Achtergrond: snel achterhaalde begroting - Hoofdinhoud

Het kabinet moet op zoek naar 10 tot 15 miljard euro vanwege tegenvallers, meldde de NOS. In de Voorjaarsnota i moet duidelijk worden hoe dat zal gebeuren. Dat plannen van een kabinet spoedig werden doorkruist door problemen op de begroting kwam eerder voor, maar de omvang en de snelheid waarmee dat nu gebeurt zijn bijzonder.

Een kabinet dat spoedig veel van zijn voornemens onder druk zag komen staan, was het kabinet-Den Uyl i. Dat kabinet trad in mei 1973 aan en presenteerde in september dat jaar zijn eerste begroting. In oktober brak echter oorlog uit in het Midden-Oosten, waarna Arabische landen vanwege steun door West-Europese landen aan Israël, overgingen tot een olieboycot. Ook ons land werd daardoor getroffen.

Het kabinet-Den Uyl had geen regeerakkoord, maar de begroting moest uiteraard worden aangepast. Verder kwam het kabinet met een Machtigingswet om lonen en prijzen beter in de hand te kunnen houden. De uiteindelijke impact was overigens minder groot dan zich eerder had laten aanzien, ook omdat Nederland dankzij het aardgas profiteerde van hogere energieprijzen.

Het kabinet-Van Agt II i werd wél met voortdurende tegenvallers geconfronteerd. Dat moeizaam tot stand gekomen kabinet viel zelfs nog voor het afleggen van de regeringsverklaring, omdat de ministers het niet eens konden worden over de financiering van plannen om werkgelegenheid te scheppen. Twee informateurs wisten het kabinet alsnog tot overeenstemming te brengen.

Spoedig volgden echter nieuwe tegenvallers, waarna in de aanloop naar de Voorjaarsnota 1982 alsnog een breuk i ontstond in het kabinet en de PvdA-ministers uittraden.

Het in november 1989 gevormde kabinet-Lubbers III i werd kort na het aantreden geconfronteerd met tegenvallers op de nog door het vorige kabinet opgestelde begroting. Nadien waren er verslechteringen in de economie, waardoor ambitieuze plannen voor sociale vernieuwing moesten worden teruggedraaid en er zelfs bezuinigd moest worden. In 1991 werd in de zogenoemde Tussenbalans i besloten tot forse ombuigingen.

Dat een begroting door onverwachte gebeurtenissen op de schop moet, is dus niet geheel nieuw.