Memorie van toelichting - Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat voor het jaar 2022 (Zesde incidentele suppletoire begroting inzake vulmaatregelen gasopslag en waardevermeerderings-regeling) - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 36089 - Zesde incidentele suppletoire begroting Economische Zaken en Klimaat 2022 (vulmaatregelen gasopslag en waardevermeerderings-regeling) i.

Officiële titel	Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat voor het jaar 2022 (Zesde incidentele suppletoire begroting inzake vulmaatregelen gasopslag en waardevermeerderings-regeling); Memorie van toelichting; Memorie van toelichting
Document­datum	29-04-2022
Publicatie­datum	29-04-2022
Nummer	KST360892
Kenmerk	36089, nr. 2
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2021

2022

36 089

Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat voor het jaar 2022 (Zesde incidentele suppletoire begroting inzake vulmaatregelen gasopslag en waardevermeerderings-regeling)

Nr. 2

MEMORIE VAN TOELICHTING

A ARTIKELGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL Wetsartikelen 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2022 wijzigingen aan te brengen in de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.

Normaliter wordt nieuw beleid in uitvoering genomen nadat de Staten-Generaal de begrotingswet heeft geautoriseerd. Aangezien uitvoering van de spoedeisende maatregelen die in deze zesde incidentele suppletoire begroting zijn opgenomen in het belang van het Rijk zijn, niet kan wachten tot formele autorisatie van beide Kamers der Staten-Generaal, zal het kabinet de uitvoering van de maatregelen starten. Hiermee wordt gehandeld conform lid 2 van artikel 2.27 van de Comptabiliteitswet 2016. Voor de indiening van deze zesde incidentele suppletoire begroting is uw Kamer vooraf geïnformeerd via de Kamerbrief Onafhankelijkheid van Russische olie, kolen en gas met behoud leveringszekerheid en de Kamerbrief Verlenging waardevermeerderingsregeling Groningen voorjaar 2022 van 22 april 2022.

De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht.

Mede namens de Minister voor Klimaat en Energie,

De Minister van Economische Zaken en Klimaat,

M.A.M. Adriaansens

kst-36089-2 ISSN 0921 - 7371 's-Gravenhage 2022

B ARTIKELGEWIJZE TOELICHTING BIJ DE BEGROTINGSARTIKELEN

• 1. 

  Leeswijzer

Ondergrenzen toelichtingen

Voor wat betreft het toelichten van significante verschillen in de uitgaven, ontvangsten en verplichtingen zijn de ondergrenzen gehanteerd zoals opgenomen in de onderstaande tabel.

In sommige gevallen, waar politiek relevant, worden ook posten toegelicht beneden deze ondergrenzen.

• 2. 

  Beleidsartikelen

2.1 Beleidsartikel 4 Een doelmatige energievoorziening en beperking van de klimaatverandering

Tabel 1 Budgettaire gevolgen van beleid zesde incidentele suppletoire begroting (ISB) (bedragen x € 1.000)

Stand    Mutaties Stand 6^e ISB Mutatie 2023 Mutatie 2024 Mutatie 2025 Mutatie 2026

ontwerpbe-    6^eISB

groting 2022 incl. ISB's,

NvW en amendementen

Bijdrage aan Nuclear

Budgetflexibiliteit

Het juridisch verplichte deel van het uitgavenbudget is circa 71%. Van de 29% budgetflexibele ruimte heeft circa 13 procentpunt betrekking op de vulmaatregel gasopslag waarvoor nog verplichtingen zullen worden aangegaan in 2022.

Toelichting

In deze zesde incidentele suppletoire begroting wordt het parlement om autorisatie verzocht voor het aangaan van verplichtingen en doen van uitgaven voor de Vulmaatregel gasopslag, zoals voorgesteld in de Kamerbrief Onafhankelijkheid van Russische olie, kolen en gas met behoud leveringszekerheid van 22 april 2022.

Verplichtingen en uitgaven

Subsidies

Vulmaatregelen gasopslag

Momenteel is sprake van een ongebruikelijke situatie op de gasmarkt: de zomergasprijs is hoger dan wintergasprijs. Dit maakt opslag van gas met het oog op de winter voor marktpartijen onaantrekkelijk. Het zou immers neerkomen op het inkopen tegen een hogere prijs dan de verwachte verkoopprijs in de winter. Dit tast de leveringszekerheid voor aankomende winter aan.

Voor een aantal gasopslag zijn reeds maatregelen getroffen, maar niet voor gasopslag Bergermeer, de grootste vrij toegankelijke hoogcalorische gasopslag van West-Europa en een belangrijk onderdeel van de energie-infrastructuur. Om gasopslag toch gevuld te krijgen neemt het kabinet de volgende twee maatregelen.

Allereerst een subsidiemaatregel die marktpartijen voldoende stimulans geeft om Bergermeer alsnog te vullen. Marktpartijen kunnen in een tenderregeling meedingen naar een subsidie die hen vergoedt voor: het negatieve verschil tussen de huidige gasprijzen en de verwachte gasprijzen aankomende winter (de zogenoemde zomer-winter spread); een incentivebonus (premie) om deelname te stimuleren; en een vergoeding voor de opslagkosten (indien de partij niet reeds opslagcapaciteit geboekt heeft in gasopslag Bergermeer).

Marktpartijen zullen zelf het gas moeten in- en verkopen. De subsidie is enkel bedoeld om het rendabel te maken om gas op te slaan.

Daarnaast wijst het kabinet voor de resterende vulbehoefte, die niet wordt gevuld door marktpartijen, EBN aan als partij om gas op te slaan in Bergermeer. EBN is een beleidsdeelneming met de Staat als enige aandeelhouder. EBN zal hiervoor eveneens een vergoeding (subsidie) krijgen. Deze vergoeding ziet onder andere op het verschil tussen de zomer- en wintergasprijs en de kosten verbonden aan de opslag zelf. EBN zal de inkoop van gas zelf financieren.

Voor de twee maatregelen is € 623,25 mln nodig in 2022, waarvan € 366 mln voor de subsidieregeling en € 257,25 mln voor de vergoeding aan EBN. De maatregelen zijn zo vormgegeven dat bij een meer gebruikelijke prijsontwikkeling (hogere winterprijzen dan zomerprijzen) het deel van de subsidie dat het verschil vergoedt tussen de hoge zomergasprijs en lage wintergasprijs vervalt. De uitgaven zullen dan lager uitvallen. Andersom geldt dat bij een sterk lagere winterprijs de uitgaven hoger kunnen uitvallen.

Er zal gewerkt worden met voorschotten die dit jaar gedurende het vulseizoen worden uitgekeerd. In 2023 zal de eindafrekening (subsidie-vaststelling) plaatsvinden. Afhankelijk van de prijsontwikkeling tot 1 oktober en de prijsontwikkeling van 1 oktober tot 1 april 2023 is er de mogelijkheid dat uitgaven in 2023 zullen plaatsvinden in plaats van in 2022.

Ontvangsten

Heffing gasleveringszekerheid

Gegeven het open en grensoverschrijdende karakter van de Europese gasmarkt dragen de Nederlandse gasopslagen en het vullen ervan bij aan de leveringszekerheid van de gehele Unie en met name de ons omringende landen. Uitgangspunt is dat de kosten die met hiervoor genoemde maatregelen gemoeid zijn worden gedragen door de gebruikers (ofwel: de gebruiker betaalt). Dit betreft zowel gebruikers in Nederland als daarbuiten.

Voor het verhalen van de uiteindelijke gemaakte kosten op gebruikers wordt, in samenhang met de uiteindelijke wijze waarop voor de langere termijn invulling wordt gegeven aan de vulverplichting, gewerkt aan een heffing op geboekte capaciteit voor transport via het landelijk gastransportnet van GTS (bovenop - maar niet in - de tarieven voor gastransport). Op die manier kan de rekening worden gelegd bij de gebruikers die profiteren van de vulling van de gasopslagen (leveringszekerheid), inclusief de gebruikers in het buitenland. Deze heffing zal zodanig worden uitgewerkt dat de financiering van voornoemde maatregelen een vorm van voorfinanciering is en de uiteindelijke kosten door de gebruikers van het gastransportnet worden opgebracht. De ontvangsten zijn voor nu

Stand    Mutaties Stand 6^e ISB Mutatie 2023 Mutatie 2024 Mutatie 2025 Mutatie 2026

ontwerpbe-    6^eISB

groting 2022 incl. ISB's,

NvW en amendementen

Tabel 4 Uitsplitsing verplichtingen (bedragen x € 1.000)

Stand    Mutaties    Stand 6^e ISB    Mutatie 2023 Mutatie 2024 Mutatie 2025 Mutatie 2026

ontwerpbe-    6^eISB

groting 2022 incl. ISB's,

NvW en amendementen

Verplichtingen    945.961    75.000    1.020.961    0    0    0    0

waarvan garantiever-plichtingen waarvan overige verplichtingen    945.961    75.000    1.020.961    0    0    0    0

Budgetflexibiliteit

Het juridisch verplichte deel van het uitgavenbudget is circa 93%. Van de 7% budgetflexibele ruimte heeft circa 7 procentpunt betrekking op de waardevermeerderingsregeling waarvoor nog verplichtingen zullen worden aangegaan in 2022.

Toelichting

In deze zesde incidentele suppletoire begroting wordt het parlement om autorisatie verzocht voor het aangaan van verplichtingen en doen van uitgaven voor de waardevermeerderingsregeling, zoals voorgesteld in de Kamerbrief Verlenging waardevermeerderingsregeling Groningen voorjaar 2022 van 22 april 2022.

Verplichtingen en uitgaven

Subsidies

Verduurzamingsopgave uit aardgasbaten

Het kabinet heeft besloten de waardevermeerderingsregeling te verlengen tot 1 oktober 2022. Voor de verlenging wordt € 75 mln beschikbaar gesteld. In tegenstelling tot de naam van het instrument wordt dit niet gedekt uit aardgasbaten, maar uit bestaande (risico)reserveringen voor Groningen op de aanvullende post van het Ministerie van Financiën. Het volledige bedrag wordt bevoorschot aan de uitvoerder Samenwerkingsverband Noord Nederland (SNN). Met de Voorjaarsnota wordt het parlement geïnformeerd over de toekomst van de waardevermeerderings-regeling.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2021-2022, 36 089, nr. 2 8