Presentatie staat van de EU-rechtsstaat: hoogtijd om Vrouwe Justitia te bewapenen - Hoofdinhoud

Vandaag heeft de Europese Commissie voor het eerst een ‘staat van de rechtsstaat’ gepresenteerd. Daarmee geeft ze gedeeltelijk gehoor aan een eis van het Europees Parlement om alle lidstaten op gelijke basis te beoordelen. Jeroen Lenaers, justitiewoordvoerder EU CDA-delegatie: “Alleen zo kan de onpartijdigheid van de Europese Commissie beschermd worden en hebben haar adviezen gewicht. Het kwam in het verleden te vaak voor dat alle ogen op Hongarije en Polen waren gericht, maar daarbij de situatie in bijvoorbeeld Malta werd genegeerd.”

Het rapport dat vanaf nu jaarlijks gepresenteerd zal worden, licht iedere lidstaat op dezelfde manier door wat betreft rechtsstaat, corruptie en mediavrijheid. Het beeld wat al langer leeft wordt vandaag bevestigd: de grootste uitdagingen liggen in Midden- en Oost-Europa. Wat Nederland betreft is de commissie op alle onderdelen positief. De punten van zorg die worden genoemd liggen op het gebied van integriteit in hoge ambtelijke posities, transparantie van partijfinanciering en draaideurpolitiek, waarbij politici lobbyist worden namens het bedrijfsleven op hetzelfde thema waar men voorheen verantwoordelijk voor was.

“Vrouwe Justitia wordt traditiegetrouw geblinddoekt afgebeeld met rechts een zwaard en links een weegschaal in haar handen. Met het rapport van vandaag doen we recht aan de weegschaal, dat ons een feitelijk overzicht geeft waarop we een geïnformeerd oordeel kunnen vellen. Maar het zwaard lijkt slechts een tandenstoker te worden,” aldus Jeroen Lenaers. De Europese Commissie heeft nu geen gereedschap in handen om lidstaten een flinke tik op de vingers te kunnen geven. In de Raad houden Hongarije en Polen elkaar de hand boven het hoofd, wat het procedureel onmogelijk maakt om deze landen aan te pakken. Daarom kwam de Europese Commissie in 2018 met een voorstel om de staat van de rechtsstaat te koppelen aan het wel of niet ontvangen van Europees geld. Dit dossier zit muurvast in de Raad, maar door stevige druk van het Europees Parlement is er nu beweging in gekomen.

Lenaers: “Je maakt regeringsleiders pas echt zenuwachtig als je aan het geld komt. Wij hebben als Parlement er daarom een punt van gemaakt dat er echt wat moet veranderen als het gaat om het beschermen van de rechtsstaat, voordat we in kunnen stemmen met de deal over het Herstelfonds. Het Duits voorzitterschap lijkt die handschoen op te hebben gepakt en heeft vandaag een raadspositie voor elkaar gebokst. Weliswaar is dit voorstel nog niet zoals wij het graag zouden zien, maar doordat er nu iets op tafel ligt, kunnen de onderhandelingen met het Parlement in ieder geval beginnen. Wij hebben medezeggenschap op dit dossier, dus is het aan ons om ervoor te zorgen dat het zwaard van Vrouwe Justitia een zwaard blijft.”

Lees hier het rapport van de Europese Commissie