Tweede Kamer stevent af op meerderheid voor constitutionele toetsing

DEN HAAG (PDC) - Een ruime meerderheid in de Tweede Kamer vindt dat burgers en bedrijven voortaan toepassing van wetten door een rechter moeten kunnen laten toetsen aan de grondwet. Dit bleek gisteren tijdens een debat van de commmissie voor Binnenlandse Zaken over een zogenaamde hoofdlijnenbrief van de ministers Bruins Slot¹ en Weerwind²

Het kabinet stelt in deze brief voor, alleen de zogenaamde vrijheidsrechten te toetsen aan de grondwet. Dit zijn rechten als vrijheid van godsdienst en het demonstratierecht. Sociale grondrechten zoals het recht op een woning of werk kunnen, als het aan het kabinet ligt, niet worden getoetst aan de grondwet.

Hierbij is het kabinet voorstander van een model waarbij álle rechters, in alle rechtelijke instanties, door het parlement aangenomen wetten kunnen toetsen. Dit wordt ook wel gespreide toetsing genoemd.

Op dit moment verbiedt artikel 120 van de Nederlandse Grondwet de rechter om wetten te toetsen aan de Grondwet. In andere landen als Duitsland en Finland is dit wel mogelijk. De staatscommissie parlementair stelsel³ pleitte in haar rapport in 2018 reeds voor het instellen van een 'constitutionele toets'.

In 2015 haalde een wetsvoorstel dat veel overeenkomsten heeft met het huidige kabinetsvoornemen geen tweederde meerderheid. Coalitiepartijen VVD en CDA waren toen tegen.

Bron: Tweede Kamer, ANP

• 1. 

  Hanke Bruins Slot (1977) was van 5 september 2023 tot 2 juli 2024 minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Rutte IV. Tussen 10 januari 2022 en 5 september 2023 was zij minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in dat kabinet. Daarvoor was zij lid van Gedeputeerde Staten van Utrecht en daarvoor van 17 juni 2010 tot 5 juni 2019 Tweede Kamerlid voor het CDA. Zij was eerder senior beleidsmedewerker op het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en stapte daarna over naar het leger. In 2008 was ze commandant van een panzerhouwitzer­detachement in Uruzgan (Afghanistan). Als Kamerlid was zij woordvoerster defensie, binnenlands bestuur, medisch-ethische thema's en sportbeleid. Sinds 2025 is zij actief bij de Koninklijke Landmacht.
   
• 2. 

  Franc Weerwind (1964) was van 10 januari 2022 tot 2 juli 2024 minister voor Rechtsbescherming in het kabinet-Rutte IV. Hij is lid van D66 en was sinds 2015 burgemeester van Almere. Eerder was hij burgemeester in Niedorp en Velsen en gemeentesecretaris.
   
• 3. 

  De Staatscommissie parlementair stelsel werd op 27 januari 2017 ingesteld door het kabinet-Rutte II om te adviseren over de noodzaak van veranderingen in het parlementaire stelsel en de parlementaire democratie.