Europese Raad 24 februari 2022 (Speciale Top)

Bron: The Council of the European Union

Op 24 februari 2022 kwamen de Europese regeringsleiders en staatshoofden bijeen in Brussel voor een speciale bijeenkomst van de Europese Raad. Deze top was op het laatste moment ingepland door voorzitter Charles Michel¹ vanwege de inval van Rusland in Oekraïne. Op de top kwamen de EU-leiders sancties tegen Rusland overeen en spraken zij zich fel uit tegen de Russische inval in Oekraïne.

Namens Nederland nam premier Rutte² deel aan deze speciale top. Vanuit de Europese Commissie waren voorzitter Von der Leyen³ en hoge vertegenwoordiger voor het buitenlands en defensiebeleid Borrell⁴ aanwezig. Vanuit het Europees Parlement was voorzitter Roberta Metsola⁵ te gast.

Betrekkingen met Rusland en Oekraïne

De Russische inval in Oekraïne in de nacht van 23 op 24 februari zorgde voor scherpe veroordelingen door Europese regeringsleiders. "Nederland veroordeelt de Russische aanval op Oekraïne ten scherpste", liet premier Mark Rutte² in een eerste reactie weten. De Oekraïnse president Zelensky riep op tot het afdwingen van vrede bij Poetin.

De Europese Raad veroordeelde in deze top de militaire operatie van Rusland en eiste dat die onmiddellijk zou worden gestaakt en dat alle troepen onmiddellijk uit Oekraïne zouden terugtrekken. Ook veroordeelden de regeringsleiders de betrokkenheid van Belarus bij de Russische invasie. De Europese Raad sprak zich bovendien uit voor de soevereiniteit van Oekraïne.

Mogelijkheden tot sancties

Een belangrijk middel van de EU daartoe is het opleggen van economische sancties. Ten eerste kan de EU diplomatieke sancties opleggen. Dit omvat het onderbreken van de diplomatieke betrekkingen met een land, of het terugroepen van diplomatieke vertegenwoordigers van de EU en haar lidstaten.

Om financiële en economische sancties te kunnen opleggen, is een rechtsgrondslag in de EU-verdragen noodzakelijk. Deze sancties bestaan uit:

• - 

  wapenembargo's. Dit is een internationale sanctie waarbij een partij geen wapens kan aankopen.
• - 

  reisverboden voor op een lijst geplaatste personen. De personen aan wie de sanctie is gericht mogen de EU niet binnenkomen.
• - 

  het bevriezen van tegoeden van op een lijst geplaatste personen of bedrijven. Dit wordt ook wel de 'zwarte lijst' genoemd. De financiële tegoeden en vermogens in de EU worden bevroren. Ook mogen personen en bedrijven uit de EU hun geen financiële middelen beschikbaar stellen, of zaken met hen doen.
• - 

  economische sancties. Dit is de meest verstrekkende maatregel. Hieronder vallen het verbod op invoer naar de EU of uitvoer vanuit de EU van specifieke goederen, diensten, of investeringen.

Ingestelde sancties na de EU-Top

Op de EU-Top kwamen de regeringsleiders een sanctiepakket overeen dat de financiële sector, energiesector en transportsector van Rusland hard raakt. Handel in militaire goederen met Rusland werd ook aan banden gelegd. Een aantal Russen, vooral Russen in de directe omgeving van Poetin, wordt gestraft.

De regeringsleiders kwamen bovendien overeen spoedig weer bijeen te komen om het over een vervolgpakket met sancties te hebben.

Achtergrondnieuws

• 1. 

  Charles Michel (1975) is vanaf 1 december 2019 vaste voorzitter van de Europese Raad. Van 11 oktober 2014 tot en met 27 november 2019 was hij minister-president van België. Hij was leider van de Waalse liberalen en was eerder minister van Ontwikkelingssamenwerking (2007-2011). Charles Michel, zoon van oud-minister en oud-eurocommissaris Louis Michel, werd in 1999 op 23-jarige leeftijd Kamerlid. Hij was verder minister in de Waalse regering en burgemeester van Waver.
   
• 2. 

  Mark Rutte (1967) is sinds 1 oktober 2024 secretaris-generaal van de NAVO. Hij was van 14 oktober 2010 tot 2 juli 2024 minister-president en minister van Algemene Zaken. Sinds 2006 was hij politiek leider van de VVD. In 2006-2010 was de heer Rutte fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Hij was van 17 juni 2004 tot 28 juni 2006 staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap belast met wetenschapsbeleid, beroepsonderwijs en studiefinanciering. Daarvoor was hij bijna twee jaar staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid belast met onder andere volksverzekeringen, bijstand en arbeidsomstandigheden. De heer Rutte was eerder voorzitter van de JOVD en manager bij een werkmaatschappij van Unilever.
   
• 3. 

  Dr. Ursula von der Leyen (1958) is vanaf 1 december 2019 voorzitter van de Europese Commissie. Zij is opgeleid tot arts en was werkzaam in een Vrouwenkliniek en als docent. Namens de CDU begon zij haar politieke loopbaan in de Landsdag en regering van Neder-Saksen. In 2009 werd zij Bondsdaglid en minister in het kabinet-Merkel. Achtereenvolgens was zij minister van Gezin en Jeugd, Arbeid en Sociale Zaken, en sinds 2013, van Defensie.
   
• 4. 

  Josep Borrell Fontelles (1947) is sinds 1 december 2019 Hoge Vertegenwoordiger voor buitenlands beleid en veiligheid en vicevoorzitter van de Europese Commissie (commissaris voor een sterker Europa in de wereld). De Spanjaard Borrell is sociaaldemocraat en was minister van Openbare Werken en Vervoer onder Felipe Gonzalez. In 2004-2007 was hij voorzitter van het Europees Parlement en in 2018 werd hij minister van Buitenlandse Zaken. Hij is opgeleid als ingenieur en econoom en was onder meer hoogleraar.
   
• 5. 

  Roberta Metsola (1979) is sinds 18 januari 2022 voorzitter van het Europees Parlement. Zij is een Maltese christendemocrate, die sinds april 2013 lid van het Europees Parlement is. Sinds november 2020 was zij vicevoorzitter van het parlement. Mevrouw Metsola is advocaat en was internationaal secretaris van de Nationale Partij en medewerker van Hoge Vertegenwoordiger Catharine Ashton.
   
• 6. 

  DEN HAAG (PDC) - De Europese Unie besluit vanmiddag tot het opleggen van nieuwe sancties tegen Rusland. Dit volgt op de Russische erkenning van separatistische regio's in Oost-Oekraïne als onafhankelijke volksrepublieken. De EU-ministers van Buitenlandse Zaken beslissen hoe het sanctiepakket eruit zal zien.
   
• 7. 

  BRUSSEL (ANP) - De Europese Unie zal de toegang van Russische banken tot de Europese financiële markten bevriezen, zegt de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen. Ook zal de EU op alle manieren voorkomen dat Rusland technologie krijgt om het land verder te moderniseren. "Onze sancties voor de Russische inval in Oekraïne zullen zo zijn samengesteld dat Rusland financieel en economisch zwaar zal boeten", aldus de Duitse.
   
• 8. 

  De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders of staatshoofden van de 27 lidstaten van de Europese Unie, de vaste voorzitter en de voorzitter van de Europese Commissie. Alleen de regeringsleiders of staatshoofden hebben stemrecht tijdens de vergaderingen. De Europese Raad heeft geen wetgevingstaak, maar stelt wel de politieke richting van de EU vast.
   
• 9. 

  In de Europese Raad, ook wel de Europese top genoemd, komen de regeringsleiders van alle lidstaten van de Europese Unie bij elkaar. Ook de Hoge Vertegenwoordiger is aanwezig bij deze bijeenkomsten en doorgaans ook de voorzitter van de Europese Commissie. De Europese Raad stelt onder meer de algemene politieke richting van de EU vast.