Kabinetsformatie 2021-2022

De kabinetsformatie 2021-2022 duurde in totaal 299 dagen. Zij resulteerde uiteindelijk in een voortzetting van de bestaande coalitie in kabinet-Rutte IV¹.

De formatie had een rommelige start. Tussen 18 maart en 2 april traden er twee duo's op als verkenners, die zonder eindverslag hun taken moesten neerleggen. Op 6 april besloot de Kamer om Herman Tjeenk Willink² aan te stellen als informateur. Diens eindrapport verscheen op 30 april. Mariėtte Hamer³ nam vervolgens het stokje over, maar zij concludeerde in haar eindverslag op 2 september dat een meerderheidscoalitie ver uit zicht leek.

Zij werd opgevolgd door Johan Remkes⁴, die op 30 september eindverslag uitbracht. Voortzetting van de bestaande coalitie werd nu wel mogelijk geacht. Na een Tweede Kamerdebat kregen Remkes en Wouter Koolmees⁵ op 5 oktober de opdracht die mogelijkheid te onderzoeken.

Op 15 december 2021 werd een regeerakkoord bereikt tussen de partijen VVD, D66, CDA, en ChristenUnie. Diezelfde dag presenteerden de informateurs Koolmees en Remkes hun eindverslag. Mark Rutte werd hierop tot formateur benoemd. Op 2 januari 2022 werden de namen van de nieuwe bewindspersonen bekend. Zij kwamen op 8 januari 2022 bijeen in het constituerend beraad⁶. Het nieuwe kabinet trad op 10 januari 2022 aan, na beëdiging van de nieuwe ministers en de staatssecretarissen.

Aanvankelijk werden Annemarie Jorritsma⁹ (VVD) en Kajsa Ollongren¹⁰ (D66) benoemd tot verkenners. Op 25 maart bleek Ollongren besmet te zijn met het coronavirus. Tijdens een haastig vertrek van het Binnenhof toonde zij per ongeluk gevoelige documenten aan persfotografen, waarna de verkenners genoodzaakt waren hun taak te beėindigen. Tamara van Ark¹¹ (VVD) en Wouter Koolmees⁵ (D66) volgden hen op als verkenners.

Op 1 april moesten de oud-verkenners Jorritsma en Ollongren in een debat uitleg geven aan de Kamer. Hierbij werden op aanvraag van de Kamer de stukken en verslagen van de fractievoorzitters met Jorritsma en Ollongren openbaar gemaakt. Hierna ontstond een vertrouwenscrisis toen uit een aantekening van de verkenningsgesprekken bleek dat Mark Rutte¹⁷ (VVD) met de oud-verkenners toch over toenmalig CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt gesproken had. Rutte had dit eerder ontkend.

De VVD-leider verdedigde zich en zei dat hij het gesprek 'achteraf verkeerd herinnerd had'. Het debat van 1 april leidde tot een herziening van het formatieproces waarbij ook de taak van Van Ark en Koolmees beėindigd werd. De verkenners hebben geen verslag uitgebracht aan de Tweede Kamer, aangezien hun taak al voortijdig werd beėindigd.

Een belangrijke uitkomst van het debat op 1 april, dat doorging tot in de nacht van 2 april, was het besluit van de nieuwe Tweede Kamer om een informateur te zoeken die 'gezaghebbend en onafhankelijk is', met geruime afstand van de dagelijkse politiek. De Tweede Kamer besloot op 6 april om Herman Tjeenk Willink² aan te stellen als informateur.

Informateur Tjeenk Willink (6 april 2021 - 30 april 2021)

De opdracht van Tjeenk Willink was te bekijken op welke wijze vorming van een kabinet kon plaatsvinden en hier binnen drie weken rapport over uit te brengen. De Kamer heeft een motie aangenomen dat al zijn gesprekken met fractievoorzitters bij dat verslag worden gevoegd en openbaar worden gemaakt.

Deze opdracht van Tjeenk Willink werd onderbroken toen RTL Nieuws op 21 april naar buiten bracht dat de ministerraad in 2019 naar alle waarschijnlijkheid met opzet informatie over de kinderopvangtoeslagenaffaire had achtergehouden. Dit leidde tot een nieuwe vertrouwenscrisis en uiteindelijk tot de openbaarmaking van notulen van de ministerraad van de betreffende vergadering in 2019. Hierop volgde op 29 april een Kamerdebat over informatievoorziening van het kabinet aan de Tweede Kamer rondom de toeslagenaffaire. Demissionair minister-president Mark Rutte benadrukte tijdens het debat dat er geen politieke opzet was om gevoelige informatie over de toeslagenaffaire achter te houden, en ondanks hevige kritiek van de oppositie schaarden de coalitiefracties zich achter het kabinet.

In vervolg hierop heeft Tjeenk Willink op 30 april zijn eindverslag aangeboden aan de Tweede Kamervoorzitter. Hierin concludeert hij dat de inhoudelijke formatie kan gaan beginnen, ondanks het 'gevoel van ongemak' dat heerst over de onderlinge verhoudingen. Hij stelt voor een informateur te benoemen met afstand tot de actuele politiek en de partijen en met een breed, sociaaleconomisch profiel. Die zou moeten inventariseren welke problemen als eerste moeten worden opgelost en hoe dat zou kunnen. Op basis daarvan kan duidelijk worden welke partijen aan de oplossingen voor deze problemen willen bijdragen en mogelijk een coalitie willen vormen. Het coalitieakkoord zou dan beperkt moeten blijven tot hoofdlijnen.

Informateur Mariėtte Hamer (1) (12 mei 2021 - 22 juni 2021)

Op 12 mei werd in de Tweede Kamer gedebatteerd over het eindverslag van Tjeenk Willink. Hierbij hebben Mark Rutte¹⁷ (VVD) en Sigrid Kaag²¹ (D66) een motie ingediend waarbij zij SER-voorzitter Mariėtte Hamer³ voorstelden als nieuwe informateur. Deze motie werd gesteund door een meerderheid van de Kamer. Hamer had de opdracht om, op basis van de bevindingen van haar voorganger en van de Kamer, inhoudelijk te werk te gaan en overeenstemming te zoeken bij de partijen over economisch herstel en een transitiebeleid. In haar opdracht stond dat ze op 6 juni een verslag moet uitbrengen, maar op vrijdag 4 juni gaf zij aan dat die datum te ambitieus was. Zij vroeg daarom uitstel.

Zij onderzocht ook welke partijen bereid zijn om onderhandelingen over een coalitieakkoord daadwerkelijk te gaan starten. Doordat diverse partijen elkaar (of een combinatie) uitsloten, kon daarover geen akkoord worden bereikt.

Op 22 juni bood informateur Hamer haar verslag van de periode vanaf 12 mei aan Kamervoorzitter Vera Bergkamp²² aan.

Informateur Mariėtte Hamer (2) (23 juni 2021 - 2 september 2021)

De informateur adviseerde Mark Rutte en Sigrid Kaag een aanzet tot een regeerakkoord te laten schrijven en de meerderheid van de Kamer stemde hier tijdens het Kamerdebat op 23 juni mee in. Deze aanzet van een regeerakkoord werd aanvankelijk in de week van 14 juli verwacht. In die week bleek het formatieproces pas na de zomerpauze te worden voortgezet, omdat de onderhandelaars op 16 juli met vakantie gingen.

Op 16 augustus rondden Mark Rutte en Sigrid Kaag hun aanzet van een regeerakkoord af, op basis waarvan de formatiegesprekken met mogelijke coalitiepartijen vanaf 17 augustus werden voortgezet. Op 31 augustus bleek dat zowel een coalitie met de PvdA en GroenLinks als een coalitie met de ChristenUnie niet op steun konden rekenen van zowel CDA, VVD, als D66.

Daarom zag informateur Hamer geen heil in verdere onderhandelingen onder haar leiding en presenteerde zij op donderdag 2 september haar eindverslag. Daarin adviseerde zij dat er een informateur van VVD-huize zou moeten komen die coalitieonderhandelingen gaat begeleiden om een minderheidscoalitie van VVD, CDA en D66 te bereiken. Deze minderheidscoalitie zou vervolgens een constructieve en vruchtbare samenwerking moeten zoeken met de Staten-Generaal. Deze samenwerking zou dan vooral met de ChristenUnie, PvdA en GroenLinks gezocht moeten worden.

Over het verloop van de onderhandelingen onder haar leiding velde Hamer een vrij hard oordeel, omdat de kans op een meerderheidscoalitie uit zicht verdween. Zij stelde dat het zeer onbevredigend was dat partijen nog steeds politieke blokkades opwierpen, terwijl die blokkades vanuit het perspectief van de inhoud niet nodig waren. Zo bleven de VVD en het CDA een coalitie met de PvdA en GroenLinks samen blokkeren, en bleef D66 de ChristenUnie als partner verwerpen. GroenLinks en de PvdA hielden elkaar op hun beurt nog steeds vast. Ook de aanzet van een regeerakkoord op hoofdlijnen, dat door VVD en D66 in de zomer was opgesteld, heeft hierin geen verandering gebracht.

Informateur Johan Remkes (7 september 2021 - 5 oktober 2021)

Op dinsdag 7 september debatteerde de Tweede Kamer over het eindverslag van Hamer waarin zij adviseerde om uit een combinatie van VVD, D66 en CDA een minderheidskabinet te vormen. Johan Remkes werd tijdens dit debat benoemd tot de nieuwe informateur. Hij kreeg de taak om de mogelijkheden voor zo'n minderheidskabinet te onderzoeken.

Op 28 september concludeerde hij echter dat het vormen van een minderheidskabinet van VVD, D66 en CDA er niet in zit. Daarom volgt er een zoektocht naar andere vormen van samenwerking. Een belangrijke optie die Remkes daarom ging onderzoeken was de vorming van een extraparlementair kabinet. Als dat niet slaagde, zouden nieuwe verkiezingen een optie worden.

Met die nieuwe verkiezingen in het achterhoofd, gingen partijen alsnog overstag en werden verschillende blokkades opgeheven. VVD, D66, CDA en ChristenUnie (de partijen die ook Rutte III vormden) gaven aan met elkaar aan onderhandelingen te willen beginnen. Zodoende leek een meerderheidskabinet toch in zicht. In zijn eindrapport concludeerde Remkes op 30 september dan ook dat er één of twee informateurs aangesteld zouden moeten worden die een kabinet met deze vier partijen zou/zouden moeten onderzoeken. Daarbij werd de mogelijkheid dat ministers van andere partijen tot het kabinet toetreden niet uitgesloten.

De Tweede Kamer deelde op 5 oktober in meerderheid de conclusie van de informateur. Enkele partijen bepleitten tevergeefs nieuwe verkiezingen.

Informateur Johan Remkes en Wouter Koolmees (5 oktober 2021 - 15 december 2021)

De Tweede Kamer stemde op dinsdag 5 oktober in met de aanstelling van Johan Remkes en Wouter Koolmees als informateurs, na afloop van het debat over het eindverslag van Remkes. Op basis van het eindverslag kregen zij de opdracht om de mogelijkheid tot het vormen van een kabinet uit VVD, D66, CDA en ChristenUnie te onderzoeken.

Hierbij moet in acht genomen worden dat de fracties van de PvdA, GroenLinks, Volt, SGP en de fractie Den Haan tijdens de beginfase van de coalitieonderhandelingen de mogelijkheid werd geboden om zich uit te spreken over het financieel kader, de bestuurscultuur en onderdelen van het regeerprogramma. In een latere fase zouden zij bewindspersonen kunnen leveren. Daarnaast moeten de informateurs onderzoeken of het beoogde kabinet ook constructief kan samenwerken met andere fracties.

Op 15 december werd een definitief regeerakkoord bereikt tussen de VVD, D66, het CDA, en de ChristenUnie. Tegelijkertijd met de presentatie van het akkoord boden de informateurs Koolmees en Remkes ook hun eindverslag aan de Tweede Kamer aan.

Formateur Mark Rutte (16 december 2021-10 januari 2022)

Tijdens het Kamerdebat over het regeerakkoord stelde de Kamer Mark Rutte aan als formateur⁸. Het was zijn taak om met de vier formerende fracties te zoeken naar bewindspersonen om het regeerakkoord uit te voeren. Rutte sprak vanaf 3 januari 2022 met kandidaat-bewindspersonen, nadat ze waren doorgelicht door de AIVD.

Na een week van gesprekken kwam het nieuwe kabinet op 8 januari onder leiding van de formateur bijeen voor het constituerend beraad, waarin de definitieve portefeuilleverdeling bepaald werd. Op die dag bracht formateur Rutte ook zijn eindverslag uit. Op 10 januari 2022 werden de bewindspersonen beëdigd door koning Willem Alexander en werd de traditionele bordesfoto gemaakt.

Evaluatierapport Centrum voor Parlementaire Geschiedenis

In opdracht van het presidium van de Tweede Kamer hebben historici Carla van Baalen en Alexander van Kessel, bestuurskundige Mark van Twist en staatsrechtsgeleerde Paul Bovend'Eert het proces van de formatie van Rutte-IV onderzocht. Naar aanleiding van het onderzoek op basis van verschillende documenten en gesprekken met hoofdrolspelers zijn de auteurs tot vier hoofdaanbevelingen gekomen:

• 1. 

  Er moeten deadlines gesteld worden in de formatieprocedure.
• 2. 

  De vertrouwelijkheid tijdens formatiegesprekken moet consequent in acht genomen worden.
• 3. 

  De verkennende fase moet 'klein' gehouden worden.
• 4. 

  Ruim voor de volgende verkiezingen moet er door de Tweede Kamer een debat gevoerd worden over de betekenis van het voeren van regie over de kabinetsformatie.

Meer over

• 1. 

  Dit kabinet van VVD, D66, CDA en ChristenUnie kwam na de langste formatie sinds de Tweede Wereldoorlog tot stand. Negen maanden na de verkiezingen van 17 maart 2021 en bijna een jaar na de ontslagneming van het kabinet-Rutte III stond er een nieuw kabinet op het bordes. Premier Mark Rutte leidde voor de vierde keer een kabinet.
   
• 2. 

  Politicus van PvdA-huize met veel gezag als topadviseur en kritisch beschouwer van politiek en bestuur. Topambtenaar ministerie van Algemene Zaken, die optrad als secretaris van achtereenvolgende kabinetsformateurs en jarenlang adviseur was van de minister-president. Regeringscommissaris reorganisatie rijksdienst. Hoogleraar bestuurswetenschappen. Als PvdA'er lid en voorzitter van de Eerste Kamer. Bepleitte een actievere rol voor de Eerste Kamer bij de bewaking van de kwaliteit van de wetgeving, ook Europees. Bijna vijftien jaar vicepresident Raad van State en in die positie de voornaamste adviseur van de koningin bij kabinetsformaties en zelf informateur in 1994, 1999, 2010, 2017 en opnieuw in 2021. Is sinds 2012 minister van staat.
   
• 3. 

  Uit het onderwijs afkomstige sociaaldemocrate, die ruim drie jaar (2008-2011) de PvdA-Tweede Kamerfractie leidde. Na lerares en directeur volwasseneneducatie te zijn geweest, onder meer hoofd van de afdeling strategisch beleid en beleidsverkenningen bij de directie Hoger Beroeps Onderwijs van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Werd in 1998 één van de onderwijswoordvoerders van de PvdA-fractie en gaf de aanzet tot het parlementaire onderzoek naar onderwijsvernieuwingen. Later hield zij zich bezig met arbeidsmarkt en ontslagbescherming. Was verder anderhalf jaar waarnemend partijvoorzitter en enige tijd fractiesecretaris. Was lid van het Kamerpresidium. Door haar dossierkennis sterk in onderhandelingen en debatten, maar geen bevlogen spreker. Was acht jaar (2014-2022) voorzitter van de Sociaal-Economische Raad. Is nu regeringscommissaris aanpak seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld.
   
• 4. 

  Johan Remkes (1951) begon zijn politieke loopbaan als voorzitter van de JOVD en werd later lid van Gedeputeerde Staten van Groningen. In de perioden oktober 1993-augustus 1998 en november 2006-juni 2010 was hij Tweede Kamerlid voor de VVD. Hij hield zich als Kamerlid onder meer bezig met economische zaken, binnenlandse zaken, belastingen en mediabeleid. In het tweede kabinet-Kok was hij staatssecretaris van Volkshuisvesting. Van 22 juli 2002 tot 22 februari 2007 was hij minister van Binnenlandse Zaken. In het kabinet-Balkenende I (2002-2003) was hij tevens vicepremier. In de periode 2019-2020 was hij waarnemend burgemeester van 's-Gravenhage en daarvoor van 1 juli 2010 tot 1 januari 2019 Commissaris van de Koning(in) in Noord-Holland. In 2017-2018 was hij voorzitter van de Staatscommissie parlementair stelsel. Van 19 april tot 1 december 2021 was de heer Remkes waarnemend commissaris van de Koning in Limburg.
   
• 5. 

  Wouter Koolmees (1977) was van 26 oktober 2017 tot 10 januari 2022 minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in het kabinet-Rutte III. Van 1 november 2019 tot 14 mei 2020 was hij tevens (tweede) viceminister-president. Van 17 juni 2010 tot 26 oktober 2017 was de heer Koolmees Tweede Kamerlid voor D66. Hij was toen financieel woordvoerder en vicefractievoorzitter. Na zijn studie werd de heer Koolmees economisch onderzoeker en daarna ambtenaar op het ministerie van Financiën en laatstelijk hoofd begrotingsbeleid bij het directoraat-generaal van de Rijksbegroting. Sinds 1 november 2022 is het president-directeur van de Nederlandse Spoorwegen.
   
• 6. 

  Het constituerend beraad is de bijeenkomst van alle kandidaat-ministers van een nieuw kabinet. Huiselijk wordt het wel omschreven als de oprichtingsvergadering van het kabinet.
   
• 7. 

  Op 17 maart 2021 waren er Tweede Kamerverkiezingen. Het ging om een reguliere verkiezing, maar er lagen ook zeven Grondwetsvoorstellen voor die in eerste lezing door beide Kamers waren aanvaard. De VVD werd de grootste partij. Winst was er vooral voor D66 en FVD. Verder waren er maar liefst vier nieuwkomers die zetels behaalden: Volt, JA21, BBB en BIJ1. Verlies was er voor GroenLinks, SP en CDA. Opvallend was dat de PvdA zich niet herstelde en dat de vier regeringspartijen hun meerderheid behielden.
   
• 8. 

  Tijdens een kabinetsformatie zijn drie belangrijke functies te onderscheiden. De eerste functie is weggelegd voor de verkenner, die de verschillende coalitiemogelijkheden onderzoekt. Daarna wordt een informateur aangewezen die de onderhandelingen van een specifieke coalitie begeleidt.
   
• 9. 

  Annemarie Jorritsma (1950) was van 9 juni 2015 tot 13 juni 2023 Eerste Kamerlid voor de VVD en sinds 24 november 2015 fractievoorzitter. In 1982 begon haar Haagse politieke loopbaan als Tweede Kamerlid, nadat zij eerder raadslid in Bolsward was. In het kabinet-Kok I was mevrouw Jorritsma minister van Verkeer en Waterstaat en in het kabinet-Kok II minister van Economische Zaken en vicepremier. Nadat zij in 2002 de verkiezing tot Kamervoorzitter had verloren, verliet zij de Tweede Kamer. Na waarnemend burgemeester van Delfzijl te zijn geweest, was mevrouw Jorritsma in 2003-2015 burgemeester van Almere. Tevens was zij zeven jaar voorzitter van de VNG.
   
• 10. 

  Kajsa Ollongren (1967) was van 10 januari 2022 tot 2 juli 2024 minister van Defensie in het kabinet-Rutte IV. Daarvoor was zij minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in het kabinet-Rutte III. In dat kabinet was zij namens D66 tevens viceminister-president. Mevrouw Ollongren was van 18 juni 2014 tot 26 oktober 2017 wethouder van Amsterdam en in september 2017 werd zij daar waarnemend burgemeester. In 2011-2014 was zij secretaris-generaal van het ministerie van Algemene Zaken. Eerder was zij plaatsvervangend secretaris-generaal op dat ministerie en daarvoor onder meer plaatsvervangend directeur-generaal economische politiek en directeur integratie en strategie op het ministerie van Economische Zaken.
   
• 11. 

  Tamara van Ark (1974) was van 9 juli 2020 tot en met 3 september 2021 minister voor Medische zorg in het kabinet-Rutte III. Daarvoor was zij vanaf 27 oktober 2017 staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Mevrouw Van Ark was van 27 juni 2010 tot 26 oktober 2017 en van 31 maart tot 3 september 2021 Tweede Kamerlid voor de VVD. In haar eerste Kamerperiode was zij onder meer woordvoerster langdurige zorg, thuiszorg, emancipatie en homo-emancipatiebeleid. Mevrouw Van Ark was wethouder van de in 2010 gevormde gemeente Zuidplas en zij was dat eerder in Nieuwerkerk aan den IJssel. Daarvoor werkte zij als teamchef van de Dienst sociale zaken in Rotterdam-Feijenoord.
   
• 12. 

  Het regeerakkoord 'Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst' omvat de afspraken gemaakt tussen VVD, D66, CDA en ChristenUnie en vormt de basis voor het kabinet-Rutte IV. Het regeerakkoord telde 47 inhoudelijke pagina's.
   
• 13. 

  De fractie van de VVD heeft sinds de Tweede Kamerverkiezingen van 2023 24 zetels. Bij de verkiezingen van 2021 haalde de partij 34 zetels.
   
• 14. 

  De fractie van D66 heeft sinds de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023 9 leden. Na de verkiezingen van 2021 had de fractie 24 leden.
   
• 15. 

  De fractie van het CDA heeft sinds de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023 5 zetels. Na de verkiezingen van 17 maart 2021 waren dat er 15.
   
• 16. 

  De fractie van de ChristenUnie heeft sinds de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023 drie leden, twee minder dan na de verkiezingen van 2021.
   
• 17. 

  Mark Rutte (1967) is sinds 1 oktober 2024 secretaris-generaal van de NAVO. Hij was van 14 oktober 2010 tot 2 juli 2024 minister-president en minister van Algemene Zaken. Sinds 2006 was hij politiek leider van de VVD. In 2006-2010 was de heer Rutte fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Hij was van 17 juni 2004 tot 28 juni 2006 staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap belast met wetenschapsbeleid, beroepsonderwijs en studiefinanciering. Daarvoor was hij bijna twee jaar staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid belast met onder andere volksverzekeringen, bijstand en arbeidsomstandigheden. De heer Rutte was eerder voorzitter van de JOVD en manager bij een werkmaatschappij van Unilever.
   
• 18. 

  Bij het aantreden van een nieuw kabinet worden de nieuwe ministers en alle staatssecretarissen beëdigd. Zittende ministers gaan over in het nieuwe kabinet. Feitelijk wordt besloten het door hen gevraagde ontslag niet te verlenen (of zij komen terug op hun verzoek hun portefeuilles ter beschikking te stellen). Wel kunnen bewindslieden in het nieuwe kabinet een andere functie krijgen, maar dit wordt bij Koninklijk Besluit geregeld.
   
• 19. 

  Koning Willem-Alexander bekleedt sinds 30 april 2013 het koningschap. Hij werd in 1967 geboren als oudste zoon van prinses Beatrix en prins Claus. Hij volgde onder meer een opleiding aan het Atlantic College in Wales en bij de Nederlandse Marine en studeerde geschiedenis in Leiden. De koning was bestuurslid van het Internationaal Olympisch Comité en was actief op het gebied van internationaal watermanagement. Sinds 2002 is hij gehuwd met de in Argentinië geboren Máxima Zorreguieta. De koning heeft drie dochters, van wie prinses Catharina-Amalia (de Prinses van Oranje) de vermoedelijke troonopvolgster is. Hij staat bekend als sportief, spontaan en open en ziet samenbinden, vertegenwoordigen en aanmoedigen als belangrijkste taken.
   
• 20. 

  Kabinetsformaties na de verkiezingen duren sinds 1946 gemiddeld 103 dagen. Formaties van tussenkabinetten zijn daarbij buiten beschouwing gelaten. Soms komt het voor dat na een kabinetscrisis zonder nieuwe verkiezingen een ander of overgangskabinet wordt gevormd. Dergelijke formaties verlopen doorgaans veel sneller.
   
• 21. 

  Sigrid Kaag (1961) was van 10 januari 2022 tot 8 januari 2024 minister van Financiën en viceminister-president in het kabinet-Rutte IV. Zij was eerder tot 29 mei 2021 minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelings­samenwerking en van 25 mei 2021 tot 17 september 2021 minister van Buitenlandse Zaken. Van 31 maart 2021 tot 10 januari 2022 was zij Tweede Kamerlid en in 2020-2023 was zij politiek leider van D66. Mevrouw Kaag was voor haar ministerschap diplomate bij de VN. Sinds januari 2015 was zij VN-coördinator in Libanon en daarvoor onder meer betrokken bij de VN-missie ter vernietiging van chemische wapens in Syrië. Eerder werkte zij onder andere bij de VN-organisatie voor Palestijnse vluchtelingen en bij UNICEF. Mevrouw Kaag begon haar loopbaan bij Shell en het ministerie van Buitenlandse Zaken. Sinds 2024 is zij namens de VN humanitair- en wederopbouwcoördinator voor Gaza.
   
• 22. 

  Vera Bergkamp (1971) was van 7 april 2021 tot 6 december 2023 Tweede Kamervoorzitter. Zij maakte van 20 september 2012 tot 6 december 2023 deel uit van de Tweede Kamerfractie van D66. Mevrouw Bergkamp was in 2010-2012 voorzitter van COC Nederland en daarvan eerder vicevoorzitter. Tevens was zij directeur human resources bij de Sociale Verzekeringsbank. Zij zat verder in de deelgemeenteraad van Amsterdam-Centrum. In de Kamer hield zij zich onder meer bezig met langdurige zorg en familierecht, en ze was fractiesecretaris. Mevrouw Bergkamp was lid van de enquêtecommissie Fyra en lid van het Presidium. Sinds 1 juni 2024 is zij lid van het bestuur van ouderenzorginstelling Zorgbalans.
   
• 23. 

  Na elke Tweede Kamerverkiezing, of soms na de val van een kabinet, begint het proces van de formatie van een nieuw kabinet. Doel van de kabinetsformatie is een kabinet te vormen dat enerzijds kan rekenen op steun van de meerderheid van de Tweede Kamer en anderzijds tot een gezamenlijk beleid kan komen. De Grondwet is vrij bescheiden wat betreft de kabinetsformatie. Slechts de artikelen 43 en 48 van de Grondwet spreken over de vorming van een kabinet: ministers en staatssecretarissen worden bij koninklijk besluit benoemd.
   
• 24. 

  In 2012 heeft de Tweede Kamer door een wijziging in haar Reglement van Orde het gehele verloop van de kabinetsformatie naar zich toegetrokken. Zo roept de Voorzitter na de verkiezingen de nieuwe fractievoorzitters bijeen om een verkenner aan te wijzen. Daarna besluit de Tweede Kamer na debatten over het verdere verloop en de aanwijzing van (in)formateurs.