35729 - Initiatiefvoorstel Opneming in de Grondwet van bepalingen inzake het correctief referendum (tweede poging, tweede lezing)

Dit wetsvoorstel werd op 25 februari 2021 aanhangig gemaakt door het Tweede Kamerlid Van Raak (SP)¹ en werd laatstelijk verdedigd door het Tweede Kamerlid Leijten (SP)².

De eerste lezing van dit voorstel vond plaats door middel van wetsvoorstel Initiatiefvoorstel Van Raak - Opneming in de Grondwet van bepalingen inzake het correctief referendum (tweede poging, eerste lezing)³.

Voorstel van wet van het lid Leijten houdende verandering in de Grondwet, strekkende tot opneming van bepalingen inzake het correctief referendum

Van deze pagina bestaat een uitgebreide versie met het inleidende gedeelte van de memorie van toelichting, alle documenten in dit dossier, een overzicht van Kamerleden en bewindslieden die bij de behandeling van dit dossier het woord hebben gevoerd en een overzicht van verwante dossiers.

• 1. 

  Energieke, strijdbare en debatvaardige Brabantse SP-politicus; eerst drie jaar in de Eerste Kamer en daarna, vanaf 2006, ruim veertien jaar in de Tweede Kamer. Was als docent geschiedenis verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en daarna directeur van het wetenschappelijk bureau van de SP, waarvan hij later voorzitter werd. Als Kamerlid woordvoerder op het gebied van het binnenlands bestuur, constitutionele zaken, koninklijk huis, kiesrecht, beloning ambtsdragers, werkwijze van de Kamer, Koninkrijksaangelegenheden en veiligheid. Was tevens lid van het Presidium. Bracht in 2016 een wet over bescherming van klokkenluiders tot stand en had in 2020 succes met een voorstel in eerste lezing over het correctief referendum. Sinds 1 april 2021 is hij hoogleraar 'Erasmiaanse waarden' aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij promoveerde eerder op een studie over het 19-eeuwse conservatisme.
   
• 2. 

  Renske Leijten (1979) was van 30 november 2006 tot 5 juli 2023 Tweede Kamerlid voor de SP. Mevrouw Leijten was voorzitter van ROOD, de jongerenorganisatie van de SP. Zij was geruime tijd woordvoerder jeugdbeleid, gezondheidszorg, welzijn en sport van de SP-fractie en later woordvoerder Europa/EU, financiën, binnenlandse zaken en de toekomst van de euro. Verdedigde enkele keren initiatiefwetsvoorstellen, onder meer over het invoeren van een correctief referendum.
   
• 3. 

  Dit initiatiefwetsvoorstel van het lid Van Raak (SP) stelt voor om de Grondwet zodanig te wijzigen dat het houden van een correctief referendum mogelijk wordt. Van Raak verwijst in zijn onderbouwing van het voorstel ook naar het rapport 'Lage drempels, hoge dijken' van de Staatscommissie parlementair stelsel (Commissie Remkes) waarin ook wordt geadviseerd het correctief referendum mogelijk te maken.
   
• 4. 

  Voor de LPF, Groep-Van Haga en als eenling actief Tweede Kamerlid. Maakte twee maanden deel uit van de Tweede Kamerfractie van FVD en daarna ruim een jaar van de Groep-Van Haga. Op 2 augustus 2023 ging hij alleen verder als lid-Ephraim. Was bedrijfseconoom en bankier en penningmeester van FVD. Als Kamerlid voor de Groep-Van Haga woordvoerder financiën en rijksuitgaven.
   
• 5. 

  Michiel van Nispen (1982) is sinds 2 april 2014 lid van de Tweede Kamerfractie van de SP. Hij was daarvoor medewerker justitie van die fractie. Hij woont in Breda. Als Tweede Kamerlid houdt hij zich eveneens bezig met het justitiebeleid en daarnaast is hij woordvoerder sportbeleid. De heer Van Nispen is lid (en sinds 2024 voorzitter) van het Presidium en van de parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening en voorzitter van de tijdelijke commissie Grondrechten en Constitutionele Toetsing.
   
• 6. 

  Joost Sneller (1982) is sinds 31 oktober 2017 lid van de Tweede Kamerfractie van D66. Hij was directeur van de Mr. Hans van Mierlo Stichting, het wetenschappelijk bureau van D66. Eerder was hij onder meer gemeenteraadslid in Den Haag en politiek secretaris van de D66-fractie in de Tweede Kamer. De heer Sneller is sinds 2021 voorzitter van de vaste commissie voor de Rijksuitgaven en woordvoerder financiën, justitie en drugs, binnenlandse zaken, algemene zaken en koninklijk huis, en economische Zaken.
   
• 7. 

  Laura Bromet (1970) is sinds 7 juni 2018 Tweede Kamerlid. Tot 27 oktober 2023 was dat voor GroenLinks en sindsdien is zij lid van de Tweede Kamerfractie van GroenLinks-PvdA. Zij was wethouder van de gemeente Waterland. Eerder was zij beleidsmedewerker van de Tweede Kamerfractie van GroenLinks en raadslid in Waterland. Verder was zij jarenlang werkzaam in journalistiek en media, onder andere bij het bedrijf van haar vader, de bekende programmamaker Frans Bromet. Als Tweede Kamerlid houdt mevrouw Bromet zich bezig met landbouw, natuur, voedselkwaliteit, stikstofbeleid, visserij en koninklijk huis. Zij is voorzitter van de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
   
• 8. 

  Martin Bosma (1964) is sinds 14 december 2023 voorzitter van de Tweede Kamer en sinds 30 november 2006 lid van de Tweede Kamerfractie van de PVV. Hij was in de periode 2004-2006 medewerker van de fractie Groep-Wilders en daarvoor werkzaam in de journalistiek en onder meer mededirecteur van een mediabedrijf. De heer Bosma hield zich als Kamerlid vooral bezig met binnenlandse zaken, hoger en wetenschappelijk onderwijs, media en cultuur. Hij was fractiesecretaris en (tweede) ondervoorzitter van de Kamer. Eerder was hij lid van de onderzoekscommissie onderwijsvernieuwingen.
   
• 9. 

  Mark Strolenberg (1979) was van 7 september 2021 tot 6 december 2023 lid van de VVD-Tweede Kamerfractie. Hij was sinds 2016 werkzaam bij ENGIE Nederland en daarvoor onder meer waterschapsbestuurder. Daarnaast was hij fractievoorzitter van VVD in de gemeenteraad van Hoogeveen. De heer Strolenberg was als Kamerlid onder meer woordvoerder binnenlands bestuur, financiën decentrale overheden, openbaarheid van bestuur, constitutionele zaken, kiesrecht, en rechtspositie ambtsdragers.
   
• 10. 

  Veelzijdig en vasthoudend Tweede Kamerlid van de ChristenUnie in de jaren 2017-2021 en 2022-2023. Zette zich als Groningse onder meer in voor de gedupeerden van de aardbevingen en zat in de parlementaire enquêtecommissie naar de aardgaswinning. Was voor zij Kamerlid werd Statenlid (fractievoorzitter) in Groningen en juridisch adviseur bij Capital Tool Company, een bedrijf dat zich richt op financiering van kleine en middelgrote bedrijven in o.a. ontwikkelingslanden en opkomende economieën. Eerder deed zij onderzoek bij Kenniscentrum Europa Decentraal. Woordvoerder op diverse terreinen, zoals regiobeleid, infrastructuur, milieu, mediabeleid, binnenlandse zaken (constitutionele zaken), Koninkrijksrelaties, justitie en veiligheid en Europa.
   
• 11. 

  Inge van Dijk (1975) is sinds 31 maart 2021 lid van de Tweede Kamerfractie van het CDA. Zij was eerder werkzaam bij de Rabobank en wethouder van Gemert-Bakel met portefeuille financiën, economie, verkeer en sport. Tevens was zij voorzitter van het CDA Brabant. Mevrouw Van Dijk houdt zich als Tweede Kamerlid bezig met financiën, rijksuitgaven, economische zaken, binnenlandse zaken (decentraal bestuur, rechtsstaat), sociale zaken en werkgelegenheid en sport.
   
• 12. 

  Bedachtzame SGP-afgevaardigde met een onderwijskundige achtergrond. Sprak in de ruim elf jaar dat hij Tweede Kamerlid was dan ook geregeld over onderwijs en was betrokken bij diverse parlementaire initiatieven op dat gebied. Was voor zijn Kamerlidmaatschap onder meer leraar geschiedenis en sectordirecteur op een school en directeur van het Wartburg College, locatie Revius in Rotterdam. Had geruime tijd zitting in zowel de gemeenteraad van Veenendaal als Provinciale Staten van Utrecht. In de Tweede Kamer hield hij zich ook bezig met binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties, politie, waterstaat, landbouw, wonen, cultuur en Europese zaken. Belangenbehartiger van de landbouwsector.
   
• 13. 

  Joost Eerdmans (1971) is sinds 31 maart 2021 lid van de Tweede Kamerfractie van JA21. Hij is fractievoorzitter en politiek leider. De heer Eerdmans was secretaris van burgemeester Opstelten van Rotterdam en kwam in 2002 voor de LPF in de Tweede Kamer. Voor de verkiezingen van 2006 stapte hij over naar Eén NL. Toen die partij geen zetel haalde, kwam er vrij onverwacht een einde aan zijn Kamerlidmaatschap. In 2009-2014 was hij wethouder van Capelle aan den IJssel en in 2014-2018 wethouder in Rotterdam namens Leefbaar Rotterdam. In de aanloop naar de verkiezingen van 2021 werd hij adviseur van Thierry Baudet, maar in november 2020 kwam het tot een breuk met FVD.
   
• 14. 

  Marieke Koekkoek (1989) is sinds 31 maart 2021 lid van de Tweede Kamerfractie van VOLT. Van 15 maart tot 5 juli 2023 werd zij tijdelijk vervangen wegens zwangerschaps- en bevallingsverlof. Zij was eerder werkzaam als advocaat-stagiair bij een kantoor in Amsterdam. Als Tweede Kamerlid houdt mevrouw Koekkoek zich bezig met onder meer buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking, justitie, landbouw, natuur en voedselkwaliteit, sociale zaken en werkgelegenheid, Koninkrijksrelaties en volksgezondheid, welzijn en sport.
   
• 15. 

  Thierry Baudet (1983) was van 23 maart 2017 tot 13 januari 2025 fractievoorzitter van Forum voor Democratie (FVD) in de Tweede Kamer. De rechtsfilosoof Baudet is publicist, journalist en opiniemaker. Hij was oprichter-directeur van Popup University en voorzitter van de denktank Forum voor Democratie en daarna partijvoorzitter. Als eurokritische denker was hij betrokken bij Burgerforum EU en bij de campagne voor een raadgevend referendum over het EU-associatieverdrag met Oekraïne. Van 6 februari tot 29 maart 2023 was hij tevens Statenlid in Noord-Holland.
   
• 16. 

  Hanke Bruins Slot (1977) was van 5 september 2023 tot 2 juli 2024 minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Rutte IV. Tussen 10 januari 2022 en 5 september 2023 was zij minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in dat kabinet. Daarvoor was zij lid van Gedeputeerde Staten van Utrecht en daarvoor van 17 juni 2010 tot 5 juni 2019 Tweede Kamerlid voor het CDA. Zij was eerder senior beleidsmedewerker op het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en stapte daarna over naar het leger. In 2008 was ze commandant van een panzerhouwitzer­detachement in Uruzgan (Afghanistan). Als Kamerlid was zij woordvoerster defensie, binnenlands bestuur, medisch-ethische thema's en sportbeleid. Sinds 2025 is zij actief bij de Koninklijke Landmacht.