Europese Raad 24-25 juni 2021

Bron: Council of the European Union

Op 24 en 25 juni 2021 kwamen de 27 Europese regeringsleiders en staatshoofden fysiek bijeen voor een bijeenkomst van de Europese Raad¹. Zij debatteerden over een aantal urgente kwesties. Op de agenda stonden zaken als de aanpak van de coronacrisis, het economisch herstel uit deze crisis, het huidige Europese migratiebeleid, de relatie tussen de Europese Unie² en buurlanden Turkije en Rusland, en de situatie van de Hongaarse rechtsstaat.

De belangrijkste conclusies van de Europese top van 24 en 25 juni gingen over de rechtsstaat in Hongarije. Naar aanleiding van de stevige discussies spraken sommige leiders van een rode lijn die Hongarije heeft overschreden. Premier Rutte daagde Hongarije onder andere uit om artikel 50, de uittredingsprocedure, te starten als het zich niet wilde conformeren aan de Europese waarden. Daarnaast concludeerde de Europese Raad dat er een dialoog onderhouden moet worden met Rusland over samenwerking op gebieden die in het belang van de EU zijn. Verder gaven de regeringsleiders hun akkoord aan de versterking van partnerschappen op het gebied van migratie met Turkije, Libanon en Jordanië. Dit laatste moet nog formeel goedgekeurd worden door het Europees Parlement en de Raad van Ministers.

Covid-19 & economisch herstel

De regeringsleiders hebben de stand van zaken omtrent de productie, aanschaf en distributie van vaccins doorgenomen. Zij benadrukten dat deze inspanningen moeten worden doorgezet, ondanks de positieve ontwikkelingen in de situatie. Het opheffen van restricties op reizen binnen de EU - en daarmee het digitaal groen certificaat, bekend als het coronapaspoort - is eveneens besproken, waarbij de Europese Raad nadruk legde op het streven naar een vrij verkeer van reizen mits de gezondheidssituatie dat toelaat.

Het economisch herstel van Europa uit de coronacrisis wordt doorgenomen aan de hand van het Europees Herstelfonds. Specifiek wordt er gekeken naar de aanbevelingen van de Commissie met betrekking tot de economische herstelplannen van de lidstaten.

Migratie

De regeringsleiders bespraken de verschillende routes die migranten nemen om de Europese Unie te bereiken, waarbij genoemd werd dat ondanks dat de vluchtelingenstroom de afgelopen jaren zijn afgenomen er een zorgwekkende trend bestaat op sommige routes.

De regeringsleiders hebben ook hun akkoord gegeven op het voortzetten van de Turkije-deal, waar Turkije Syrische vluchtelingen opvangt en de doorstroom van vluchtelingen naar Europa tegenhoudt in ruil voor miljarden aan steun. Op dit terrein werd besloten dat de partnerschappen zullen worden versterkt, in het bijzonder met de landen Turkije, Jordanië en Libanon.

Buitenlands beleid

Het Europees beleid jegens twee van haar buurlanden, Rusland en Turkije, stond op de agenda van deze top. Hoge Vertegenwoordiger Borrell presenteerde voorafgaand aan de top een nieuwe mededeling over de betrekkingen met Rusland. De relatie met Turkije is een voortzetting van de besprekingen op de top van maart, waaronder zoals hierboven genoemd, de vluchtelingendeal onderdeel van is.

Conclusies van de Europese Raad over Turkije

Op het gebied van de relatie tussen de EU en Turkije verzoekt de Europese Raad aan de Commissie om de vluchtelingengemeenschappen in Turkije, Jordanië en Libanon financieel te blijven ondersteunen. Het plan is om hier 5,7 miljard euro voor vrij te maken, maar dit moet nog formeel goedgekeurd worden. De Europese Raad uit ook zijn zorgen over de situatie van de rechtsstaat in Turkije en benadrukt het grote belang van stabiliteit in de regio. Daarom wil de Europese Raad dat er dialogen onderhouden worden met Turkije op zaken van gemeenschappelijk belang zoals migratie, volksgezondheid, klimaat en regionale vraagstukken.

Conclusies van de Europese Raad over Rusland

Met betrekking tot de relatie met Rusland benadrukt de Europese Raad het belang van sancties als drukmiddel op kwaadwillige activiteiten van Rusland zoals cyberaanvallen. De Raad verzoekt de Commissie dan ook opties aan te reiken voor eventuele aanvullende sancties. Tegelijkertijd wil de Europese Raad ook proberen samen te werken met Rusland op gebieden die van belang zijn voor de EU zoals het klimaat, gezondheid en buitenlandse kwesties zoals Syrië.

Rechtsstaat in Hongarije

Naast de geplande onderwerpen is er op de Top ook gesproken over de situatie van de LHBTI-gemeenschap in Hongarije. Aanleiding daarvoor is het invoeren van een wet die het Hongaarse scholen verbiedt om leerlingen te 'confronteren' met informatie over homoseksualiteit en geslachtsverandering. Daarmee wordt het de scholen onmogelijk gemaakt leerlingen daarover voor te lichten. Hongarije werd daarop scherp aangesproken door Nederland en zestien andere lidstaten, en de Europese Commissie kijkt of de wet in strijd is met het EU-recht. Ook op de Europese Top van 24 en 25 juni is hier stevig over gediscussieerd. Onder andere premier Rutte, maar ook andere leiders zoals premier Xavier Bettel van Luxemburg, spraken Orbán hier scherp op aan. Rutte zou onder meer gesuggereerd hebben dat Hongarije beter de Europese Unie zou kunnen verlaten.

• 1. 

  De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders of staatshoofden van de 27 lidstaten van de Europese Unie, de vaste voorzitter en de voorzitter van de Europese Commissie. Alleen de regeringsleiders of staatshoofden hebben stemrecht tijdens de vergaderingen. De Europese Raad heeft geen wetgevingstaak, maar stelt wel de politieke richting van de EU vast.
   
• 2. 

  De Europese Unie (EU) is het belangrijkste samenwerkingsverband in Europa. De deelnemende landen hebben voor deze Unie een aantal organisaties opgericht waaraan zij een deel van hun eigen bevoegdheden hebben overgedragen. Dit zijn onder meer het Europees Parlement, de Europese Commissie, de Raad en het Europese Hof van Justitie.
   
• 3. 

  Met het Europees Herstelfonds - door de Europese Commissie 'NextGenerationEU' genoemd - wil de Europese Unie de economische klap van de uitbraak van het COVID-19-virus opvangen. Het herstelfonds heeft een omvang van 807 miljard euro (prijspeil 2022, onderhevig aan inflatie), bestaande uit 338 miljard euro aan subsidies, 386 miljard aan leningen en 83 miljard voorzien voor andere Europese steunprogramma's. Italië en Spanje, de zwaarst getroffen lidstaten, ontvangen het meeste geld uit het herstelfonds.
   
• 4. 

  I. COVID-19
   
• 5. 

  IV. TURKEY
   
• 6. 

  De Europese Commissie en het Europees Parlement zijn bezorgd over de staat van de rechtsstaat in Hongarije. Premier Viktor Orbán (Fidesz) bracht de media steeds meer onder zijn controle, legde de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht steeds verder aan banden, versterkte zijn grip op de centrale bank en liet na corruptie aan te pakken. Daarnaast nam hij de rechten van de lhbti-gemeenschap regelmatig onder vuur. Vanuit de Commissie is een aantal keer actie ondernomen om omstreden voorstellen van tafel te krijgen of besluiten terug te draaien, maar de Commissie boekte hierin weinig echte successen.
   
• 7. 

  In de Europese Raad, ook wel de Europese top genoemd, komen de regeringsleiders van alle lidstaten van de Europese Unie bij elkaar. Ook de Hoge Vertegenwoordiger is aanwezig bij deze bijeenkomsten en doorgaans ook de voorzitter van de Europese Commissie. De Europese Raad stelt onder meer de algemene politieke richting van de EU vast.