Achtergrond: Kamerleden uitsluiten van gevoelige informatie zou geen unicum zijn

GroenLinks-voorman Jesse Klaver¹ pleit ervoor dat FVD en PVV geen toegang meer krijgen tot gevoelige informatie over de oorlog in Oekraïne. Hij ziet in beide partij een risico, gezien hun pro-Russische opstelling de afgelopen jaren.

Voor de commissie voor inlichtingen- en veiligheidsdiensten geldt de beperking dat daar alleen de fractievoorzitters van de vijf grootste fracties in zitten. Indien één van hen afziet van lidmaatschap dan kan een andere fractievoorzitter lid worden. Zo zal Lilianne Ploumen² de plaats innemen van Lilian Marijnissen³. PVV-fractievoorzitter Geert Wilders⁴ maakt dus deel uit van die commissie.

Hoe het weigeren van toegang tot informatie vorm moet worden gegeven, is nog onduidelijk. Het uitsluiten van het lidmaatschap van sommige commissies kwam tussen 1948 en 1966 echter al voor. In maart 1948 nam de Tweede Kamer een door Van der Goes van Naters⁵ ingediende motie aan, die uitsprak dat er voortaan geen leden van de CPN⁶ in de commissie voor Buitenlandse Zaken dienden te worden benoemd.

De motie werd ingediend bij het debat over goedkeuring tot het Pact van Brussel, een defensiebondgenootschap van West-Europese landen. Achtergrond was de communistische omwenteling in Tsjecho-Slowakije in februari 1948. Na de verkiezingen van 1948 werd de CPN ook uitgesloten van het lidmaatschap van de commissies voor Indische Zaken, Handelspolitiek en vervolgens ook van die voor Industriebeleid, Kernenergie, Civiele Verdediging en Oorlog en Marine (Defensie).

Het verbod werd pas opgeheven in september 1966, nadat de Voorzitter was gemachtigd af te wijken van het in de jaren vijftig genomen besluit. Een voorstel daartoe werd met 80 tegen 47 stemmen aangenomen, waarbij ARP, SGP, VVD, GPV, drie KVP'ers, één CHU'er en veertien PvdA-leden tegenstemden. Overweging was dat de houding van communistische partijen anders was dan in de jaren vijftig, toen zij nog geheel onder invloed van Moskou stonden.

• 1. 

  Jesse Klaver (1986) is sinds 17 juni 2010 Tweede Kamerlid. Tot 27 oktober 2023 was dat voor GroenLinks en sindsdien is hij lid van de Tweede Kamerfractie van GroenLinks-PvdA. Van 27 oktober 2023 tot 6 december 2023 was hij voorzitter van de gezamenlijke fracties van PvdA en GroenLinks en eerder (sinds 12 mei 2015) fractievoorzitter en politiek leider van GroenLinks. Bij de verkiezingen van 2017 en 2021 was hij lijsttrekker van GroenLinks. Jesse Klaver is sedert 17 juni 2010 lid van de Tweede Kamer. Hij was voorzitter van CNV-jongeren en was eerder voorzitter van DWARS, de jongerenorganisatie van GroenLinks. Hij is woordvoerder Europese zaken van de GL-PvdA-fractie en voorzitter van de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken.
   
• 2. 

  Lilianne Ploumen (1962) was van 23 maart 2017 tot 22 april 2022 Tweede Kamerlid voor de PvdA. Van 14 januari 2021 tot en met 12 april 2022 was zij fractievoorzitter en bij de verkiezingen van 2021 lijsttrekker. Van 5 november 2012 tot 26 oktober 2017 was mevrouw Ploumen minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking in het kabinet-Rutte II. Eerder was zij van 6 oktober 2007 tot 22 januari 2011 voorzitter van de PvdA. Daarvoor was mevrouw Ploumen onder meer werkzaam bij Plan International, Mama Cash en Cordaid. Bij laatstgenoemde organisatie was zij directeur in de periode 2004-2007. In de Tweede Kamer was zij tevens woordvoerster buitenlandse zaken en zorg (cure).
   
• 3. 

  Van jongsaf politiek betrokken SP-politica, die zes jaar politiek leider van haar partij was. Stapte daarmee in de voetsporen van haar vader Jan Marijnissen. Werd al op zeer jonge leeftijd tot gemeenteraadslid in Oss gekozen en moest enige tijd wachten voor zij zitting kon nemen. Was later onder meer cao-onderhandelaar voor Abvakabo FNV en later FNV. Werd al na een half jaar fractievoorzitter. Was sinds haar aantreden als Kamerlid in maart 2017 tevens woordvoerder zorg van de SP-fractie. Bepleitte onder meer succes een parlementair onderzoek naar dienstverlening van en fraudebestrijding door overheidsdiensten. Vriendelijk Kamerlid, dat echter fel oppositie voerde tegen in haar ogen doorgeschoten marktwerking.
   
• 4. 

  Geert Wilders (1963) is sinds november 2006 politiek leider van de PVV. Hij is sinds 25 augustus 1998 (met een korte onderbreking in 2002) Tweede Kamerlid. Aanvankelijk was hij dat voor de VVD, maar op 2 september 2004 werd hij een onafhankelijk Kamerlid. In 2023 was hij voor de zesde keer lijsttrekker. De heer Wilders was medewerker van de afdeling Verdragen bij de Ziekenfondsraad, wetstechnisch medewerker van de Sociale Verzekeringsraad en beleidsmedewerker en speechschrijver van de VVD-Tweede Kamerfractie. In 2010 zat hij enige tijd in de gemeenteraad van Den Haag.
   
• 5. 

  'Rode advocaat' uit Nijmegen. Voor de oorlog justitie-woordvoerder van de SDAP en al snel vooraanstaand fractielid. Volgde in 1945 Drees op als fractievoorzitter en leidde in 1946 ook de eerste PvdA-fractie. Opereerde in die functie nogal solistisch. Kwam in 1951 in conflict met zijn partij over het beleid ten aanzien van Nieuw-Guinea en moest toen opstappen als fractievoorzitter. Pleitbezorger van Europese integratie, zorg voor het milieu, natuurbehoud en ontwikkelingssamenwerking. Was actief in het EGKS-parlement en het Europees Parlement. Kleurrijke, wat geaffecteerd sprekende, rebelse, maar ook vooruitziende figuur in sociaaldemocratische kring.
   
• 6. 

  De Communistische Partij van Nederland (CPN) was een communistische partij die na de Tweede Wereldoorlog veertig jaar lang (tot 1986) met een Eerste Kamerfractie en Tweede Kamerfractie vertegenwoordigd was in de Staten-Generaal. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in de periode 1946-1986 schommelde het zetelaantal van de CPN tussen de 2 en 10. De partij maakte altijd deel uit van de oppositie. Hoewel de CPN geen eigen jongerenorganisatie kende, was het Algemeen Nederlands Jeugdverbond (ANJV) politiek gezien nauw verbonden aan de CPN.