Memorie van toelichting - Vaststelling van de begrotingsstaten van Koninkrijksrelaties (IV) en het BES-fonds (H) voor het jaar 2022 - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 35925 IV - Vaststelling begroting Koninkrijksrelaties en het BES-fonds 2022 i.

Officiële titel	Vaststelling van de begrotingsstaten van Koninkrijksrelaties (IV) en het BES-fonds (H) voor het jaar 2022; Memorie van toelichting; Memorie van toelichting
Document­datum	21-09-2021
Publicatie­datum	21-09-2021
Nummer	KST35925IV2
Kenmerk	35925 IV, nr. 2
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2021

2022

35 925 IV

Vaststelling van de begrotingsstaten van Koninkrijksrelaties (IV) en het BES-fonds (H) voor het jaar 2022

Nr. 2

MEMORIE VAN TOELICHTING

INHOUDSOPGAVE

Geraamde uitgaven en ontvangsten    3

• A. 

  Artikelsgewijze toelichting bij het begrotingswetsvoorstel    4

• B. 

  Artikelsgewijze toelichting bij de begrotingsartikelen    5

• 1. 

  Leeswijzer    5

• 2. 

  Beleidsagenda    8

2.1    Beleidsprioriteiten    8

2.2    Belangrijkste beleidsmatige mutaties    18

2.3    Overzicht niet-juridisch verplichte uitgaven    22

2.4    Strategische Evaluatie Agenda    23

2.5    Overzicht risicoregelingen    23

2.6    Implementatie van mensenrechtenverdragen    27

• 3. 

  Beleidsartikelen Koninkrijksrelaties    28

3.1    Artikel 1. Versterken rechtsstaat    28

3.2    Artikel 4. Bevorderen sociaaleconomische structuur    33

3.3    Artikel 5. Schuldsanering/lopende inschrijving/leningen 39

3.4    Artikel 8. Wederopbouw Bovenwindse Eilanden    42

• 4. 

  Niet-beleidsartikelen    44

4.1    Artikel 6. Apparaat    44

4.2    Artikel 7. Nog onverdeeld    45

• 5. 

  Beleidsartikel BES-fonds    46

5.1    Artikel 1. BES-fonds    46

• 6. 

  Bijlagen    48

Bijlage 1: Verdiepingsbijlage Koninkrijksrelaties    48

Bijlage 2: Verdiepingsbijlage BES-fonds    56

Bijlage 3: Moties en toezeggingen    58

Bijlage 4: Subsidieoverzicht    64

Bijlage 5: Uitwerking Strategische Evaluatie Agenda    65

Bijlage 6: Rijksuitgaven Caribisch Nederland    66

Bijlage 7: Overzicht belasting- en premieontvangsten Caribisch Nederland    69

Bijlage 8: Overzicht eilandelijke inkomsten    70

Bijlage 9: Overzicht renteloze leningen Caribisch Nederland    72

GERAAMDE UITGAVEN EN ONTVANGSTEN

Figuur 1 Geraamde uitgaven verdeeld over beleidsartikelen en niet-beleidsartikelen (bedragen x € 1 mln.). Totaal € 376.298.000

Figuur 2 Geraamde ontvangsten verdeeld over beleidsartikelen en niet-beleidsartikelen (bedragen x € 1 mln.). Totaal € 34.588.000

• 1. 

  Versterken rechtsstaat 0,0

• 4. 

  Bevorderen sociaaleconomische _{00 structuur} ^0,0

• 5. 

  Schuldsanering/ lopende inschrijving/    ₃₄₆

leningen    '

• 8. 

  Wederopbouw Bovenwindse Eilanden 0,0

• 6. 

  Apparaat 0,0

• 7. 

  Nog onverdeeld 0,0

10    15    20    25    30    35    40

• A. 

  ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL

Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld.

In afwijking van het eerste lid is besloten de begrotingsstaat van Koninkrijksrelaties en de begrotingsstaat van het BES-fonds in één wet te laten vaststellen, op grond van artikel 2.3, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2016.

Het wetsvoorstel strekt ertoe om de onderhavige begrotingsstaten voor het aangegeven jaar vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor dat jaar. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten vastgesteld. De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zogenoemde begrotingstoelichting).

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,

K.H. Ollongren

• B. 

  ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ DE BEGROTINGSARTIKELEN

• 1. 

   LeeswijzerAlgemeen

Voor u ligt de begroting 2022 voor Koninkrijksrelaties (IV) en het BES-fonds (H).

Groeiparagraaf

De bijlage 6 Rijksuitgaven Caribisch Nederland is dit jaar aangepast. Het verkorte interdepartementale totaaloverzicht en het detailoverzicht voor hoofdstuk Koninkrijksrelaties (IV) zijn opgenomen. Hierbij wordt vanaf dit jaar ook de koppeling aan de beleidsdoelen gemaakt. De detailoverzichten per departement zijn dit jaar als bijlage in de departementale begrotingen terug te vinden, waarbij ook de koppeling aan de beleidsdoelen gemaakt wordt.

Beleidsagenda

De beleidsagenda Koninkrijksrelaties geeft een overzicht van de hoofdlijnen van het beleid.

Het BES-fonds is een beleidsarm fonds en heeft daarom geen beleidsagenda. Via de vrije uitkeringen uit het BES-fonds ontvangen de Openbare Lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba middelen om de aan hen toebedeelde en deels wettelijke taken naar behoren uit te voeren, net zoals gemeenten middelen krijgen uit het gemeentefonds in Europees Nederland. Het gaat hierbij om vrij besteedbare middelen. Het is - net als bij gemeenten

• - 

  aan de lokale democratie om ambities te formuleren, aanvullende inkomsten te genereren en beleidskeuzes te maken. Het is aan de eilanden om verantwoording af te leggen over de via het BES-fonds verstrekte middelen.

De beleidsagenda voor Koninkrijksrelaties (IV) wordt afgesloten met vijf overzichten:

• - 

  belangrijkste beleidsmatige mutaties

• - 

  overzicht niet-juridisch verplichte uitgaven

• - 

  strategische evaluatieagenda

• - 

  overzicht risicoregelingen

• - 

  implementatie mensenrechtenverdragen.

De begrotingsartikelen

De begroting van Koninkrijksrelaties bestaat uit vier beleidsartikelen en twee niet-beleidsartikelen. In de beleidsartikelen staat de beleidsinformatie en de financiële informatie over de voorgenomen uitgaven. In de niet-beleidsartikelen staan de voorgenomen uitgaven verantwoord die niet met beleid te maken hebben, zoals apparaatsuitgaven. De vier beleidsartikelen zijn:

• - 

  artikel 1. Versterken rechtsstaat

• - 

  artikel 4. Bevorderen sociaaleconomische structuur

• - 

  artikel 5. Schuldsanering/lopende inschrijving/leningen

• - 

  artikel 8. Wederopbouw Bovenwindse Eilanden.

Een beleidsartikel is opgebouwd uit de volgende elementen:

• A. 

  Algemene doelstelling

• B. 

  Rol en verantwoordelijkheid

• C. 

  Beleidswijzigingen

• D. 

  Tabel budgettaire gevolgen van beleid

• E. 

  Toelichting op de instrumenten.

De peildatum voor de onder onderdeel D gepresenteerde budgetflexibiliteit (het percentage juridisch verplicht) is 1 januari 2022.

De twee niet-beleidsartikelen zijn:

• - 

  artikel 6. Apparaat

• - 

  artikel 7 Nog onverdeeld.

Een niet-beleidsartikel is opgebouwd uit de volgende elementen:

• A. 

  Tabel budgettaire gevolgen van beleid;

• B. 

  Toelichting op de instrumenten.

De begroting van het BES-fonds kent één beleidsartikel:

• - 

  artikel 1. BES-fonds.

Het beleidsartikel van het BES-fonds is opgebouwd uit dezelfde vijf elementen als de beleidsartikelen van de begroting van Koninkrijksrelaties. De apparaatsuitgaven/-ontvangsten voor de uitvoering van het BES-fonds zijn opgenomen in de begroting van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK).

Bijlagen

De bijlagen 1 en 2 bevatten de verdiepingsbijlagen voor Koninkrijksrelaties en het BES-fonds. Bijlage 3 is een overzicht van de moties en toezeggingen voor beide hoofdstukken.

Daarna volgt voor Koninkrijksrelaties een overzicht subsidies (bijlage 4), de uitwerking van de Strategische Evaluatie Agenda (bijlage 5) en het overzicht rijksuitgaven Caribisch Nederland (bijlage 6).

Met betrekking tot het BES-fonds volgen het overzicht belasting- en premie ontvangsten Caribisch Nederland (bijlage 7), het overzicht eilandelijke inkomsten (bijlage 8) en het overzicht renteloze leningen Caribisch Nederland (bijlage 9).

Het uitgangspunt is om in de verdiepingsbijlage de beleidsmatige en technische mutaties toe te lichten die groter zijn dan of gelijk zijn aan de ondergrens zoals deze in de Rijksbegrotingsvoorschriften 2021 (RBV 2021) is opgenomen, de zogenaamde staffel, te weten:

• 2. 

  Beleidsagenda

2.1 Beleidsprioriteiten

Steun aan de Caribische Landen van het Koninkrijk voor de hervorming en ontwikkeling na Covid-19

Door de eenzijdigheid van de economieën, de starre arbeidsmarkt, het uitblijven van structurele hervormingen en de afwezigheid van een effectieve en doelmatige publieke sector, is de financiële en economische situatie op Aruba, Curagao en Sint Maarten (de Landen) reeds langere tijd zeer kwetsbaar. Daarbij was het begrotingsbeleid al jaren een uitdaging waardoor de overheidsschuld op de Landen in het afgelopen decennium sterk is opgelopen en voor Curagao en Sint Maarten (meer dan) verdubbeld is. Door de aanhoudende Covid-19 pandemie is de situatie op alle drie de Landen verder verslechterd. Onder andere toerisme, de grootste bron van inkomsten, is stilgevallen en er is sprake van een forse krimp van de economie, sterke stijging van de werkloosheid en een zorgelijke toename van armoede.

De pandemie heeft eveneens een grote impact op de samenleving en de economie van Caribisch Nederland (CN), onder meer vanwege het wegvallen van het toerisme. Deze coronaproblematiek heeft de reeds bestaande kwetsbaarheden op de eilanden uitvergroot, op het gebied van de economische ontwikkeling, werkgelegenheid, infrastructuur en armoede.

Nederland heeft Aruba, Curagao en Sint Maarten met medische bijstand geholpen met het oog op beheersing van Covid-19, voedselhulp en continuïteit van intercontinentaal en interinsulair transport voor essentiële diensten. Daarnaast zijn leningen verstrekt ten behoeve van liquiditeits-steun. Nieuwe liquiditeitssteun wordt alleen nog onder voorwaarden verleend waarbij het doel is om onder meer het weerstandsvermogen van de Landen te versterken. Ze voeren daartoe hervormingen en maatregelen uit de zogeheten Landspakketten door (Kamerstukken II 2019/20, 35420, nr. 96). Het op te richten Caribisch orgaan voor hervorming en ontwikkeling (COHO) ondersteunt hierbij en ziet toe op de uitvoering van onder andere de landspakketten. De maatregelen en hervormingen zien op de volgende thema's: financiële sector, financieel beheer, kosten en effectiviteit publieke sector, belastingen, economische hervormingen, zorg, onderwijs en versterking van de rechtsstaat. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) treft voorbereidingen voor het opzetten en inrichten van het COHO. Vooruitlopend hierop werkt het Ministerie van BZK samen met de Landen de maatregelen uit de Landspakketten uit in een uitvoeringsagenda en geven zij samen uitvoering aan de gemaakte afspraken.

Een fase van herstel voor de BES-eilanden

Voor 2022 blijft de ambitie om het sociale en economisch perspectief in Caribisch Nederland verder te verbeteren. De corona-herstelplannen spelen hierin een belangrijke rol. In deze plannen wordt gekeken naar de schade die is geleden door de pandemie (denk aan uitstel van projecten, stijgende materiaal- en brandstofkosten, afname werkgelegenheid) en het versterken van de veerkracht van de BES-eilanden op de lange termijn: building back better. Hiertoe zet het Ministerie van BZK in op het verbeteren van de kwaliteit van leven, versterken van de lokale bestuurs- en uitvoeringskracht en verder ontwikkelen van de infrastructuur.

De samenwerking met de verschillende departementen in Den Haag, die allen voor hun eigen taakgebied op het eiland verantwoordelijk zijn, is daarbij cruciaal. Het Ministerie van BZK vervult daarin een centrale rol: het heeft de verantwoordelijkheid om vraagstukken te agenderen, de samenwerking te coördineren en waar nodig te faciliteren.

Om de verhoudingen op Sint Eustatius te normaliseren is op 8 juli 2020 de Wet herstel voorzieningen Sint Eustatius aangenomen. Deze wet beschrijft een fasen-model met bijhorende criteria per fase. Dit zijn voorwaarden waarmee stapsgewijs wordt toegewerkt naar herstel van de democratie (Kamerstukken II 2020/21, 35570 IV, nr. 25). Dit fasenmodel bestaat uit vier fasen. De eerste fase is afgerond en heeft geleid tot de verkiezingen en het installeren van een eilandsraad met beperkte bevoegdheden. De volgende stap is het benoemen van gedeputeerden, maar dit kan pas als voldaan is aan de criteria die bij deze fase horen. Het gaat dan onder andere om het op orde krijgen van alle procedures rond de bestuursonder-steuning; het actualiseren en werkend krijgen van alle verordeningen, het schrijven van beleid op het gebied van toezicht en handhaving en het implementeren van dit beleid en de overdracht van de Kadastertaken aan Kadaster Nederland.

Financieel toezicht

De financiële situatie op Aruba, Curagao en Sint Maarten is nog steeds zorgelijk. Door de aanhoudende Covid-19 pandemie is de situatie op alle drie de Landen verder verslechterd. Het begrotingsbeleid vormt namelijk al jaren een uitdaging met sterk oplopende overheidsschuld op elk van de Landen als gevolg. Het College Aruba financieel toezicht en het College financieel toezicht Curagao en Sint Maarten adviseren de Rijksministerraad over de overheidsfinanciën van de Landen, gericht op het bewerkstelligen van een duurzame financiële overheidshuishouding.

De Landen hebben moeite met het invullen van de voorwaarden voor de liquiditeitssteun. De mate waarin de Landen uitvoering geven aan de in de landspakketten opgenomen hervormingen zal grote invloed hebben op de inzet en werkzaamheden gericht op het versterken van het financieel-economisch beleid en op het financieel beheer en toezicht van de Landen.

Het College financieel toezicht adviseert de Minister van BZK over de financiën van Bonaire en Saba. Voor Sint Eustatius hervat het College financieel toezicht BES stapsgewijs zijn adviserende taak. Onder de Tijdelijke wet taakverwaarlozing Sint Eutatius was Sint Eustatius uitgezonderd van het toezicht dat normaal door het College financieel toezicht BES wordt uitgeoefend. Op grond van de Wet herstel voorzieningen Sint Eustatius adviseert het College financieel toezicht BES bij de ontwerpbegroting en begrotingswijzigingen. Dit ter ondersteuning van de regeringscommissaris en gezien het feit dat de advisering op de begroting een elementair onderdeel is van het proces van budgettering en financieel beheer. Met het gedeeltelijk hervatten van de adviserende rol van het College financieel toezicht BES wordt gezorgd voor een geleidelijke opbouw naar het reguliere toezicht van de Wet financiën openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba (FinBES).

Het Ministerie van BZK ziet toe dat de openbare lichamen het financieel beheer op een adequaat niveau brengen en vervolgens houden. Het niveau van het financieel beheer in Caribisch Nederland is gemengd. Daar waar Saba al zes jaar achter elkaar een goedkeurende accountantsverklaring kan voorleggen als bewijs van goed financieel beheer, kennen op Bonaire en

Sint Eustatius projecten om het financieel beheer te verbeteren onvoldoende voortgang en leiden tot op heden niet tot zichtbare verbeteringen. Vanuit het Bestuursakkoord Bonaire (Kamerstukken II 2018/19, 31568 nr. 207) en de Wet herstel voorzieningen Sint Eustatius blijft het Ministerie van BZK waar nodig expertise aanbieden en heldere afspraken maken om alsnog tot verbetering te komen.

Coördinerende verantwoordelijkheid bij eilandgerichte aanpak

Conform de individuele ministeriële verantwoordelijkheid, is elk departement verantwoordelijk voor de inzet op het eigen beleidsterrein.

De uitdagingen op de BES-eilanden zijn echter vaak complex van aard, beslaan meerdere beleidsterreinen en verschillen per eiland. Dit maakt dat per eiland gekeken moet worden naar opgaven en aanpak.

De meerjarenakkoorden met Bonaire (Bestuursakkoord, Kamerstukken II 2018/19, 31568, nr. 207) en Saba (Saba Package, Kamerstukken 2018/19, 35000 IV, nr. 66) lopen in 2022 af, maar zijn goede voorbeelden van de gecoördineerde eilandgerichte aanpak die het ministerie voorstaat. De integrale aanpak en focus op voor het eiland prioritaire thema's die de akkoorden voorstaan draagt bij aan de samenwerking tussen de betrokken departementen en het lokale bestuur. De coördinerende rol van het Ministerie van BZK hierin is en blijft belangrijk. Het belang van die integrale aanpak, samenwerking en coördinatie wordt onderschreven door de aanbevelingen van de Afdeling advisering van de Raad van State en het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) Koninkrijksrelaties (Kamerstukken II 2019/20, 35300 IV, nr. 11). In 2022 zal daarom - in het verlengde van de uitwerking van de kabinetsreactie op de adviezen van de Raad van State en het IBO - met de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba worden gewerkt aan nieuwe meerjarige afspraken en uitvoeringsagenda's die zijn toegespitst op de behoeften van de eilanden zelf. Met de uitvoeringsagenda's kan invulling worden gegeven aan een gezamenlijke integrale en rijksbrede visie per eiland en voor CN als geheel. Rekening houdend met de toekomstvisies van de eilanden zelf - zoals het Masterplan Bonaire 2030 - en de beschikbare uitvoeringskracht kan in gezamenlijkheid worden gekeken waar de beleidsprioriteiten voor de komende jaren liggen. In de agenda's maken we nieuwe afspraken over taakverdeling en het wegwerken van achterstanden en kijken we naar de benodigde investeringen en financieringsstromen die daarbij horen. In 2022 zal tevens het wetstraject tot wijziging van de Wet openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba en de Wet FinBES worden ingezet, waarmee nieuwe modellen van bestuurlijk en financieel toezicht zullen worden geïntroduceerd. Met deze acties leggen we samen een nieuw fundament voor de toekomstige onderlinge samenwerking (Kamerstukken II 2019/20, 35300 IV, nr. 11).

Versterken bestuurs- en uitvoeringskracht

In 2022 wordt er verder gewerkt aan het structureren van de reeds bestaande, succesvolle trainingen en trajecten die bijdragen aan de kwaliteit en uitvoeringskracht van ambtenaren en potentiële bestuurders op de eilanden, zoals het Talent Ontwikkel Programma (TOP) Bonaire. Daarnaast ondersteunt het Ministerie van BZK de openbare lichamen gericht door onder meer het opzetten van samenwerkingsverbanden met Europees Nederlandse gemeenten en het faciliteren van technische assistentie. De insteek hierbij is dat dit op den duur door het openbaar lichaam of de markt overgenomen wordt. Bij de uitvoering van de trainingen en trajecten wordt gekeken naar de behoefte van het openbaar bestuur op de eilanden zelf.

Voor de drie Landen is het verhogen van de kwaliteit van de publieke sector in zijn algemeenheid een belangrijk punt uit de hervormingspakketten die zijn opgesteld in het kader van liquiditeitssteun naar aanleiding van de pandemie.

Versterken van de rechtsstaat op Aruba, Curacao en Sint Maarten

Een functionerende rechtsstaat is randvoorwaardelijk voor economische ontwikkeling en houdbare overheidsfinanciën en ziet toe op rechtmatigheid van bestedingen. Terwijl rechtshandhaving en veiligheid aangelegenheden zijn van de autonome Landen, ondersteunt Nederland Aruba, Curagao en Sint Maarten hierbij. Het Ministerie van BZK werkt hierin nauw samen met de Ministeries van Justitie en Veiligheid, Financiën en Defensie. De Minister van BZK heeft eind 2020 structureel extra middelen beschikbaar gesteld voor de versterking van het grenstoezicht en voor de uitbreiding van de duurzame ondermijningsaanpak op Aruba, Curagao en Sint Maarten (Kamerstukken II 2020/21, 35570 IV nr. 13).

Het kabinet zet in op structurele verbetering van het gevangeniswezen van Sint Maarten. In 2020 is de Samenwerkingsregeling Waarborging Plannen van Aanpak Landstaken Curagao en Sint Maarten met twee jaar verlengd, omdat de plannen van aanpak politie en detentiewezen op Sint Maarten nog niet zijn afgerond. Aanvullend op deze inspanningen stelde het kabinet eind 2020 een bedrag van € 30 mln. beschikbaar voor de bouw van een nieuwe gevangenis en voor noodzakelijke verbeteringen in de detentiesituatie in Sint Maarten.

Wederopbouw

In 2017 trokken de orkanen Irma en Maria over de Bovenwindse Eilanden met verwoestende gevolgen. Met name het land Sint Maarten werd zwaar getroffen. Als autonoom land binnen het Koninkrijk is het zelf verantwoordelijk voor de wederopbouw. Nederland ondersteunt Sint Maarten financieel bij de wederopbouw, met de inzet van de Wereldbank (trustfonds) en met technische assistentie. Het trustfonds is actief tot eind 2025.

In 2021 wordt besloten over de toekenning van de resterende middelen aan wederopbouwprojecten. Op basis daarvan kan de laatste tranche ten behoeve van het trustfonds worden overgemaakt naar de Wereldbank. Daarmee komt het trustfonds in 2022 volledig in de fase van uitvoering.

De verwachting is dat er steeds meer zichtbare en tastbare resultaten voor de bevolking van Sint Maarten worden geboekt. Uiteraard zal daarbij worden ingezet op de realisatie van de Nederlandse prioriteiten: herstel van de luchthaven, afvalproblematiek en good governance.

Overzicht coronamaatregelen

De afgelopen anderhalf jaar zijn voor een belangrijk deel getekend door de coronapandemie. Het kabinet heeft diverse (nood)maatregelen genomen om de pandemie het hoofd te bieden. Deze paragraaf geeft een overzicht van de maatregelen die op de begroting van Koninkrijksrelaties zijn genomen. Een uitgebreid overzicht is te vinden op www.rijksfi-nancien.nl/corona-visual.

Voedselhulp

Door het wegvallen van het toerisme en de lockdowns zijn daarnaast de inkomsten van veel burgers in het Caribisch deel van het Koninkrijk weggevallen. Het kabinet heeft daarom besloten om middelen ter beschikking te stellen om de kwetsbare groepen in het Caribisch deel van het Koninkrijk te kunnen voorzien van voedselpakketten.

Bijdrage aan Ministerie van lenW voor Hypothecaire lening Winair

Winair, de enige luchtvaartmaatschappij die verbindingen onderhoudt met alle zes de Caribische delen van het Koninkrijk, en de enige die een reguliere verbinding onderhoudt met Sint Eustatius en Saba, is in financiële problemen geraakt, omdat er geen inkomsten binnenkomen terwijl de kosten grotendeels doorlopen. Er doet zich nu een situatie voor waarbij de interinsulaire connectiviteit van Saba, Sint Eustatius met Sint Maarten en Bonaire, in direct gevaar komt. Het kabinet heeft daarom besloten positief te reageren op het verzoek van de Minister-President van Sint Maarten om steun, door een hypothecaire lening van USD 3 mln. met als onderpand het luchthavengebouw van Winair. Vanuit de begroting van Koninkrijksrelaties wordt € 1,0 mln. bijgedragen aan de lening die via de begroting van IenW verstrekt zal worden. Bij aflossing van de lening door Winair vloeit dit bedrag naar rato van het door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ingelegde deel terug naar de begroting van Koninkrijksrelaties.

Inkomstenderving Bonaire International Airport

In lijn met besluitvorming voor Europees Nederlandse gemeenten ontvangen de openbare lichamen compensatie ten behoeve van inkomstenderving over 2020 en 2021, waarbij ook de inkomsten uit luchtvaart worden betrokken. Voor Bonaire komen deze inkomsten direct binnen bij Bonaire International Airport.

Liquiditeitssteun

De landen Aruba, Sint Maarten en Curagao hebben op grond van artikel 36 van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden een beroep gedaan op de solidariteit binnen het Koninkrijk. De Rijksministerraad (RMR) heeft op basis van de adviezen van het College Aruba financieel toezicht (CAft) en het College financieel toezicht Curagao en Sint Maarten (Cft) meermaals besloten om liquiditeitssteun beschikbaar te stellen, die ten goede moeten komen aan dat deel van de bevolking dat het zwaarst getroffen wordt.

Wisselkoerseffect liquiditeitsleningen

Ter compensatie voor wisselkoersverliezen als gevolg van het verstrekken van de liquiditeitsleningen aan de landen worden middelen toegevoegd aan de begroting Koninkrijksrelaties (IV). Dit betreft de eerste en tweede tranche aan Aruba, Curagao en Sint Maarten en extra dotaties aan het BES-fonds.

Tabel 3 Begrote uitgaven aan coronamaatregelen op de begroting BES-fonds (bedragen x € 1 mln.)

Art. Maatregel    2020    2021    2022    2023    2024    2025    2026 Vindplaats

1 Compensatie inkomstenderving openbare lichamen

4,3    5,8    0,0    0,0    0,0    0,0    0,0 Wijziging van de begrotingsstaat van Koninkrijksrelaties (IV) voor het jaar 2020 (Vierde incidentele suppletoire begroting inzake voedselhulp en compensatie inkomstenderving Caribisch Nederland) (Kamerstukken II 2019/20, 35545, nr. 1)

Wijziging van de begrotingsstaten van Koninkrijksrelaties (IV) en het BES-fonds (H) voor het jaar 2021 (Tweede incidentele suppletoire begroting inzake voedselhulp, vijfde tranche liquiditeitssteun Aruba en steunmaatregelen Caribisch Nederland) (Kamerstukken II 2020/21,35793, nr. 1)

Uitbreiding economisch steun- en herstelpakket Caribisch Nederland (noodpakket 4.0) (Kamerstukken II, 2020/21,35420, nr. 226)

Wijziging van de begrotingsstaten van Koninkrijksrelaties (IV) en het BES-fonds (H) voor het jaar 2021 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota) (Kamerstukken II 2020/21,35850 IV, nr. 5)

Steun- en herstelpakket Caribisch Nederland (noodpakket 5.0) (Kamerstukken II 2020/21,35420, nr. 326)

1 Eilandelijk beleid    2,8    3,5    0,0    0,0    0,0    0,0    0,0 Wijziging van de begrotingsstaten van Koninkrijksrelaties (IV) en het BES-fonds (H) voor het jaar 2020 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota) (Kamerstukken II 2019/20, 35450 IV, nr. 1) Wijziging van de begrotingsstaat van Koninkrijksrelaties (IV) voor het jaar 2020 (Vierde incidentele suppletoire begroting inzake voedselhulp en compensatie inkomstenderving Caribisch Nederland) (Kamerstukken II 2019/20, 35545, nr. 1)

Wijziging van de begrotingsstaten van het Koninkrijksrelaties (IV) en het BES-fonds (H) voor het jaar 2020 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota) (Kamerstukken II 2020/21,35650 IV, nr. 1) Wijziging van de begrotingsstaten van Koninkrijksrelaties (IV) en het BES-fonds (H) voor het jaar 2021 (Incidentele suppletoire begroting inzake voedselhulp en steunmaatregelen Caribisch deel van het koninkrijk) (Kamerstukken II 2020/21,35712, nr. 1)

Wijziging van de begrotingsstaten van Koninkrijksrelaties (IV) en het BES-fonds (H) voor het jaar 2021 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota) (Kamerstukken II 2020/21,35850 IV, nr. 1) Aanpassingen in het economische steun- en herstelpakket als gevolg van de ontwikkeling in de bestrijding van het coronavirus (Kamerstukken II 2020/21,35420, nr. 237)

Het steun- en herstelpakket in het derde kwartaal van 2021 (Kamerstukken II 2020/21,35420, nr. 314)

Compensatie inkomstenderving openbare lichamen

In lijn met besluitvorming voor Europees Nederlandse gemeenten ontvangen de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba compensatie van ten behoeve van inkomstenderving over 2020 en 2021.

Eilandelijk beleid

De openbare lichamen hebben extra kosten gemaakt in verband met de coronacrisis, bijvoorbeeld voor repatriëring, reiskosten, overhead, schoonmaakkosten en de aanschaf van beschermingsmiddelen. De openbare lichamen ontvangen in lijn met besluitvorming voor Europees Nederlandse gemeenten hiervoor in 2020 € 2,8 mln. en in 2021 € 3,0 mln.

Tweede Kamerverkiezingen

Het kabinet in 2020 € 25.000 en in 2021 € 24.000 beschikbaar aan de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba om ze te compenseren voor de extra kosten bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2021. De extra kosten hangen onder meer samen met aanvullende kosten voor de inrichting van stemlokalen, voor het mogelijk moeten huren van alternatieve locaties die in de coronacrisis beter geschikt zijn om als stemlokaal in te richten en voor de aanvullende werkzaamheden die gemeenten moeten doen ter voorbereiding van de verkiezingen

Pakket voor de creatieve sector

Aan het BES-fonds wordt incidenteel € 0,3 mln. aan middelen aan de vrije uitkering toegevoegd voor de lokale culturele infrastructuur in het kader van de maatregelen tweede specifieke pakket voor de culturele en creatieve sector. Met deze extra middelen worden de openbare lichamen in staat gesteld om culturele instellingen te ondersteunen en zo de lokale culturele infrastructuur in stand te houden. Hiervan is € 165.000 voor Bonaire,

€ 75.000 Sint Eustatius en € 60.000 voor Saba.

2.2 Belangrijkste beleidsmatige mutaties

Uitgaven Koninkrijksrelaties

Tabel 4 Belangrijkste beleidsmatige uitgavenmutaties t.o.v. vorig jaar (bedragen x € 1.000)

Toelichting

• 1. 

  Landspakket: Detentie vastgoed

Als onderdeel van de overeenkomst Landspakket Sint Maarten zijn middelen gereserveerd voor de bouw van een nieuwe gevangenis. De op te stellen overeenkomst neemt meer tijd in beslag dan vooraf voorzien, daarom worden deze middelen doorgeschoven van 2021 naar 2022.

• 2. 

  Recherche Samenwerkingsteam (RST)

Op basis van het Mandaatbesluit beheer recherchesamenwerkingsteam 2020 wordt het Recherche Samenwerkingsteam aangestuurd door het Ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV). De financiering dient zodoende ook door dit ministerie te gebeuren. Hiervoor worden de middelen voor het jaar 2024 overgeheveld van het begrotingshoofdstuk Koninkrijksrelaties (IV) naar het begrotingshoofdstuk Justitie en Veiligheid (VI).

• 3. 

  Versterking grenstoezicht in het Caribisch gebied

Op 18 februari is het Protocol inzake de Versterking grenstoezicht in de Caribische landen van het Koninkrijk gepubliceerd (Kamerstukken II, 2020/21, 35570 IV, nr. 33). Om ervoor te zorgen dat de Kustwacht Caribisch gebied de hierin genoemde beleidseffecten kan bereiken zijn additionele middelen nodig. Daarom is afgesproken dat de benodigde middelen worden overgeheveld van begrotingshoofdstuk Koninkrijksrelaties (IV) naar begrotingshoofdstuk Defensie (X).

• 4. 

  Landspakket: Bedrijfssteun Curagao

Als onderdeel van de overeenkomst Landspakket Curagao zijn middelen gereserveerd voor steunverlening aan het bedrijfsleven. Vanwege vertraging in de onderhandelingen komen deze middelen niet meer tot besteding in 2021 en schuiven ze door naar 2022.

• 5. 

  Landspakket: Onderwijshuisvesting

Als onderdeel van de overeenkomst Landspakket Curagao zijn middelen gereserveerd voor investeringen in de onderwijshuisvesting. Vanwege vertraging in het opstellen van een plan van aanpak, verdeling van middelen en vervolgens de aanbesteding worden deze middelen doorgeschoven van 2021 naar 2024.

• 6. 

  Bijdrage voor openbare lichamen Sint Eustatius en Saba

Dit bedrag is afkomstig van de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën van de met als doel de versterking van het ambtelijk apparaat goed bestuur en financieel beheer te bevorderen op Sint Eustatius en Saba.

• 7. 

  Caribisch orgaan voor hervorming en ontwikkeling

Voor de oprichting van het Caribisch orgaan hervorming en ontwikkeling (COHO) is personele capaciteit nodig binnen het Ministerie van BZK. Dit is onder andere nodig voor het opdrachtgeverschap van het COHO, juridische capaciteit en het uitvoeren van werkzaamheden rondom de detentie Sint Maarten. Hiervoor worden middelen overgeheveld van het begrotingshoofdstuk Koninkrijksrelaties (IV) naar het begrotingshoofdstuk BZK (VII).

• 8. 

  Wisselkoers leningen

Als gevolg van de huidige wisselkoers van de dollar ten opzichte van de euro wordt in 2021 een wisselkoerstegenvaller en in 2022 een wisselkoersmeevaller op de renteontvangsten over de uitstaande leningen verwacht. De compensatie hiervoor komt uit de wisselkoersreserve op begrotingsartikel 7 van deze begroting.

• 9. 

  Wisselkoers BES-fonds

De vrije uitkering van het BES-fonds is vastgelegd in dollars. Door de huidige wisselkoers van de dollar ten opzichte van de euro is er sprake van een wisselkoersmeevaller in 2021 en een tegenvaller in 2022. Dit wordt gedekt vanuit de wisselkoersreserve op begrotingsartikel 7 van de begroting van Koninkrijksrelaties.

Ontvangsten Koninkrijksrelaties

Tabel 5 Belangrijkste beleidsmatige ontvangstenmutaties t.o.v. vorig jaar (bedragen x € 1.000)

Belangrijkste mutaties

Toelichting

• 1. 

  Terugvordering subsidie Bonaire International Airport

Op 27 mei heeft het kabinet heeft besloten gemeenten te compenseren voor extra uitgaven en inkomstenderving in het kader van de coronapandemie over het gehele kalenderjaar 2021 (Kamerstukken II 2020/21,35420, nr. 314). De inkomstenderving bij Bonaire International Airport (BIA) is naar schatting USD 4 mln. Hierbij wordt in mindering gebracht een deel van het bedrag dat in 2020 als coronasubsidie is verstrekt aan BIA (USD 0,6 mln.), welke naar verwachting te veel is verstrekt. Deze terugvordering wordt weer toegevoegd aan het budget voor de subsidie van 2021.

• 2. 

  Wisselkoers leningen

Als gevolg van de huidige wisselkoers van de dollar ten opzichte van de euro zijn er meer- en minderontvangsten op de rente over de uitstaande leningen. Deze uiteindelijke wisselkoersmeevaller wordt toegevoegd aan de wisselkoersreserve op begrotingsartikel 7 van deze begroting.

Uitgaven BES-fonds

Tabel 6 Belangrijkste beleidsmatige uitgavenmutaties t.o.v. vorig jaar (bedragen x € 1.000)

Toelichting

• 1. 

  Wisselkoers BES-fonds

De vrije uitkering van het BES-fonds is vastgelegd in dollars. Door de huidige wisselkoers van de dollar ten opzichte van de euro is er sprake van een wisselkoersmeevaller in 2021 en een tegenvaller in 2022. Dit wordt gedekt vanuit de wisselkoersreserve op begrotingsartikel 7 van de begroting van Koninkrijksrelaties.

• 2. 

  Eilandelijk beleid

Aansluitend aan het besluit om in Europees Nederland extra middelen toe te kennen aan Europees Nederlandse gemeenten, worden voor Caribisch Nederland extra middelen vrijgemaakt voor aanvullend eilandelijk beleid over het derde kwartaal 2021. De uitvoering wordt overgelaten aan het oordeel van de openbare lichamen, die de gelden naar eigen inzicht kunnen aanwenden, enkel binnen de begrenzing dat eilandelijk inkomensbeleid is uitgesloten. De middelen worden derhalve verstrekt via de vrije uitkering.

Ontvangsten BES-fonds

Toelichting

• 1. 

  Wet financiën openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba Op basis van de Wet financiën openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba (FinBES) dienen de uitgaven en ontvangsten over ieder uitkeringsjaar voor het BES-fonds gelijk te zijn. Ten behoeve van de dekking van deze uitgaven is een post ontvangsten geraamd. De voeding van het BESfonds is direct afkomstig uit de belastingontvangsten van het Rijk.

2.3 Overzicht niet-juridisch verplichte uitgaven

• - 

  Opdrachten versterken bestuurs -en uitvoeringskracht (1.372)

• - 

  Caribisch orgaan voor hervorming en ontwikkeling (24.693)

• - 

  Bijdrage aan medeoverheden versterken bestuurs- en uitvoeringskracht (2.950)

• - 

  Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties diverse bijdrage (125)

2.4 Strategische Evaluatie Agenda

In de begroting van 2021 zijn de eerste stappen gezet naar een strategische evaluatie agenda (SEA). In deze ontwerpbegroting is de SEA nader uitgewerkt aan de hand van de vierde voortgangsrapportage Inzicht in Kwaliteit (Kamerstukken II 2020/21, 31865, nr. 184). Het doel van de SEA is om betere en meer bruikbare inzichten te krijgen in de (voorwaarden voor) doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid, het meer benutten van deze inzichten en daarmee uiteindelijk een hogere maatschappelijke toegevoegde waarde van beleid.

De SEA bevat per beleidsartikel eens in de vier tot zeven jaar een beleids-doorlichting. Bijlage 5 Uitwerking strategische evaluatie agenda bevat een nadere uitwerking an de geplande evaluatieonderzoeken waarmee wordt gestreefd naar inzichten om het beleid mee te verbeteren.

Het meest recente overzicht van de realisatie van beleidsdoorlichtingen is te vinden op deze link: Status beleidsdoorlichtingen.

2.5 Overzicht risicoregelingen

Tabel 10 Overzicht verstrekte garanties (bedragen x € 1.000)

Toelichting

Voorschotten 9e Europees Ontwikkelingsfonds (EOF)

Doel en werking garantieregeling

De garantstelling is op verzoek van de Europese Commissie in het kader van het Europees Ontwikkelingsfonds verstrekt door Nederland. De Europese Commissie verlangt, bij projecten van de lidstaten niet vallend binnen de Europese grenzen, een garantstelling voor individuele landen en gebieden overzee (LGO's). De garantstelling betreft het Bonaire riolerings- en water-zuiveringsprogramma. Het programma ondervindt vertraging door een arbitragezaak. De garantie liep oorspronkelijk in juni 2019 af en is verlengd tot juni 2022.

Beheersing risico 's

Nederland volgt, samen met Bonaire, de uitvoering van het programma nauwlettend en heeft in 2019 een aanvullend bedrag van € 2 mln. (€ 1 mln. van het Ministerie van BZK en € 1 mln. van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat) ter beschikking gesteld om het project tot een goed einde te brengen.

Premiestelling en kostendekkendheid

Voor deze garantie is geen begrotingsreserve aanwezig en wordt geen premie afgedragen als vergoeding voor de afgegeven garantie.

Toelichting

De leningen aan de landen worden meestal afgesloten in Antilliaanse guldens (ANG) of Arubaanse florins (AWG) en vastgelegd in de begroting in euro's (€). Deze vastlegging gebeurt op basis van de geldende koers op het moment van aangaan van de lening (historische waarde). De aan Caribisch Nederland verstrekte renteloze leningen in dollars (USD) zijn in bijlage 9 te vinden.

De huidige stand van de leningen afgesloten in voorgaande boekjaren zijn geactualiseerd tot 1 augustus 2021. De in 2021 afgesloten leningen zijn opgesteld op basis van de gerealiseerde dagkoers.

Artikel 5 Schuldsanering/ lopende inschrijving/ leningen

Leningen lopende inschrijving Curagao en Sint Maarten

Om ervoor te kunnen zorgen dat Curagao en Sint Maarten een gezonde financiële huishouding kunnen voeren, waarbij de eigen verantwoordelijkheid van de landen voorop blijft staan, zijn afspraken gemaakt tussen deze landen en Nederland. Deze afspraken zijn geformaliseerd in de Rijkswet financieel toezicht Curagao en Sint Maarten (Rft) en betreffen een deugdelijk begrotingsbeleid, het op orde brengen van het financieel beheer en een effectief financieel toezicht ter voorkoming van nieuwe opbouw van schulden. Daarnaast is afgesproken dat Nederland een lopende inschrijving aanbiedt voor leningen aan Curagao en Sint Maarten, tegen het actuele rendement op staatsleningen van de desbetreffende looptijd. Het merendeel van de leningen zijn zogenaamde «bulletleningen» met aflossing ineens aan het einde van de looptijd.

De lopende inschrijving Sint Maarten van 2019 is een lening voor 30 jaar, die aan Sint Maarten verstrekt is om de liquiditeitspositie van Sint Maarten te versterken. Deze positie was ernstig verzwakt na de orkaan Irma. Dit is een uitzondering op de regel dat van de lopende inschrijving alleen gebruik gemaakt mag worden voor de kapitaaldienst en bij een sluitende begroting (art. 25 Rft). Vanwege het afwijkende risicoprofiel van deze lening wordt op de Aanvullende Post (bij de middelen gereserveerd voor de wederopbouw van Sint Maarten) een begrotingsreserve aangehouden van 3% van de uitstaande lening.

Het Ministerie van Financiën voert het beheer over deze leningen, de belasting vindt plaats op hoofdstuk Koninkrijksrelaties (IV).

Liquiditeitsleningen Curacao en Sint Maarten

Curagao en Sint Maarten hebben in verband met Covid-19 in 2020 en 2021 verschillende liquiditeitsleningen ontvangen. Deze liquiditeitsleningen van Curagao en Sint Maarten lopen tot en met april 2022 en hebben een rentepercentage van 0,00%. Aan de liquiditeitsleningen zijn verschillende voorwaarden verbonden. Conform het advies van het Cft bestaat de mogelijkheid om de in 2020 en 2021 verstrekte liquiditeitssteun aan Curagao en Sint Maarten in 2022 te herfinancieren. Een overzicht van alle noodmaatregelen in het kader van Covid-19 is bij Beleidsprioriteiten te vinden.

Leningen Aruba

Maatregel Tussenbalans

In het kader van de Maatregel Tussenbalans zijn met ingang van 1991 begrotingsleningen verstrekt aan Aruba ter financiering van projecten, waarvan een bepaald rendement verwacht mag worden. De leningen hebben een looptijd van 30 jaar, waarvan de eerste acht jaar aflossingsvrij-waren. Nu wordt jaarlijks conform afspraken afgelost. Het jaarlijkse rentepercentage is 2,5%. In 2025 zullen de laatste aflossingen plaatsvinden.

Water- en Energiebedrijf Aruba

Het betreft een begrotingslening uit 1995 ten behoeve van het Water- en Energiebedrijf NV gevestigd te Aruba. De lening is verstrekt voor het aldaar verrichten van een groot aantal investeringen voor de renovatie en uitbreiding van het Water- en Energiebedrijf. De lening heeft een looptijd tot 30 juni 2026, waarvan de eerste acht jaar aflossingsvrij waren. Nu wordt jaarlijks conform afspraken afgelost. Het jaarlijkse rentepercentage is 2,5%.

Liquiditeitsleningen Aruba

Aruba heeft in 2020 om bijstand gevraagd op grond van artikel 36 van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden om de gevolgen van Covid-19 op te kunnen vangen. De liquiditeitsleningen hebben een looptijd tot en met april 2022 en een rentepercentage van 0,00%. Aan de liquiditeitsleningen zijn verschillende voorwaarden verbonden. Conform het advies van het CAft bestaat de mogelijkheid om de in 2020 en 2021 verstrekte liquiditeitssteun aan Curagao en Sint Maarten in 2022 te herfinancieren. Een overzicht van alle noodmaatregelen in het kader van Covid-19 is bij Beleidsprioriteiten terug te vinden.

Lening Ontwikkelingsbank van de Nederlandse Antillen

Dit betreft een vordering op de Ontwikkelingsbank van de Nederlandse Antillen (OBNA) vanwege middelen die destijds ter beschikking zijn gesteld voor het bevorderen van de economie op de Nederlandse Antillen.

Artikel 8 Wederopbouw Bovenwindse Eilanden

Liquiditeitsleningen Sint Maarten

In 2018 zijn twee 30-jarige renteloze leningen aan Sint Maarten verstrekt om de liquiditeitspositie van het land te verstevigen na de schade van orkaan Irma. De eerste vijf jaar zijn aflossingsvrij, daarna wordt jaarlijks afgelost.

2.6 Implementatie van mensenrechtenverdragen

De regering informeert jaarlijks de Staten-Generaal in de memorie van toelichting op de begroting Koninkrijksrelaties over de stand van zaken rond de implementatie van mensenrechtenverdragen in het Caribische deel van het Koninkrijk (Kamerstukken II 2018/19, 33826, nr. 29). In het afgelopen begrotingsjaar is één verdrag met een dergelijk karakter in werking getreden, en wel voor het gehele Koninkrijk. Het betreft Protocol nr. 15 tot wijziging van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden. De inwerkingtreding vond plaats op 1 augustus 2020.

Een andere ontwikkeling is dat het afgelopen jaar van start is gegaan met een periodiek overleg tussen de vier landen van het Koninkrijk, waarin de implementatie van mensenrechtenverdragen centraal staat. Van deze mensenrechtenverdragencommissie hebben inmiddels meerdere bijeenkomsten plaatsgevonden. Deze bijeenkomsten hebben in het teken gestaan van het identificeren en prioriteren van mensenrechtenverdragen die weliswaar al door het Koninkrijk zijn aangegaan, maar nog niet voor alle (ei)landen in het Caribische deel van het Koninkrijk zijn bekrachtigd. Een volgende stap is om te bezien op welke manier tussen de vier landen van het Koninkrijk kan worden samengewerkt, teneinde de implementatie van deze verdragen te bespoedigen, waarna tot bekrachtiging kan worden overgegaan. De regering streeft ernaar in de memorie van toelichting op de volgende begroting Koninkrijksrelaties in dit verband de eerste resultaten te kunnen melden.

• 3. 

  Beleidsartikelen Koninkrijksrelaties

3.1 Artikel 1. Versterken rechtsstaat

• A. 

  Algemene doelstelling

Het bevorderen van goed bestuur door een bijdrage te leveren aan het versterken van de rechtsstaat van de landen Aruba, Curagao en Sint Maarten. Dit krijgt vorm door samenwerking op het gebied van veiligheid, rechtshandhaving en grensbewaking en ondersteuning van de landen Aruba, Curagao en Sint Maarten.

• B. 

  Rol en verantwoordelijkheid

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is verantwoordelijk voor:

Stimuleren

Rechtshandhaving en veiligheid zijn aangelegenheden van de landen van het Koninkrijk. De minister stimuleert de versterking van de rechtsstaat in Aruba, Curagao en Sint Maarten. Dit doet de minister door de landen te ondersteunen en invulling en uitvoering te geven aan samenwerkingsrege-lingen en rijkswetten. Daarbij werkt de minister nauw samen met de betrokken bewindspersonen van de Ministeries van Justitie en Veiligheid, Financiën en Defensie, die de operationele capaciteit voor de ondersteuning en versterking leveren.

Deze ondersteuning komt voort uit artikel 36 van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden waarin is bepaald dat de landen binnen het Koninkrijk elkaar hulp en bijstand verlenen, en komt tot stand door het treffen van onderlinge regelingen op grond van artikel 38, eerste lid, van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden.

• C. 

  Beleidswijzigingen

Budgetwijziging duurzame ondermijningsaanpak Cariben

Het kabinet stelt vanaf 2022 structureel € 12 mln. beschikbaar om de tijdelijke en projectmatige aanpak op het gebied van ondermijning om te zetten naar een structurele versterking van de betrokken organisaties (Kamerstukken II 2020/21, 29911 nr. 13). Daarnaast stelt het kabinet met het akkoord over de derde tranche liquiditeitssteun extra middelen beschikbaar voor de uitbreiding van de duurzame ondermijningsaanpak op Curacao en Aruba, oplopend tot jaarlijks € 12,9 mln. in 2025 (Kamerstukken II 2020/21, 35420, nr. 177 en Kamerstukken II 2020/21, 35420, nr. 186). Hiermee komt de totale investering in de ondermijningsketen op jaarlijks € 24,9 mln. vanaf 2025. Met deze extra gelden zal worden ingezet op een structurele, integrale en gezamenlijke aanpak van ondermijning.

Budgetwijziging detentie Sint Maarten

Met het akkoord van 22 december 2020 over de derde tranche liquiditeitssteun stelde het kabinet een bedrag van € 30 mln. beschikbaar voor het gevangeniswezen in Sint Maarten, ten behoeve van de bouw van een nieuwe gevangenis (€ 20 mln. in 2022) en structurele verbeteringen van de detentieomstandigheden (€ 10 mln. verdeeld over vijf jaar, vanaf 2022 tot en met 2026 (Kamerstukken II 2020/21, 35420, nr. 224).

Budgetwijziging Grensbewaking

Ter uitvoering van de maatregelen in de landspakketten zijn de landen in het Koninkrijk op 4 februari 2021 een nieuw protocol ter versterking van het grenstoezicht overeengekomen (Kamerstukken II 2020/21, 35570 IV, nr. 33). In dit kader stelt de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties structureel personeel van de Koninklijke Marechaussee (bovenop de bestaande flexibele pool van 43 voltijdsequivalenten) en Douane Nederland beschikbaar. Bovendien stelt BZK tot en met 2024 middelen beschikbaar voor de (materiële) toerusting van de lokale diensten van de Caribische landen van het Koninkrijk ter versterking van het grenstoezicht.

• D. 

  Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 12 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 1 Versterken rechtsstaat (bedragen x € 1.000)

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

Recherchecapaciteit (Nationale Politie)    1.858    0    0    0    0    0    0

Bijdrage aan medeoverheden

Overige bijstand aan de landen    0    8.076    7.881    0    0    0    0

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

Detentie Vastgoed    0    0    20.000    0    0    0    0

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

Budgetflexibiliteit

Van het totale uitgavenbudget op artikel 1 is 88,3% juridisch verplicht en dit kent de volgende onderverdeling:

Opdrachten

Het opdrachtenbudget is voor 0% juridisch verplicht.

Bijdrage aan medeoverheden

De bijdragen aan medeoverheden zijn voor 0% juridisch verplicht omdat de overeenkomsten met de Landen nog niet zijn ondertekend.

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

De bijdragen aan internationale organisaties zijn voor 100% juridisch verplicht. Dit betreft een opdracht aan de United Nations Office for Project Services (UNOPS) in het kader van het landspakket met Sint Maarten.

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

De bijdragen aan andere begrotingshoofdstukken zijn voor 100% juridisch verplicht. De uitgaven zijn voor onbepaalde tijd vastgelegd in de beheersovereenkomst Koninklijke Marechaussee (KMar) en het Ministerie van BZK. De uitgaven voor de rechterlijke macht zijn vastgelegd in de uitzendregeling voor rechters en ambtenaren.

• E. 

  Toelichting op de financiële instrumenten

Opdrachten

Detentie Algemeen

Vanuit het akkoord over de derde tranche liquiditeitssteun van 22 december 2020 met Sint Maarten is er € 30 mln. beschikbaar gesteld voor verbetering van het gevangeniswezen in Sint Maarten (Kamerstukken II, 2020/21,35420, nr. 203). Hiervan zal € 10 mln. ten goede komen aan onderdelen van het gevangeniswezen die niet vallen onder de bouw van de gevangenis¹, zoals het verbeteren van immateriële aspecten die al langere tijd in Sint Maarten niet op orde zijn. Activiteiten kunnen worden aangedragen door Sint Maarten zelf, maar worden ook ontleend aan het door Sint Maarten uit te voeren plan van aanpak detentie bij de Samenwerkingsregeling waarborging plannen van aanpak landstaken Curagao en Sint Maarten. (Kamerstukken II, 2020/21,35420, nr. 224). Het budget van € 10 mln. zal gelijk worden verdeeld worden over vijf begrotingsjaren, te beginnen in 2022 en eindigend in 2026.

Bijdrage aan medeoverheden

Overige bijstand aan Landen

Ter uitvoering van de maatregelen in de landspakketten zijn de landen in het Koninkrijk op 4 februari 2021 een nieuw protocol ter versterking van het grenstoezicht overeengekomen (Kamerstukken II 2020/21, 35570 IV, nr. 33). Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK) zal de materiële behoefte financieren die voortvloeit uit de vervolgafspraken die binnen de kaders van dit protocol gemaakt worden. Daarnaast ondersteunt BZK met deze middelen de realisatie van 24/7 Kustwacht Caribisch Gebied in het Caribisch deel van het Koninkrijk.

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

Detentie Vastgoed

Met € 20 mln. van de beschikbaar gestelde € 30 mln. zal de bouw van een nieuwe gevangenis in Sint Maarten deels worden gefinancierd². In het landspakket overeengekomen akkoord van 22 december 2020 is opgenomen dat Nederland en Sint Maarten gezamenlijk opdracht zullen geven aan de United Nations Office for Project Services (UNOPS) voor de bouw van een nieuwe gevangenis (Kamerstukken II, 2019/20, 35300 IV, nr. 73).

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

Grensbewaking (Defensie)

Nederland stelt voor onbepaalde tijd personeel van de Koninklijke Marechaussee (KMar) beschikbaar ter ondersteuning van het grenstoezicht in Aruba, Curagao en Sint Maarten conform het protocol inzake de inzet van personeel vanuit de flexibel inzetbare pool Koninklijke Marechaussee (Kamerstukken II 2018/19, 35000 IV, nr. 40). Deze flexibele pool van 43 voltijdsequivalenten levert een bijdrage aan de uitvoering van grensgere-lateerde politietaken in de landen. Het gaat hierbij om grensbewaking, het uitvoeren van de politietaak op respectievelijk de luchthaven en de maritieme grenzen, de bestrijding van drugs-, wapen- en migratiecrimina-liteit.

Aanvullend zijn de landen, ter uitvoering van de maatregelen in de lands-pakketten, op 4 februari 2021 een nieuw protocol ter versterking van het grenstoezicht overeengekomen (Kamerstukken II 2020/21, 35570 IV, nr. 33). In dit kader stelt de Minister van BZK extra personeel van de KMar beschikbaar, bovenop de 43 voltijdsequivalenten uit de flexibele inzetbare pool KMar. Op basis van dit nieuwe protocol zal de KMar de lokale diensten versterken met als doel om de transnationale georganiseerde (ondermijnende) criminaliteit te bestrijden. De operationele inzet van de medewerkers vanuit de flexpool en voortkomend uit het nieuwe vindt plaats onder het bevoegd gezag van het land waar de betreffende werkzaamheden worden verricht.

Recherchecapaciteit (JenV)

Zoals vastgelegd in de Rijkswet Politie van Curagao, van Sint Maarten en van Bonaire, Sint Eustatius en Saba en het Protocol inzake gespecialiseerde recherchesamenwerking heeft het Recherche Samenwerkingsteam (RST) de taak om zware, georganiseerde en grensoverschrijdende criminaliteit te bestrijden. Daaronder valt tevens criminaliteit die een ernstige inbreuk maakt op de rechtsorde, waaronder ondermijning en corruptie. Daarnaast verricht het RST de afhandeling van internationale rechtshulpverzoeken op dit gebied. Het RST werkt onder gezag van de lokale openbaar ministeries.

Jaarlijks worden de budgetten van de begroting van Koninkrijksrelaties (KR) ten behoeve van het RST overgeheveld naar de begroting van Justitie en Veiligheid (JenV). Hiermee wordt recht gedaan aan de Politiewet 2012, die bepaalt dat alleen de Minister van JenV opdrachten aan de Politie mag verstrekken. Het beleidsmatig instrument wordt in de begroting van het Ministerie van BZK verantwoord, gezien haar politieke verantwoordelijkheid voor het beschikbaar stellen van de middelen.

Deze middelen worden aan het RST beschikbaar gesteld ten behoeve van de duurzame ondermijningsaanpak en de uitbreiding op Curagao en Aruba. Daarmee wordt bijgedragen aan een duurzame, regionale en integrale aanpak van ondermijning.

Rechterlijke macht (JenV)

Ter versterking van de rechtsstaat is volledige bezetting van de openbaar ministeries en het Gemeenschappelijk Hof van groot belang. Vanwege een gebrek aan lokale personele capaciteit draagt Nederland hier op verzoek van de landen aan bij door het ter beschikking stellen van officieren van justitie en rechters. Deze treden in lokale dienst, waarbij een buitenlandtoelage wordt vergoed door het Ministerie van BZK.

Bij het Openbaar Ministerie en het Gemeenschappelijk Hof werken ook officieren van justitie en rechters specifiek ten behoeve van de ondermij-ningsaanpak. Als gevolg van de extra middelen voor de uitbreiding van de ondermijningsaanpak op Curagao en Aruba kunnen de organisaties meer capaciteit beschikbaar stellen.

Douane (Financiën)

BZK stelt voor onbepaalde tijd personeel van Douane Nederland beschikbaar ter ondersteuning van grenstoezicht in Aruba, Curagao en Sint Maarten in het kader van protocol grenstoezicht. Douane Nederland zal de lokale diensten met operationele capaciteit ondersteunen en de benodigde opleidingen verzorgen met het doel om de transnationale georganiseerde (ondermijnende) criminaliteit te bestrijden.

3.2 Artikel 4. Bevorderen sociaaleconomische structuur

• A. 

  Algemene doelstelling

Het bewerkstelligen van een merkbare positieve verandering in het leven van de burgers in de Caribische delen van het Koninkrijk door te ondersteunen bij het creëren van een betrouwbare en goed functionerende overheid. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) draagt daaraan bij middels het versterken van de uitvoeringskracht, het inzetten van kennis en expertise en het coördineren van de inzet van het Rijk.

• B. 

  Rol en verantwoordelijkheid

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor:

Stimuleren

• - 

  De minister ondersteunt waar gewenst en mogelijk de Caribische delen van het Koninkrijk bij de uitvoering van taken door middel van technische assistentie en het delen van kennis.

• - 

  De minister ondersteunt waar gewenst en mogelijk de Caribische delen van het Koninkrijk bij de uitvoering van taken door middel van praktische samenwerking en het opzetten van samenwerkingsovereenkomsten.

Regisseren

• - 

  De minister coördineert de rijksbrede inzet in Caribisch Nederland en bevordert de integrale samenwerking.

• - 

  De minister is verantwoordelijk voor het bevorderen van goed bestuur in Caribisch Nederland.

• - 

  De minister geeft invulling aan zijn taken zoals omschreven in de Rijkswet financieel toezicht Curagao en Sint Maarten (Rft), Landsverordening Aruba financieel toezicht (LAft), het protocol Afspraken tussen de regeringen van Aruba en Nederland over de openbare financiën van Aruba en het protocol Aruba-Nederland 2019-2021.

• - 

  De minister houdt financieel toezicht op de openbare lichamen op basis van de Wet financiën openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba (FinBES).

• C. 

  Beleidswijzigingen

Caribisch orgaan voor hervorming en ontwikkeling

Als onderdeel van de financiële steun aan de Caribische landen in het kader van de Covid-19 pandemie wordt bij Rijkswet een Caribisch orgaan voor hervorming en ontwikkeling (COHO) opgericht. Dit orgaan gaat toezicht houden op en ondersteuning bieden bij de uitvoering van hervormings-maatregelen door de landen. Het COHO wordt een bestuursorgaan met zelfstandige, wettelijke taken. De Minister van BZK is dan verantwoordelijk voor een adequate aansturing van en toezicht op het COHO.

Bonaire International Airport

Betreft een eenmalige subsidie ter compensatie van de omzetderving in 2020 van Bonaire International Airport (BIA) door de Covid-19 pandemie. Het bedrag is berekend op basis van de gemiste geprognotiseerde derving van luchthavenbelasting als gevolg van de Covid-19 pandemie vanaf maart 2020 tot eind 2020. De middelen zijn eind 2020 als (100%) voorschot verstrekt. De subsidie wordt vastgesteld op maximaal het exploitatietekort over 2020.

• D. 

  Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 13 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 4 Bevorderen sociaaleconomische structuur (bedragen x € 1.000)

Budgetflexibiliteit

Van het totale uitgavenbudget op artikel 4 is 52,5% juridisch verplicht en dit kent de volgende onderverdeling:

Subsidies

Het subsidiebudget is voor 44% juridisch verplicht. Dit betreft onder andere een subsidie aan UNICEF.

Opdrachten

De opdrachtenbudgetten zijn voor 0% juridisch verplicht.

Inkomensoverdrachten

De inkomstenoverdrachten zijn voor 100% juridisch verplicht. De uitgaven voor inkomstenoverdracht liggen vast in de Vaste verrekenkoersregeling pensioenen (1990). Daarnaast is Nederland volgens artikel 4 lid 3 van de Onderlinge regeling rechtsopvolging en boedelscheiding Algemeen Pensioenfonds Nederlandse alsmede de rechtsopvolging van een aantal niet kapitaal gefinancierde pensioen(vervangende) verplichtingen van het Land de Nederlandse Antillen verplicht de pensioenen en uitkeringen van gewezen politieke ambtsdragers van de eilandgebieden Bonaire, Sint Eustatius en Saba te betalen (Stcrt. 2010, 14723).

Bijdrage aan ZBO/ RWT's

De bijdragen aan ZBO/ RWT's zijn voor 0% juridisch verplicht. Het Caribisch orgaan voor hervorming en ontwikkeling is integraal onderdeel uit de landspakketten maar nog niet contractueel verplicht.

Bijdrage aan medeoverheden

De bijdragen aan medeoverheden zijn voor 91,0% juridisch verplicht. Dit betreft onder andere afspraken uit het landspakket met Curagao.

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

De bijdragen aan (inter-)nationale organisaties zijn voor 0% juridisch verplicht.

• E. 

  Toelichting op de financiële instrumenten

4.1 Curagao, Sint Maarten en Aruba Opdrachten

Opdrachten landen

Afhankelijk van de vraag en behoefte van het lokaal bestuur worden vanuit de begroting van Koninkrijksrelaties gerichte opdrachten aan organisaties betaald die als doel hebben goed bestuur en gezonde overheidsfinanciën te bevorderen. Hiermee wordt de uitvoeringskracht van de overheden in de landen bevorderd, rekening houdend met lokale omstandigheden en de specifieke bestuurlijke context per land.

Inkomensoverdrachten

Toeslagen op pensioenen NA

Conform de regeling vaste verrekenkoers pensioeninkomen voormalig Nederlands-Antilliaanse en Arubaanse pensioengerechtigden worden nadelige koersverschillen als gevolg van wisselkoersfluctuatie tussen de Antilliaanse gulden (ANG) en Arubaanse florin (AWG) enerzijds en de Euro (€) anderzijds gecompenseerd uit de begroting van Koninkrijksrelaties.

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

Caribisch orgaan voor hervorming en ontwikkeling

Als onderdeel van de financiële steun aan de Caribische landen in het kader van de Covid-19 pandemie wordt bij Rijkswet een Caribisch orgaan voor hervorming en ontwikkeling (COHO) opgericht. Dit orgaan gaat toezicht houden op en ondersteuning bieden bij de uitvoering van hervormingsmaatregelen door de landen. Het COHO wordt een bestuursorgaan met zelfstandige, wettelijke taken.

Met Aruba, Curagao als Sint Maarten zijn afspraken gemaakt voor het uitvoeren van een landspakket in ruil voor financiële steun van Nederland. Dit landspakket omvat een breed palet aan hervormingen en investeringen op de volgende gebieden: financieel beheer; kosten en effectiviteit van de publieke sector; belastingen; de financiële sector; de economie; zorg; onderwijs en het versterken van de rechtsstaat. Dit moet bijdragen aan de weerbaarheid en veerkracht van economie en samenleving. De landen zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van deze maatregelen. Het COHO ondersteunt de ontwikkeling en uitvoering van de maatregelen, onder meer in de vorm van technische assistentie. Periodiek wordt een gezamenlijke uitvoeringsagenda opgesteld door het COHO en de landen om de afspraken in de landspakketten nader te concretiseren. Het COHO monitort vervolgens de voortgang in de uitvoering van de maatregelen en stelt tenminste ieder half jaar een uitvoeringsrapportage op. Het COHO budget wordt besteed aan apparaatskosten COHO en programmakosten voor de financiering van onder meer technische assistentie.

Bijdrage aan medeoverheden

Bijdrage aan landen

Als onderdeel van de overeenkomst Landspakket Curagao zijn middelen gereserveerd voor steunverlening aan het bedrijfsleven. Er wordt momenteel met Curagao onderhandeld over hoe deze middelen in 2022 tot uitgave zullen komen.

Onderwijshuisvesting Curagao

Bij het instemmen met het landspakket Curagao en de ontwerp consensus Rijkswet COHO heeft Nederland aan Curagao een bijdrage toegezegd van totaal € 30 mln. ten behoeve van verbetering van de onderwijshuisvesting. Hiervan is inmiddels € 0,5 mln. door middel van een subsidie verleend.

Het resterende bedrag zal in tranches worden verleend, conform een strategisch huisvestingsplan, waarvan € 10,0 mln. in 2022.

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

Diverse bijdragen

Dit betreft het Kleine Projecten Fonds waarmee de vertegenwoordiging van Nederland op Aruba, Curagao en Sint Maarten kleine projecten financiert.

4.2 Caribisch Nederland

Subsidies

Subsidies Caribisch Nederland

Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijk (BZK) draagt bij aan het programma van UNICEF, gericht op het helpen van de openbare lichamen met het ontwikkelen van de kinderrechten. Dit programma is verlengd tot juli 2022. Belangrijk in het programma van UNICEF is ondersteuning bij gegevensverzameling, monitoring en evaluatie van effectief beleid. Ook is kinderrechteneducatie en -participatie net als in het vorige programma een belangrijk onderdeel. Verder wordt er ondersteuning bij communicatiecampagnes voor positief ouderschap waarbij ook nauw wordt samengewerkt met het programma Bes(t) 4 kids.

Opdrachten

Versterken bestuurs- en uitvoeringskracht

BZK richt zich op het verhogen van de kwaliteit en slagkracht van het openbaar bestuur op Caribisch Nederland en zet zich in om samen met de openbare lichamen de bestuurlijke kaders te versterken. Daarnaast wordt gericht de uitvoeringskracht van de ambtelijke apparaten van de openbare lichamen versterkt, rekening houdend met lokale omstandigheden en de specifieke bestuurlijke context per eiland. Er wordt door het ministerie geïnvesteerd in menselijk kapitaal, onder andere door middel van het trainen van de ambtelijke lokale apparaten, het voortzetten van het Talent Ontwikkelprogramma Bonaire en het gericht ondersteunen met kennis en expertise.

Afhankelijk van de vraag en behoefte van het lokaal bestuur in Caribisch Nederland, worden verder vanuit de begroting Koninkrijksrelaties gerichte opdrachten aan organisaties gefinancierd, die als doel hebben goed bestuur en gezonde overheidsfinanciën te bevorderen.

Inkomensoverdrachten

Pensioenen en uitkeringen politieke ambtsdragers

Uit deze middelen worden de rechtspositionele regelingen van (voormalige) politieke ambtsdragers gefinancierd. Het betreft de pensioenen van gewezen politieke gezagdragers van het voormalige land Nederlandse Antillen (bewindspersonen, statenleden en gezaghebbers) afkomstig van

Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Met het opheffen van het land Nederlandse Antillen in 2010 is bepaald dat deze pensioenen ten laste van Nederland komen (Stcrt. 2010, 14723).

Bijdrage aan medeoverheden

Versterken bestuurs- en uitvoeringskracht

Op basis van de vraag en behoefte van het lokaal bestuur in Caribisch Nederland worden vanuit de begroting Koninkrijksrelaties middelen ter beschikking gesteld door middel van bijzondere uitkeringen, ten behoeve van bestuurlijke en sociaaleconomische initiatieven. Doel hiervan is om naast de vrije uitkering gericht initiatieven te kunnen ondersteunen op bestuurlijk of sociaaleconomische vlak. Dit gaat vaak gepaard met additionele begeleiding en ondersteuning vanuit Den Haag of expertise uit Europees Nederlandse gemeenten.

Deze initiatieven zijn onder meer vastgelegd in de verschillende meerjarenakkoorden, zoals het Bestuursakkoord Bonaire 2018-2022 en Saba Package 2019-2022 (Kamerstukken II 2018/19, 31568, nr. 207 en Kamerstukken II 2018/19, 35000 IV, nr. 66). In de akkoorden zijn afspraken gemaakt over de inzet van het Rijk en de inzet van de openbare lichamen. De Staatssecretaris van BZK zet in dit kader gerichte capaciteit en middelen in om opvolging aan de afspraken te geven. Het doel is om het ambtelijk apparaat te versterken en goed bestuur en financieel beheer te bevorderen.

Volgens artikel 94 Wet financiën openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba wordt jaarlijks uiterlijk op de derde woensdag van mei een overzicht van alle bijzondere uitkeringen gepubliceerd, met de daarvoor in de lopende begroting beschikbare bedragen.

3.3 Artikel 5. Schuldsanering/lopende inschrijving/leningen

• A. 

  Algemene doelstelling

Het ondersteunen van de houdbaarheid van de overheidsfinanciën van Curagao en Sint Maarten door ten eerste de kwijtschelding van een deel van de schulden van Curagao en Sint Maarten (in 2010) en ten tweede door het aanbieden van de mogelijkheid van een lopende inschrijving door Nederland tegen het actuele rendement op Nederlandse staatsleningen van de desbetreffende looptijd.

• B. 

  Rol en verantwoordelijkheid

Gelet op de autonomie hebben de landen hun eigen verantwoordelijkheid voor de houdbaarheid van de overheidsfinanciën. Het financieel toezicht op Curagao en Sint Maarten wordt op grond van de Rijkswet financieel toezicht Curagao en Sint Maarten (Rft) uitgeoefend door de Rijksministerraad.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is verantwoordelijk voor:

Financieren

De minister financiert de kosten die voortkomen uit de schuldsanering en heeft een lopende inschrijving op leningen van Curagao en Sint Maarten via de begroting van Koninkrijksrelaties. Dit is terug te voeren op de bestuurlijke afspraken die zijn gemaakt in de aanloop naar de nieuwe staatkundige verhoudingen per 10 oktober 2010. Daarbij heeft Nederland een oplossing geboden voor de toenmalige schuldenproblematiek, door de verplichting op zich te nemen een belangrijk deel van de schulden van Curagao en Sint Maarten over te nemen.

Uitvoeren

Afspraken over het financieel beheer van Curagao en Sint Maarten zijn geformaliseerd in de Rijkswet financieel toezicht Curagao en Sint Maarten (Rft). Op basis van deze wet begeleidt de minister de adviezen van het College financieel toezicht Curagao en Sint Maarten (Cft) naar de Rijksministerraad. Tevens is in de Rft bepaald dat Nederland een lopende inschrijving aanbiedt voor leningen aan Curagao en Sint Maarten, tegen het actuele rendement op Nederlandse staatsleningen van de desbetreffende looptijd.

Op basis van artikel 36 van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden kunnen de landen binnen het Koninkrijk eventueel in aanmerking komen voor hulp en bijstand van Nederland.

• C. 

  Beleidswijzigingen

Sinds 10 oktober 2010 worden aan de landen Curagao en Sint Maarten op basis van artikel 16 van de Rijkswet financieel toezicht Curagao en Sint Maarten kapitaalleningen verstrekt. Op basis van artikel 36 van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden ontvangen de landen Aruba, Curagao en Sint Maarten sinds begin 2020 liquiditeitssteunleningen om de gevolgen van de Covid-19 pandemie op te vangen. Aan deze liquiditeitssteun zijn beleidsinhoudelijke en financiële voorwaarden verbonden waaraan de landen moeten voldoen. Over de hoogte van de te verstrekken liquiditeits-steun en de daaraan gekoppelde voorwaarden wordt ieder kwartaal na advies van het College (Aruba) financieel toezicht door de Rijksministerraad een besluit genomen.

Het kabinet heeft daarnaast in 2021 en 2022 middelen gereserveerd voor een lening aan Aruba, zodat Aruba kan voldoen aan haar reguliere verplichtingen tot het betalen van een hoofdsom onder de USD Externe Financiering.

• D. 

  Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Van het totale uitgavenbudget op artikel 5 is 100% juridisch verplicht en dit kent de volgende onderverdeling:

Leningen

Het totale uitgavenbudget op artikel 5 is bestemd voor de leningen vanuit de schuldsanering van Curagao en Sint Maarten via de begroting Koninkrijksrelaties. Dit is terug te voeren naar de bestuurlijke afspraken die zijn gemaakt in aanloop naar de nieuwe staatkundige verhoudingen per 10 oktober 2010. Daarbij heeft Nederland een oplossing geboden voor de toenmalige schuldenproblematiek door de verplichting op zich te nemen een belangrijk deel van de schulden van Curagao en Sint Maarten over te nemen. Deze leningen zijn voor 100% juridisch verplicht.

In de Rijksministerraad van 13 november 2020 is overeenstemming bereikt over de derde tranche steunmaatregelen voor Aruba. Onderdeel van deze steunmaatregelen is het overnemen van een deel van de schuldpositie van Aruba. Deze steunmaatregelen zijn voor 100% juridisch verplicht.

• E. 

  Toelichting op de financiële instrumenten

5.1    Schuldsanering Curacao en Sint Maarten Leningen

Schuldsanering

In de Slotverklaring van 2 november 2006 heeft Nederland zich met het oog op een gezonde financiële positie bij de start van de nieuwe staatkundige verhoudingen bereid verklaard om de schulden van (de collectieve sector van) de Nederlandse Antillen en de eilandgebieden Curagao en Sint Maarten grotendeels te saneren of te herfinancieren. Het gaat hierbij om de schuldomvang op 31 december 2005, bestaande uit openbare en onderhandse geldleningen die zijn aangegaan jegens derden buiten de desbetreffende collectieve sector (inclusief de leningen die jegens Nederland zijn aangegaan). Deze leningen zijn, voor zover zij in omvang boven de rentelastnorm van dat jaar uitgaan, door Nederland gesaneerd. Ook de herfinanciering van deze leningen en de financiering van de rentelasten op deze leningen vallen onder de regeling van de schuldsanering. Bij de inwerkingtreding van de nieuwe staatkundige verhoudingen heeft Nederland de dan nog resterende hoofdsom van de bovenbeschreven schulden overgenomen. De in de begroting opgenomen bedragen komen overeen met de rente en aflossingen van de schuldpapieren die Nederland heeft overgenomen van de Nederlandse Antillen en de eilandgebieden Curagao en Sint Maarten. Elk jaar worden deze bedragen verrekend met het Ministerie van Financiën, die de schulden namens de Nederlandse Staat heeft overgenomen.

5.2    Leningen/garanties Curacao, Sint Maarten en Aruba Leningen

De liquiditeitssteunleningen hebben de vorm van renteloze bulletleningen en lopen af in april 2022. Twee jaar na verstrekking van de eerste tranche liquiditeitssteun, uiterlijk 10 april 2022, wordt de mogelijke herfinanciering van deze leningen bekeken.

Leningen aan Aruba

Aruba heeft in 2020 en 2021 liquiditeitssteunleningen ontvangen om de voortdurende economische gevolgen van de pandemie te ondervangen. Daarnaast heeft het kabinet in 2021 en 2022 middelen gereserveerd voor Aruba, zodat Aruba kan voldoen aan haar reguliere verplichtingen tot het betalen van een hoofdsom onder de USD Externe Financiering.

Ontvangsten

De ontvangsten binnen dit artikel hebben betrekking op aflossingen en rentebedragen van uitstaande leningen aan Aruba, Curagao en Sint Maarten.

3.4 Artikel 8. Wederopbouw Bovenwindse Eilanden

• A. 

  Algemene doelstelling

Het bevorderen dat de basisvoorzieningen (inclusief infrastructuur) voor de burgers in Sint Maarten, Sint Eustatius en Saba weer op het niveau van voor de orkanen Irma en Maria komen. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) coördineert het beschikbaar stellen van de middelen vanuit Nederland en het toezicht op de besteding daarvan.

• B. 

  Rol en verantwoordelijkheid

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor:

Financieren

• - 

  De minister financiert een deel van de wederopbouw van Sint Maarten. Tot eind 2021 zijn er middelen beschikbaar waarmee het trustfonds bij de Wereldbank wordt gevuld. Dit trustfonds blijft tot en met 2025 operationeel. Deze bijdrage is verbonden aan de politieke voorwaarden waarmee Sint Maarten akkoord is gegaan, waaronder de reeds ingestelde integriteitskamer en het versterken van het grenstoezicht waarover nadere afspraken zijn gemaakt (Stcrt. 2014, nr. 72542 en Landsverordening Integriteitskamer). Nederland zal gedurende de wederopbouw toezien op de naleving van de voorwaarden.

• - 

  De minister levert naast het trustfonds directe steun voor de wederopbouw van Sint Maarten. Het gaat hier bijvoorbeeld om kosten op het gebied van rechtshandhaving of technische assistentie op gebied van financieel beheer.

Regisseren

• - 

  De minister regisseert de Rijksbrede aanpak van de wederopbouwfase op de eilanden Saba en Sint Eustatius.

• - 

  De minister is vertegenwoordigd in de stuurgroep van het Sint Maarten Reconstruction, Recovery and Resilience trustfund waarin ook Sint Maarten zitting heeft. Prioriteiten voor Nederland zijn economische ontwikkeling en bereikbaarheid, de afvalproblematiek en goed bestuur.

Ook de Ministeries van Onderwijs Cultuur en Wetenschap (OCW), Economische Zaken en Klimaat (EZK) en Infrastructuur en Waterstaat (lenW) zijn betrokken bij de wederopbouw voor onder andere het herstel van schoolgebouwen en infrastructuur. De middelen voor deze projecten staan op de begrotingen van de betreffende ministeries.

• C. 

  Beleidswijzigingen

• D. 

  Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 15 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 8 Wederopbouw Bovenwindse Eilanden (bedragen x € 1.000)

Budgetflexibiliteit

Van het totale uitgavenbudget op artikel 8 is 0% juridisch verplicht.

• E. 

  Toelichting op de financiële instrumenten Wederopbouw op Sint Maarten

De resterende middelen van 2020 (totaal € 12,6 mln.) zijn doorgeschoven naar zowel 2021 als 2022. Daarvan is € 5,0 mln. naar 2022 doorgeschoven, omdat een aantal wederopbouwprojecten doorlopen in 2022 als gevolg van eerder opgelopen vertraging door de pandemie. Voor zowel 2021 als 2022 wordt € 67000 overgeheveld van het begrotingshoofdstuk Koninkrijksrelaties (IV) naar het begrotingshoofdstuk BZK (VII) voor verschillende werkzaamheden in het kader van de wederopbouw op Sint Maarten.

Opdrachten

In totaal is € 4 mln. aan opdrachten doorgeschoven naar 2022. Het betreft hier een opdracht van € 2 mln. aan Royal Schiphol Group (RSG) voor ondersteuning van de renovatie van het vliegveld Sint Maarten. Daarnaast is er € 0,5 mln. voor de beleidsdoorlichting Wederopbouw van de Bovenwindse Eilanden gereserveerd. Het resterende budget wordt gedurende het jaar naar behoefte ingevuld.

Bijdrage internationale organisaties

Er is € 1 mln. doorgeschoven naar 2022 voor bijdragen aan internationale organisaties. Deze middelen zijn gereserveerd voor de verlening van technische assistentie aan het MinistryofPublicHousing, SpacialPlanning, Environment and Infrastructure op Sint Maarten in het kader van het afval-project van het trustfonds wederopbouw Sint Maarten (Kamerstukken II 2020/21, 34773, nr. 23).

• 4. 

  Niet-beleidsartikelen

4.1  Artikel 6. ApparaatA. Budgettaire gevolgen

Tabel 16 Budgettaire gevolgen artikel 6 Apparaat (bedragen x € 1.000)

29.879    23.669    21.665    21.218    20.900    20.900    20.900

Uitgaven

Ontvangsten

1.063    0    0    0    0    0    0

• B. 

  Toelichting op de financiële instrumenten

Op dit artikel worden de apparaatsuitgaven voor de volgende organisaties begroot:

• - 

  Shared Service Organisatie Caribisch Nederland (SSO CN);

• - 

  Colleges financieel toezicht (Cft);

• - 

  Vertegenwoordiging Nederland in Aruba, Curagao en Sint Maarten (VN-ACS) exclusief de uitgaven voor ambtelijk personeel die op hoofdstuk VII worden begroot;

• - 

  Rijksvertegenwoordiger Caribisch Nederland (CN).

Daarnaast worden de vergoedingen voor leden van raden en commissies op dit artikel begroot.

Personele uitgaven

Eigen personeel

Dit betreffen de uitgaven aan het eigen personeel van de SSO CN, Rijksvertegenwoordiger CN, Cft en het lokaal personeel van de VN-ACS.

Materiële uitgaven

Overige materiële uitgaven

De materiële uitgaven van alle onder dit begrotingshoofdstuk vallende onderdelen zijn hier opgenomen. De materiële uitgaven voor de SSO CN maken hier het merendeel van uit.

4.2 Artikel 7 Nog onverdeeld

• A. 

  Budgettaire gevolgen

Tabel 17 Budgettaire gevolgen artikel 7 Nog onverdeeld (bedragen x € 1.000)

• B. 

  Toelichting op de financiële instrumenten

Wisselkoersreserve

Op de begroting van Koninkrijksrelaties en het BES-fonds zijn er zowel meevallers als tegenvallers als gevolg van wisselkoersfluctuaties. De meevallers komen ten gunste van de reserve en de tegenvallers komen ten laste van de reserve. In 2020 was € 11,4 mln. van de wisselkoersreserve niet gebruikt en daardoor doorgeschoven naar 2021. De wisselkoerscorrecties in 2021 voor 2021 en 2022 over de begrotingen Koninkrijksrelaties en het BESfonds vallen bijna geheel tegen elkaar weg waardoor de reserve in 2021 op € 11,3 mln. uitkomt en in 2022 op € 0,5 mln.

Onvoorzien

Deze middelen worden op een later moment toegekend aan de relevante beleidsartikelen.

• 5. 

  Beleidsartikel BES-fonds

5.1 Artikel 1. BES-fonds

• A. 

  Algemene doelstelling

Via het BES-fonds wordt bewerkstelligd dat de Openbare Lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba middelen krijgen toebedeeld om de tussen het Rijk en de eilanden overeengekomen taakverdeling van de eilanden naar behoren uit te voeren.

• B. 

  Rol en verantwoordelijkheid

De openbare lichamen mogen zelf bepalen welke taken en activiteiten zij bekostigen uit de algemene middelen van de vrije uitkering. Dit uitgangspunt laat onverlet dat de openbare lichamen bepaalde wettelijke taken en activiteiten dienen uit te voeren waarbij zij voor de bekostiging mede op de algemene middelen zijn aangewezen.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor:

Financieren

De minister is verantwoordelijk voor de bestuurlijke en financiële verhouding met de eilanden en in die hoedanigheid financiert de minister het BES-fonds.

• C. 

  Beleidswijzigingen

In 2022 zijn er geen beleidswijzigingen voor het BES-fonds.

• D. 

  Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Het BES-fonds kent geen budgetflexibiliteit. De openbare lichamen ontvangen middelen voor de aan hen toebedeelde en wettelijke taken.

• E. 

  Toelichting op de financiële instrumenten

Bijdrage aan medeoverheden

Vrije uitkering

De middelen, die de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba uit de vrije uitkering ontvangen, zijn vrij besteedbaar. Op de vrije uitkering wordt een aantal bedragen ingehouden. Het betreft aflossingslasten voor eerder afgesloten renteloze leningen die het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft verstrekt ter bekostiging van achterstanden in de onderwijshuisvesting, en de lening van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat voor de weginfrastructuur op Saba. Een overzicht van de verstrekte renteloze leningen aan de openbare lichamen treft u aan in bijlage 9 van deze begroting.

In 2020 en 2021 zijn er om verschillende redenen, waaronder de bestrijding van de pandemie, incidentele toevoegingen aan de vrije uitkeringen gedaan. Mogelijk is het in 2022 eveneens noodzakelijk (incidentele) toevoegingen aan de vrije uitkering te doen, maar vooralsnog zijn deze niet voorzien.

Ontvangsten

Artikel 88, derde lid van de Wet financiën openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba (FinBES) regelt dat bij (begrotings-)wet voor ieder uitkeringsjaar middelen van het Rijk worden afgezonderd ten behoeve van het BES-fonds. De uitgaven en de afgezonderde inkomsten over ieder uitkeringsjaar zijn aan elkaar gelijk. Gelet hierop is ten behoeve van de dekking van de uitgaven ten laste van het BES-fonds een post ontvangsten geraamd.

• 6. 

  Bijlagen

Bijlage 1: Verdiepingsbijlage Koninkrijksrelaties

Artikel 1. Versterken rechtsstaat

Uitgaven

Tabel 19 Uitgaven beleidsartikel 1. Versterken rechtsstaat (bedragen x € 1.000)

Toelichting

• 1) 

  Landspakket: Dententie vastgoed

Als onderdeel van de overeenkomst Landspakket Sint Maarten zijn middelen gereserveerd voor de bouw van een nieuwe gevangenis. De op te stellen overeenkomst neemt meer tijd in beslag dan vooraf voorzien, daarom worden deze middelen doorgeschoven van 2021 naar 2022.

• 2) 

  Recherche Samenwerkingsteam (RST)

Op basis van het Mandaatbesluit beheer recherchesamenwerkingsteam 2020 wordt het Recherche Samenwerkingsteam aangestuurd door het Ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV). De financiering dient zodoende ook door dit ministerie te gebeuren. Hiervoor worden de middelen voor het jaar 2024 overgeheveld van het begrotingshoofdstuk Koninkrijksrelaties (IV) naar het begrotingshoofdstuk Justitie en Veiligheid (VI).

• 3) 

  Versterking grenstoezicht in het Caribisch gebied

Op 18 februari is het Protocol inzake de Versterking grenstoezicht in de Caribische landen van het Koninkrijk gepubliceerd (Kamerstukken II, 2020/21, 35570 IV, nr. 33). Om ervoor te zorgen dat de Kustwacht Caribisch gebied de hierin genoemde beleidseffecten kan bereiken zijn additionele middelen nodig. Daarom is afgesproken dat de benodigde middelen worden overgeheveld van begrotingshoofdstuk Koninkrijksrelaties (IV) naar begrotingshoofdstuk Defensie (X).

• 4) 

  Voorkomen werkachterstanden door reisbeperkingen Als gevolg van de reisbeperkingen ten gevolge van de pandemie zijn er in 2021 minder officieren van justitie naar het Caribisch gebied afgereisd dan van tevoren was voorzien. In overleg tussen het Ministerie van BZK, het Ministerie van JenV en het Openbaar Ministerie is geconcludeerd dat deze officieren in 2022 alsnog nodig zijn om werkachterstanden te voorkomen en bij te dragen aan de beleidsdoelstellingen zoals afgesproken in de Lands-pakketten met Curagao en Aruba. De in 2021 hiervoor beschikbare middelen worden daarom doorgeschoven naar 2022.

Ontvangsten

Tabel 20 Ontvangsten beleidsartikel 1. Versterken rechtsstaat (bedragen x € 1.000)

Nieuwe mutaties

Stand ontwerpbegroting 2022

Artikel 4. Bevorderen sociaaleconomische structuur Uitgaven

• 1) 

  Landspakket: Bedrijfssteun Curagao

Als onderdeel van de overeenkomst Landspakket Curagao zijn middelen gereserveerd voor steunverlening aan het bedrijfsleven. Vanwege vertraging in de onderhandelingen komen deze middelen niet meer tot besteding in 2021 en schuiven ze door naar 2022.

• 2) 

  Landspakket: Onderwijshuisvesting

Als onderdeel van de overeenkomst Landspakket Curagao zijn middelen gereserveerd voor investeringen in de onderwijshuisvesting. Vanwege vertraging in het opstellen van een plan van aanpak, verdeling van middelen en vervolgens de aanbesteding worden deze middelen doorgeschoven van 2021 naar 2024.

• 3) 

  Wisselkoersmeevaller pensioenen

De wisselkoersmeevaller op met name de toeslagen pensioenen wordt toegevoegd aan de wisselkoersreserve op begrotingsartikel 7

• 4) 

  Bijdrage voor openbare lichamen Sint Eustatius en Saba

Dit bedrag is afkomstig van de Aanvullende Post van het Ministerie van Financiën van de met als doel de versterking van het ambtelijk apparaat goed bestuur en financieel beheer te bevorderen op Sint Eustatius en Saba.

• 5) 

  Caribisch orgaan voor hervorming en ontwikkeling

Voor de oprichting van het Caribisch orgaan hervorming en ontwikkeling (COHO) is personele capaciteit nodig binnen het Ministerie van BZK. Dit is onder andere nodig voor het opdrachtgeverschap van het COHO, juridische capaciteit en het uitvoeren van werkzaamheden rondom de detentie Sint Maarten. Hiervoor worden middelen overgeheveld van het begrotingshoofdstuk Koninkrijksrelaties (IV) naar het begrotingshoofdstuk BZK (VII).

Ontvangsten

Tabel 22 Ontvangsten beleidsartikel 4. Bevorderen sociaaleconomische structuur (bedragen x € 1.000)

• 1) 

  Terugvordering subsidie Bonaire International Airport Op 27 mei 2021 heeft het kabinet heeft besloten gemeenten te compenseren voor extra uitgaven en inkomstenderving in het kader van de coronapandemie over het gehele kalenderjaar 2021 (Kamerstukken II 2020/21, 35420, nr. 314). De inkomstenderving bij Bonaire International Airport (BIA) is naar schatting USD 4 mln. Hierbij wordt in mindering gebracht een deel van het bedrag dat in 2020 als coronasubsidie is verstrekt aan BIA (USD 0,6 mln.), welke naar verwachting te veel is verstrekt. Deze terugvordering wordt weer toegevoegd aan het budget voor de subsidie van 2021.

Artikel 5. Schuldsanering/lopende inschrijving/leningen Uitgaven

Tabel 23 Uitgaven beleidsartikel 5. Schuldsanering/lopende inschrijving/leningen (bedragen x € 1.000)

Ontvangsten

Tabel 24 Ontvangsten beleidsartikel 5. Schuldsanering/lopende inschrijving/leningen (bedragen x € 1.000)

Stand ontwerpbegroting 2022

34.661    34.588    31.068    30.950    30.950    30.950

• 1) 

  Wisselkoers leningen

Als gevolg van de huidige wisselkoers van de dollar ten opzichte van de euro wordt in 2021 een wisselkoerstegenvaller en in 2022 een wisselkoersmeevaller op de renteontvangsten over de uitstaande leningen verwacht. De compensatie hiervoor komt uit de wisselkoersreserve op begrotingsartikel 7 van deze begroting.

Artikel 8. Wederopbouw Bovenwindse Eilanden

Uitgaven

Tabel 25 Uitgaven beleidsartikel artikel 8. Wederopbouw Bovenwindse Eilanden (bedragen x € 1.000)

Stand ontwerpbegroting 2022

7.516    4.933    0    0    0    0

Toelichting

• 1) 

  Wederopbouw Sint Maarten

Vanuit het Ministerie van BZK worden verschillende werkzaamheden uitgevoerd in het kader van de wederopbouw op Sint Maarten, zoals het uitvoeren van een beleidsdoorlichting. Hiervoor worden middelen overgeheveld van het begrotingshoofdstuk Koninkrijksrelaties (IV) naar het begrotingshoofdstuk BZK (VII).

Ontvangsten

Tabel 26 Ontvangsten beleidsartikel artikel 8. Wederopbouw Bovenwindse Eilanden (bedragen x € 1.000)

Artikel 6. Apparaat

Uitgaven

Toelichting

• 1) 

  Wisselkoersmeevaller

De wisselkoersmeevaller op eigen personeel en overig materieel wordt gecompenseerd. De wisselkoersmeevaller wordt toegevoegd aan de wisselkoersreserve op begrotingsartikel 7 van deze begroting.

Ontvangsten

Nieuwe mutaties

Stand ontwerpbegroting 2022

Artikel 7 Nog onverdeeld

Uitgaven

Tabel 29 Uitgaven niet-beleidsartikel 7. Nog onverdeeld (bedragen x € 1.000)