Minder uitstoot door vliegtuigen en schepen: EU-maatregelen toegelicht

Met dank overgenomen van Europees Parlement (EP) i, gepubliceerd op donderdag 21 september 2023.

De emissies van vliegtuigen en schepen nemen toe, terwijl de EU tegen 2050 koolstofneutraal wil zijn. Lees meer over de EU-maatregelen om de uitstoot te verminderen.

Hoewel de lucht-en scheepvaart slechts verantwoordelijk zijn voor ongeveer 8% van de totale uitstoot van de EU, nemen de emissies toch toe. De EU heeft ambitieuze plannen om klimaatverandering te bestrijden en streeft ernaar de totale uitstoot van de EU tegen 2030 met 55% te verminderen en tegen 2050 tot nul terug te brengen. In het wetgevingspakket 'Fit for 55', dat de doelstellingen van de Europese Green Deal moet verwezenlijken, staan de voorstellen om de emissies van beide sectoren te verminderen.

Lees ook: EU-doelstellingen en maatregelen om emissies te verminderen.

Verbetering van de emissiehandel voor de luchtvaart

Emissiehandelssysteem

De EU heeft stappen ondernomen om de luchtvaartemissies te verminderen via het emissiehandelssysteem (ETS). Het ETS past zogenaamde "cap and trade"-regels toe op de luchtvaartsector, waarbij luchtvaartmaatschappijen emissierechten moeten inleveren om hun emissies te dekken. Om EU-bedrijven echter niet te benadelen, geldt het ETS momenteel alleen voor vluchten binnen de Europese Economische Ruimte (EER) en worden de meeste emissierechten gratis aan de luchtvaartmaatschappijen uitgedeeld.

Op 8 juni 2022 stemde het Parlement voor een herziening van het ETS voor de luchtvaart.

Het Parlement wil de gratis toewijzingen voor de luchtvaart tegen 2026 geleidelijk afschaffen en het gebruik van duurzame luchtvaartbrandstoffen stimuleren, zoals waterstof afkomstig van hernieuwbare energiebronnen, andere hernieuwbare brandstoffen van niet-biologische oorsprong (zoals groene ammoniak) en geavanceerde biobrandstoffen.

De inkomsten uit de veiling van 5 miljoen emissierechten zullen voor de luchtvaart gebruikt worden om innovatie en nieuwe technologieën te ondersteunen via het Innovatiefonds.

In april 2023 heeft het Parlement het herziene voorstel goedgekeurd dat in december 2022 met de EU-landen was overeengekomen.

Duurzame brandstoffen voor vliegtuigen

Naast het goedkeuren van wijzigingen in het Emissiehandelssysteem, heeft het Parlement in september 2023 ook ingestemd met de overeenkomst die met de Raad is bereikt over het Refuel EU-luchtvaartinitiatief.

Brandstofleveranciers moeten verzekeren dat EU-luchthavens een minimumaandeel duurzame vliegtuigbrandstoffen ontvangen: 2% vanaf 2025; 34% tegen 2040 en 70% tegen 2050. Hernieuwbare waterstof zal deel uitmaken van de duurzame brandstofmix en EU-luchthavens zullen luchtvaartmaatschappijen helpen toegang te krijgen tot duurzame luchtvaartbrandstoffen, onder meer met infrastructuur voor het tanken van waterstof en elektrisch opladen.

Gebruikte bakolie, synthetische brandstof of zelfs waterstof zouden geleidelijk de norm moeten worden voor vliegtuigbrandstof.

Daarnaast heben de EP-leden verzekerd om vanaf 2025 een EU-etiketteringssysteem te introduceren voor de milieuprestaties van commerciële vluchten. Dit initiatief omvat het vermelden van de verwachte CO2-uitstoot per passagier voor een vlucht en de verwachte CO2-efficiëntie per kilometer.

Oplossingen vinden voor vluchten buiten Europa

Om vluchten die vertrekken vanuit of aankomen buiten de Europese Economische Ruimte (EER), werkt de EU samen met de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie om wereldwijd marktgerichte maatregelen in te voeren, beter bekend als CORSIA (Carbon Offsetting and Reduction Scheme for International Aviation). Via deze maatregelen kunnen luchtvaartmaatschappijen hun uitstoot compenseren door te investeren in groene projecten, bijvoorbeeld door bomen te planten.

CORSIA, dat zich tot eind 2023 in een vrijwillige proefperiode bevindt en vanaf 2024 zijn eerste fase ingaat, vormt een aanvulling op de ETS om te voorkomen dat luchtvaartmaatschappijen dubbel worden aangerekend voor hun koolstofuitstoot. Als tegen juli 2026 niet voldoende vooruitgang is geboekt, moet de Commissie voorstellen de emissies van vluchten buiten de EER op te nemen in het toepassingsgebied van de EU-ETS. Vluchten naar niet-EU-landen die CORSIA niet toepassen, zullen vanaf 2027 onder de ETS vallen.

Emissies van scheepvaart verminderen

Schepen in het emissiehandelssysteem

Op 16 september 2020 keurde het Europees Parlement de opname van scheepvaart in het ETS goed, alsook bindende voorwaarden voor scheepvaartbedrijven om hun CO2-uitstoot met ten minste 40 procent te verminderen tegen 2030.

Volgens de leden was het originele voorstel van de Commissie niet ambitieus genoeg - namelijk om de EU-regels te herzien rond de controle van CO2-uitstoot en brandstofverbruik van grote schepen om ze in lijn te brengen met de internationale regels - gezien de hoogdringendheid om alle sectoren van de economie koolstofarmer te maken.

Op 27 april herhaalde het Parlement de noodzaak van een substantiële vermindering van de emissies door de scheepvaartsector en de opname ervan in het ETS. Het Parlement onderstreepte ook het belang van een beoordeling van het effect op het concurrentievermogen en de werkgelegenheid en verhoogde het potentiële risico van het CO2-lek.

Het Parlement wil de volgende maatregelen om de maritieme sector te helpen schoner en efficiënter te worden in de overgang naar een klimaatneutraal Europa:

  • - 
    de geleidelijke afschaffing van zware stookolie met compensatie via belastingvrijstellingen op alternatieve brandstoffen
  • - 
    het CO2-arm maken, digitaliseren en automatiseren van Europese havens
  • - 
    gereguleerde toegang tot EU-havens voor de meest vervuilende schepen
  • - 
    technische verbeteringen zoals: optimalisatie van de vaartuigsnelheid, innovatie in hydrodynamica, nieuwe voortstuwingssystemen

Als onderdeel van het wetgevingspakket "Fit for 55" heeft de Commissie in juli 2021 een herziening van het ETS voorgesteld, inclusief een uitbreiding tot scheepvaart, zoals gevraagd door het Parlement. Op 22 juni 2022 keurde het Parlement het voorstel goed. In december 2022 hebben het Parlement en de Raad een voorlopig akkoord bereikt om het op te nemen in het ETS, dat door het Parlement tijdens de plenaire vergadering van april 2023 werd goedgekeurd.

Duurzame brandstoffen voor schepen

Het Parlement heeft zijn standpunt bepaald met betrekking tot een herziening van de huidige wetgeving inzake het gebruik van hernieuwbare en koolstofarme brandstoffen in het scheepsverkeer in oktober 2022. In maart 2023 hebben de Raad en het Europees Parlement een voorlopig akkoord bereikt over het voorstel inzake het FuelEU Zeevaart-initiatief.

De hoeveelheid broeikasgassen die vrijkomen als gevolg van het energieverbruik van schepen moet vanaf 2025 met 2%, vanaf 2035 met 14,5% en vanaf 2050 met 80% verminderen ten opzichte van 2020. De reducties moeten gelden voor schepen van meer dan 5000 brutoton, die verantwoordelijk zijn voor 90% van de CO2-uitstoot, voor alle energie die aan boord wordt gebruikt in of tussen EU-havens, en voor 50% van de energie die wordt gebruikt voor reizen waarbij de vertrek- of aankomsthaven zich buiten de EU of in haar uiterste grensgebieden bevindt.

Het akkoord geeft ook meer krediet, als stimulans, in de vorm van compensatie van emissies aan scheepseigenaren die van 2025 tot 2034 hernieuwbare brandstoffen van niet-biologische oorsprong (RFNBO) gebruiken..

Meer over het verminderen van de uitstoot van transport:

Meer informatie over duurzame vliegtuigbrandstoffen en -emissies

Meer informatie over duurzame maritieme brandstoffen

Productinformatie

REF.: 20220610STO32720

Meer over ...