daardoor belasten deze rechtstreeks het EMU-saldo.

Voor de berekening van de loon- en prijsbijstelling baseert het kabinet zich op de relevante variabelen uit het Centraal Economisch Plan (CEP) 2023. Ten opzichte van de Macro Economische Verkenning (MEV) 2023 bij Miljoenennota zijn deze variabelen opwaarts bijgesteld. Dit verhoogt de verwachte uitgaven voor de loon- en prijsbijstelling.

Daarnaast bestaat de prijsbijstelling dit jaar uit een regulier deel en uit een extra deel over 2022. De eenmalige extra prijsbijstelling over 2022 komt voort uit de toezegging uit de Najaarsnota 2022 (Kamerstuk 36 250) om extra prijsbijstelling uit te keren om de (semi-)collectieve sector structureel extra te compenseren voor de hoge inflatie. Deze systematiek is niet-regulier. Ook deze extra prijsbijstelling draagt bij aan de toegenomen totaaluitgaven voor de loon- en prijsontwikkeling.

Bij hogere lonen en prijzen stijgen naast de uitgaven ook de ontvangsten, bijvoorbeeld binnen de loonheffing en de btw. Dit leidt tot hogere ontvangsten met een saldo-verbeterend effect tot gevolg. Deze ontvangsten worden in tabel 5 niet zichtbaar onder loon- en prijsontwikkeling uitgaven, maar vallen onder belasting- en premieinkomsten.

Hierdoor wordt het effect van de loon- en prijsontwikkeling op de verslechtering van het EMU-saldo aan de uitgavenzijde gedempt.

Vraag 6

Waarom is er gekozen voor een doelmatigheidswinst van vier % op het persoonsgebonden budget (PGB) en wat is hier de onderbouwing voor? Kunt u aangeven wat het effect is van deze maatregel op de koopkracht van de mensen die zorg leveren aan hun partner, kinderen of familie?

Antwoord op vraag 6

Het komt niet vaak voor dat cliënten het volledige ter beschikking gestelde bedrag opmaken. Deze maatregel heeft als doel het pgb-budget in de Wlz beter aan te laten sluiten op de daadwerkelijke zorgvraag van cliënten. De besparing slaat neer bij zowel formele als informele zorgaanbieders. Hoe deze verdeling precies is, is niet bekend. Het effect op de koopkracht van mensen die zorg leveren aan hun partner, kinderen of familie (informele zorgaanbieders) is daarom onbekend. De opbrengst van de maatregel maatwerk pgb is doorgerekend in de Brede Maatschappelijke Heroverwegingen. Hierin is de opbrengst geraamd op 5%. Dit betrof een raming op basis van een pilot door één zorgkantoor. Omdat inmiddels meerdere zorgkantoren in meer of mindere mate (pilots) zijn gestart met deze werkwijze, is de verwachte efficiëntiewinst bijgesteld naar 4%.

Vraag 7

Kunt u een overzicht maken van de bijdrage van departementen aan het Slavernijverleden en hoe deze optellen tot het bedrag dat het kabinet beschikbaar wil stellen? Kunt u dit in één overzichtelijke tabel presenteren (pagina 81)?

Antwoord op vraag 7

In het kader van de kabinetsreactie op het rapport van het Adviescollege Dialooggroep slavernijverleden (Kamerstuk 36 284, nr. 1) maakt het kabinet € 200 miljoen incidenteel en € 8 miljoen structureel vanaf 2024 beschikbaar. Om ruimte te behouden bij de invulling van de beoogde doelen is er sprake van een 100% eindejaarsmarge, waardoor deze middelen over de jaargrenzen heen beschikbaar blijven. De middelen zijn specifiek gedekt door alle departementen, volgens de onderstaande verdeling:

Tabel 1 Verdeling specifieke dekking voor 200 miljoen incidenteel en 8 miljoen structureel vanaf 2024 i.h.k.v. de kabinetsreactie op het rapport van het Adviescollege dialooggroep slavernijverleden (bedragen in miljoen)

Vraag 8

Kunt u een reeks maken welke middelen voor maatschappelijke diensttijd besteed worden en hoeveel er in de afgelopen jaren zijn vrijgevallen, dan wel zijn doorgeschoven naar latere jaren?

Antwoord op vraag 8

In de periode 2018-2021 stond het budget voor de maatschappelijke diensttijd (MDT) op de VWS-begroting. In deze periode was in totaal 250 miljoen euro beschikbaar voor de MDT. Voor een toelichting over de besteding van die middelen verwijs ik u graag naar het antwoord op vraag 162 uit eerdere beantwoording van Kamervragen over de OCW-begroting 2023.¹

In het coalitieakkoord is het jaarlijkse budget voor MDT vanaf 2022 verdubbeld van 100 naar 200 miljoen euro. Deze 200 miljoen euro is overgeheveld van de begroting van VWS naar OCW. Van deze 200 miljoen euro in 2022 is 78 miljoen euro besteed aan MDT-subsidies en miljoen euro aan uitvoeringskosten en flankerend beleid. 117 miljoen euro is niet uitgegeven. Een deel van de meerjarige subsidietranche 2022 (130 miljoen euro) wordt, vanwege het meerjarige karakter, uitgegeven binnen de beschikbare MDT-middelen van 2023 en 2024.

In de eerste suppletoire begroting 2023 van OCW is het meest recente kasritme van de MDT opgenomen. Voor 2023 betreft dit 203 miljoen euro. Onlangs is de reguliere subsidieregeling 2023 opengezet met een budgetplafond van 150 miljoen euro.

¹ Kamerstuk.36 200 VIII, nr. 141.

Vraag 9

Kunt u aangeven hoeveel er in totaal wordt bezuinigd? Kunt u dit onderverdelen per departement en per artikel?

Antwoord op vraag 9

Onderstaande tabel geeft aan welke maatregelen het kabinet neemt voor de rijksbrede dekkingsopgave. Het kabinet heeft gekozen om per begroting het aandeel in de rijksbrede dekkingsopgave in te vullen. Dit heeft geresulteerd in een optelsom van 70 maatregelen welke worden toegelicht in onderstaande tabel. De tabel is uitgesplitst naar de verschillende maatregelen per begroting en beleidsartikel. Bij de maatregelen wordt aangegeven of dit vermindering van coalitieakkoord-middelen (CA) is of inzet van de loon-en prijsbijstelling (LPO). Bij enkele maatregelen is aangegeven dat de maatregel deels voortkomt uit CA of deels inzet van LPO is.

Het Ministerie van Defensie en Algemene Zaken zijn uitgezonderd van de rijksbrede dekkingsopgave. Defensie is uitgezonderd in verband met de oorlog in Oekraïne. Algemene Zaken is uitgezonderd omdat de begroting geen beleidsmatige budgetten bevat.

Toelichtingen per maatregel SZW

De meevaller op de SZW-begroting wordt ingezet voor de rijksbrede dekkingsopgave. Op de regelingen van SZW worden lagere uitgaven geraamd op basis van uitvoeringsinformatie van de uitvoeringsorganisaties en de macro-economische doorrekening van het CPB. Zo zijn de verwachte uitgaven aan onder andere de AOW naar beneden bijgesteld met 274 miljoen euro in 2028. De grootste mee- en tegenvallers worden nader toegelicht in de verticale toelichting van hoofdstuk 15 Sociale Zaken en Werkgelegenheid en hoofdstuk 40 Sociale Verzekeringen.

1 en 2. Uitstel invoering nieuw financieringsstelsel kinderopvang en ingroei naar nieuw financieringsstelsel

Het kabinet heeft besloten om de invoering van het nieuwe financieringsstelsel in te laten gaan vanaf 2027 in plaats van 2025, en in de tussentijd geleidelijk toe te groeien naar het nieuwe stelsel. Een abrupte stijging van de vraag in een sector die momenteel kampt met personeelstekorten en schaarste aan plekken kent, acht het kabinet onverantwoord. Dit vanwege de grote risico's voor de toegankelijkheid, betaalbaarheid en het brede aanbod en de kwaliteit van de kinderopvang. Daarbij hebben de uitvoerders aangegeven dat invoering per 2025 onuitvoerbaar is. Dit leidt tot incidentele vrijval van middelen. Dit besluit tot uitstel heeft op de langere termijn geen budgettaire implicaties¹.

• 3. 

  Scholingssubsidie STAP afschaffen

Het kabinet heeft besloten om het STAP-budget te beëindigen. Het Rijk maakt hier vanaf 2024 geen middelen meer voor vrij. Doordat de subsidieregeling wordt afgeschaft ontstaat ruimte om een bijdrage te leveren aan de rijksbrede dekkingsopgave. Werkenden en werkgevers zijn zelf verantwoordelijk voor scholing, en investeren hier zelf ook al veel in. Er blijven ook nog andere instrumenten beschikbaar vanuit het Rijk om Leven Lang Ontwikkelen (LLO) te stimuleren. Bijvoorbeeld de SLIM-subsidie voor het mkb, het Levenlanglerenkrediet en diverse Groeifondsprojecten voor betere aansluiting tussen (regionale) vraag naar en aanbod van scholing, en het budget dat beschikbaar is voor UWV om scholingstrajecten in te kopen voor WW-gerechtigden.

4 en 5. Verlaging budget hervorming arbeidsmarktinfrastructuur (structureel)

Het Ministerie van SZW is als beleidsverantwoordelijk departement bezig met de uitwerking van de afspraak uit het coalitieakkoord om de arbeidsmarktinfrastructuur uit te breiden. Een deel van de coalitieakkoordenvelop voor arbeidsmarkt, armoede en schulden wordt nu ingezet voor de rijksbrede dekkingsopgave. Hierdoor is er structureel minder budget voor de hervorming van de arbeidsmarktinfrastructuur. Dit jaar en volgend jaar is er nog budget vrijgemaakt voor de voortzetting van de Regionale Mobiliteitsteams. Vanaf 2025 is er een aflopend budget voor de hervorming van de arbeidsmarktinfrastructuur (van 63 miljoen euro in 2025 naar 0 in 2034). Dit wordt bekostigd uit de incidentele vrijval van middelen vanwege de uitstel van het nieuwe financieringsstelsel kinderopvang. De hervorming van de arbeidsmarktinfrastructuur kan worden vormgegeven met onder andere dit incidentele budget. Doordat de plannen voor de hervorming van de arbeidsmarktinfrastructuur nog niet definitief zijn vormgegeven en ingevoerd, kan niet worden aangegeven wat de lange termijn implicaties zijn van de inzet van deze middelen voor de rijksbrede dekkingsopgave. Dit hangt van veel factoren af, onder andere of de hervorming van de arbeidsinfrastructuur ervoor zorgt dat meer mensen een baan kunnen vinden. Dat is op dit moment niet in te schatten.

6 en 7. Loon- en prijsbijstelling Aanvullende post en SZW begroting

Met maatregel 6 en 7 wordt een deel van de loon- en prijsbijstelling op de Aanvullende Post en op de SZW begroting gebruikt voor rijksbrede de dekkingsbijdrage. Dit heeft als gevolg dat er minder (extra) middelen naar nog te bepalen artikelen gaan.

• 8. 

  Intrekken wetsvoorstel RIV-toets

Dit wetsvoorstel houdt in dat de verzekeringsarts van het UWV niet meer de re-integratie-inspanningen van werkgevers beoordeelt. Hierdoor zal minder vaak een loonsanctie worden opgelegd. Dat leidt ertoe dat zieke werknemers eerder en vaker instromen in de WIA.

Daarmee stijgen de WIA-uitgaven.

Het intrekken van dit wetsvoorstel heeft als gevolg dat de re-integratieprikkel op peil blijft. Dit zorgt ervoor dat minder mensen in de

WIA instromen en dat een loonsanctie kan worden opgelegd als de verzekeringsarts oordeelt dat de werkgever te weinig heeft gedaan. Daarmee is het intrekken van dit wetsvoorstel goed voor de (financiële) houdbaarheid van de WIA op de lange termijn.

• 9. 

  Loonkostenvoordelen doelgroep ouderen afschaffen

De loonkostenvoordelen voor ouderen worden per 2026 beëindigd. Deze maatregel is in 2022 geëvalueerd (Kamerstuk 34 352, nr. 257). In deze evaluatie wordt voor het LKV ouderen geen significant effect gevonden op de werkgelegenheid voor de doelgroep. De arbeidsmarkteffecten van het afschaffen van het LKV ouderen kunnen niet separaat worden gekwantificeerd, maar zullen vanwege de beperkte doeltreffendheid naar verwachting niet significant zijn. Zie ook het antwoord op vragen 403 en 607.

• 10. 

  Inzet reservering EU-verordening export-WW

Er stond een reservering op de begroting van het Ministerie van SZW voor een wijziging van EU-verordening 883 m.b.t. de coördinatie van socialezekerheidsstelsels. Deze verordening betreft onder andere de export van Nederlandse uitkeringen naar andere EU-landen, waaronder de WW. De wijziging zou eventueel budgettaire implicaties kunnen hebben, maar dit is vooralsnog niet zeker. De wijziging is ook nog niet ingevoerd en het is onbekend of en wanneer dat gaat gebeuren. Indien er wel een wijziging wordt doorgevoerd met budgettaire implicaties voor de SZW-begroting, dan zullen die alsnog worden ingepast op de begroting van SZW, conform de regels van de budgetdiscipline.

• 11. 

  Verlaging re-integratiebudget gemeenten

Er wordt 20 miljoen uit het Gemeentefonds gehaald als besparing op het re-integratiebudget van gemeenten. Er is op voorhand niet te zeggen wat de implicaties zijn van deze maatregel. Dit is van veel factoren afhankelijk, bijvoorbeeld het aantal mensen in de bijstand in 2028 en verder. Ook heeft het kabinet besloten vanaf 2024 gerichter te investeren in gebieden waar de bijstandsafhankelijkheid en multi-problematiek groot is. Er wordt in 2024 11 miljoen (oplopend tot 13 miljoen in 2028) geïntensiveerd in de re-integratie van inwoners in de 20 focusgebieden uit het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid. Daarnaast wordt er gewerkt aan een hervorming van de arbeidsmarktinfrastructuur waar incidenteel budget voor is vrijgemaakt (zie onder 5 hierboven). Uw Kamer wordt over deze onderwerpen later nader over geïnformeerd. Wat het per saldo effect is van de maatregelen samen, is nu nog niet te zeggen.

• 12. 

  Verlaging re-integratiebudget/uitvoeringsbudget UWV

Het inkoop- en uitvoeringsbudget van het UWV voor re-integratie wordt vanaf 2028 met 5 miljoen verminderd. Aangezien er de afgelopen jaren sprake is geweest van onderuitputting is de verwachting dat er op langere termijn nauwelijks implicaties zullen zijn van deze beperkte ombuiging, en hierdoor de maatregel op langere termijn niet meer gaat kosten dan de besparing op korte termijn oplevert.

VWS

De meevaller op de VWS-begroting wordt ingezet voor de rijksbrede dekkingsopgave. Dit betreft diverse bijstellingen op de VWS-begroting, waaronder voor de hervormingsagenda jeugd (179 miljoen euro in 2024 en 196 miljoen euro in 2025) en het besparingsverlies bij de modernisering van het Geneesmiddelenvergoedingensysteem (GVS) van 140 miljoen euro in 2023 en 2024 (Kamerstuk 29 477, nr. 749). Ook is de raming van de eigen bijdragen in de Wlz opwaarts bijgesteld (90,2 miljoen euro structureel) en de raming van het eigen risico in de Zvw (34 miljoen euro structureel) naar aanleiding van actuele macro-economische inzichten van het Centraal Planbureau (CEP 2023).

• 13. 

  Taakstelling buiten IZA

Het Integraal Zorgakkoord (IZA) beperkt de totale volumegroei voor de meeste sectoren in de Zorgverzekeringswet. Met de maatregel voor non-IZA-sectoren wordt tevens een taakstelling ingeboekt voor een aantal sectoren die niet deelneemt aan het akkoord, om ook bij deze sectoren een (verdere) beperking van de volumegroei te realiseren.

De Nederlandse gezondheidszorg is een hoog niveau. Inwoners van Nederland krijgen goede zorg als zij dat nodig hebben, op basis van solidariteit. Behoud van dit solidaire stelsel is een enorme uitdaging. Het zorgsysteem staat in toenemende mate onder druk. De vraag naar gezondheidszorg neemt toe in omvang en complexiteit door de toename van chronisch zieken en ouderen. De financiële, personele en maatschappelijke houdbaarheid van de gezondheidszorg komen hierdoor steeds meer onder druk te staan.

Door in te zetten op bovenstaande wordt bevorderd dat zorg ook in de toekomst kwalitatief goed, toegankelijk en betaalbaar blijft. De maatregel moet dus juist duurdere zorg in de toekomst voorkomen.

De maatregel moet nog nader concreet worden ingevuld. Uw Kamer wordt hier op een later moment over geïnformeerd.

• 14. 

  Maatwerk pgb

In de Voorjaarsnota 2023 is besloten tot de invoering van maatwerk in de vaststelling van pgb-budget in de Wlz. De maatregel levert structureel 110 miljoen euro op, inclusief 5 miljoen euro uitvoeringskosten. Deze maatregel heeft als doel het pgb-budget in de Wlz beter aan te sluiten op de daadwerkelijke zorgvraag van cliënten. Pgb-houders die zelf Wlz-zorg inkopen krijgen momenteel een maximumbedrag op basis van een zorgprofiel toegekend. Het komt niet vaak voor dat cliënten het volledige ter beschikking gestelde bedrag opmaken. De implicatie van de maatregel maatwerk pgb op lange termijn is dat er een budget wordt vastgesteld dat beter aansluit bij de daadwerkelijke zorgvraag van de cliënt.

De doelmatigheidswinst is geschat op 4% van de uitgaven. Dit is gebaseerd op de opbrengst in de Brede Maatschappelijke Heroverwegingen (BMH). Dit betrof een raming op basis van een pilot door één zorgkantoor. De opbrengst van maatwerk PGB is in de BMH is vastgesteld op 5%. Inmiddels zijn meerdere zorgkantoren in meer of mindere mate (pilots) gestart met deze werkwijze, waardoor de verwachte efficiëntie-winst is bijgesteld naar 4%. Omdat de opbrengst is gebaseerd op geëvalueerde pilots uit de praktijk en de opbrengst naar beneden is bijgesteld ten opzichte van wat eerder is vastgesteld, acht het kabinet deze doelmatigheidswinst realistisch, ook op de lange termijn. De doelmatigheidswinst kent daarnaast een ingroeiperiode vanwege het overgangsrecht van de bestaande budgethouders. Dit zorgt ervoor dat de opbrengsten op de korte termijn niet worden overschat.

15 en 17. Structurele onderuitputting en inzet prijsbijstelling

Op basis van meerjarige realisatiecijfers is samen met het Ministerie van VWS een inschatting gemaakt welke onderuitputting in 2022 structureel van aard was. Het is de verwachting dat met deze bijstelling beleid op een vergelijkbaar niveau voortgezet kan worden.

Ook is voor een deel de prijsbijstelling inzet. De prijsbijstelling van begrotingsgefinancieerde uitgaven kan gebruikt worden om bestaande budgetten te indexeren, zodat hetzelfde beleid kan worden voortgezet (ondanks hogere prijzen). Het gevolg van inzetten van de prijsbijstelling voor andere doeleinden is dat op onderdelen hetzelfde beleid doelmatiger moet worden uitgevoerd of een lager ambitieniveau mogelijk is. Dit voorjaar is gekozen om een deel van de prijsbijstelling in te zetten voor onder andere de realisatie van verschillende beleidsvoornemens.

• 16. 

  Herinvoering inkomensafhankelijke eigen bijdrage Wmo

Deze maatregel schaft het abonnementstarief in de Wmo 2015 af en in plaats daarvan wordt de inkomensafhankelijke eigen bijdrage in de Wmo 2015 heringevoerd. Daarbij is het uitgangspunt dat zoveel mogelijk wordt aangesloten bij de vormgeving zoals die voorheen was met oog voor inkomenseffecten en het beroep dat wordt gedaan op de Wmo.

Deze maatregel heeft op termijn een positief effect op de houdbaarheid van de zorguitgaven aangezien het de vraag naar maatschappelijke ondersteuning onder hogere inkomens dempt. Mogelijk zal een deel van deze groep de ondersteuning zelf organiseren.

De opbrengsten van deze maatregel zijn recent gevalideerd in het IBO ouderenzorg.

EZK (incl. NGF en KF)

• 18. 

  LPO Klimaat

Als tegemoetkoming voor additionele uitgaven ten gevolge van loon- en prijsstijgingen wordt het budget voor het Klimaatfonds jaarlijks opgehoogd met middelen uit de loon- en prijsbijstelling. Wegens de rijksbrede dekkingsopgave is er besloten om een deel van de LPO van het Klimaatfonds in te leveren. Dit betreft een korting op de loon- en prijsbijstelling van de Klimaatfondsmiddelen. Uit deze besparing volgen niet direct hogere uitgaven in de toekomst. Klimaatdoelstellingen kunnen ook op andere wijze worden behaald (b.v. normeren/beprijzen). Voor het Klimaatfonds gaat het om een LPO bedrag van 807 miljoen (t/m 2030) op een totaalbedrag van het fonds van 35 miljard.

• 19. 

  Klimaatbeleid

Dit betreft een neerwaartse bijstelling op de SDE++-uitgaven. Uit deze besparing volgen niet direct hogere uitgaven in de toekomst. Klimaatdoelstellingen kunnen ook op andere wijze dan de SDE-uitgaven behaald worden (b.v. normeren/beprijzen). Zie ook het recent gepresenteerde klimaatpakket (Kamerstuk 32 813, nr. 1230).

• 20. 

  LPO NGF

Als tegemoetkoming voor additionele uitgaven ten gevolge van loon- en prijsstijgingen wordt het budget Nationaal Groeifonds jaarlijks opgehoogd met middelen uit de loon- en prijsbijstelling (LPO). Wegens de rijksbrede dekkingsopgave is er besloten om een deel van de LPO van het NGF in te leveren. Van de LPO voor het NGF is bij de Voorjaarsnota de helft ingezet voor andere doeleinden (totaal circa 450 miljoen euro). Dit maakt dat er in reële termen minder middelen beschikbaar zijn voor investeringen die bijdragen aan de doelstellingen van het Klimaatfonds en het Nationaal Groeifonds. Er is derhalve nog 12,3 miljard euro van het initiële NGF-budget van 20 miljard euro beschikbaar. Deze vermindering hoeft niet te betekenen dat de doelstellingen in het geding komen of tot hogere kosten in de toekomst leidt. Er zijn ook andere beleidsinstrumenten om deze doelstellingen te behalen.

• 21. 

  Bedrijfslevenbeleid

Het gaat hierbij om i) ramingsbijstellingen voor ontvangsten (op basis van historische cijfers), ii) het bijstellen van de risicovoorziening BMKB,

• iii) 

  terugschroeven van een subsidie (publiek-private samenwerkingen) en iv)    verminderde bijdragen aan organisaties (Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen en Toegepast Onderzoek Organisaties). De bijstellingen (i en ii) worden herijkt op basis van historische gegevens over het gebruik. De subsidie voor publiek-private subsidies (iii) wordt al meerdere jaren op rij niet volledig benut. Tot slot worden minder opdrachten verstrekt aan TO2-instellingen en de NBTC. Er is geen reden om aan te nemen dat de eventuele lange termijn kosten hierdoor hoger uitvallen dan de besparing.

• 22. 

  Apparaatsartikel

Het gaat hier om een beperking van de middelen voor voor het ICT-ontwikkelingsbudget, een budget dat als reservering dient voor de ontwikkeling van nieuwe ICT-applicaties in het domein van de EZK-organisatie. Op de lange termijn zullen er geen extra kosten ontstaan door deze bijstelling, aangezien het hier gaat om ontwikkelingsbudget.

lenW (incl. MF en DF)

• 23. 

  Taakstelling Mobiliteitsfonds

Conform eerder gemeld aan de Kamer (Kamerstuk29 385, nr. 119 en Kamerstuk 36 200 A, nr. 65) vindt momenteel een herprioriteringsopgave plaats binnen het Mobiliteitsfonds. In de aankomende maanden worden de plannen van de herprioriteringsopgave concreet uitgewerkt en worden de gevolgen besproken met de regio's. Onderdeel van deze opgave is het invullen van de rijksbrede dekkingsopgave. De Minister van IenW informeert u nader over de concrete invulling in zijn begroting. De budgettaire verwerking volgt parallel bij de Miljoenennota en Ontwerpbegroting 2024.

• 24. 

  Budgetverlaging Deltafonds

De budgetverlaging op het Deltafonds verlaagt de beschikbare vrije investeringsruimte van het Deltafonds. Dit heeft geen directe beleidsmatige gevolgen.

25-36. Budgetverlagingen

De opgave voor de beleidsbegroting IenW is - in lijn met de grondslag voor de opgave - naar rato verdeeld over de begrotingsartikelen, waarbij dit niet gepaard gaat met significante bijstelling van beleid.

JenV

• 37. 

  Verhoging Boetes 10%

De beleidsmatige verhoging van de boetetarieven met 10% levert een opwaartse bijstelling van de raming voor ontvangsten uit boetes en transacties op. Omdat de boetetarieven toenemen wordt het afschrikkende effect van een verkeersboete en bestuurlijke boetes tevens versterkt.

• 38. 

  Efficiencytaakstelling

Middels deze maatregel wordt een neerwaartse bijstelling gedaan op de budgetten die beschikbaar zijn voor de personele formatie bij enkele uitvoeringsorganisaties en agentschappen die onder het Ministerie van JenV vallen. Gezien de omvang van de maatregel ten opzichte van het huidige budget voor het bestuursdepartement, en de mogelijkheid om deze budgetverlaging intern op te vangen is het niet waarschijnlijk dat deze maatregel op termijn tot (aanzienlijke) meerkosten leidt.

• 39. 

  Budgetverlaging overig

Deze maatregel ziet toe op het structureel doorvoeren van enkele budgetverlagingen op verschillende instrumenten waarop in de afgelopen jaren reeds al incidentele budgetverlagingen op basis van een analyse van historische onderuitputting zijn doorgevoerd. Door de verdeling over verschillende instrumenten, en het doorvoeren van budgetverlagingen op instrumenten die historische onderuitputting op budgetten vertoonden is het niet waarschijnlijk dat deze maatregel op termijn tot (aanzienlijke) meerkosten leidt.

• 40. 

  Minder-meer CA-reeks: Griffierechten

De maatregel voorziet in een beperking van de verlaging van de griffie-rechttarieven die is opgenomen in het coalitieakkoord Rutte IV. Door deze beperking wordt de oorspronkelijk voorgenomen verlaging van de tarieven neerwaarts bijgesteld. Hoewel de toegang tot het recht hiermee enigszins minder wordt vergroot dan oorspronkelijk was beoogd in het coalitieakkoord leidt dit niet tot verhoging van kosten op langere termijn.

• 41. 

  DJI

De productiebijstelling bij de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) ziet toe op het voorzien in bijstellingen met betrekking tot onder andere de bedrijfsvoering in het gevangeniswezen. De verwerking van deze maatregelen bij DJI wordt zoveel mogelijk via beleidsmatige keuzes vormgegeven. Hierdoor wordt erop gestuurd dat bij de tenuitvoerlegging van deze maatregelen voorkomen wordt dat er sprake is van het opbouwen van een investeringsschuld, door bijvoorbeeld het uitstellen van investeringen in huisvesting, die tot toekomstige meeruitgaven kunnen leiden.

• 42. 

  Formatie/huisvesting bestuursdepartement

Middels deze maatregel wordt een neerwaartse bijstelling gedaan op de budgetten die beschikbaar zijn voor de personele formatie en de huisvesting van het bestuursdepartement JenV. Gezien de omvang van de maatregel ten opzichte van het huidige budget voor het bestuursdepartement, en de mogelijkheid om deze budgetverlaging intern in te passen is het niet waarschijnlijk dat deze maatregel op termijn tot (aanzienlijke) meerkosten leidt.

• 43. 

  Maatregelen vitale ketens

De taskforce Beleidsalternatieven Veiligheid en Justitie heeft enkele aanbevelingen gedaan voor een set aan maatregelen op de JenV-begroting ter verbetering van de effectiviteit en efficiency. De kansrijke maatregelen uit deze aanbevelingen zijn eerder incidenteel doorgevoerd op de JenV-begroting, en worden nu structureel doorgetrokken. Het betreft maatregelen die bij de aanbeveling van de taskforce

Beleidsalternatieven zijn doorgerekend, en hierbij geen verhoogde kosten op langere termijn presenteren.

• 44. 

  Minder-meer CA-reeks: Veiligheid overig: mensensmokkel

Het verlagen van de intensiveringreeks leidt tot een bijstelling van de versterkte ambities met betrekking tot dit thema bij het Coalitieakkoord Rutte IV. Aangezien het hierbij gaat om een verlaging van het programmabudget is het niet waarschijnlijk dat deze maatregel op termijn tot (aanzienlijke) meerkosten leidt.

• 45. 

  Technische correctie rechtsbijstand

Deze correctie betreft een kasschuif voor het voorzien in de wijzigingen volgend uit enkele andere maatregelen die bijdragen aan de dekkings-opgave. De kasschuif zelf is budgetneutraal en heeft dus geen gevolgen voor de bedrijfsvoering binnen de rechtsbijstand.

• 46. 

  Niet inboeken PMJ griffie 2023

Deze maatregel betreft het eenmalig niet inboeken van de geraamde tegenvaller die volgt uit het Prognosemodel Justitiële Keten (PMJ) in 2023. De meest recente ontvangsten voorspellen geen tot een zeer beperkte tegenvaller in 2023. Door de aard van deze maatregel zal deze maatregel niet op termijn tot (aanzienlijke) meerkosten leiden.

• 47. 

  Afromen balanspositie meldkamers

De balans van de Politie laat al enkele jaren een gunstige positie zien ten aanzien van de bijdrage voor de meldkamers, waardoor naar verwachting incidentele middelen in de periode 2023-2025 zullen resteren. Door deze proactief af te romen kan een bijdrage aan de dekkingsopgave worden geleverd, en leidt dit naar verwachting niet tot meerkosten in de toekomst.

OCW

• 48. 

  Tranche lpo 2023 artikelen po en vo

Binnen het funderend onderwijs is gekozen om dekking aan te leveren vanuit de loon- en prijsontwikkeling op met name een aantal grote subsidieregelingen waar de lpo-bijstelling niet juridisch verplicht is, waaronder de subsidieregeling basisvaardigheden, de subsidieregeling school en omgeving, de regeling Maatschappelijke diensttijd en de regeling sterk techniekonderwijs. Dit heeft geen gevolgen voor reeds toegekende aanvragen. De loon-en prijsbijstelling op de bekostiging voor po en vo wordt in zijn geheel uitgekeerd, zoals ook in voorgaande jaren het geval is geweest.

• 49. 

  Tranche extra prijsbijstelling 2022 artikel SF

Op het Artikel 11 Studiefinanciering wordt de extra tranche prijsbijstelling over 2022 ingezet voor de dekkingsopgave. De extra ontvangen prijsbijstelling zit op het reisproduct. De prijsstijgingen op het reisproduct zijn in het OV-contract al verwerkt als tegenvaller. Hierdoor is deze extra prijsbijstelling niet nodig. Er zijn dus geen gevolgen voor de studiebeurs.

• 50. 

  Rijksmediabijdrage

De Rijksmediabijdrage wordt verlaagd. In de visiebrief over de toekomst van het mediabestel is afgesproken dat de beschikbare zendtijd voor reclame op de lineaire kanalen van de landelijke publieke omroep wordt gehalveerd, van maximaal 10% van de zendtijd in 2021 tot maximaal 5% in 2026. Nu de Rijksmediabijdrage als gevolg van de rijksbrede dekkings-opgave vanaf 2025 structureel naar beneden wordt bijgesteld kiest het kabinet er daarom voor om de voorgenomen maatregelen om reclame op de lineaire kanalen van de publieke omroep te verminderen niet volledig uit te voeren. Hierdoor zullen meer reclames op de landelijke publieke omroep zijn dan eerder beoogd. Het heeft geen gevolgen voor de programmering van de NPO.

• 51. 

  Beëindigen subsidieregeling tweede lerarenopleiding

DE subsidieregeling tweede lerarenopleiding wordt beëindigd. De subsidieregeling heeft een looptijd tot en met 2025. Tot en met 2025 blijven middelen beschikbaar voor de regeling. In totaal is in de laatste ronde aan 108 personen subsidie verleend. Het jaar daaraan voorafgaand was dit aan 123 personen. Met het beschikbare budget voor de regeling is ruimte voor ca. 400 personen. Ondanks verschillende maatregelen is het animo voor deze subsidieregeling gering en zijn de uitvoeringslasten relatief hoog. Het is daardoor aannemelijk dat de afschaffing van deze subsidie op de lange termijn niet leidt door meerkosten.

• 52. 

  Beëindigen subsidieregeling open en online onderwijs

De subsidieregeling open en online onderwijs is in 2022 voor het laatste opengesteld en zal niet meer worden verlengd. Met deze subsidie werden hogescholen en universiteiten gestimuleerd actief te experimenteren met vormen van online onderwijs en met het delen en hergebruiken van open leermaterialen. De evaluatie over de effecten van de subsidie wordt momenteel uitgevoerd door de NRO. Vermoedelijk is deze relatief kleine subsidie niet de doorslaggevende reden voor hogescholen en universiteiten om zich te ontwikkelen op het gebied van online onderwijs. Ook zonder deze subsidie is daar waarschijnlijk voldoende stimulans voor.

• 53. 

  NWO, nader in te vullen (struc. vanaf 2029)

Vanaf 2029 zal structureel 3 miljoen bespaard worden op de bekostiging van de NWO. De invulling hiervan moet nog bepaald worden, maar het gaat om een gering bedrag en in relatie tot de totale apparaatskosten van de NWO (in 2021 bedroegen deze in totaal 225 miljoen).

• 54. 

  Vrijval AP middelen herinvoering basisbeurs 2023

In het coalitieakkoord is een inschatting gemaakt van de budgettaire reeks die nodig is voor de herinvoering van de basisbeurs. Deze reeks is gereserveerd op de Aanvullende Post (AP). Doordat de kosten in de eerste jaren lager uitvielen dan verwacht, is niet de gehele reeks overgeheveld van de AP naar de OCW-begroting. Deze middelen zijn wel als reservering behouden op de AP, mochten de studiefinancieringsramingen tegenvallen. Dit is niet het geval, waardoor het gereserveerde bedrag in 2023 (60,4 miljoen) vrij kan vallen. Er zijn geen gevolgen voor de studiebeurs.

• 55. 

  Doorstroom vmbo-havo/mbo

De regeling doorstroom vmbo-havo-mbo wordt per twee jaren beschikt. De subsidieregeling is daarmee momenteel in gebruik, middels de beschikkingen van vorig jaar. Er was een aanvullend bedrag gereserveerd van circa 6,9 miljoen voor 2023. Er is besloten de regeling voor dit jaar niet meer aanvullend open te zetten. Daarmee is het bedrag vrijgevallen.

Dit betreft een incidentele bijstelling. Dit jaar wordt de regeling geëvalueerd en wordt besloten of de regeling volgend jaar weer open wordt gezet.

• 56. 

  Infrastructuur & basisvaardigheden (lezen)

Incidenteel is cumulatief ruim 111 miljoen van het budget voor basisvaardigheden en infrastructuur (onderdeel van het masterplan basisvaardigheden) ingezet voor de rijksbrede dekkingsopgave in verband met een latere start van het programma. Dit is een budget voor het versterken van de omgeving rond de school op het gebied van leesbevordering en bevat primair middelen voor de versterking van de bibliotheek op school. Per saldo wordt er nog steeds geïnvesteerd in de basisvaardigheid lezen, namelijk in de eerste jaren circa 25 miljoen per jaar.

• 57. 

  Tranche extra prijsbijstelling 2022 artikelen po en vo

In 2025 en 2026 wordt de extra prijsbijstelling voor het po en vo ingezet voor de rijksbrede dekkingsopgave. Dit betekent dat scholen deze middelen in deze jaren niet tot hun beschikking hebben. Scholen hebben grotendeels beleidsvrijheid in hoe zij de middelen besteden die zij als bekostiging ontvangen en kunnen hierin zelf een prioritering bepalen. Vanaf 2027 en verder wordt de extra prijsbijstelling volledig ingezet ter compensatie van de gestegen prijzen, waardoor het structurele budget volledig geïndexeerd is naar het huidige prijspeil.

• 58. 

  Resterende middelen halvering collegegeld

• 59. 

  Lpo op reeks halvering collegegeld

Bij het stopzetten van de halvering van het collegegeld zijn in de eerste jaren ook incidentele middelen vrijgekomen, naast de structurele inzet voor de herinvoering van de studiebeurs. Omdat deze middelen niet nodig zijn voor de herinvoering van de studiebeurs, heeft het extensiveren op deze middelen geen implicaties op de studiebeurs. In de jaren 2024-2027 gaat het om circa 446 miljoen Over deze incidentele middelen wordt ook de loon- en prijsbijstelling gebruikt voor de rijksbrede dekkingsopgave. Het inhouden van deze incidentele middelen heeft eveneens geen implicaties op de herinvoering van de studiebeurs.

• 60. 

  Zij-instroom

Begin 2023 was er een grote extra instroom bij de regeling zij-instroom en was initieel 12 miljoen euro extra vrijgemaakt voor deze regeling. In de loop van 2023 beek de stijging minder sterk dan verwacht en is de helft van de intensivering aangeleverd voor de rijksbrede dekkingsopgave. Per saldo is er van de oorspronkelijke extra 12 miljoen euro dus nog steeds 6 miljoen euro beschikbaar voor de regeling zij-instroom.

• 61. 

  Onbenutte eindejaarsmarge

Ruim 116 miljoen van de Eindejaarsmarge (EJM) is niet ingezet voor specifieke problematiek op de OCW-begroting, maar is ingezet als onderdeel van de rijksbrede dekkingsopgave. Deze middelen kenden geen bestemming en het inzetten van deze middelen heeft daarom geen implicaties op de lange termijn.

• 62. 

  10% studievoorschotmiddelen (struc. vanaf 2029)

De studievoorschotmiddelen kennen nog geen bestemming, maar waren gereserveerd voor de specifieke stimulering van landelijke projecten. Door deze besparing zullen er minder landelijke projecten kunnen worden opgestart in de toekomst. Het is onduidelijk welke projecten er nu niet zullen komen die anders wel waren opgestart. Daarmee is het niet mogelijk om iets te zeggen over de gevolgen op lange termijn.

BZK (incl. KR, BES)

• 63. 

  Huurtoeslag

De verlaging van het budget op de huurtoeslag komt door een bijstelling in de huurtoeslagraming. Deze ramingsbijstelling vindt jaarlijks bij de Voorjaarsnota plaats. In 2023 is de raming lager uitgevallen door een aantal parameters zoals hogere inkomensontwikkeling, lagere werkloosheid, lagere instroom in de huurtoeslag in 2022 en een lagere huurontwikkeling doordat de huurontwikkeling is gedempt door deze te koppelen aan de Cao-loonontwikkeling voor de periode 2023-2025. Door de verlaging van het budget op de huurtoeslag sluit de begroting aan op de te verwachten uitgaven aan de huurtoeslag. Daarmee gaat het niet meer kosten op de lange termijn dan het oplevert op de korte termijn.

• 64. 

  LPO Huurtoeslag (AP)

De huurtoeslag wordt niet geïndexeerd middels de loon-en prijsbijstelling maar wordt geraamd in het voorjaar. Er stonden op de Aanvullende Post middelen voor de huurtoeslag (voor hervorming huurtoeslag), deze middelen op de AP wordt wel geïndexeerd. De bijstelling van de huurtoeslag zit echter al in de huurtoeslagraming. Dus konden deze middelen vrij in worden gezet, zonder gevolgen op de lange termijn.

Financiën

• 65. 

  Belasting- en invorderingsrente (BIR)

De hoogte van de BIR is wettelijk gekoppeld aan het niveau van de ECB-rente. In de regelgeving worden rentepercentages herijkt, mede vanwege doorwerking van renteverhogingen door de ECB op de BIR. Het resultaat van de herijking is een per saldo meevaller van 100 miljoen euro structureel op belasting- en invorderingsrentes.

• 66. 

  Apparaatsbudgetten

De korting wordt verwerkt op de apparaatsbudgetten van het beleidsde-partement (artikel 8). Door verwachte meerjarige onderuitputting op de apparaatsbudgetten en scherpe monitoring van de uitgaven zal deze korting naar huidige inschatting zonder negatieve gevolgen realiseerbaar zijn.

LNV (incl. DGF en TF)

67 en 68. Inzet prijsbijstelling en LPO transitiefonds

LNV heeft LPO ingezet om te voldoen aan de dekkingsopgave. De prijsbijstelling van begrotingsgefinancieerde uitgaven kan gebruikt worden om bestaande budgetten te indexeren, zodat hetzelfde beleid kan worden voortgezet (ondanks hogere prijzen). Het gevolg van het inzetten van de loon- en prijsbijstelling voor andere doeleinden is dat op onderdelen hetzelfde beleid doelmatiger moet worden uitgevoerd of een lager ambitieniveau mogelijk is. Dit voorjaar is gekozen om een deel van de prijsbijstelling in te zetten voor onder andere de realisatie van verschillende beleidsvoornemens.

HGIS (incl. BuZa en BHOS)

69 en 70. Inzet eindejaarsmarge, loon- en prijsbijstelling en eindejaarsmarge HGIS non-ODA

Om het BZ/BHOS-aandeel in de rijksbrede dekkingsopgave in te vullen wordt de eindejaarsmarge voor de HGIS non-ODA ingezet (2023-2025) en wordt de dekkingsopgave vanaf 2026 structureel ingevuld door een verlaging van de uitkering voor loon- en prijsbijstelling (LPO) op de BZ-begroting (non-ODA).

Vraag 10

Kunt u bij alle bezuinigingen op de loonprijscompensatie (LPO) van de verschillende departementen wat de uitwerking is van deze maatregel? Welke zaken kunnen niet of in verminderde vorm doorgang vinden?

Antwoord op vraag 10

In de tabel bij vraag 9 wordt een totaaloverzicht gegeven van alle bezuinigingen. In de kolom LPO wordt aangegeven welke deel hiervan de inzet van de loon-en prijsbijstelling is. In de toelichting bij deze maatregelen onder de tabel wordt specifiek ingegaan wat de uitwerking is van deze maatregel.

Vraag 11

Kunt u precies aangeven hoe de rentelast zich per jaar (2023 tot en met 2028) ontwikkelt? Kunt u daarbij ook aangeven welk deel van de toegenomen rentelast gedekt dient te worden?

Antwoord op vraag 11

De onderstaande tabel toont de jaarlijkse oploop in de rente-uitgaven, uitgesplist naar het deel dat meeloopt in de dekkingsopgave en het deel dat niet meeloopt. Deze bedragen komen ook terug in tabel 8 van de Voorjaarsnota (plafondtoets rijksbegroting). Daar wordt ook toegelicht hoe de rente-dekkingsopgave volgt uit de begrotingsregels.

Vraag 12

Waarom wordt de reservering voor kapitaalstortingen aan TenneT al verwijderd, terwijl er nog geen enkele duidelijkheid is over hoe de voorgenomen verkoop zal verlopen?

Antwoord op vraag 12

Uw Kamer is eerder geïnformeerd dat het kabinet inzet op de volledige verkoop van TenneT Duitsland (Kamerstuk 28 165, nr. 386). Mocht een transactie onder acceptabele voorwaarden tot stand komen, dan zou de opbrengst van een dergelijke verkoop ten goede komen aan TenneT Holding, de verkopende partij en aandeelhouder van TenneT Duitsland. Met deze opbrengst zou dan vervolgens de Nederlandse kapitaalbehoefte in de komende jaren gefinancierd kunnen worden en zijn de gemaakte reserveringen in de begroting overbodig. Het kabinet acht het belangrijk dat Tennet voldoende gefinancierd is, conform de minimale kredietrating in de nota deelnemingenbeleid, om haar publieke taken te kunnen uitvoeren.

Vraag 13

Kunt u aangeven wat de kosten voor eerstejaarsopvang zijn voor de resterende jaren deze kabinetsperiode? Hoeveel daarvan moet worden opgevangen binnen het ODA-budget? Wat blijft er vervolgens over van het ODA-budget voor andere zaken dan eerstejaarsopvang en welke gevolgen heeft dit voor beleid gefinancierd uit het ODA-budget?

Antwoord op vraag 13

Het Ministerie van Justitie en Veiligheid is verantwoordelijk voor de opvang van asielzoekers. Er wordt geen registratie bijgehouden van de totale kosten van eerstejaarsopvang van asielzoekers. Alleen de uitgaven worden geregistreerd die gemaakt worden voor eerstejaarsopvang van asielzoekers uit ontwikkelingslanden die op de lijst staan van het Development Assistance Committee (DAC) van de OESO. Deze uitgaven worden gedaan vanuit het ODA-budget.

In onderstaande tabel worden de totale uitgaven van het Ministerie van Veiligheid en Justitie voor opvang via het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA) en NIDOS weergegeven. Dit gaat dus om asielzoekers uit DAC-landen en niet DAC-landen, en om opvang tijdens en na het eerste jaar. Dit bedrag is exclusief enkele andere uitgaven die worden gemaakt in verband met de opvang van asielzoekers, zoals onderwijs, rechtsbijstand, Vluchtelingen Werk Nederland en tolken. De bedragen voor opvang van asielzoekers zijn exclusief die voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne.

In de tweede regel wordt vervolgens het totaalbedrag van de aan ODA toegerekende eerstejaarsopvang van asielzoekers uit DAC-landen gegeven:

Het totale ODA-budget is hieronder weergegeven, uitgesplitst naar eerstejaarsopvang en overige ODA-uitgaven.:

Zoals toegezegd in het commissiedebat over humanitaire hulp van 11 mei 2023 zal de Minister voor BHOS de invulling per (sub)begrotingsartikel en de gevolgen hiervan in de stukken voor Prinsjesdag inzichtelijk maken.

Vraag 14

Waarop is de verwachting gebaseerd dat de verkoop van TenneT zal resulteren in een nettowinst van 5,1 miljard euro waardoor de gehele reservering vrijvalt?

Antwoord op vraag 14

In het kader van de lopende onderhandelingen kan en wil ik daar nu niet op vooruit lopen. Daarnaast, ook de exacte kapitaalbehoefte van Tennet Nederland is de komende tijd nog onderhevig is aan veranderingen. Het kabinet acht het belangrijk dat Tennet voldoende gefinancierd is, conform de minimale kredietrating in de nota deelnemingenbeleid, om haar publieke taken te kunnen uitvoeren.

Vraag 15

Kunt u aangeven hoe de ruimte in de huurtoeslagraming tot stand komt? Is hier sprake van een inverdieneffect door lagere huren?

Antwoord op vraag 15

De huurtoeslagraming is afhankelijk van een groot aantal parameters.

Deze zijn onder te verdelen in drie hoofdcategorieën: inkomensontwikkeling, huurontwikkeling en volume. De ruimte in de huurtoeslag komt door meerdere factoren en de interactie tussen factoren:

Inkomensontwikkeling:

• - 

  De inkomensontwikkeling is door het Centraal Planbureau (CPB) bijgesteld in haar laatste raming. Dit komt door een hogere algemene ontwikkeling van de lonen en mede door de beleidsmatige verhoging van het wettelijk minimumloon in 2023. Als gevolg van de beleidsmatige verhoging van het wettelijk minimumloon vanaf 1 januari 2023 zijn ook de inkomensparameters van de huurtoeslag verhoogd, wat leidt tot hogere uitgaven huurtoeslag. Hiervoor waren middelen gereserveerd op de aanvullende post.

Huurontwikkeling:

• - 

  Normaliter zou de hoge inflatie van 2022 hebben geleid tot hogere huurtoeslaguitgaven via een hogere huurontwikkeling. De huurontwikkeling is echter gedempt doordat deze is gekoppeld aan de Cao-loonontwikkeling voor de periode 2023-2026. Deze loonontwikkeling ligt lager dan inflatie, waardoor de huurtoeslagenuitgaven minder toenemen komende jaren.

• - 

  Tevens worden in juli 2023 de huren voor huurders met een laag inkomen bij een corporatie verlaagd, dit resulteert ook in lagere huurtoeslaguitgaven.

Volume:

• - 

  In 2022 zijn er minder aanvragen voor de huurtoeslag gedaan dan initieel is geraamd. Deze lagere instroom werkt ook door in de volgende jaren, en resulteert daardoor in lagere huurtoeslaguitgaven.

• - 

  Het CPB heeft in haar raming ook de werkloosheid naar beneden bijgesteld. Lagere werkloosheid werkt komende jaren ook door in een lagere instroom in de huurtoeslag.

• - 

  Het wetsvoorstel vereenvoudiging van de huurtoeslag is ingediend in de Tweede Kamer. In dit wetsvoorstel vervalt de maximale huurgrens voor het ontvangen van huurtoeslag. Dit leidt tot een hoger instroom in de huurtoeslag in de komende jaren. Hiervoor waren middelen gereserveerd op de aanvullende post.

Vraag 16

Wat zijn de inkomenseffecten van het terugdraaien van de verlaging van de eigen bijdrage in de huurtoeslag op huurders? Hoeveel wordt de eigen bijdrage weer verhoogd? Kunt u dit aangeven over de loop van het ingroeipad?

Antwoord op vraag 16

Definitieve besluitvorming over de dekking van de wetsvoorstellen Regie op de Volkshuisvesting en Betaalbare Huur en daarmee de omvang van de verhoging van de eigen bijdrage in de periode 2025-2029 zal uiterlijk bij indiening van de wetsvoorstellen plaatsvinden. Wel zijn er bij de Voorjaarsnota middelen op de aanvullende post gereserveerd voor een ingroeipad. Bij de besluitvorming over de wetsvoorstellen zal dan ook inzichtelijk worden gemaakt wat de gevolgen hiervan zijn voor huurtoeslagontvangers.

De maximale verwachte kosten van de wetsvoorstellen zijn 130 miljoen structureel. Indien van dit verwachte maximum wordt uitgegaan kan de eigen bijdrage stapsgewijs worden verhoogd tot maximaal 6,90 euro per maand. In de tabel hieronder is dit indicatieve ingroeipad voor een dergelijke verhoging van de eigen bijdrage geschetst. Een verhoging van de eigen bijdrage van de huurtoeslagontvangers geldt voor alle huurtoeslagontvangers.

Vraag 17

Kunt u alle intensiveringen (structureel en incidenteel) tabelmatig weergeven voor alle departementen?

Antwoord op vraag 17

Hieronder vindt u een overzicht van de intensiveringen op departementale begrotingen die niet specifiek zijn gedekt binnen de eigen begroting, maar die ten laste zijn gekomen van het rijksbrede beeld. Specifieke intensiveringen binnen departementale begrotingen worden toegelicht in de eerste suppletoire begrotingswetten. Voor OCW geldt dat een aantal intensiveringen zijn toegevoegd aan de begroting vanuit de overweging om het aandeel in de rijksbrede dekkingsopgave voor de begroting van OCW te verlagen. Deze ruimte is bij de OCW-begroting onder andere ingevuld met een beperkt aantal intensiveringen, namelijk een incidentele investering in de subsidieregeling praktijkleren (2023 t/m 2026), een incidentele investering in de restauratie van grote monumenten (2023) en een structurele investering in de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven.

Vraag 18

Wordt er in deze Voorjaarsnota extra ruimte gegeven om de huidige loonruimte van 5,2% te vergroten? Kunt u toelichten welke overwegingen hieraan ten grondslag liggen bij het nijpend en urgent leraren- en personeelstekort en het historisch ongekend hoge inflatiecijfer?

Antwoord op vraag 18

Op basis van het referentiemodel wordt bepaald hoeveel het kabinet kan bijdragen aan de loonruimte van overheidswerkgevers. Uitgangspunt van de referentiesystematiek is om de loonkostenontwikkeling in de overheidssectoren aan te laten sluiten bij de loonkostenontwikkeling in de marktsector. Op basis van de meest recente uitkomsten van het referentiemodel, gebaseerd op het Centraal Economisch Plan (CEP) 2023, is de loonbijstelling bij de Voorjaarsnota uitgekeerd aan de departementen. Er is niet afgeweken van de referentiesystematiek. De loonbijstelling wordt ingezet voor de in de cao afgesproken loonontwikkeling.

Dit jaar bestaat de prijsbijstelling uit een regulier deel en uit een niet-regulier extra deel over 2022. De eenmalige extra prijsbijstelling over 2022 komt voort uit de toezegging uit de Najaarsnota 2022 om extra prijsbijstelling uit te keren om de (semi-)collectieve sector structureel extra te compenseren voor de hoge inflatie. Zowel de reguliere prijsbijstelling over 2023 als de extra prijsbijstelling over 2022 is bij de Voorjaarsnota 2023 uitgekeerd aan de departementen.

Departementen zijn verantwoordelijk voor de doorverdeling van de loon-en prijsbijstelling naar begrotingsartikelen. Dit is verwerkt in de eerste suppletoire begrotingen. Een aantal departementen heeft ervoor gekozen een gedeelte van de uitgekeerde loon- en prijsbijstelling in te zetten voor de rijksbrede dekkingsopgave. Hiervoor verwijs ik u naar het antwoord op vraag 9.

Vraag 19

Gezien het feit dat netbeheerders vaker hebben geadviseerd dat de verhouding tussen zon en wind van belang is voor een stabiel energiesysteem, zoals ook blijkt uit de netimpact berekeningen van de RES'sen, moet er niet meer worden ingezet op Wind op Land?

Antwoord op vraag 19

Het klopt dat het voor het energiesysteem nuttig is als de hoeveelheid zonne-energie en windenergie in balans zijn. Het pakket aan klimaatmaat-regelen dat met de Voorjaarsnota is gepresenteerd, is een aanvullend pakket naast het bestaande beleid. Het pakket met additionele maatregelen zet met verschillende maatregelen in op de versnelde uitrol van zonne-energie in Nederland. Hier ligt namelijk nog het grootste potentieel. Voor wind op land en wind op zee is al in forse mate bestaand beleid en is minder additionele uitrol mogelijk op dit bestaande beleid. Binnen dit bestaande beleid hebben de RES-regio's en lokale overheden zoekge-bieden aangewezen voor zonne- en windenergie. Dat neemt niet weg dat het kabinet in bestaande instrumenten en kaders ook inzet op wind op land en zee.

Vraag 20

Hoe stimuleert u flexibel stroomverbruik bij de industrie?

Antwoord op vraag 20

Het kabinet overweegt de mogelijkheid van «niet gegarandeerde Aansluiten Transport Overeenkomst» (non-firm ATO). De gesprekken met de sector daarover lopen nu. We verwachten binnenkort meer duidelijkheid te hebben over hoe het precies vorm zal krijgen.

Vraag 21

Worden de netbeheerders, zowel de landelijke als de regionale, bij het maken van de maatwerkafspraken met de industrie betrokken?

Antwoord op vraag 21

Ja. Om tot bindende en wederkerige maatwerkafspraken te komen, worden de daarvoor noodzakelijke partijen betrokken. Denk bijvoorbeeld aan de provincies, maar ook Tennet en de regionale netbeheerders. Ook zijn de netbeheerders actief betrokken bij de Cluster Energie Strategieën (CESsen) en het Programma Infrastructuur Duurzame Industrie (PIDI) en daarnaast worden zij in het Nationaal Programma Verduurzaming Industrie (NPVI) actief betrokken.

Vraag 22

Wat is de taakstelling van het kenniscentrum voor waterstof op zee welke genoemd wordt in het Ontwerp Meerjarenprogramma Klimaatfonds 2024? Welke partijen zijn aan de oprichting van dit kenniscentrum verbonden? Wat wordt hier verstaan onder voldoende voortgang ten aanzien van de afnameverplichting? Waarom wordt er niet, wat eerder gevraagd is, geïnvesteerd in een kenniscentrum (decentrale) waterstof op land?

Antwoord op vraag 22

Kennis die wordt ontwikkeld in de aanloop naar en tijdens de demonstratieprojecten waterstof op zee breed willen we delen middels een platform dat zich hier op richt. Dit is reeds aangekondigd in de Kamerbrief windenergie op zee 2030-2050 (Kamerstuk 33 561, nr. 54). Het platform zal onder leiding en organisatie van TKI Wind op Zee vallen en werkt samen met andere organisaties betrokken bij onderzoek naar waterstof op zee, waaronder TNO en TKI Nieuw Gas. Het platform is eenvoudig toegankelijk voor marktpartijen, MKB, kennisinstellingen en consortia en draait op basis van de kennis van de betrokken partijen. Doordat bestaande onderzoeksprogramma's en pilots zoals North Sea Energy (NSE) en PosHYdon bij het platform zijn aangesloten wordt relevante kennis breed gedeeld.

Het kennisplatform kent drie pijlers, gericht op uitdagingen bij de ontwikkeling van waterstof op zee:

• 1) 

  Kennisdeling. Dit betreft kennisdeling vanuit lopende onderzoeksprogramma's en de voorbereiding van (demonstratie)projecten. Verschillende consortia zullen hieraan bijdragen, o.a. PosHYdon, NSE, North Sea Wind Power Hub en H2opZee.

• 2) 

  Human Capital Agenda. Dit betreft de ontwikkeling van lesprogramma's voor onderwijsinstellingen (teach-the-teacher-netwerk) en het betrekken van deze onderwijsinstellingen, t.b.v. voldoende geschoold personeel voor de realisatie en onderhoud van projecten. De aansluiting bij de HCA-plannen van GroenvermogenNL wordt gezocht.

• 3) 

  Supply chain en innovation challenges. Gericht op innovatie-uitdagingen die waterstof op zee kent en het betrekken en voorbereiden van de supply chain. Middels de innovation challenges worden start-ups betrokken en actief onderdeel van de ontwikkeling van waterstof op zee.

Een vierde doel van het platform is om partijen te consulteren en hiermee input op bijvoorbeeld demonstratieprojecten te verkrijgen.

Met voldoende voortgang ten aanzien van de afnameverplichting wordt bedoeld dat een afnameverplichting van waterstof vanuit bijvoorbeeld gebruikssectoren voldoende in beeld dient te zijn. Dit is nodig om te borgen dat subsidie die verstrekt wordt voor de productie van waterstof, ook daadwerkelijk wordt ingezet en dus tot emissiereductie leidt. Dit betekent niet dat het kabinet wacht met het beschikbaar stellen van waterstof tot de afnameverplichting helemaal in werking is, maar er moet voldoende voortgang worden geboekt in de realisatie daarvan.

Het kenniscentrum voor offshore elektrolyse zal ook kennis-spillovers genereren voor elektrolyse en waterstof op land. Daarom is een apart kenniscentrum voor waterstof op land niet nodig.

Vraag 23

Hoeveel gaat het kabinet bezuinigen? Gaat het kabinet 2,5 miljard euro aan rentelasten bezuinigen? Op welke posten bezuinigt het kabinet (nog meer)?

Antwoord op vraag 23

In de tabel bij vraag 9 wordt zichtbaar welke maatregelen het kabinet neemt voor de rijksbrede dekkingsopgave. De tabel is uitgesplitst in bezuinigingsmaatregelen en maatregelen die leiden tot hogere niet-belastingontvangsten. Het totaal aan maatregelen is in 2028 2,2 miljard euro. Hiervan is 2,0 miljard euro bezuinigingen op de uitgaven en 200 miljoen euro aan maatregelen die leiden tot hogere niet-belastingontvangsten. De tabel bij vraag 9 geeft alleen de maatregelen weer. De rijksbrede dekkingsopgave is ook gevuld met meevallers van departementen en generale dossiers zoals HGIS en rente Studiefinanciering. De mee-en tegenvallers worden toegelicht bij vraag 86.

Vraag 24

Wat is de argumentatie van het kabinet om te gaan bezuinigen? Bezuinigt het kabinet omdat de staatsschuld oploopt? Hoeveel is wenselijk voor het kabinet te bezuinigen als dit gebeurt omdat de staatsschuld oploopt? Bezuinigt het kabinet omdat het begrotingsbeleid inflationair is?

Antwoord op vraag 24

Het kabinet voert trendmatig begrotingsbeleid met daarbij drie basisprincipe:

• 1. 

  Efficiënte allocatie van publieke middelen

Een goed begrotingsproces draagt bij aan een efficiënte allocatie van publieke middelen. In dit proces worden de voorwaarden gecreëerd waarbinnen de politiek - gegeven het doel dat wordt nagestreefd -elke euro zo goed mogelijk kan besteden. Integrale besluitvorming staat daarbij centraal. Dit zorgt ervoor dat echte keuzes worden gemaakt in dienst van een zo groot mogelijke (brede) welvaart.

• 2. 

  Beheersing van de overheidsfinanciën

Om geen rekeningen door te schuiven naar volgende generaties maakt het kabinet afspraken over wat er maximaal mag worden uitgegeven (het uitgavenplafond). Als het kabinet nieuwe prioriteiten stelt en (beleidsmatig) meer uitgeeft aan het ene, dan moeten hiervoor (beleidsmatig) geld vrij worden gemaakt door minder uit te geven aan het anderen. Ook voor de inkomstenkant is afgesproken hoe hoog de belastingen en premies moeten zijn (het inkomstenkader). Als het kabinet bijvoorbeeld de ene belasting wil verlagen, dan moet een andere belasting omhoog om te voorkomen dat de totale inkomsten dalen. Het omgekeerde geldt ook: als het kabinet de ene belasting wil verhogen, dan moet een andere belasting omlaag om te voorkomen dat de totale inkomsten stijgen. Op deze manier is sprake van een beheerste ontwikkeling van de inkomsten gedurende de kabinetsperiode.

• 3. 

  Macro-economische stabilisatie

Met stabiliserend begrotingsbeleid vangt het kabinet - als het minder goed gaat met de economie - de klap deels op met de begroting, om zo de gevolgen voor mensen te beperken. Aan de uitgavenkant van de begroting geeft het kabinet, als het economisch tij mee zit, niet meer uit dan het afgesproken uitgavenplafond. Aan de andere kant hoeft er ook niet te worden bezuinigd als het tijdelijk tegen zit. Aan de inkomstenkant van de begroting nemen in goede tijden de belastinginkomsten automatisch toe. Die extra inkomsten geeft het kabinet dan niet uit. De extra inkomsten worden in plaats daarvan gebruikt om buffers op te bouwen voor minder goede tijden. Omgekeerd dalen de belastinginkomsten automatisch in minder goede tijden. Dan wordt er op de buffer ingeteerd.

De basisprincipes vormen de rationale achter het begrotingsbeleid. De begrotingsregels zijn de concrete spelregels om het begrotingsbeleid in de praktijk conform de drie basisprincipes vorm te kunnen geven. Dit heeft het kabinet in de Startnota vastgelegd. Dit is het kader waarbinnen het kabinet handelt. De hogere uitgaven voor hoofdzakelijk rente en asiel moeten om die reden worden gedekt binnen de begroting.

Met de investeringen uit het coalitieakkoord is gekozen voor expansief begrotingsbeleid. Dit stelt het kabinet in staat om te werken aan de gestelde prioriteiten en daarbij de noodzakelijke transities te maken op het gebied van klimaat en natuur. Het afgelopen anderhalf jaar heeft sterk in het teken gestaan van de oorlog in Oekraïne, en de gevolgen die dit had voor de koopkracht van mensen. Dat heeft ertoe geleid dat naast het historisch grote koopkrachtpakket een tijdelijk prijsplafond is ingesteld en een tegemoetkoming is geïntroduceerd voor energie-intensieve mkb-ondernemingen. Met deze extra maatregelen zijn de budgettaire grenzen van het begrotingsbeleid bereikt. Daarbij moet beleid gedekt zijn om hogere inflatie te voorkomen. Een gedekte begroting voorkomt ook dat de rekening wordt doorgeschoven naar volgende generaties.

Vraag 25

Hoe verhouden de bezuinigingen zich tot de totale onderuitputting?

Antwoord op vraag 25

Het kabinet heeft onderuitputting betrokken bij de begrotingsbesprekingen. Concreet heeft het kabinet conform de motie van het lid Heinen c.s.² kritisch gekeken naar de ruimte binnen ramingen en besproken waar structurele onderuitputting kan worden ingezet als dekking. Dit gaat zowel om specifieke dekkingsvraagstukken binnen departementale begrotingen als om een bijdrage aan de rijksbrede dekkingsopgave. De inzet van specifieke dekking wordt per departement toegelicht in de eerste suppletoire begroting. Een bijdrage aan de rijksbrede dekkingsopgave uit onderuitputting is geleverd vanuit de begrotingen van VWS en JenV. In verhouding tot de rijksbrede dekkingsopgave gaat het om 11% in 2023 tot aflopend 6% in 2028 van de totale dekkingsopgave.

Naast de onderuitputting die is ingezet voor de rijksbrede dekkingsopgave heeft het kabinet voor de jaren 2024 en 2025 in totaal 2,75 miljard euro aan aanvullende onderuitputting ingeboekt. Bij Miljoenennota 2023 is reeds 2,1 miljard voor 2023 en 0,5 miljard euro voor 2024 aan aanvullende onderuitputting ingeboekt op de Aanvullende Post. Deze onderuitputting zal worden ingevuld op basis van realisatie. Daarnaast zal de in=uittaakstelling van 4,3 miljard voor 2023 ook met onderuitputting worden gevuld. Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat het invullen van de in=uittaakstelling voor risico van de Minister van Financiën is. Indien er gedurende het jaar onvoldoende onderuitputting wordt gerealiseerd om de taakstelling in te vullen zal de resterende taakstelling het EMU-saldo verslechteren. In de beantwoording van vraag 346 wordt verder ingegaan op de verwachtte onderuitputting.

Vraag 26

Kan een kabinet een helder overzicht geven van alle onderuitputting per ministerie?

Antwoord op vraag 26

In het Financieel Jaarverslag Rijk 2022 (Bijlage bij Kamerstuk 36 360, nrs. 1 en 2) is een overzicht opgenomen van de onderuitputting per ministerie.

In de departementale jaarverslagen wordt deze onderuitputting verder toegelicht.

Voor 2022 bedraagt de totale onderuitputting 6,2 miljard euro.

(In miljoenen euro, - is onderschrijding)    2022

Algemene Zaken en De Koning    - 6

Justitie en Veiligheid    -    134

Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties    -    938

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap    -    542

Financiën (incl. Nationale Schuld)    -    515

Defensie (incl. DMF)    -    814

Infrastructuur en Waterstaat (incl. DF en MF)    -    633

Economische Zaken en Klimaat (incl. NGF)    -    301

Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (incl. DGF)    -    190

Volksgezondheid, Welzijn en Sport    -    365

Gemeentefonds en Provinciefonds (incl. accres)    -    657

Homogene Groep Internationale Samenwerking    -    249

Aanvullende Post    -    710

Sociale Zaken en Werkgelegenheid    -    131

Totaal    - 6.184

Vraag 27

Dekt het kabinet nominale of reële rente als het gaat om de rentelasten dekken en waarom?

Antwoord op vraag 27

De begrotingsregels van het kabinet hebben als uitgangspunt dat ten behoeve van de budgettaire beheersing tegenvallers op alle EMU-saldorelevante uitgaven gedekt dienen te worden binnen het uitgavenplafond. Hier vallen ook de daadwerkelijke (nominale) rente-uitgaven van het Rijk onder. Dit is in lijn met het advies van de 16^e Studiegroep begrotingsruimte uit 2020 (Bijlage bij Kamerstuk 35 570, nr. 48).

Vraag 28

Wat is de argumentatie van het kabinet voor het toepassen van de kaasschaafmethode bij de bezuinigingen?

Antwoord op vraag 28

Het kabinet heeft als uitgangspunt voor de invulling van de dekkings-opgave gekozen voor een verdeelsleutel naar rato van de begrotingen. Defensie is uitgesloten van de verdeelsleutel gelet op de structurele NAVO-norm en oorlog in Oekraïne. Algemene Zaken is uitgezonderd omdat de begroting geen beleidsmatige budgetten bevat. Bij een naar rato verdeling draagt ieder departement in beginsel evenredig bij aan de invulling van de dekkingsopgave. Conform de motie van het lid Heinen c.s.³ is gezocht naar mogelijkheden om de opgave te dekken met onderuitputting en ruimte binnen begrotingen.

Vraag 29

Wat is de analyse van het kabinet ten aanzien van de mogelijkheid dat dit begrotingsbeleid inflationair van aard is?

Antwoord op vraag 29

Het kabinet heeft gekozen voor een expansief begrotingsbeleid, met investeringen - juist ook van belang voor toekomstige generaties - in onder meer onderwijs, veiligheid, de woningmarkt en klimaat. Dit is een bewuste keuze gericht op de lange termijn, niet op de stand van de conjunctuur. In tijden van arbeidsmarktkrapte - zoals nu het geval is -kunnen investeringen inflatoir uitvallen. Mocht de economie echter omslaan, dan zouden de investeringen juist een welkome impuls kunnen zijn. Het kabinet erkent het risico van het verder aanwakkeren van de inflatie via expansieve begrotingsbeleid. Dat vormt een extra onderbouwing voor het dekken van tegenvallers op de begroting.

Vraag 30

Wat is het huidige standpunt van het kabinet ten aanzien van de huidige inflatiestand?

Antwoord op vraag 30

Het kabinet geeft de voorkeur aan een gematigde inflatieontwikkeling, in lijn met de inflatiedoelstelling van de ECB van 2%. Omdat een onbalans tussen vraag en aanbod ervoor gezorgd heeft dat de tijdelijke inflatieschok veroorzaakt door de energiecrisis zich breder is gaan nestelen in de economie, is het van belang dat de vraag afneemt en in balans komt met het aanbod.

In de eurozone is de ECB primair verantwoordelijk voor het waarborgen van prijsstabiliteit. In lijn hiermee heeft de ECB een pad van monetaire verkrapping ingezet. Zo heeft de ECB de netto-aankopen van obligaties beëindigd en is de meest relevante beleidsrente, de depositorente, inmiddels verhoogd van minus 0,5% tot 3,25%. Door de financieringskosten in de economie te verhogen tracht de ECB de inflatie te beteugelen via het afremmen van de economische activiteit. Daarbij heeft de ECB aangegeven naar verwachting nog niet klaar te zijn met het verhogen van de rente, gegeven het huidige inflatiebeeld.

Daarnaast is het belangrijk dat begrotingsbeleid de inflatie zo min mogelijk aanjaagt. Tegelijkertijd streeft de overheid meerdere doelen na, zoals het beschermen van de koopkracht van huishoudens, het uitvoeren van de investeringsagenda van het kabinet om structurele uitdagingen (zoals klimaatverandering) te adresseren en het voeren van prudent begrotingsbeleid. Dit alles overwegende heeft het kabinet ervoor gekozen om onder meer de kosten van het energieprijsplafond en de hogere rente-uitgaven te dekken in de begroting. Dit helpt tevens om de inflatoire werking van begrotingsbeleid te beperken.

Vraag 31

Welk alternatief richt het kabinet in voor het STAP-budget?

Antwoord op vraag 31

Leren en ontwikkelen is belangrijk voor de inzetbaarheid van werkenden en het verdienvermogen van werkgevers. Werkenden en werkgevers zijn hiervoor zelf verantwoordelijk en investeren hier ook veel in. Daar waar dit niet goed gaat of maatschappelijk knelpunten ontstaan, kan de overheid een ondersteunende rol spelen. Het kabinet heeft ook elders instrumenten om dit te bevorderen, zoals de SLIM-regeling, verschillende NGF-projecten, en het budget dat beschikbaar is voor UWV om scholingstrajecten in te kopen voor WW-gerechtigden. In de Kamerbrief Beleidslijnen Leven Lang Ontwikkelen (Kamerstuk 30 012, nr. 147) vindt u een overzicht van alle maatregelen van het kabinet op het terrein van leven lang ontwikkelen en het budgettaire beslag per maatregel (waarbij de STAP-middelen vanzelfsprekend niet meer actueel zijn). De Minister van SZW zal dit de komende periode blijven monitoren, en daarbij de lessen van de STAP-regeling in beeld houden.

Vraag 32

Op welke manieren bevordert het kabinet, na afschaffing van het STAP-budget, omscholing richting cruciale sectoren en tekortsectoren?

Antwoord op vraag 32

Het kabinet wil mensen, bedrijven en opleiders stimuleren in ontwikkeling te blijven en zet daarvoor - ook nu STAP wordt afgeschaft - een aantal instrumenten in. Voorbeelden hiervan zijn de SLIM-regeling, het Leven-langleren krediet en de NGF-projecten (Vaardig met vaardigheden, Leeroverzicht en LLO Katalysator). Deze instrumenten zijn breed inzetbaar en dus ook voor scholing en mobiliteit richting cruciale sectoren. In de Kamerbrief Beleidslijnen Leven Lang Ontwikkelen (Kamerstuk 30 012, nr. 147) vindt u een overzicht van alle maatregelen van het kabinet op het terrein van leven lang ontwikkelen en het budgettaire beslag per maatregel (waarbij de STAP-middelen vanzelfsprekend niet meer actueel zijn).

Vraag 33

Wat is de analyse van het kabinet ten aanzien van het afremmen van de inflatie middels het inperken van overheidsgelden, gelet ook op de ingrepen van de centrale banken?

Antwoord op vraag 33

Het is de primaire taak van centrale banken om de inflatie te stabiliseren. Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 29, is het van belang het risico te beperken dat het begrotingsbeleid de inflatie verder aanwakkert. Mede daarom is er dit voorjaar dekking aangedragen voor budgettaire tegenvallers. Tegelijkertijd streeft het kabinet ook bredere doelen na dan enkel het inperken van inflatie.

Vraag 34

Is het kabinet van mening dat het conjunctuurbeleid via actief begrotingsbeleid moet gebeuren, in plaats van via de centrale bank?

Antwoord op vraag 34

Het kabinet is niet van mening dat het conjunctuurbeleid via actief begrotingsbeleid moet gebeuren. In het verleden (1952-1959) is in Nederland geprobeerd actief economische groei te stimuleren of af te remmen om evenwicht in de economie tot stand te brengen. Het bleek echter dat een goede timing van actief anticyclisch begrotingsbeleid vrijwel onmogelijk was.

Daarom voeren we in Nederland sinds 1995 trendmatig begrotingsbeleid, wat inhoudt dat de begroting een stabiliserende werking heeft via automatische stabilisatoren (onder andere socialezekerheidsuitgaven). Aan de ontvangstenkant van de begroting stijgen in goede tijden (hoogconjunctuur) de belastingontvangsten automatisch, wat wordt gebruikt om buffers op te bouwen voor minder goede tijden. In tijden van laagconjunctuur loopt de staatsschuld gedurende de kabinetsperiode op.

Dit begrotingsbeleid staat ook internationaal gezien zeer goed aangeschreven en het kabinet houdt hier dan ook aan vast.

Vraag 35

Kan het kabinet de implicaties van de bezuinigingen op lange termijn beschrijven? Kan het kabinet dit uitschrijven per bezuiniging?

Antwoord op vraag 35

Onder de tabel bij vraag 9 wordt bij elke bezuiniging een toelichting gegeven wat de implicaties op de lange termijn zijn.

Vraag 36

Kan het kabinet per bezuiniging onderbouwen dat deze op de lange termijn niet meer gaat kosten dan de bezuiniging nu, op korte termijn, oplevert?

Antwoord op vraag 36

Onder de tabel bij vraag 9 wordt bij elke bezuiniging een toelichting gegeven wat de implicaties op de lange termijn zijn.

Vraag 37

Op welke wijze voert het kabinet een generatietoets uit? Past het kabinet deze toets toe op alle bezuinigingen?

Antwoord op vraag 37

De generatietoets is tot op heden vier keer toegepast op beleid, onder andere op klimaatbeleid. Hier is de Kamer ook over geïnformeerd.⁴ Voor verdere toepassing en doorontwikkeling is de generatietoets opgenomen in het Beleidskompas. Het Beleidskompas heeft een centrale rol in de beleidsvoorbereiding. Het Beleidskompas vraagt beleidsmakers onder andere om te analyseren wat de gevolgen zijn van mogelijke beleidsopties. Een belangrijk onderdeel hiervan is hoe de gevolgen verdeeld zijn over verschillende doelgroepen, waaronder ook leeftijdsgroepen. Op deze manier wordt in de voorbereiding van overheidsbeleid rekening gehouden met verschillende generaties.

Vraag 38

Kan het kabinet het verschil van 600 miljoen euro tussen de verwachte inkomsten van pijler twee en de daadwerkelijke inkomsten uitleggen?

Antwoord op vraag 38

In september 2021 is de Kamer ingelicht over de mogelijke budgettaire consequenties van Pijler 2.⁵ Aangegeven is toen dat, afhankelijk van enkele scenario's, de budgettaire opbrengst ongeveer tussen de 400 mln en 550 mln zou kunnen bedragen. Daarbij is echter expliciet opgemerkt dat er belangrijke kanttekeningen en grote onzekerheden te plaatsen waren bij die eerste inschattingen. Er diende een aanzienlijk aantal belangrijke aspecten van het akkoord nog verder te worden uitgewerkt. De cijfers moesten daarom worden gezien als een eerste grove inschatting van de budgettaire gevolgen van het akkoord voor Nederland.

Ten tijde van de onderhandelingen over het coalitieakkoord (najaar 2021) was het budgettaire effect dan ook nog zeer onzeker. In de budgettaire bijlage van het coalitieakkoord is gekozen om een gewenste besparing van 1 miljard (Pijler 2 en CFC-maatregel) in te boeken. Daarbij is aangegeven dat als de gewenste besparing niet via Pijler 2 gehaald zou worden, dan gekeken zou worden naar andere maatregelen.

Met het bereiken van het EU-akkoord met betrekking tot Pijler 2, het uitwerken van het wetsvoorstel, alsmede het gebruik van meer recente data, kon een definitieve budgettaire inschatting worden gemaakt. Deze inschatting is in de Voorjaarsnota opgenomen. Het wetsvoorstel inclusief de begrote 466 mln is, inclusief certificering door het CPB, eind mei aan de Tweede Kamer aangeboden. In de ramingstoelichting die bij het wetsvoorstel is meegestuurd, is toegelicht waar de raming op is gebaseerd. Bij de aankomende augustusbesluitvorming dient invulling gevonden te worden voor de resterende dekkingsopgave.

Vraag 39

Krijgt de Belastingdienst extra capaciteit beschikbaar als gevolg van de voorgestelde bezuinigingen? Hoe verhoudt de keuze van het kabinet zich om bij de voorjaarsbesluitvorming slechts te bezuinigingen zich tot de lage ICT-capaciteit bij de Belastingdienst?

Antwoord op vraag 39

Er zijn bij de voorjaarsbesluitvorming geen voorgestelde bezuinigingen die het apparaatsbudget van de Belastingdienst raken. Op dit moment is er daarom geen relatie tussen bezuinigingen op het budget van het Ministerie van Financiën en de beschikbare ICT-capaciteit van de Belastingdienst. Integendeel, de formatieve ICT-capaciteit bij de Belastingdienst is de afgelopen jaren toegenomen en zal de komende jaren nog verder worden opgeschaald. Overigens doet de Belastingdienst dat tegen de achtergrond van een moeilijke arbeidsmarkt voor ICT'ers.

Vraag 40

Heeft de Belastingdienst momenteel voldoende capaciteit om eventuele extra belastingmaatregelen door te voeren? Zo ja, waar ligt deze ruimte?

Antwoord op vraag 40

Om te komen tot een moderne organisatie met een wendbaar ICT-landschap heeft de Belastingdienst het meerjarenportfolio opgesteld met daarin ruimte voor het moderniseren van het ICT-landschap. Met behulp van het meerjarenportfolio wordt inzichtelijk welke dilemma's mogelijk ontstaan bij nieuwe of veranderende ambities. De stip op de horizon is een goed functionerende ICT zodat de organisatie weer wendbaar wordt en de continuïteit van processen geborgd is.

Om dit te bereiken is het van groot belang dat de Belastingdienst de planning van het Meerjarenportfolio (MJP) blijft volgen. In de brief over de ICT van de Belastingdienst van 20 februari 2023⁶ is aangegeven dat de ICT-capaciteit in het MJP de komende jaren volledig is ingepland. Hierin is capaciteit gepland voor belastingmaatregelen waartoe al besloten is en het moderniseren van ICT systemen met achterstallig onderhoud. Dat betekent dat er deze kabinetsperiode in beginsel geen ruimte meer is voor grote beleidswijzigingen zonder aanpassing van de planning.

Of de Belastingdienst eventuele extra belastingmaatregelen kan doorvoeren hangt sterk af van zowel de keten waarop de belastingmaatregelen betrekking hebben als de vormgeving van de maatregel. In de ICT-brief heb ik u meegenomen over het beeld per keten. Tegelijk blijven maatschappelijke opgaven vragen om beleidsmatige oplossingen.

Wanneer zich nieuwe beleidswensen voordoen geldt dat de inpasbaarheid steeds op de volgende wijze wordt bekeken: 1) inpassen van maatregelen waar dit mogelijk is zonder herprioritering, 2) de vormgeving van maatregelen aanpassen om deze inpasbaar te maken (bijv. als parameter), 3) waar dit niet kan ontstaat een (her)planningsvraagstuk. Het uitgangspunt daarbij is dat binnen het Meerjarenportfolio IV dit gebeurt door herplanning van ander beleid, zodat het bijvoorbeeld niet de noodzakelijke modernisering van de IV vertraagt.

Tot slot wordt getracht de IV-capaciteit de komende jaren nog te vergroten.

Vraag 41

Welke subsidies voor het klimaat (elektriciteit, industrie & circulaire economie, landbouw en gebouwde omgeving, mobiliteit en sectoroverstijgend) die van kracht waren, zijn vervallen in de Voorjaarsnota 2023? Welke van deze subsidies zijn omgezet naar normerende en/of beprijzende maatregelen?

Antwoord op vraag 41

De aanvullende maatregelen (subsidies, normering en beprijzing) zijn toegelicht in de (bijlagen bij de) Kamerbrief Voorjaarsbesluitvorming Klimaat. Er zijn geen subsidiemaatregelen actief stopgezet als onderdeel van het additionele pakket aan klimaatmaatregelen dat bij de Voorjaarsnota door het kabinet is gepresenteerd of omgezet naar normerende of beprijzende maatregelen.

Vraag 42

Welke subsidies voor het klimaat (elektriciteit, industrie & circulaire economie, landbouw en gebouwde omgeving, mobiliteit en sectoroverstijgend) zijn nieuw in de Voorjaarsnota 2023? Welke van deze subsidies waren voorheen normerende en/of beprijzende maatregelen?

Antwoord op vraag 42

In het ontwerp-meerjarenprogramma 2024 van het Klimaatfonds is per subsidiemaatregel een omschrijving gegeven waaruit blijkt of het een intensivering of continuering betreft van een bestaande subsidieregeling of een nieuwe subsidieregeling.

Intensivering of continuering van bestaande subsidieregeling betreft in ieder geval: VEKI, TSE industrie studies, DEI+CE, EG-regeling, nationaal isolatieprogramma, Warmtefonds, ISDE, SDE++. Veel maatregelen zijn toegekend onder voorwaarde van nadere uitwerking. Dit geldt in ieder geval voor de reserveringen. Voor deze maatregelen moet uit de nadere uitwerking blijken of het wordt opgenomen in een bestaande regeling of er een nieuwe regeling voor wordt uitgewerkt.

Er zijn geen normerende of beprijzende maatregelen vervangen door subsidiemaatregelen in het additionele pakket aan klimaatmaatregelen dat het kabinet bij de Voorjaarsnota heeft gepresenteerd.

Vraag 43

Is er al een generatietoets op het Transitiefonds gedaan? Zo nee, wanneer gaat deze komen?

Antwoord op vraag 43

Nee, deze is niet voorzien. De generatietoets is in ontwikkeling en kan worden ingezet om de maatschappelijke effecten van voorstellen voor wetgeving te beoordelen. De toets leent zich niet voor toepassing op het Transitiefonds als geheel. Toepassing kan nuttig zijn bij de beoordeling en keuze van maatregelen voor de integrale aanpak van de opgaven in het landelijk gebied. Provincies zijn gevraagd een sociaal economische analyse op te nemen in hun gebiedsprogramma's waarmee men de effecten van een programma langs de thema's van brede welvaart inzichtelijk te maken. De Tweede Kamer is daarover geïnformeerd bij de behandeling van het wetsvoorstel voor de instelling van het Transitie-fonds.⁷

Vraag 44

Kan het kabinet een overzicht geven van alle fossiele subsidies? Hoe is elke subsidie opgezet qua constructie? Zitten er bijvoorbeeld Europese afspraken tussen waar we aan gebonden zijn?

Antwoord op vraag 44

Het kabinet zal in de Miljoenennota (Kamerstuk 36 200) het overzicht actualiseren van de fiscale en niet-fiscale regelingen ten behoeve van fossiele energie. In de Miljoenennota zal het kabinet eveneens voorstellen doen of, en zo ja in welk tijdspad de resterende fiscale vrijstellingen voor fossiel kunnen worden afgebouwd. Een impactanalyse per maatregel is onderdeel van deze inventarisatie, om ook het handelingsperspectief van de Nederlandse overheid en bedrijven beter in kaart te brengen en een inschatting te maken van de bredere klimaat- en economische effecten. Deze impactonderzoeken worden momenteel uitgewerkt en zullen in de zomer gereed zijn. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) zijn momenteel op eigen initiatief eveneens bezig in kaart te brengen welke regeling zij zouden aanmerken als fossiele subsidie. Indien deze publicatie tijdig gereed is, zal het kabinet de uitkomsten benutten voor de inventarisatie in de Miljoenennota.

Daarnaast zal het kabinet de Kamer naar aanleiding van de eerder aangenomen motie Romke De Jong en Van Raan informeren over mogelijkheden om te komen tot herziening van de Akte van Mannheim, luchtvaartverdragen en andere verdragen die belastingheffing op internationaal transport bemoeilijken.

Vraag 45

Hoeveel levert het afschaffen van het lage btw-tarief in de culturele en creatieve sector de staatskas op aan extra btw-inkomsten?

Antwoord op vraag 45

Het verhogen van het btw-tarief in de culturele en creatieve sector van 9% naar 21% per 1-1-2024 zou de belastingopbrengsten verhogen met 1025 miljoen per jaar.

Vraag 46

Wat is het economische effect en het effect op de staatskas als de vraag naar cultuur afneemt door een afnemende vraag door het afschaffen van het lage btw-tarief?

Antwoord op vraag 46

Zoals staat vermeld in de Voorjaarsnota wordt voorafgaand aan Prinsjesdag bezien welke vervolgstappen het kabinet neemt naar aanleiding van de evaluatie van het verlaagde btw-tarief dat recent is gepubliceerd. Daarbij zal een analyse gedaan worden, ook voor de culturele en creatieve sector, naar de impact van afschaffing van het verlaagde tarief op specifieke groepen, een generieke versobering en ook wordt gekeken naar alternatieve beleidsinstrumenten aan de uitgavenkant van de begroting. Dit laatste met het oog op het mogelijk vergroten van de doeltreffendheid en doelmatigheid van overheidsbeleid. Hierbij zullen de door uw Kamer gestelde vragen over prijs- en vraageffecten en de gevolgen voor de sector, ZZP'ers en consumenten zo veel mogelijk worden meegenomen.

Vraag 47

Wat is het effect van het afschaffen van het lage-btw tarief op de persoonlijke en zelfstandige inkomsten van ZZP'ers in de culturele en creatieve sector?

Antwoord op vraag 47

Zie antwoord op vraag 46.

Vraag 48

Wat betekent het afschaffen van het lage btw-tarief voor het prijspeil van het culturele en creatieve aanbod? In andere woorden: verwacht u dat de volledige btw-verhoging wordt verrekend met de consument?

Antwoord op vraag 48

Zie antwoord op vraag 46.

Vraag 49

Wat zal de prijsstijging - door afschaffing van het lage-btw tarief - doen met de toegankelijkheid van cultuur voor lage- en middeninkomens?

Antwoord op vraag 49

Zie antwoord op vraag 46.

Vraag 50

Wat betekent het afschaffen van het lage btw-tarief voor de culturele en creatieve sector voor de koopkracht van lage- en middeninkomens?

Antwoord op vraag 50

Zie antwoord op vraag 46.

Vraag 51

Wat is het effect van het afschaffen van het lage btw-tarief op de vraag naar ZZP'ers in de culturele en creatieve sector door organisaties die geen recht hebben op aftrek van de btw? In andere woorden: met hoeveel % zal het aantal opdrachten voor ZZP'ers in de culturele en creatieve sector daardoor afnemen?

Antwoord op vraag 51

Zie antwoord op vraag 46.

Vraag 52

In hoeverre verwacht u dat de teruglopende inkomsten - door het invoeren van een hoger btw-tarief - door culturele en creatieve instellingen en bedrijven wordt afgewenteld op het drukken van de tarieven van ZZP'ers in deze sector, gezien hun marktmacht?

Antwoord op vraag 52

Zie antwoord op vraag 46.

Vraag 53

Hoe verhoudt de overweging om het lage btw-tarief af te schaffen of te versoberen zich met de aanbevelingen van het SER-advies «Passie gewaardeerd»?

Antwoord op vraag 53

De SER en de Raad voor Cultuur (de raden) adviseren in het genoemd onderzoek uit 2017 dat lage btw-tarieven en vrijstellingen van culturele diensten van cruciaal belang zijn voor de toegankelijkheid van cultuur en het samenkomen van vraag en aanbod. In het advies van de raden is echter niet gekeken naar de doeltreffendheid en doelmatigheid van het verlaagde btw-tarief of naar eventuele beleidsalternatieven zoals genoemd in het evaluatierapport. Zoals vermeld bij vraag 46 t/m 52 komt het kabinet voorafgaand aan Prinsjesdag met een reactie op de uitgevoerde evaluatie van het verlaagde btw-tarief.

Vraag 54

Klopt het dat, gelet op het feit dat in het wetsvoorstel Vereenvoudiging Huurtoeslag de eigen bijdrage al met vier euro per maand wordt verhoogd en de subsidiëring van de servicekosten wordt afgeschaft en dat in de nota naar aanleiding van het verslag van het wetsvoorstel wordt genoemd dat circa 838.000 huishoudens bij ingang van de wet in 2024 bijna 14 euro per maand minder huurtoeslag ontvangen, met het terugdraaien van de verlaging van de eigen bijdrage deze huishoudens nog minder huurtoeslag ontvangen?

Antwoord op vraag 54

Een verhoging van de eigen bijdrage van de huurtoeslag met vier euro en de afschaffing van de subsidiëring van servicekosten zijn onderdeel van het wetsvoorstel Vereenvoudiging huurtoeslag. Hierdoor zullen inderdaad circa 838.000 huishoudens gemiddeld 14 euro minder huurtoeslag ontvangen.

Vanaf 1 januari 2023 is de eigen bijdrage van de huurtoeslag in het kader van koopkrachtreparatie bij miljoenennota vorig jaar structureel verlaagd met 16,94 per maand. Veel andere koopkrachtmaatregelen waren incidenteel. Indien wordt besloten om deze verlaging van de eigen bijdrage vanaf 2025 tot 2029 stapsgewijs voor een deel af te bouwen, wordt deze koopkrachtmaatregel ook - deels - incidenteel. Huishoudens zullen in dat geval minder huurtoeslag ontvangen. Dit zal wel stapsgewijs gaan, tot een bedrag van naar verwachting maximaal 6,90 per maand. Hiermee wordt dus niet de hele koopkrachtmaatregel teniet gedaan, waardoor het saldo ten opzichte van voor deze koopdrachtmaatregel positief is. Indien de kosten van de wetsvoorstellen Regie op de Volkshuisvesting en Betaalbare Huur lager uitvallen zal dit bedrag ook lager zijn. Besluitvorming over de dekking van de wetsvoorstellen en de exacte hoogte van de verhoging van de eigen bijdrage zal uiterlijk bij indiening van deze wetsvoorstellen plaatsvinden. Hierbij zal dan ook inzichtelijk worden gemaakt wat de gevolgen hiervan zijn voor huurtoeslagont-vangers.

Vraag 55

Hoe zijn, gelet op het feit dat het kabinet schrijft dat de uitvoerig van de wet regie volkshuisvesting en wet betaalbare huren wordt bekostigd vanuit de huurtoeslagmiddelen, deze uitvoeringskosten exact opgebouwd?

Antwoord op vraag 55

Met het wetsvoorstel versterking regie volkshuisvesting worden taken en verantwoordelijkheden van de decentrale overheden gewijzigd. Zoals te doen gebruikelijk is daarom een onderzoek gestart op grond van artikel 2 Financiële-verhoudingswet. Dit onderzoek wordt nu uitgevoerd. Met dit onderzoek worden de uitvoeringskosten voor de decentrale overheden in beeld gebracht. De exacte uitkomsten van dit onderzoek worden verwerkt in de memorie van toelichting. Een afvaardiging van de decentrale overheden, als ook de ministeries, zijn betrokken bij dit onderzoek.

Het wetsvoorstel betaalbare huur leidt tot uitvoeringskosten voor gemeenten en voor de Huurcommissie. Gemeenten worden verantwoordelijk voor het toezicht op de naleving van de maximale huurprijzen. Om de kosten van deze handhaving door gemeenten in beeld te brengen is een onderzoek op grond van artikel 2 van de Financiële-verhoudingswet uitgevoerd door Sira Consulting. Deze kosten bestaan uit voorbereidende beleidsmatige werkzaamheden, het ontvangen van meldingen over te hoge huurprijzen, het onderzoeken van meldingen en de uiteindelijke handhavingskosten. De verwachte financiële gevolgen voor de Huurcom-missie zijn opgenomen en toegelicht in haar uitvoeringstoets bij het wetsvoorstel. De uitvoeringskosten komen voor een groot deel voort uit een verwachte stijging van de zaaklast van de Huurcommissie. Ook verwacht de Huurcommissie extra kosten als een gevolg nodige investeringen het secundaire proces (zoals investeringen in het ambtelijk apparaat, ICT en communicatie, waaronder het klantcontactcentrum van de Huurcommissie). De uitkomsten van het artikel 2 onderzoek en de uitvoeringstoets van de Huurcommissie worden verwerkt in de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel.

Vraag 56

Wat is de rationale achter het bekostigen van de uitvoering van wetgeving in het domein wonen met alleen huurtoeslagmiddelen?

Antwoord op vraag 56

De wetsvoorstellen Regie op de Volkshuisvesting en Betaalbare Huur zijn wetsvoorstellen van de Minister voor VRO en liggen op het terrein van BZK. Conform begrotingsregels moet de dekking voor de kosten van de uitvoering van deze wetten op de begroting van BZK worden gevonden. De huurtoeslag is budgettair het grootste onderdeel van deze begroting.

De onderzoeken naar de eventuele kosten die voortvloeien uit de wetsvoorstellen zijn nog niet afgerond. Wel zullen de kosten voor de uitvoering naar verwachting structureel zijn.

Vanaf 1 januari 2023 is de (maandelijkse) eigen bijdrage van de huurtoeslag met 16,94 euro verlaagd voor de koopkrachtreparatie die bij miljoenennota vorig jaar is ingezet. Overige koopkrachtmaatregelen waren destijds voor een groot deel incidenteel. Deze koopkrachtmaatregel kan hiermee stapsgewijs gedeeltelijk weer worden afgebouwd. Besluitvorming over dekking van de wetsvoorstellen en de hoogte van de verhoging van de eigen bijdrage zal uiterlijk bij indiening van de wetsvoorstellen plaatsvinden.

Vraag 57

Kan een overzicht worden gegeven van de opbrengsten/budgettaire derving die vallen onder het verlaagde btw-tarief en dan uitgesplist per categorie/productgroep, liefst in tabelvorm van de afgelopen jaren?

Antwoord op vraag 57

Tabel 1 geeft een overzicht over de budgettaire derving van het verlaagde btw-tarief per categorie. Deze tabel is tevens gepubliceerd in bijlage 9 van de miljoenennota 2023.

Tabel 1: Overzicht jaarlijkse budgettaire derving verlaagd btw-tarief per categorie

Tabel 2 geeft een overzicht van de btw-opbrengsten van producten en diensten die onder het verlaagde btw-tarief vallen per categorie.

Tabel 2: Overzicht budgettaire opbrengst verlaagd btw-tarief per categorie