36160 - Initiatiefvoorstel Opneming in de Grondwet van bepalingen inzake het correctief referendum (derde poging, eerste lezing)

Dit wetsvoorstel werd op 6 juli 2022 aanhangig gemaakt door het Tweede Kamerlid Leijten (SP)¹ en werd laatstelijk verdedigd door het Tweede Kamerlid Marijnissen (SP)².

Dit voorstel is gebaseerd op de overweging, dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot opneming in de Grondwet van bepalingen inzake het correctief referendum.

Voorstel van wet van het lid Marijnissen en Temmink houdende verklaring dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot verandering in de Grondwet, strekkende tot opneming van bepalingen inzake het correctief referendum

Van deze pagina bestaat een uitgebreide versie met het inleidende gedeelte van de memorie van toelichting, alle documenten in dit dossier, een overzicht van door dit wetsvoorstel gewijzigde wetten, een overzicht van Kamerleden en bewindslieden die bij de behandeling van dit dossier het woord hebben gevoerd en een overzicht van verwante dossiers.

• 1. 

  Renske Leijten (1979) was van 30 november 2006 tot 5 juli 2023 Tweede Kamerlid voor de SP. Mevrouw Leijten was voorzitter van ROOD, de jongerenorganisatie van de SP. Zij was geruime tijd woordvoerder jeugdbeleid, gezondheidszorg, welzijn en sport van de SP-fractie en later woordvoerder Europa/EU, financiën, binnenlandse zaken en de toekomst van de euro. Verdedigde enkele keren initiatiefwetsvoorstellen, onder meer over het invoeren van een correctief referendum.
   
• 2. 

  Van jongsaf politiek betrokken SP-politica, die zes jaar politiek leider van haar partij was. Stapte daarmee in de voetsporen van haar vader Jan Marijnissen. Werd al op zeer jonge leeftijd tot gemeenteraadslid in Oss gekozen en moest enige tijd wachten voor zij zitting kon nemen. Was later onder meer cao-onderhandelaar voor Abvakabo FNV en later FNV. Werd al na een half jaar fractievoorzitter. Was sinds haar aantreden als Kamerlid in maart 2017 tevens woordvoerder zorg van de SP-fractie. Bepleitte onder meer succes een parlementair onderzoek naar dienstverlening van en fraudebestrijding door overheidsdiensten. Vriendelijk Kamerlid, dat echter fel oppositie voerde tegen in haar ogen doorgeschoten marktwerking.
   
• 3. 

  Laura Bromet (1970) is sinds 7 juni 2018 Tweede Kamerlid. Tot 27 oktober 2023 was dat voor GroenLinks en sindsdien is zij lid van de Tweede Kamerfractie van GroenLinks-PvdA. Zij was wethouder van de gemeente Waterland. Eerder was zij beleidsmedewerker van de Tweede Kamerfractie van GroenLinks en raadslid in Waterland. Verder was zij jarenlang werkzaam in journalistiek en media, onder andere bij het bedrijf van haar vader, de bekende programmamaker Frans Bromet. Als Tweede Kamerlid houdt mevrouw Bromet zich bezig met landbouw, natuur, voedselkwaliteit, stikstofbeleid, visserij en koninklijk huis. Zij is voorzitter van de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
   
• 4. 

  Julian Bushoff (1997) is sinds 22 november 2022 Tweede Kamerlid. Tot 27 oktober 2023 was dat voor de PvdA en sindsdien is hij lid van de Tweede Kamerfractie van GroenLinks-PvdA. Tot 2022 was de heer Bushoff lid van en fractievoorzitter in de gemeenteraad van Groningen. Hij werd dat laatste op 21-jarige leeftijd. Tijdens zijn studies economie en internationale betrekkingen werkte hij als arbeidscoach voor VluchtelingenWerk. Als Tweede Kamerlid houdt hij zich bezig met curatieve zorg en Groningen.
   
• 5. 

  Martin Bosma (1964) is sinds 14 december 2023 voorzitter van de Tweede Kamer en sinds 30 november 2006 lid van de Tweede Kamerfractie van de PVV. Hij was in de periode 2004-2006 medewerker van de fractie Groep-Wilders en daarvoor werkzaam in de journalistiek en onder meer mededirecteur van een mediabedrijf. De heer Bosma hield zich als Kamerlid vooral bezig met binnenlandse zaken, hoger en wetenschappelijk onderwijs, media en cultuur. Hij was fractiesecretaris en (tweede) ondervoorzitter van de Kamer. Eerder was hij lid van de onderzoekscommissie onderwijsvernieuwingen.
   
• 6. 

  Joost Sneller (1982) is sinds 31 oktober 2017 lid van de Tweede Kamerfractie van D66. Hij was directeur van de Mr. Hans van Mierlo Stichting, het wetenschappelijk bureau van D66. Eerder was hij onder meer gemeenteraadslid in Den Haag en politiek secretaris van de D66-fractie in de Tweede Kamer. De heer Sneller is sinds 2021 voorzitter van de vaste commissie voor de Rijksuitgaven en woordvoerder financiën, justitie en drugs, binnenlandse zaken, algemene zaken en koninklijk huis, en economische Zaken.
   
• 7. 

  Veelzijdig en vasthoudend Tweede Kamerlid van de ChristenUnie in de jaren 2017-2021 en 2022-2023. Zette zich als Groningse onder meer in voor de gedupeerden van de aardbevingen en zat in de parlementaire enquêtecommissie naar de aardgaswinning. Was voor zij Kamerlid werd Statenlid (fractievoorzitter) in Groningen en juridisch adviseur bij Capital Tool Company, een bedrijf dat zich richt op financiering van kleine en middelgrote bedrijven in o.a. ontwikkelingslanden en opkomende economieën. Eerder deed zij onderzoek bij Kenniscentrum Europa Decentraal. Woordvoerder op diverse terreinen, zoals regiobeleid, infrastructuur, milieu, mediabeleid, binnenlandse zaken (constitutionele zaken), Koninkrijksrelaties, justitie en veiligheid en Europa.
   
• 8. 

  Bedachtzame SGP-afgevaardigde met een onderwijskundige achtergrond. Sprak in de ruim elf jaar dat hij Tweede Kamerlid was dan ook geregeld over onderwijs en was betrokken bij diverse parlementaire initiatieven op dat gebied. Was voor zijn Kamerlidmaatschap onder meer leraar geschiedenis en sectordirecteur op een school en directeur van het Wartburg College, locatie Revius in Rotterdam. Had geruime tijd zitting in zowel de gemeenteraad van Veenendaal als Provinciale Staten van Utrecht. In de Tweede Kamer hield hij zich ook bezig met binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties, politie, waterstaat, landbouw, wonen, cultuur en Europese zaken. Belangenbehartiger van de landbouwsector.
   
• 9. 

  Chris Simons (1965) was van 23 augustus 2022 tot 6 december 2023 lid van de VVD-Tweede Kamerfractie. Tot 1 november 2022 was hij de vervanger van Bente Becker, die met zwangerschaps- en bevallingsverlof is. Eerder verving hij van 22 maart tot 8 juli 2022 Ockje Tellegen. De heer Simons was sinds juli 2011 wethouder in Middelburg en daarvoor vijf jaar raadslid en fractievoorzitter. De heer Simons was eigenaar van een schoonmaakbedrijf in Middelburg. Hield zich als kamerlid bezig met arbeidsomstandigheden en inspectie sociale zaken. Sinds maart 2024 is hij wethouder van Sluis.
   
• 10. 

  Thierry Baudet (1983) is fractievoorzitter van Forum voor Democratie (FVD) in de Tweede Kamer. Hij is lid van de Tweede Kamer sinds 23 maart 2017, met een onderbreking van drie maanden in 2025. De rechtsfilosoof Baudet is publicist, journalist en opiniemaker. Hij was oprichter-directeur van Popup University en voorzitter van de denktank Forum voor Democratie en daarna partijvoorzitter. Als eurokritische denker was hij betrokken bij Burgerforum EU en bij de campagne voor een raadgevend referendum over het EU-associatieverdrag met Oekraïne. Van 6 februari tot 29 maart 2023 was hij tevens Statenlid in Noord-Holland.
   
• 11. 

  Hanke Bruins Slot (1977) was van 5 september 2023 tot 2 juli 2024 minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Rutte IV. Tussen 10 januari 2022 en 5 september 2023 was zij minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in dat kabinet. Daarvoor was zij lid van Gedeputeerde Staten van Utrecht en daarvoor van 17 juni 2010 tot 5 juni 2019 Tweede Kamerlid voor het CDA. Zij was eerder senior beleidsmedewerker op het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en stapte daarna over naar het leger. In 2008 was ze commandant van een panzerhouwitzer­detachement in Uruzgan (Afghanistan). Als Kamerlid was zij woordvoerster defensie, binnenlands bestuur, medisch-ethische thema's en sportbeleid. Sinds 2025 is zij actief bij de Koninklijke Landmacht.
   
• 12. 

  Tiny Kox (1953) was van 10 juni 2003 tot 13 februari 2024 Eerste Kamerlid voor de SP. Hij was tot 25 januari 2022 fractievoorzitter. De heer Kox was redacteur van partijblad De Tribune en van 1994 tot mei 2003 partijsecretaris. Hij maakte deel uit van de delegatie naar de parlementaire assemblee van de Raad van Europa in de groepering Verenigd Europees Links. Van januari 2022 tot januari 2024 was hij voorzitter van dat parlement. Behalve met algemeen beleid hield de heer Kox zich als Eerste Kamerlid bezig met sociale zaken, binnenlandse zaken en immigratie en asiel.
   
• 13. 

  Daan Roovers (1970) is sinds 13 juni 2023 lid van de gezamenlijke PvdA/GroenLinks-fractie in de Eerste Kamer. Zij is docent filosofie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam en docent publieksfilosofie aan de Universiteit van Amsterdam. In 2019/2020 was zij 'Denker des Vaderlands'. Als Kamerlid houdt mevrouw Roovers zich onder meer bezig met onderwijs, wetenschap en democratisering.
   
• 14. 

  Boris Dittrich (1955) is sinds 11 juni 2019 lid van de D66-Eerste Kamerfractie. Hij was eerder in de jaren 1994-2006 Tweede Kamerlid. In de periode 2003-2006 was hij fractievoorzitter. Voor hij Kamerlid werd, was hij advocaat en rechter bij de Arrondissementsrechtbank Alkmaar. In de Kamer hield hij zich aanvankelijk vooral bezig met justitie en later ook met terreinen als werkgelegenheid, Antilliaanse zaken, medisch-ethische zaken, cultuur, ontwikkelingssamenwerking, politie en integratie. Zette zich volop in voor de rechten van homo's en bracht vier initiatiefwetten tot stand. Na zijn Tweede Kamerlidmaatschap werkte hij bij Human Rights Watch. Is als Eerste Kamerlid woordvoerder justitie, binnenlandse zaken en asiel en Koninkrijksrelaties.
   
• 15. 

  Hendrik-Jan Talsma (1978) is sinds 6 april 2021 lid van de Eerste Kamerfractie van de ChristenUnie. Hij was officier van justitie bij het landelijk parket van het Openbaar Ministerie en is nu ombudsfunctionaris bij de politie. Eerder was hij beroepsmilitair. De heer Talsma is fractiesecretaris. Zijn portefeuilles als Kamerlid omvat binnenlandse zaken, justitie en veiligheid, onderwijs, cultuur en wetenschap, en volksgezondheid, welzijn en sport.
   
• 16. 

  Karin van Bijsterveld (1970) is sinds 13 juni 2023 lid van de JA21-fractie in de Eerste Kamer. Zij is advocaat en mediator op het gebied van personen- en familierecht in Hilversum. Daarnaast bekleedt zij diverse functies in de sport en is zij voorzitter van NL-Actief.
   
• 17. 

  Eddy Hartog (1962) is sinds 13 juni 2023 lid van de Volt-fractie in de Eerste Kamer. Hij was werkzaam bij de Europese Commissie in Brussel en is nu zelfstandig mediator. Als Kamerlid houdt hij zich bezig met Europese Zaken, infrastructuur, waterstaat en omgeving, en justitie en veiligheid.
   
• 18. 

  Henk Jan Meijer (1951) is sinds 11 juni 2019 lid van de VVD-Eerste Kamerfractie. De heer Meijer was van 1 augustus 2000 tot 1 september 2019 burgemeester van Zwolle. Daarvoor was hij wethouder van onder meer verkeer en vervoer en binnenstad van Den Haag. De heer Meijer, die planoloog is, begon zijn loopbaan bij het secretariaat van de Raad van Advies voor de Ruimtelijke Ordening. In de Eerste Kamer houdt hij zich vooral bezig met infrastructuur, waterstaat en ruimtelijke beleid, binnenlandse zaken en justitie en veiligheid. Tevens is hij fractiesecretaris. In 2020-2021 was hij waarnemend burgemeester van Enschede.
   
• 19. 

  Auke van der Goot (1952) is sinds 13 juni 2023 voorzitter van de OPNL-fractie in de Eerste Kamer. Hij was ook lijsttrekker bij de Eerste Kamerverkiezingen van 2023. Hij is lid van de Fryske Nasjonale Partij en werkte geruime tijd als ambtenaar op het ministerie van Binnenlandse Zaken. Hij was onder meer beleidsadviseur voor grensregionale samenwerking en gedetacheerd bij het Huis van de Nederlandse Provincies in Brussel.
   
• 20. 

  Hugo Doornhof (1978) is sinds 11 juni 2019 lid van de CDA-Eerste Kamerfractie. Hij is advocaat bestuursrecht en omgevingsrecht en partner bij het Amsterdamse advocatenkantoor AKD. In 2000-2014 was hij gemeenteraadslid in Nijkerk, waarvan zes jaar als fractievoorzitter. De heer Doornhof is verder gastdocent en publicist op zijn vakgebied. Als Kamerlid houdt zich onder meer bezig met binnenlandse zaken en justitie.
   
• 21. 

  Peter Nicolaï (1947) is sinds 11 juni 2019 lid van fractie van de Partij voor de Dieren in de Eerste Kamer. Hij is advocaat in Amsterdam en was docent bestuursrecht aan de Universiteit van Amsterdam en aan de Open Universiteit. Hij trad enige tijd op als raadsman van prinses Margarita en Edwin de Roy van Zuydewijn in hun geschil met de staat.
   
• 22. 

  Joris van den Oetelaar (1983) is sinds 13 juni 2023 lid van de FVD-fractie in de Eerste Kamer. Sinds maart 2013 is hij directeur van Anglo European Studbook. Eerder was Van den Oetelaar onder andere werkzaam als installateur bij een brandbeveiligingsbedrijf en als directeur van een hippisch centrum. Hij was lid van de Provinciale Staten van Noord-Brabant.
   
• 23. 

  Alexander van Hattem (1983) is sinds 9 juni 2015 Eerste Kamerlid voor de PVV en sinds 16 januari 2024 tevens fractievoorzitter. Hij is verder fractievoorzitter van de PVV in Provinciale Staten van Noord-Brabant. Eerder was hij projectmedewerker bij gemeenten en liep hij stage bij de PVV-Tweede Kamerfractie. In maart 2018 werd hij tot gemeenteraadslid in Den Bosch gekozen. Als Kamerlid houdt hij zich bezig met binnenlandse zaken, koninkrijksrelaties en europese zaken. Hij is voorzitter van de vaste commissie voor Immigratie en Asiel/JBZ-raad.
   
• 24. 

  Peter Schalk (1961) is sinds 9 juni 2015 Eerste Kamerlid voor de SGP. Tevens is hij fractievoorzitter. De heer Schalk was vijfentwintig jaar bestuurder (Raad van Bestuur) van de Reformatorisch Maatschappelijke Unie, een belangenorganisatie voor werknemers, werkgevers en zelfstandigen die Bijbelse principes als uitgangspunt voor haar activiteiten heeft. Daarvoor werkte hij in het onderwijs.
   
• 25. 

  Ilona Lagas-Meijer (1956) is sinds 13 juni 2023 voorzitter van de BBB-fractie in de Eerste Kamer. Zij is eigenaar van Brinkhof Bemiddeling & Advies en in het verleden onder meer werkzaam geweest in de zorg en het middelbaar onderwijs. Mevrouw Lagas-Meijer was in eerder fractievoorzitter van de VVD in de gemeenteraad van Ommen en wethouder in die gemeente. Zij is voorzitter van de vaste Eerste Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken.
   
• 26. 

  Nicole Temmink (1987) was van 5 juli 2023 tot 6 december 2023 lid van de Tweede Kamerfractie van de SP. Zij was onder andere gemeenteraadslid in Groningen en Amsterdam en beleidsmedewerker van de SP-Tweede Kamerfractie.