Staat van de Europese Unie 2020 - Hoofdinhoud
Op 26 februari 2020 verscheen de Staat van de Europese Unie i 2020. Hierin presenteerde minister Stef Blok i namens het kabinet de Nederlandse reactie op het werkprogramma van de Commissie-Von der Leyen. Dit programma is opgedeeld in 43 initiatieven, samengevoegd in 6 kernprioriteiten. Het kabinet gaf in de Staat van de EU aan over het algemeen positief over het werkprogramma van de Commissie te zijn.
Concreet gaf het het kabinet aan de hoge ambities die gepresenteerd zijn in de Europese Green Deal te steunen, en voorstander te zijn van de aanpak van de digitale strategie. Ook de plannen om de Europese economie klaar te maken voor de duurzame en digitale transitie werden gesteund. Het kabinet miste echter nog wel een paar punten. Zo stelde minister Blok dat de Commissie meer aandacht zou moeten besteden aan een oplossing voor de impasse binnen de WTO en gaf hij aan meer initiatieven te willen voor transparantie binnen de EU.
Op maandag 29 juni is er in de Staten-Generaal gedebatteerd over de Staat van de Euopese Unie. Naar aanleiding van dit debat zijn er drie moties aangenomen door de Tweede Kamer.
Inhoudsopgave
De Green Deal is het antwoord van de Commissie op de toenemende klimaatverandering. Zij zet in op een duurzame groeistrategie die de EU moet omvormen tot een klimaatneutrale, circulaire en grondstofefficiënte unie. Daarnaast moet de EU wel concurrerend blijven, en daarom ziet de Commissie deze Green Deal als de nieuwe groeistrategie van Europa. Binnen de Green Deal heeft de Commissie verschillende doelen en plannen gepresenteerd. Zo zal de Commissie een Europese Klimaatwet presenteren. Deze legt het doel van klimaatneutraliteit in 2050 vast. Daarbij zal de Commissie voorstellen om het huidige broeikasreductiedoel voor 2030 te verhogen naar 55 procent.
Het kabinet ziet de verandering naar een concurrerende duurzame economie als een kans en steunt de hoge ambities van de Commissie. Daarnaast vindt het kabinet het belangrijk dat deze in uitvoerbare en kosteneffectieve wetgeving en maatregelen worden omgezet. Nederland wil ook dat er gezamenlijk plannen omtrent duurzaamheid worden gepresenteerd. Zo wil Nederland bijvoorbeeld een Europese verduurzaming van luchtvaartbrandstoffen, zodat er een gelijk speelveld komt.
De Commissie wijst op de noodzaak om klaar te zijn voor het digitale tijdperk. Dit zal zij doen door het presenteren van een digitale strategie en het presenteren van een witboek over kunstmatige intelligentie en een datastrategie. Ook wil de Commissie de financiële sector weerbaarder maken tegen cyberrisico's en pleit zij voor investeringen in digitale vaardigheden voor de veranderende arbeidsmarkt.
Nederland is voorstander van de mensgerichte aanpak van de Commissie, waarbij er aandacht wordt besteed aan waarborgen voor menselijke controle, kwaliteit en transparantie bij de ontwikkeling van het beleid voor kunstmatige intelligentie.
Het kabinet verwelkomt de plannen van de Commissie om de Europese sociale markteconomie klaar te maken voor de dubbele transitie. Zo presenteerde zij plannen om het concurrentievermogen te versterken. Hierbij staat eerlijke concurrentie voorop. Daarnaast presenteert de EU een witboek over een instrument tegen buitenlandse subsidies. Zo wil zij marktverstoringen op de interne markt door staatssteun of staatscontrole tegengaan.
Als "geopolitieke Commissie" heeft de Commissie plannen voor een sterk Europa in de wereld om zo een actieve rol te spelen in Europese belangen, normen en waarden zoals rechtsstaat en democratie te beschermen. Deze plannen worden gesteund door Nederland. In deze plannen is het van belang om nauw samen te werken met de buren en partners van de Unie. Zo wil zij een nieuwe strategie voor Afrika en een nieuw oostelijk partnerschap i voor de periode na 2020. Nederland steunt de Commissie hierin, en hecht met name bij het oostelijk partnerschap waarde aan rechtsstaatontwikkeling als basis voor de ontwikkeling.
Vanwege de impasse in het beroepslichaam van de WTO, ook wel de Appellate Body genoemd, steunt het kabinet de plannen voor de EU om een leiderschapspositie in de WTO in te nemen, maar mist plannen voor het werken aan een oplossing rond de impasse. Nederland vindt dat de Commissie aan een oplossing moet werken. Daarbij acht het kabinet het van belang dat de VS bij de oplossing aan boord komt.
De Commissie presenteerde verschillende plannen voor de bevordering van de Europese levenswijze. Deze slaan op de volgende onderwerpen: gezondheid, onderwijs, interne veiligheid en samenwerking bij cybersecurity en asiel en migratie. Met name de gezondheidszorg en interne veiligheid zijn veel besproken onderwerpen. De Europese Unie speelt een belangrijke rol voor de gezondheid van de Europeanen. De Commissie wil zich bovendien richten op de strijd tegen kanker. Het kabinet steunt de plannen hiervoor en is ook voor verbetering en innovatie van de farmaceutische industrie, maar wil wel dat de gezondheidsagenda's van alle lidstaten op elkaar aansluiten.
Door grensoverschrijdende bedreigingen is het verder van belang dat er nauwere samenwerking op het gebied van veiligheid wordt ontwikkeld. Het kabinet steunt de nieuwe veiligheidsstrategie van de Commissie en pleit verder voor strategieën van de Commissie tegen seksueel kindermisbruik en mensenhandel.
Democratie en gelijkheid zijn twee fundamentele waarden van de Europese Unie. De Commissie presenteerde daarom actieplannen en initiatieven die gelinkt zijn aan deze waarden. Zo kondigt de Commissie een actieplan voor de Europese democratie aan. Voor Nederland staat hierbij voorop dat de vrijheid van meningsuiting en de onafhankelijkheid van de pers gewaarborgd blijven.
De Commissie presenteert ook initiatieven voor gendergelijkheid. Het kabinet stelt dat deze plannen goed aansluiten bij de Nederlandse inzet op het terrein van de positie van LHBTI's. Ook presenteert de Unie een EU-strategie voor slachtofferrechten. Het kabinet wil dat deze maatregelen steun en schadevergoeding bieden voor slachtoffers in grensoverschrijdende zaken.
Nederland steunt bovendien initiatieven die betrekking hebben op de fundamentele waarden van de EU, maar mist initiatieven gelinkt aan transparantie binnen de EU.
De gepresenteerde plannen moeten volgens de Commissie altijd gepaard gaan met betere regelgeving. Het beleid moet het leven voor mensen en bedrijven gemakkelijker maken, en moet sinds de introductie van de Europese Green Deal ook voldoen aan het groene principe van "niet schaden". Ook zal de Commissie een nieuw instrument ontwikkelen dat gebaseerd is op de one in, one out benadering. Het doel hiervan is te zorgen dat EU-wetgeving de burgers en bedrijven binnen de Europese Unie ten goede komt zonder onnodige lasten. Het kabinet vindt dit initiatief opmerkelijk en verwelkomt het zeer.
Daarnaast meent het kabinet dat impact assessments voor nieuwe regelgeving of aanpassing op bestaande regelgeving nog veel te vaak ontbreken en stelt daarom dat het uitgangspunt moet zijn dat op deze regelgeving altijd een impact assessment moet worden uitgevoerd door de Commissie.