Europese Raad 17 maart 2020 (Videoconferentie)

Bron: The Council of the European Union

Op 17 maart 2020 vond een videoconferentie plaats tussen de regeringsleiders van de EU-lidstaten, de vaste voorzitter¹, de voorzitter van de Europese Commissie² en de Hoge Vertegenwoordiger³. Onderwerp was de Europese respons op de coronacrisis en op de economische gevolgen. Het was de tweede in een reeks van drie snel opvolgende videoconferenties tussen de Europese leiders.

Coronavirusuitbraak

De regeringsleiders spraken over de gecoördineerde aanpak van het coronavirus. In deze aanpak staan vier prioriteiten centraal: inperken van de verspreiding van het virus; het verzekeren van de voorziening van medische middelen; het promoten van onderzoek, waaronder naar een vaccin en het aanpakken van sociaaleconomische gevolgen.

Maatregelen tegen het coronavirus

De regeringsleiders stelden gezamenlijk dat alle landen zelf bepalen op wat voor manier zij het coronavirus bestrijden. Hieruit is goed te zien dat volksgezondheidsbeleid eerst een nationale aangelegenheid is, waarbij de EU slechts aanvullende bevoegdheden heeft. Tijdens de videoconferentie werd wel afgesproken dat alle landen minimaal 'code oranje' afkondigen.

De mate waarin het maatschappelijke leven platgelegd zou worden vanwege corona, werd echter bij de lidstaten zelf gehouden. Op het moment van de videoconferentie zaten Italië en Frankrijk bijvoorbeeld al in een complete 'lockdown', terwijl Nederland en Duitsland maatregelen hadden afgekondigd die minder ver gingen.

Grensbeheer

De EU-leiders kwamen tijdens deze videoconferentie overeen dat de buitengrenzen van de EU tijdelijk gesloten zouden worden voor 30 dagen, met uitzondering van essentiële reizen en de import van goederen. Wat betreft het grensoverschrijdende verkeer tussen de EU-landen stelden de regeringsleiders vast dat burgers altijd naar hun thuisland moeten kunnen reizen, distributie van goederen essentieel is en grensoverschrijdend werk beschermd moet worden. Deze kaders moeten leiden tot specifieke besluiten op die gebieden in de weken die volgen. De EU zal zich bovendien inspannen om EU-burgers uit derde landen zo snel mogelijk thuis te krijgen.

Medische uitrusting

De regeringsleiders kwamen overeen om in EU-verband met de farmaceutische industrie om tafel te gaan over medicijnen en preventie van het coronavirus. Bovendien zal in EU-verband worden samengewerkt bij de aankoop van beschermende kleding.

Sociaaleconomische gevolgen

De regeringsleiders namen geen helder besluit over de manier waarop de economische gevolgen van de coronacrisis aangepakt moesten worden. De regeringsleiders kaatsten die bal naar de eurogroep en namen geen besluit over inzet van het ESM of eventuele Eurobonds. Er was wel overeenstemming over de flexibele omgang met de kaders uit het stabiliteits- en groeipact⁴, waarmee begrotingen en staatsschulden van lidstaten getoetst worden.

• 1. 

  De vaste voorzitter van de Europese Raad leidt de werkzaamheden van deze Raad, die bestaat uit Europese regeringsleiders of staatshoofden. Ook treedt de vaste voorzitter op als vertegenwoordiger van de Europese Raad in contacten met andere regeringsleiders en staatshoofden. Deze functie, ook wel (ten onrechte) de 'president van de Europese Unie' genoemd, is in 2009 ingevoerd door het Verdrag van Lissabon.
   
• 2. 

  Deze functie wordt sinds 1 december 2019 vervuld door de Duitse Ursula von der Leyen. Zij is de opvolger van de Luxemburger Jean-Claude Juncker.
   
• 3. 

  De Hoge Vertegenwoordiger (HV) geeft de Europese Unie internationaal gezien één gezicht en één stem op het terrein van het buitenlands en veiligheidsbeleid. Zo moet er meer samenhang in het externe optreden en het buitenlandse beleid van de Europese Unie komen. De HV deelt het podium met de Vaste voorzitter van de Europese Raad. Deze onderhoudt namens de EU de contacten op het niveau van staatshoofden en regeringsleiders.
   
• 4. 

  In het Stabiliteits- en Groeipact spreken de landen die lid zijn van de Europese Unie af dat hun begrotingen in evenwicht zijn of een overschot hebben. Dat betekent dat de regeringen niet meer geld uitgeven dan ze ontvangen. Dat doel hoeft nog niet meteen bereikt te worden, maar de EU-landen moeten er wel naartoe werken. De afspraken zijn gemaakt in 1997.