Bijdrage debat over de jeugdzorg. “Saving lives, saving costs” - Hoofdinhoud

Vandaag sprak de Tweede Kamer over de jeugdzorg. Hierbij mijn bijdrage:

Volgens mij was het president Obama die zei: “Saving Lives, saving costs.” Vrij vertaald zei hij dat betere zorg ook goedkopere zorg is. Maar wel in die volgorde. En ik denk dat hij daar gelijk in had.

Het zijn eenvoudige economische wetten. De vraag naar zorg is in principe oneindig. Aanbod creëert vraag. En bedrijven streven naar winstmaximalisatie. Als de overheid marktwerking maximaal maakt, noch het aanbod noch de vraag reguleert, maar wel garandeert dat alle rekeningen betaald worden, dan krijg je problemen. Steeds meer lichte zorg voor kleine problemen. Steeds langere zorgtrajecten. Steeds hogere kosten. Weinig zicht op de effecten van zorg. Personeelstekorten en groot verloop van professionals. Lange wachtlijsten en volstrekt onvoldoende goede hulp voor kinderen met ingewikkelde problemen.

Dat betekent dat we moeten kiezen. Ook wanneer we daar niet populair van worden. Voor het CDA is het helder.

Saving lives, saving costs. Allereerst kiezen we voor kinderen met de meest ingewikkelde problemen. Het CDA is niet op aarde om rijke ouders van kinderen met kleine problemen te sponsoren. Maar om mensen die het alleen niet kunnen te helpen. Afbakenen dus! Het gaat me er niet om het inperken van lichte zorg als dat nodig is. Maar om het stoppen van professionele hulp voor heel kleine problemen. Hoe gaat de staatssecretaris het gesprek aan om dit ingewikkelde vraagstuk nu wel vorm te geven! Hoe zorgen we er voor dat lichte vormen van leesproblemen, sociaal vaardigheidsproblemen, faalangst, eenzaamheidsproblematiek, motorische problemen, somberheidsklachten niet meer individueel maar collectief worden opgepakt. Van paardentherapie naar lid van de manege. Van dyslexietraining naar goed taalonderwijs. Van rots en water training voor weerbaarheid naar judoles. Van een fysiotherapeut die kinderen op school een potlood laat vasthouden naar schrijfles. Van Sociale vaardigheidstraining naar een lidmaatschap van de scouting of voetbalclub. Enz. Enz. Een van de meest succesvolle innovaties om ziekenhuiskosten in de hand te houden is het zetten van een zeer ervaren arts op de eerste hulp. Dat scheelt veel ziekenhuisopnames. Want niet alles dat er eng uitziet is erg.

Saving lives, saving costs. Te vaak krijgen kinderen eerst te lichte zorg, om er vervolgens na een serie mislukte behandelingen en interventies achter te komen dat nu echt hele zware zorg nodig is. Stepped care noemen we dat. Hoe gaat de minister het gesprek aan om te komen tot matched care. Graag een reactie van de staatssecretaris.

Saving Lives, saving costs. Nog steeds zijn er gezinnen waar gruwelijk veel gespecialiseerde zorg in huis komt. Soms wel dertig verschillende professionals. Sinds 1972 praten we over een gezin en een plan en een regisseur. Dat komt er niet van. Hoe zorgen we er eindelijk voor dat niet alle hulp tegelijk maar na elkaar komt?

Saving lives, saving costs. Twee belangrijke voorspellers van ellende is een gebrek aan bestaanszekerheid en een gebrek aan sociale contacten. Laten we van jeugdzorg gaan naar gezinszorg. Bestaanszekerheid bieden. Samen met het gezin het sociale netwerk uit te breiden. Gemeenschappen bouwen. Informele hulp voorop. Bijvoorbeeld door de inzet van een eigen ingebrachte mentor. Een steunfiguur. Ook om ingewikkelde uithuisplaatsingen te voorkomen. Hoe gaat de staatssecretaris mijn motie op dit punt die gisteren unaniem is aangenomen uitvoeren.

Saving lives, saving costs. Een derde pijler voor ellende is een gebrek aan passend onderwijs. Een kind dat thuis zit. Dat is pas erg. Of een kind in een instelling die niet op het juiste niveau les kan volgen. Het CDA pleit voor een verdere integratie van zorg en onderwijs. Niet als een vind en verwijsplek van problemen maar als werkplaats aan de oplossing.

Saving lives, saving costs. Ook op het gebied van bureaucratie en inkoop is een wereld te winnen. Er valt veel over te zeggen maar de tijd is beperkt. Ik wil nog drie hete hangijzers bespreken:

• - 

  Beperking behandeltijd. Het is een feit dat de gemiddelde behandeling in de jeugdzorg langer duurt dan vroeger. Dat willen cliënten vaak. Want het is goede hulp. Dat willen zorgverleners graag. Want die verlenen graag zorg. Maar er zijn wel wachtlijsten. Ik wil geen wet die zegt dat het na drie behandelingen maar afgelopen moet zijn terwijl er vier nodig zijn. Maar, vergeef me de vergelijking, ik wil ook geen behandelingen tegen een stijve nek die uitmonden in een wekelijkse massage omdat van een 7 een 7,1 gemaakt kan worden. Hoe ziet de staatssecretaris dat?
• - 

  De eigen bijdrage. Wie een eigen bijdrage wil vragen aan kwetsbare gezinnen waarvan bestaanszekerheid een probleem is, vindt mij tegenover zich. Dat gaan we niet meemaken. Dat zou een crimineel slecht plan zijn. Maar als we er niet in zouden slagen om de reikwijdte van de jeugdzorg drastisch in te perken, dan wil ik ook niet dat de bijles van Diederick en Valerie uit Amsterdam Zuid zonder eigen bijdrage vergoed gaat worden. Graag een reactie van de staatssecretaris.
• - 

  De bezuiniging van 500 miljoen. Die hangen nu boven de markt. En het risico is voor het rijk. Daardoor zijn gemeenten weer aan tafel. Dat is mooi. Mijn zorg is niet dat alles nu in de soep zou lopen omdat in 2026 wellicht iets gaat gebeuren. Mijn zorg is dat er nu helemaal niks gebeurt. Gemeenten aan tafel. Dat is mooi. Maar waarom gaat het deze keer wel werken?

Saving lives, saving costs. Het kan echt. Genoeg gekletst over geld. Betere zorg. Daar gaat het om.