Memorie van toelichting - Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (XIII) voor het jaar 2022 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota) - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 36250 XIII - Wijziging begroting Economische Zaken en Klimaat 2022 (Najaarsnota) i.

Officiële titel	Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (XIII) voor het jaar 2022 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota); Memorie van toelichting; Memorie van toelichting
Document­datum	24-11-2022
Publicatie­datum	24-11-2022
Nummer	KST36250XIII2
Kenmerk	36250 XIII, nr. 2
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2022

2023

36 250 XIII

Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (XIII) voor het jaar 2022 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota)

Nr. 2

MEMORIE VAN TOELICHTING

INHOUDSOPGAVE

• A. 

  ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL 3

• B. 

  BEGROTINGSTOELICHTING    4

1    Leeswijzer    4

2    Beleid    5

2.1    Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties 5

2.2    Overzicht Coronamaatregelen    9

3    Beleidsartikelen    11

3.1    Beleidsartikel 1 Goed functionerende economie en

markten    11

3.2    Beleidsartikel 2 Bedrijvenbeleid: innovatie en

ondernemerschap voor duurzame welvaartsgroei    13

3.3    Beleidsartikel 3 Toekomstfonds    19

3.4    Beleidsartikel 4 Een doelmatige energievoorziening en

beperking van de klimaatverandering    22

3.5    Beleidsartikel 5 Een veilig Groningen met perspectief 28

4    De niet-beleidsartikelen    32

4.1    Artikel 40 Apparaat Kerndepartement    32

4.2    Artikel 41 Nog onverdeeld    34

5    Agentschappen    35

5.1    Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl)    35

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 en 2

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2022 wijzigingen aan te brengen in:

• 1. 

  de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat;

• 2. 

  de begrotingsstaat inzake de agentschappen van dit ministerie.

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

Mede namens de Minister voor Klimaat en Energie,

De Minister van Economische Zaken en Klimaat,

M.A.M. Adriaansens

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

Opbouw tweede suppletoire begroting 2021

Deze tweede suppletoire begroting geeft een geactualiseerd beeld van de begrotingsuitvoering 2022. Onderdeel B, de begrotingstoelichting, is als volgt opgebouwd:

• 1. 

  Leeswijzer.

• 2. 

  Overzicht belangrijkste suppletoire uitgaven- en ontvangstenmutaties. De belangrijkste verplichtingenmutaties zijn toegelicht in de artikelen.

• 3. 

  Overzicht Coronamaatregelen. Een overzicht van de coronamaatregelen die op de begroting van het Ministerie van EZK zijn opgenomen.

• 4. 

  De beleidsartikelen. Voor ieder beleidsartikel is de tabel «Budgettaire gevolgen van beleid» opgenomen. Hierin zijn de begrotingsmutaties voor de verplichtingen, uitgaven en ontvangsten weergegeven.

• 5. 

  De niet-beleidsartikelen. In de budgettaire tabellen zijn de begrotingsmutaties voor de verplichtingen, uitgaven en ontvangsten opgenomen.

• 6. 

  De agentschappen. In deze tweede suppletoire begroting zijn de aanpassingen in de agentschapsparagraaf van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) opgenomen.

Ondergrenzen toelichtingen

Voor het toelichten van de begrotingsmutaties zijn in deze tweede suppletoire begroting de ondergrenzen gehanteerd zoals opgenomen in de onderstaande tabel.

In sommige gevallen, waar politiek relevant, worden ook posten toegelicht beneden deze ondergrenzen.

2 Beleid

2.1  Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutatiesBelangrijkste suppletoire uitgavenmutaties 2022

Toelichting

Tegemoetkoming vaste lasten (TVL)

Op basis van het huidige en verwachte beroep op de TVL wordt de raming van de TVL geactualiseerd. In 2022 is minder beroep op de regeling gedaan dan verwacht en in 2023 zullen nog betalingen worden gedaan in verband met vaststellingen, en bezwaar en beroep.

Garantie Ondernemersfinanciering Corona

Betreft afroming van de Garantie Ondernemersfinanciering Corona met € 50 mln, vanwege lager dan verwacht beroep op de regeling. Samen met een € 50 mln onttrekking uit de reserve Garantie Ondernemersfinanciering (tabel 3) is er in totaal € 100 mln afgeboekt bij de Garantie Ondernemersfi-nanciering Corona. De € 100 mln vloeit terug naar de algemene middelen.

Brexit Adjustment Reserve (BAR)

De BAR bedrijfslevenregeling (gefinancierd uit EU-middelen) is 1 november 2022 opengegaan. Dit is later dan gepland, waardoor er voor 2022 € 149 mln minder nodig is dan verwacht.

SDE

Op de uitfinanciering van de SDE-regeling vinden lagere kasuitgaven plaats dan waar bij Voorjaarsnota rekening mee gehouden was. De middelen blijven via de begrotingsreserve duurzame energie en klimaattransitie beschikbaar.

SDE+

Door de sterk gestegen energieprijzen is de onrendabele top voor een groot aantal SDE+-projecten aanzienlijk verkleind, waardoor er veel minder aan kasvoorschotten uitbetaald hoefde te worden op deze projecten. De meevaller op de SDE+-regeling zelf bedraagt € 1.819 mln. Ook op het flankerende beleid rond de SDE+ en Wind op Zee, dat ook uit het SDE+-budget wordt gefinancierd, is sprake van een meevaller van € 117 mln.

Het restant van de verlaging (€ 10 mln) wordt verklaard door enerzijds een verhoging van het kasvoorschot voor de aanleg van het net op zee door TenneT (€ 32 mln), anderzijds door verlaging van het budget door overhevelingen (totaal € 30 mln) naar respectievelijk het Ministerie van IenW ter financiering van de WOZ-beheerskosten van RWS, het Maritiem InformatieVoorziening ServicePunt (MIVSP) en het Wind op Zee Ecologisch Programma (WOZEP) en het ministerie van LNV (bijdrage aan de regeling InnovatiePrestatieContracten, IPC Visserij) en door dekking van de kosten van verduurzaming van Caribisch Nederland in 2022 (€ 12 mln).

SDE++

Bij Miljoenennota is het budget voor de productiebeperking bij kolencentrales met € 1.320 mln opgehoogd naar € 1.900 mln. Door het intrekken van de productiebeperking bij kolencentrales ontstaat er ruimte binnen de SDE +(+). Binnen deze ruimte wordt € 500 mln ingezet ter dekking van de generale problematiek van de rijksbegroting en wordt € 500 mln gereserveerd voor kapitaalversterking van de netwerkbedrijven. Van de ophoging van € 1.320 mln resteert dus nog € 320 mln. Maar omdat de uitgaven voor de productiebeperking van kolencentrales doorschuiven naar 2023, wordt het gehele nog resterende budget van € 900 mln in de reserve duurzame energie en klimaattransitie gestort. Per saldo neemt het budget dus af met € 580 mln (verhoging € 320 mln, verlaging € 900 mln).

Storting in begrotingsreserve duurzame energie en klimaattransitie

Er is sprake is van aanzienlijke onderuitputting bij de SDE, de SDE+ en de SDE++. Deze onderuitputting wordt in zijn geheel in de reserve duurzame energie en klimaattransitie gestort. De volledige storting komt hiermee voor 2022 uit op € 2,4 mld.

Waterstof

De verwachting is dat op de subsidie voor de realisatie van de waterstof-backbone in 2022 geen kasvoorschot meer zal worden verleend. Dit in verband met een andere vormgeving van de nog aan Gasunie te verlenen subsidie en een uitloop in de tijd van voorbereidingen voor de beschikking (onder andere de. staatssteuntoets). Daarom wordt het volledige in 2022 beschikbare kasbudget voor de waterstofbackbone doorgeschoven naar 2023. De verplichting voor de beschikking zal naar verwachting nog wel dit jaar worden aangegaan.

Tegemoetkoming energieprijzen 2022

Zoals toegelicht in de Kamerbrief Nadere uitwerking tijdelijk prijsplafond energie van 4 oktober 2022 zal het tijdelijke prijsplafond voor kleinverbruikers op 1 januari 2023 in werking treden. Voor de periode tot 1 januari, dus november en december van dit jaar, is een tussenvariant uitgewerkt waarbij een prijsplafond wordt gesimuleerd. Zo zien huishoudens al begin deze winter direct effect van het prijsplafond. Kleinverbruikers ontvangen in deze maanden via de energieleveranciers een tegemoetkoming van € 190 als korting op de energierekening. Voor deze tegemoetkoming ontvangen de energieleveranciers een eenmalige subsidie.

Tijdelijk prijsplafond energie kleinverbruikers 2023

Het tijdelijke prijsplafond voor kleinverbruikers zal op 1 januari 2023 in werking treden. In december 2022 zal de volledige subsidieverstrekking aan de energieleveranciers al moeten plaatsvinden en zal aan hen een eerste voorschot verstrekt moeten worden om de kosten in januari 2023 die gemoeid zijn met het prijsplafond te dekken. Om de subsidies te kunnen verstrekken en dit voorschot uit te kunnen keren wordt een verplichtingenbudget van € 11,2 mld en een kasbudget van € 1.452 mln aan de EZK-begroting voor 2022 toegevoegd.

Vergoeding voor fysieke schades en waardedaling

Het IMG verwacht dat het begrote budget voor vergoedingen voor fysieke schades in 2022 niet volledig tot uitkering zal komen. Het budget hiervoor is daarom met € 100 mln neerwaarts bijgesteld. Het IMG verwacht verder dat € 35 mln van het voor 2022 begrote budget voor de waardedalingsre-geling pas in 2023 tot uitkering komt. Het budget hiervoor wordt daarom eveneens neerwaarts bijgesteld.

Vergoeding Norg akkoord

Als gevolg van de hogere gasprijs valt de vergoeding op basis van het Norg akkoord hoger uit. Het totale budget is opwaarts bijgesteld naar € 9.329 mln.

Nationaal Programma Groningen

Met het Nationaal Programma Groningen (NPG) wordt geïnvesteerd in de leefbaarheid, economische ontwikkeling en energietransitie in Groningen. Omdat € 50 mln van het in 2022 beschikbare budget naar verwachting pas in 2023 tot besteding komt vindt een neerwaartse bijstelling plaats.

Clustering en gebiedsfonds (bestuurlijke afspraken)

Omdat € 60 mln van het in 2022 beschikbare budget voor clustering en gebiedsfonds (onderdeel van de bestuurlijke afspraken uit 2020) naar verwachting pas in 2023 tot besteding komt vindt een neerwaartse bijstelling plaats.

Belangrijkste suppletoire ontvangstenmutaties 2022

Toelichting

Ontvangsten High Trust

De High Trust-ontvangsten bestaan voornamelijk uit door de ACM ontvangen boetes. Die fluctueren door de jaren heen. Dit komt onder andere door het aantal en de hoogte van door de ACM opgelegde boetes. De ACM is hierin volledig onafhankelijk. Op basis van de huidige realisatie is de raming van de boete ontvangsten met € 69,4 mln verhoogd.

Tegemoetkoming vaste lasten (TVL)

De ontvangstenraming voor de TVL word met € 165 mln verlaagd in verband met te verwachten terugbetalingen van subsidie, met name ten gevolge van lager dan verwachte omzetderving.

Onttrekking reserve Garantie ondernemersfinanciering

Betreft onttrekking uit de reserve Garantie Ondernemersfinanciering van € 50 mln. De reden hiervoor is dat er minder beroep gedaan is op de Corona variant van de Garantie Ondernemingsfinanciering, daarnaast is de regeling reeds gesloten. Samen met een € 50 mln afroming van de Garantie Ondernemersfinanciering Corona (tabel 2) is er in totaal € 100 mln afgeboekt bij de Garantie Ondernemersfinanciering Corona. De € 100 mln vloeit terug naar de algemene middelen.

Dividenduitkering EBN

Als gevolg van de hoge gasprijs verwacht EBN een hoger positief resultaat en daarmee een hogere dividenduitkering. Ook de vergoeding uit het Norg akkoord leidt tot een hogere dividenduitkering van EBN.

Ontvangsten Mijnbouwwet

Als gevolg van de hoge gasprijs en vanwege de vergoeding uit het Norg akkoord zijn er extra opbrengsten onder de Mijnbouwwet.

2.2 Overzicht Coronamaatregelen

De periode van voorjaar 2020 tot en met het eerste kwartaal van 2022 was voor een belangrijk deel getekend door de coronacrisis. Het kabinet heeft diverse (nood)maatregelen genomen om de crisis het hoofd te bieden. Deze paragraaf geeft een overzicht van de maatregelen die op de begroting van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat zijn genomen. Een uitgebreid overzicht is te vinden op https://www.rijksfinancien.nl/corona-visual.

Tabel 4 Coronamaatregelen op de EZK-begroting (bedragen x € 1 mln)¹

42, Kamerstuk 35 420, nr. 81, Kamerstuk 35 420, nr. 105, Kamerstuk 35 420, nr. 214, Kamerstuk 35 420, nr. 217, Kamerstuk 35 420, nr. 226, Kamerstuk 35 420, nr. 237, Kamerstuk 35 420, nr. 247, Kamerstuk 35 420, nr. 248, Kamerstuk 35 420, nr. 270, Kamerstuk 35 420, nr. 314, Kamerstuk 35 420, nr. 273, Kamerstuk 35 420, nr. 458, Kamerstuk 35 420, nr. 462, Kamerstuk 35 420, nr 466, Kamerstuk 35 420, nr. 479

1 De aanvullende middelen voor EU-cofinanciering zijn niet in deze tabel opgenomen want deze zijn maar ten dele corona-gerelateerd. Zij bewerkstelligen een economische impuls die bovendien -door de aanspraak op Europese middelen hierdoor- een grote hefboomwerking kennen.

Tabel 5 Ontvangsten coronamaatregelen op de EZK-begroting (bedragen x € 1 mln)

Art.    Omschrijving maatregel    2022    2023    2024    2025    2026    2027 Vindplaats

2    Tegemoetkoming vaste lasten    (TVL)    300    200    Kamerstuk 35 420, nr. 38,    Kamerstuk 35 420, nr.

42, Kamerstuk 35 420, nr. 81, Kamerstuk 35 420, nr. 105, Kamerstuk 35 420, nr. 214, Kamerstuk 35 420, nr. 217, Kamerstuk 35 420, nr. 226, Kamerstuk 35 420, nr. 237, Kamerstuk 35 420, nr. 247, Kamerstuk 35 420, nr. 248, Kamerstuk 35 420, nr. 270, Kamerstuk 35 420, nr. 314, Kamerstuk 35 420, nr. 273, Kamerstuk 35 420, nr. 458, Kamerstuk 35 420, nr. 462, Kamerstuk 35 420, nr 466, Kamerstuk 35 420, nr. 479

3 Beleidsartikelen

3.1  Beleidsartikel 1 Goed functionerende economie en marktenBudgettaire gevolgen van beleid

0

Tabel 7 Uitsplitsing verplichtingen (bedragen x € 1.000)

Budgetflexibiliteit

De oorspronkelijke budgetflexibiliteit in de ontwerpbegroting 2022 was 10%, oftewel 90% van het kasbudget was al juridisch verplicht. Bij de 1^e suppletoire begroting 2022 steeg dit naar 96%, vanwege reeds aangegane verplichtingen bij onder andere de onderzoeksbudgetten.

Het percentage juridisch verplicht bij de 2^e suppletoire begroting is 99%, 3% hoger dan bij de 1^e suppletoire begroting. Dit heeft te maken met reeds aangegane verplichtingen bij onder andere Cybersecurity en ICT-beleid.

Toelichting

Uitgaven

Ontvangsten

Ontvangsten High Trust

De High Trust-ontvangsten bestaan voornamelijk uit door de ACM ontvangen boetes. Die fluctueren door de jaren heen. Dit komt onder andere door het aantal en de hoogte van door de ACM opgelegde boetes. De ACM is hierin volledig onafhankelijk. Op basis van de huidige realisatie is de raming van de boete ontvangsten met € 69,4 mln verhoogd.

3.2 Beleidsartikel 2 Bedrijvenbeleid: innovatie en ondernemerschap voor duurzame welvaartsgroei

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 8 Budgettaire gevolgen van beleid art. 2 Bedrijvenbeleid: innovatie en duurzaam ondernemen (Tweede suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)

Stand 1^e Mutaties 2^e suppletoire begroting (3)

Vastgestelde begroting (incl. ISB, NvW en amendementen) (1)

suppletoire begroting (incl. Mutaties Miljoe-ISB, NvW en nennota (incl. ISB, amendementen) NvW en amende-(2)    menten)

Stand 2^e

Overige mutaties    suppletoire

2^e suppletoire begroting (4) = (2) begroting    + (3)

Tabel 9 Uitsplitsing verplichtingen (bedragen x € 1.000)

Stand 1^e Mutaties 2^e suppletoire begroting (3)

Budgetflexibiliteit

De oorspronkelijke budgetflexibiliteit in de ontwerpbegroting 2022 was 21%, oftewel 79% van het kasbudget 2022 was al juridisch verplicht. Bij de 1^e suppletoire begroting 2022 daalde dit naar circa 76%, met name als gevolg van toegevoegd budget voor NGF-projecten en Brexit Adjustment Reserve (BAR), waarvoor nog geen juridische verplichtingen waren aangegaan. Doordat er gedurende het jaar verplichtingen zijn aangegaan voor de bovengenoemde projecten (voor NGF en BAR) is het percentage juridisch verplicht gestegen naar 78%. Voor de BAR is er € 149 mln doorgeschoven naar volgend jaar.

Toelichting

Verplichtingen

Ten opzichte van de stand in de Miljoenennota word het verplichtingenbudget in 2022 met € 898 mln verlaagd. Dit heeft in het bijzonder de volgende oorzaken:

• - 

  Het verplichtingenbudget 2022 voor de regeling Tegemoetkoming vaste lasten (TVL) wordt verlaagd met € 900 mln, op basis van een actuele raming van RVO.nl.

• - 

  Het verplichtingenbudget 2022 voor de regeling Tegemoetkoming vaste lasten starters wordt verlaagd met € 20 mln, op basis van een actuele raming van RVO.nl.

• - 

  Verhoging van het verplichtingenbudget voor PPS-toeslag met € 38 mln. De PPS-toeslag regeling kent een open-einde. De overschrijding van het verplichtingenbudget is ontstaan door onder andere het doorschuiven van een bedrag van € 10 mln voor TKI-Energie van 2021 naar 2022. Er zijn meer aanvragen binnengekomen na de sluitingsdatum. Daarnaast is er voor 2022 ongeveer € 17 mln meer budget uitgekeerd aan projecttoeslagen.

• - 

  Voor de IPCEI's Micro elektronica, Cloudinfrastructuur en services zijn het subsidiebudget en de uitvoeringskosten niet benut. Dit is het gevolg van een verlengd notificatietraject bij de Europese Commissie. De

IPCEI's kunnen pas van start gaan wanneer de Europese Commissie de projecten heeft goedgekeurd. Van de onderuitputting is € 15 mln aan verplichtingenbudget ingezet om overschrijding op de PPS-toeslag en SBO te dekken.

Uitgaven

Subsidies

Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL)

De verlaging van het budget met € 99,5 mln betreft een bijstelling van het budget op basis van actuele ramingen van RVO.nl. In verband hiermee wordt het budget voor de TVL verlaagd met € 100 mln en het budget voor de regeling Continuïteit bruine vloot verhoogd met € 0,5 mln.

Tegemoetkoming vaste lasten starters

De verlaging van het budget met € 15 mln betreft een bijstelling van het budget in verband met lager dan geraamd beroep op de regeling.

Brexit Adjustment Reserve (BAR)

De BAR bedrijfslevenregeling (gefinancierd uit EU-middelen) is 1 november 2022 opengegaan. Dit is later dan gepland, waardoor er voor 2022 € 149,8 mln minder nodig is dan verwacht.

Indirecte kostencompensatie ETC

Door de hoge energie- en gasprijzen is bij een aantal grootverbruikers in 2021 de productie gedaald, met als gevolg dat in 2022 voor € 22,9 mln minder aanspraak is gemaakt op deze regeling.

Garanties

Garantie Ondernemersfinanciering Corona

Betreft afroming van de Garantie Ondernemersfinanciering Corona met € 50 mln, vanwege lager dan verwacht beroep op de regeling. Samen met een € 50 mln onttrekking uit de reserve Garantie Ondernemersfinanciering is er in totaal € 100 mln afgeboekt bij de Garantie Ondernemer sfinanciering Corona. De € 100 mln vloeit terug naar de algemene middelen.

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

NWO-TTW

Het budget voor NWO-TTW wordt met € 7,0 mln verlaagd in verband met lagere uitgaven door NWO-TTW dan geraamd. Dit komt met name door vertraging van projecten ten gevolge van de beperkende maatregelen in verband met COVID-19.

Ontvangsten

Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL)

De ontvangstenraming voor de TVL wordt in 2022 met € 185 mln verhoogd in verband met te verwachten terugbetalingen van subsidie, met name ten gevolge van lager dan verwachte omzetderving.

Onttrekking reserve Garantie Ondernemingsfinanciering Betreft onttrekking uit de reserve Garantie Ondernemersfinanciering van € 50 mln. De reden hiervoor is dat er minder beroep gedaan is op de Corona variant van de Garantie Ondernemingsfinanciering, daarnaast is de regeling reeds gesloten. Samen met een € 50 mln afroming van de Garantie Onder-nemersfinanciering Corona is er in totaal € 100 mln afgeboekt bij de Garantie Ondernemersfinanciering Corona. De € 100 mln vloeit terug naar de algemene middelen.

Toelichting op de begrotingsreserves

Er zijn begrotingsreserves voor de Borgstelling MKB-kredieten (BMKB) (inclusief het Coronaluik), de Borgstelling MKB-kredieten groen (BMKB groen), de regeling Garantie Ondernemingsfinanciering (GO) (inclusief de Coronamodule van de GO), de groeifaciliteit (GF), de garanties voor nieuwe aanbieders van MKB-financiering en de regeling Klein Krediet Corona (KKC).

De regulaire GO, GF en de garanties voor alternatieve aanbieders van MKB-financiering betreffen kostendekkende garanties, waarvan de te realiseren premieontvangsten naar verwachting toereikend zijn voor het afdekken van eventuele verliesdeclaraties. Er worden ultimo 2022 onttrekking voorgenomen voor de kasbuffers voor de BMKB (€ 12,5 mln), de KKC (€ 7,5 mln) en de GO (€ 85 mln). De € 85 mln onttrekking van de GO was eerder geraamd op € 35 mln en wordt met de 2^e supletoire begroting verhoogd met € 50 mln. Daarnaast wordt er ultimo 2022 een storting voorgenomen voor de kasbuffer voor de BMKB groen (€ 15,2 mln).

Ultimo begrotingsjaar wordt mede op basis van het gebruik van deze faciliteiten en de daarbij behorende gerealiseerde ontvangsten en uitgaven voor deze regelingen definitief vastgesteld of er een aanvullende onttrekking of storting dient plaats te vinden.

Tabel 11 Begrotingsreserve Borgstelling MKB-kredieten groen (BMKB groen) (bedragen x € 1.000)

Stand 1/1/2022

• + 

  Geraamde storting    15.200

• - 

  Geraamde onttrekking

Stand (raming) per 31/12/2022    15.200

Tabel 13 Begrotingsreserve Groeifaciliteit (bedragen x € 1.000)

Stand 1/1/2022    67.646

• + 

  Geraamde storting - Geraamde onttrekking

Stand (raming) per 31/12/2022    67.646

Tabel 14 Begrotingsreserve Garantie MKB-faciliteiten (bedragen x € 1.000)

Stand 1/1/2022    20.932

• + 

  Geraamde storting - Geraamde onttrekking

Stand (raming) per 31/12/2022    20.932

3.3 Beleidsartikel 3 Toekomstfonds

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 16 Budgettaire gevolgen van beleid art. 3 Toekomstfonds (Tweede suppletoire begroting) (bedragen x

Tabel 17 Uitsplitsing verplichtingen (bedragen x € 1.000)

Budgetflexibiliteit

De oorspronkelijke budgetflexibiliteit in de ontwerpbegroting 2022 was 27%, oftewel 73% van het kasbudget 2022 was al juridisch verplicht. Bij de 1^e suppletoire begroting 2021 daalde dit naar circa 36%. De budgetflexibele ruimte had met name betrekking op het Deep Tech Fund, de SEED Capital Regeling, REGMED en Onco research. De commitering voor het Deep Tech fund is inmiddels verrricht, waardoor ten tijde van de 2^e suppletoire begroting circa 82% van het kasbudget 2022 is verplicht. De budgetflexibiliteit is derhalve circa 18%.

Toelichting

Verplichtingen

Het verplichtingenbudget is ten opzichte van de mutaties in de Miljoenennota met € 9,6 mln verhoogd. Dit heeft met name betrekking op een verhoging van het verplichtingenbudget voor Thematisch Technology Transfer van € 9,5 mln in verband met een tender op het onderwerp pandemische paraatheid. VWS heeft de middelen hiervoor beschikbaar gesteld.

Uitgaven

Leningen

Innovatiekrediet

Er is € 5 mln beschikbaar gesteld van het Innovatiekrediet voor Onco Research. Dit budget kwam beschikbaar doordat er vorig jaar meer ontvangsten waren binnengekomen bij het Innovatiekrediet dan geraamd.

Investeringen in fundamenteel en toegepast onderzoek Er is € 4,1 mln beschikbaar gesteld van de TOF-regeling voor Onco Research. Dit budget kwam beschikbaar doordat er een project niet is doorgegaan. Verder is er per abuis in de 2^e suppletoire EZK-begroting 2021 € 1,2 mln van het instrument Thematische Technology Transfer overgeboekt. Dit is gecorrigeerd.

Onco Research

Er is in totaal € 9,1 mln beschikbaar gesteld voor Onco Research met middelen van de TOF-regeling en het Innovatiekrediet. De middelen zijn bedoeld voor de tweede fase van de subsidieverstrekking aan Oncode.

Thematische Technology Transfer

VWS heeft € 9,5 mln beschikbaar gesteld voor een tender op het onderwerp pandemische paraatheid. Hiervan is € 5,3 mln voor het leningeninstrument en is € 4,2 mln beschikbaar gesteld als bijdrage aan RVO en het subsidiein-strument van Thematische technology Transfer. Hiernaast is per abuis in de 2^e suppletoire EZK-begroting 2021 € 1,2 mln van het instrument Thematische Technology Transfer overgeboekt naar het instrument Investeringen in fundamenteel en toegepast onderzoek. Dit is gecorrigeerd.

3.4 Beleidsartikel 4 Een doelmatige energievoorziening en beperking van de klimaatverandering

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

De oorspronkelijke budgetflexibiliteit in de Ontwerpbegroting 2022 was ongeveer 15%, ofwel 85% van het beschikbare kasbudget was al juridisch verplicht. Met de mutaties van de 4^e, 6^e, 8^e, 9^e en 10^e ISB en de 1^e en 2^e suppletoire begrotingen daalt het percentage jurigisch verplicht naar 69%: het resterende budget is vrijwel geheel bestuurlijk gebonden.

Toelichting

Verplichtingen

De verlaging van het verplichtingenbudget met € 153,7 mln die in het kader van de Najaarsnota wordt doorgevoerd is een saldo van verhogingen en verlagingen van het verplichtingenbudget.

De belangrijkste verhogingen van verplichtingenbudgetten betreffen:

• - 

  Vulmaatregelen gasopslag (€ 11,1 mln). omdat de subsidiebeschikking aan EBN hoger is uitgevallen dan bij Miljoenennota ingeschat.

• - 

  Storting in de begrotingsreserve duurzame energie en klimaattransitie (€ 1.593,9 mln): zie de toelichting bij de uitgaven.

• - 

  De HER+ met € 31,7 mln, voor het grootsste deel heeft dit betrekking op de ophoging van de HER+ met € 30 mln.

• - 

  De ISDE-regeling (€ 97 mln) om te kunnen voldoen aan de toegenomen belangstelling voor subsidies voor isolatiemaatregelen en warmtepompen als gevolg van de gestegen energieprijzen.

• - 

  Caribisch Nederland (€ 16,5 mln) om een impuls te geven aan de verduurzaming van de energieopwekking op Saba, Sint-Eustatius en Bonaire.

• - 

  Overige subsidies (€ 16 mln) om de Specifieke Uitkering aan de provincie Flevoland voor de Rijksbijdrage aan het Windpark Zeewolde te dekken.

Tegenover deze verhogingen staan verlagingen van het verplichtingenbudget van:

• - 

  Doorsluis COVA-heffing (€ 8,4 mln), omdat door de hogere brandstofprijzen in 2022 minder aan de pomp getankt is.

• - 

  De DEI+-regeling (€ 11,5 mln) als gevolg van minder subsidieaanvragen dan verwacht.

• - 

  SDE+ (€ 58,6 mln) als gevolg van lagere aangegane verplichtingen in het kader van het flankerend beleid rond SDE+ en WOZ.

• - 

  SDE++ (€ 1.685.6 mln) als gevolg van lagere verplichtingen in het kader van de SDE++-regeling en het doorschuiven van de nadeelcompensatie van de productiebeperking van kolencentrales naar 2023.

• - 

  Subsidieregeling Coöperatieve Energieopwekking (€ 119,3 mln), omdat er veel minder subsidieaanvragen zijn ingediend dan verwacht daar de markt van oordeel is dat de subsidiebedragen te laag zijn.

• - 

  Subsidie Verduurzaming MKB (€ 5,5 mln) als gevolg van het tijdelijk stopzetten van de regeling na signalen van fraude met de regeling.

• - 

  IPCEI Waterstof (€ 13,3 mln), ) omdat de subsidiebehoefte van het door de Europese Commissie goedgekeurde project in de eerste golf lager was dan het beschikbaar gestelde budget (€ 35 mln).

Uitgaven

Subsidies

Missiegedraven Onderzoek Ontwikkeling en Innovatie (MOOI)

Op de middelen die bestemd zijn voor de regeling MOOI is er sprake van een overschrijding van € 5,5 mln, omdat er meer subsidievoorschotten in 2022 zullen worden uitgekeerd dan eerder geraamd.

Demonstratieregeling Enrgie- en klimaatinnovatie (DEI+)

Op het kasbudget van de DEI+ is sprake van een onderuitputting van € 9,3 mln, vooral als gevolg van lagere benutting van de regeling en vertraging van projecten.

SDE

Op de uitfinanciering van de SDE-regeling vinden, als gevolg van de sterk gestegen energieprijzen, aanzienlijklagere kasuitgaven plaats dan waar bij Miljoenennota rekening mee gehouden was. De ongebruikte middelen (€ 50 mln) blijven beschikbaar via de reserve duurzame energie en klimaattran-sitie.

SDE+

Onder de SDE+ vallen, naast de uitgaven voor de regeling zelf, ook de subsidie aan TenneT voor de aanleg van het net op zee en het flankerende beleid rond de SDE+ en wind op zee. Ook hier is sprake van een omvangrijke onderuitputting (€ 232,3 mln) als gevolg van de gestegen energieprijzen: ook deze onderuitpoutting wordt in zijn geheel in de reserve duurzame energie en klimaattransitie gestort.

SDE++

Onder het budget voor de SDE++ vallen niet alleen de uitgaven voor de SDE ++-regeling zelf, maar ook de uitgaven voor de overeenkomst met Denemarken voor de statistische overdracht, voor de te treffen maatregelen rond de productiebeperking van de kolencentrales in Nederland en voor de kapitaalversterking van de netwerkbedrijven. De verwachting is dat de gehele, voor de productiebeperking gerserveerde middelen (€ 900 mln) en de voor de kapitaalversterking van de netwerkbedrijven gereserveerde middelen (€ 500 mln) niet meer in 2022 worden besteed en doorschuiven naar 2023. De ongebruikte middelen blijven beschikbaar via de reserve duurzame energie en klimaattransitie, zodat deze middelen in 2023 aan de reserve kunnen worden onttrokken om de doorgeschoven uitgaven te kunnen financieren.

ISDE

Omdat het plafond voor de ISDE-regeling in 2022 met € 97 mln wordt opgehoogd (zie bij verplichtingen) wordt ook het kasbudget 2022 opgehoogd met € 63,3 mln (het restant komt in 2023 tot betaling).

Caribisch Nederland

EZK zal in 2022 een extra financiële bijdrage leveren aan de verduurzaming van de energieopwekking op Caribisch Nederland. Voor Bonaire wordt € 10 mln op de begroting gereserveerd. De exacte bijdrage voor 2022 moet nog bepaald worden. Ook wordt zo'n € 1 mln extra aan netbeheersubsidies uitgegeven als gevolg van de verslechtering van de koers van de euro ten opzichte van de dollar.

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

Doorsluis COVA-heffing

Zie de toelichting bij Ontvangsten.

Stortingen begrotingsreserve

Storting in begrotingsreserve duurzame energie en klimaattransitie Er is sprake is van aanzienlijke hogere onderuitputting (€ 1.621,9 mln) bij de SDE, de SDE+ en de SDE++ (zie hiervoor) dan waar al bij Miljoenennota rekening mee gehouden was. Ook deze onderuitputting wordt in zijn geheel in de reserve duurzame energie en klimaattransitie gestort. De volledige storting komt hiermee voor 2022 uit op € 2,4 mld.

Ontvangsten

Ontvangsten COVA

De COVA-heffing is een opslag die wordt geheven op aardolieproducten in Nederland en is bedoeld voor het financieren van het aanhouden van strategische olievoorraden door de Stichting Centraal Orgaan Voorraad-vorming Aardolieproducten (COVA). Als gevolg van de energiecrisis, voor het grootste deel het gevolg van de oorlog in Oekraïne, is er minder brandstof verbruikt. Hierdoor wordt er € 12,5 mln minder voorraadheffing opgehaald en wordt er ook minder doorgesluisd aan de COVA.

Toelichting op de begrotingsreserves

De begrotingsreserve voor duurzame energie en klimaattransitie is bestemd voor onbesteed gebleven middelen als gevolg van vertraging bij of het niet doorgaan van projecten waaraan subsidie is toegekend op basis van de SDE, de SDE+, de SDE++, de HER+ of de ISDE. Via de reserve blijven deze middelen ook in de toekomst beschikbaar voor het stimuleren van hernieuwbare energieproductie of CO₂-reductie. In 2022 zal in totaal € 2.400 mln in de begrotingsreserve gestort worden als onderuitputting op de SDE, de SDE+, de SDE++, de HER+ en de ISDE.

De verwachte onttrekking van in totaal € 1.576,2 mln betreft:

• - 

  de onttrekking van € 1.572 mln en toevoeging aan het SDE++-budget waartoe in het Coalitieakkoord van het huidige kabinet besloten is.

• - 

  De onttrekking van € 4,2 mln om de extra uitgaven op de SCE-regeling in 2022 als gevolg van het amendement-Sienot c.s. (Kamerstuk 35 570 XIII, nr. 12) te dekken.

De begrotingsreserve voor de garantieregeling Aardwarmte is bedoeld om het budget voor het mogelijk uitbetalen van verliesdeclaraties meerjarig in te kunnen zetten en een eventuele mismatch in de tijd tussen inkomsten (premies) en uitgaven (verliesdeclaraties) op te vangen. Om gebruik te kunnen maken van de garantieregeling Aardwarmte betalen marktpartijen een kostendekkende premie aan de uitvoerder van de regeling (RVO.nl) die wordt gestort in de begrotingsreserve. Voor 2022 gaat het om een bedrag van € 0,56 mln. De onttrekking betreft de kosten die RVO.nl maakt voor de uitvoering van de regeling.

Tabel 22 Begrotingsreserve aan ECN verstrekte leningen (bedragen x € 1.000)

Stand 1/1/2022    6.600

• + 

  Geraamde storting - Geraamde onttrekking

Stand (raming) per 31/12/2022    6.600

De middelen in de begrotingsreserve risicopremie NRG zullen worden aangesproken als de Nuclear Reseach Group (NRG) - al dan niet tijdelijk of gedeeltelijk - niet kan voldoen aan de terugbetalingsverplichtingen volgens de afgesloten leningsovereenkomst.

3.5 Beleidsartikel 5 Een veilig Groningen met perspectief

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 23 Budgettaire gevolgen van beleid art. 5 Een veilig Groningen met perspectief (Tweede suppletoire

Uitgaven    1.027.511    9.490.558    1.527.923    717.421    11.735.902

Budgetflexibiliteit

Het percentage juridisch verplicht in de ontwerpbegroting 2022 was circa 100%. Bij de 1^e suppletoire begroting 2022 bleef dit percentage vrijwel gelijk doordat de middelen die van BZK werden overgeheveld ook grotendeels al juridisch verplicht waren. Ook in deze 2^e suppletoire begroting blijft het percentage juridisch verplicht vrijwel ongewijzigd. Dit is het geval omdat de meeste uitgaven op artikel 5 een verplichting zijn op basis van wettelijke en ministeriële regelingen. Daarbij is eveneens de grootste uitgavenpost in 2022 (Norg akkoord, ca. € 9,3 mld) juridisch verplicht.

Toelichting

Verplichtingen en uitgaven Subsidies

Waardevermeerderingsregeling

Bewoners met € 1.000 schade of meer, kunnen met de waardevermeerderingsregeling maximaal € 4.000 subsidie ontvangen voor de verduurzaming van hun woning. Omdat de regeling tot 1 juni 2023 verlengd wordt, is in de tweede suppletoire begroting per saldo € 22 mln toegevoegd aan het budget (Kamerstukken II, 2022-2023,

Subsidieregelingen bestuurlijke afspraken

In het kader van de bestuurlijke afspraken uit 2020 zijn een aantal subsidieregelingen geïntroduceerd. De middelen voor knelpunten staan in de categorie opdrachten, er vinden echter ook betalingen plaats in de categorie subsidies. Daarom is € 3,5 mln overgeheveld van de categorie opdrachten naar de categorie subsidies.

Nieuwbouwregeling

Mocht een eigenaar meerkosten maken voor maatregelen om nieuwe gebouwen aardbevingsbestendig te maken, dan kan de eigenaar daarvoor een bijdrage ontvangen via de Publieke Nieuwbouwregeling. Het begrote budget voor de nieuwbouwregeling is in zijn geheel overgeheveld van de categorie opdrachten naar de categorie subsidies.

(Schade)vergoeding

Vergoeding fysieke schade

Sinds 1 juli 2020 besluit het IMG over (fysieke) schadevergoedingen aan bewoners uit Groningen die aardbevingsschade hebben als gevolg van de gaswinning. Het IMG verwacht niet dat het voor 2022 begrote budget voor fysieke schadevergoeding tot uitkering zal komen. Het budget wordt daarom met € 100 mln neerwaarts bijgesteld.

Vergoeding waardedaling

Sinds september 2020 besluit het IMG over vergoedingen voor de waardedaling van woningen in het aardbevingsgebied. Het IMG verwacht dat € 35 mln van het voor 2022 begrote budget voor de waardedalingsregeling pas in 2023 tot uitkering komt. Het budget wordt daarom neerwaarts bijgesteld.

Herbeoordeling waardedaling

Groningers die een lagere schadevergoeding voor waardedaling hebben ontvangen van de NAM, dan nu zou zijn toegekend door het IMG kunnen een tegemoetkoming ontvangen. Het IMG verwacht dat € 10 mln van het voor 2022 begrote budget voor de waardedalingsregeling pas in 2023 tot uitkering komt. Het budget wordt daarom met dit bedrag neerwaarts bijgesteld.

Opdrachten

Versterkingsoperatie

Als gevolg van hogere bouwkosten zijn de uitgaven voor de versterkings-operatie opwaarts bijgesteld naar € 439 mln.

Knelpunten (bestuurlijke afspraken)

Van knelpuntenbudget is € 3,5 mln overgeheveld naar de categorie subsidies. Daarnaast zijn de begrote uitgaven met € 10 mln naar beneden bijgesteld, omdat er in mindere mate dan verwacht een beroep is gedaan op deze middelen.

Nieuwbouwregeling

Het begrote budget voor de nieuwbouwregeling is in zijn geheel overgeheveld van de categorie opdrachten naar de categorie subsidies. Zie ook de toelichting onder de categorie 'subsidies'.

Vergoeding Norg akkoord

Als gevolg van de hogere gasprijs valt ook de vergoeding op basis van het Norg akkoord hoger uit. Het totale budget is opwaarts bijgesteld naar € 9.329 mln. Dit betreft zowel de vergoeding over gasjaar 2020-2021 (Kamerstukken II, 2021-2022, 33 529, nr. 997) als de vergoeding over gasjaar 2021-2022 (inclusief btw).

Bijdrage aan mede overheden

Nationaal Programma Groningen

Met het Nationaal Programma Groningen (NPG) wordt geïnvesteerd in de leefbaarheid, economische ontwikkeling en energietransitie in Groningen. Omdat € 50 mln van het in 2022 beschikbare budget naar verwachting pas in 2023 tot besteding komt vindt een neerwaartse bijstelling plaats.

Compensatie gemeenten en provincie (bestuurlijke afspraken)

De versterkingsoperatie in Groningen vraagt personeelscapaciteit van de provincie Groningen en de aardbevingsgemeenten. In 2022 heeft EZK een aanvullende € 5 mln hiervoor beschikbaar gemaakt.

Clustering en gebiedsfonds (bestuurlijke afspraken)

In het kader van de bestuurlijke afspraken uit 2020 worden uitkeringen gedaan aan medeoverheden voor clustering en het gebiedsfonds (blokken B en D uit de bestuurlijke afspraken). Omdat € 60 mln van het in 2022 beschikbare budget naar verwachting pas in 2023 tot besteding komt vindt een neerwaartse bijstelling plaats

Bijdrage aan (internationale) organisaties

Raad voor Rechtspraak

De Rechtbank Noord-Nederland doet uitspraak in beroepszaken naar aanleiding van beschikkingen van het IMG voor fysieke schade, waardedaling of immateriële schade. Voor de gemaakte kosten over 2021 en de eerste helft van 2022 is een bedrag van ca. € 1,2 mln hiervoor overgeheveld.

Ontvangsten

Ontvangsten Mijnbouwwet

De hogere vergoeding voor het Norg akkoord leidt tot hogere ontvangsten voor de Staat. De ontvangsten Mijnbouwwet zijn daarom met € 130 mln omhoog bijgesteld.

4 De niet-beleidsartikelen

4.1 Artikel 40 Apparaat Kerndepartement

Tabel 25 Apparaatsuitgaven Kerndepartement (Tweede suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)

Toelichting

Verplichtingen en uitgaven

Personele uitgaven

De raming van de personele uitgaven wordt verlaagd met € 35,3 mln onder andere op grond van:

• - 

  Voor de totale personele uitgaven wordt er vanuit de beleidsdirecties budget (€ 5,5 mln) overgeheveld ter compensatie van externe inhuur bij directie Bedrijfsvoering.

• - 

  Omdat sinds 10 januari 2022 de versterkingsoperatie onder de verantwoordelijkheid van het Ministerie van EZK valt, zijn in het voorjaar middelen overgeheveld van het Ministerie van BZK. Bij de overheveling was niet voor alle middelen volledig duidelijk waar deze geboekt moesten worden op de EZK-begroting. Middels de 2^e suppletoire begroting vindt daarom nog een overheveling van ca. € 29 mln naar artikel 5 plaats.

Materiële uitgaven

De raming voor de materiële uitgaven wordt verlaagd met € 13,9 mln onder andere op grond van:

• - 

  Een deel van het beschikbaar gestelde budget voor het programma Transparantie in Informatie (TiI) is herschikt over verschillende onderdelen binnen het kerndepartement (€ 2,8 mln) en een deel is overgeheveld naar de buitendiensten en ZBO's (€ 4,1 mln).

• - 

  Er is budget overgeheveld naar artikel 40 vanuit de beleidsdirecties ter compensatie van verscheidende opdrachten uitgevoerd door DICTU

(€ 2,4 mln).

Ontvangsten

Er zijn geen mutaties op de ontvangsten bij de 2^e suppletoire begroting.

4.2 Artikel 41 Nog onverdeeld

Toelichting op de verplichtingen en uitgaven

Er zijn geen mutaties bij het artikel «Nog onverdeeld».

5 Agentschappen

5.1 Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl)