Memorie van toelichting - Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (XIII) voor het jaar 2019 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota) - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 35350 XIII - Wijziging begroting Economische Zaken en Klimaat 2019 (Najaarsnota) i.

Officiële titel	Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (XIII) voor het jaar 2019 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota); Memorie van toelichting; Memorie van toelichting
Document­datum	25-11-2019
Publicatie­datum	25-11-2019
Nummer	KST35350XIII2
Kenmerk	35350 XIII, nr. 2
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2019

2020

35 350 XIII

Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (XIII) voor het jaar 2019 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota)

Nr. 2

MEMORIE VAN TOELICHTING INHOUDSOPGAVE

• A. 

  ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL    2

• B. 

  BEGROTINGSTOELICHTING    3

1    Leeswijzer    3

2    Het beleid    4

3    De beleidsartikelen    7

4    De niet-beleidsartikelen    25

• A. 

  ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2019 wijzigingen aan te brengen in de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

De Minister van Economische Zaken en Klimaat, mede namens de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,

• E. 

  D. Wiebes

• B. 

  BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

Opbouw 2^e suppletoire begroting 2019

Deze 2^e suppletoire begroting geeft een geactualiseerd beeld van de begrotingsuitvoering 2019. Onderdeel B, de begrotingstoelichting, is als volgt opgebouwd:

• 1. 

  Leeswijzer.

• 2. 

  Overzicht belangrijkste suppletoire uitgaven- en ontvangstenmutaties. De belangrijkste verplichtingenmutaties zijn toegelicht in de artikelen.

• 3. 

  De beleidsartikelen. Voor ieder beleidsartikel is de tabel «Budgettaire gevolgen van beleid» opgenomen. Hierin zijn de begrotingsmutaties voor de verplichtingen, uitgaven en ontvangsten weergegeven.

• 4. 

  De niet-beleidsartikelen. In de budgettaire tabellen zijn de begrotingsmutaties voor de verplichtingen, uitgaven en ontvangsten opgenomen.

• 5. 

  In deze 2^e suppletoire begroting is er geen sprake van aanpassingen in de agentschapsparagrafen.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is met ingang van 16 oktober 2019 beleidsverantwoordelijk voor het versterken van gebouwen in Groningen en het bieden van een toekomstperspectief voor de regio. Tot 16 oktober 2019 betrof dit de beleidsverantwoordelijkheid van de Minister van Economische Zaken en Klimaat (EZK). Met nota van wijziging bij de begroting 2020 worden met ingang van 1 januari 2020 de budgetten ten behoeve van de versterkingsoperatie van gebouwen in Groningen evenals de budgetten voor het Nationaal Programma Groningen van het Ministerie van EZK (XIII) toegevoegd aan de begroting van het Ministerie van BZK (VII).

Voor 2019 vindt de uitvoering van dit beleid nog plaats via de EZK-begroting. Om die reden wordt de nu voorliggende suppletoire begroting van EZK ondertekend mede namens de Minister van BZK.

2 Het beleid

2.1 Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties

Toelichting op de belangrijkste uitgaven Terugbetaling boetes ACM

Door een gerechtelijke uitspraak heeft de ACM een boete die eerder was ontvangen moeten terugbetalen aan de NS. Inclusief de terug te betalen wettelijke rente gaat het om een bedrag van € 42,5 mln. Daarnaast zijn enkele kleine boetes terugbetaald.

Decentralisatie MIT

Voor de uitvoering van het decentrale deel van de MKB Innovatiestimulering Topsectoren (MIT) wordt € 14,2 mln overgeboekt naar het Provinciefonds.

Verduurzaming industrie

Tenderregeling Energie-Innovatie (TSE) en Demonstratieregeling Energie Innovatie (DEI)

Op de klimaatenveloppemiddelen die bestemd zijn voor de Verduurzaming industrie (artikel 2) en de TSE en DEI (beide artikel 4) is sprake van lagere uitgaven. Omdat vooruitlopend op het afsluiten van het Klimaatakkoord slechts middelen beschikbaar waren voor 2019, moesten projectvoorstellen voldoen aan een 1-jarige bestedingseis, hetgeen het aantal aanvragen beperkte. Deze eis zal niet gelden voor toekomstige subsidieaanvragen.

SDE+

Voor de uitgaven van het Maritiem Informatievoorzieningen Servicepunt (MIVSP) wordt in totaal € 12,4 mln budget overgeheveld naar Rijkswaterstaat.

Verduurzamingsopgave Groningen (plafond relevante uitgaven)

In 2019 is de versterking nog onvoldoende op snelheid waardoor er nog zeer beperkt subsidieaanvragen zijn geweest voor de regeling duurzaamheid in combinatie met versterking.

Bijdrage NAM aan het Nationaal Programma Groningen

In het akkoord op hoofdlijnen met Shell en Exxon Mobil is afgesproken dat de NAM in totaal € 500 mln bijdraagt aan het Nationaal Programma Groningen. De bijdrage in 2019 bedroeg € 150 mln. Deze bijdrage kan door de regio in 2019 niet volledig worden omgezet in kansrijke projecten (- € 45 mln) omdat er onvoldoende projecten zijn ingediend. Daarnaast is er uit dit budget € 1,9 mln beschikbaar gesteld voor de aanpak van gezondheidsge-volgen van de aardbevingen.

Rijksbijdrage Batch 1588

Betreft de bijdrage vanuit het Rijk voor de versterking van de woningen in Batch 1588. Dit bedrag is afkomstig van de Aanvullende Post. Vanuit het Nationaal Programma Groningen is daarnaast ook € 42 mln beschikbaar gesteld voor Batch 1588, waarmee in totaal € 84 mln beschikbaar is.

Schadebetalingen

De verwachte stijging van de uitgaven aan schadevergoedingen komt voornamelijk door de stuwmeerregeling en versnellingen van de Tijdelijke commissie mijnbouw Groningen (TCMG).

Brutering vergoeding interim-akkoord

Deze mutatie volgt uit het interim-akkoord met Shell en Exxon over de snellere beëindiging van de Groninger gaswinning. Hierin staat dat de Staat een voorschot van € 90 mln netto aan NAM zal betalen. In de begroting is geraamd het brutobedrag, dat hoger ligt vanwege constructies in het gasgebouw en omdat NAM over een aanbetaling wettelijk btw en vpb verschuldigd is. Zie ook brief van 14 november over diverse onderwerpen met betrekking tot de EZK-begroting.

Toelichting op de belangrijkste ontvangsten High Trust

Op basis van de huidige realisatie wordt de raming van de boeteont-vangsten met € 24,2 mln verlaagd. De ACM is onafhankelijk in de keuze al dan niet een boete op te leggen. Het bedrag aan boetes dat feitelijk wordt ontvangen, kan daarom fors fluctueren en is moeilijk te ramen.

Verlaging onttrekking begrotingsreserve maatregelen voor CO₂-reductie

Op basis van de prognoses van de ministeries van EZK, LNV en BZK van de in 2019 te besteden middelen wordt de geplande onttrekking aan de begrotingsreserve met € 55,2 mln verlaagd.

Aardgasbaten

In de raming van de gasbaten zijn de volgende wijzigingen doorgevoerd:

• • 

  Bijstelling (- € 470 mln) op basis van de meest recente prijsverwachting en de versnelling van de afbouw van de gaswinning in Groningen, conform Kamerbrief van 8 februari 2019 (Kamerstuk 33 529, nr. 580) en de reductie van de Groningenproductie tot 11, 8 miljard Nm3 in een gemiddeld jaar in het gasjaar 2019-2020 (Kamerstuk 33 529, nr. 678).

• • 

  Bijstelling (- € 450 mln) door het eenmalig versterken van het eigen vermogen van EBN met 450 mln. Dit vindt plaats door een lagere dividendafdracht aan de Staat. Deze versterking geeft EBN een robuustere buffer voor de afnemende inkomsten door de afbouw van de Groningen gaswinning en hoge verplichtingen voor aardbevings-schade- en opruimkosten.

• • 

  Verhoging aardgasbaten (€ 150 mln) naar aanleiding van het interim-akkoord . Deze mutatie bestaat uit de winstafdrachten van EBN (€ 90 mln) en NAM (€ 60 mln) in het kader van het interim-akkoord met Shell en Exxon over de snellere beëindiging van de Groninger gaswinning. Zie ook de mutatie «Brutering vergoeding interim-akkoord» bij de uitgaven.

Bijdrage NAM aan het Nationaal Programma Groningen

In het akkoord op hoofdlijnen met Shell en Exxon Mobil is afgesproken dat de NAM in totaal € 500 mln (gespreid over de jaren 2019-2029) bijdraagt aan het Nationaal Programma Groningen. Daarnaast draagt het Rijk € 650 mln bij.

3 De beleidsartikelen

3.1  Beleidsartikel 1 Goed functionerende economie en marktenBudgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Verplichtingen

Het verplichtingbudget wordt per saldo met € 49,4 mln verhoogd.

Dit wordt met name veroorzaakt door:

• - 

  Terugbetaling boetes ACM (€ 45,6 mln). Eerder in 2019 heeft de ACM na een gerechtelijke uitspraak de NS de boete moeten terugbetalen die in 2017 was opgelegd en van de NS was ontvangen. Inclusief de terug te betalen wettelijke rente gaat het om een bedrag van ongeveer € 42,5 mln. Daarnaast zijn enkele lagere boetes terugbetaald.

• - 

  Bijdrage internationale organisaties (€ 4,3 mln). De verplichting voor betaling van de contributie voor de internationale Telecommunicatie (ITU) voor de jaren 2019 t/m 2022 is meerjarig vastgelegd. Het verplichtingenbudget is hiervoor opgehoogd, de dekking hiervoor komt uit de jaren 2020, 2021 en 2022.

Uitgaven

Opdrachten

Terugbetaling boetes ACM

Zie toelichting onder de verplichtingen.

Ontvangsten Ontvangsten High Trust

Deze mutatie betreft Ontvangsten High Trust (- € 24,2 mln). De ACM is onafhankelijk in de keuze al dan niet een boete op te leggen, en ook in het bepalen van de hoogte van een op te leggen boete. Het bedrag aan boetes dat feitelijk wordt ontvangen, kan daarom fluctueren en is moeilijk te ramen. Op basis van de gerealiseerde ontvangsten begin september van bijna € 6 mln is het verschil daarvan met de begrote € 30,2 mln afgeboekt.

3.2 Beleidsartikel 2 Bedrijvenbeleid: innovatie en duurzaam ondernemen

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 5 Budgettaire gevolgen van beleid art. 2 Bedrijvenbeleid: innovatie en duurzaam ondernemen (Bedragen x € 1.000)

Toelichting

Verplichtingen

De verplichtingen zijn in totaal met € 23,7 mln verlaagd. De belangrijkste oorzaken betreffen de volgende mutaties:

• • 

  MKB Innovatiestimulering Topsectoren, MIT (- € 13,8 mln). Deze mutatie betreft een overboeking naar het Provinciefonds ten behoeve van de uitvoering van het decentrale deel van de MIT (€ 14,2 mln) en een bijdrage van het ministerie van LNV ten behoeve van MIT-haalbaar-heidsprojecten voor visserij (€ 0,4 mln).

• • 

  Voor het aangaan van de subsidieverplichting aan Invest-NL voor de ontwikkeltaken in het jaar 2020 is het verplichtingenbudget met € 10,3 mln verhoogd.

• • 

  Urgendamaatregelen Industrie (- € 11,9 mln). Het verschil in verplichtingen van - € 11,9 mln wordt verklaard door:

• - 

  Het terugdraaien van een verplichtingenschuif ten behoeve van het project Twence in verband met vertraging van het project (- € 3,5 mln).

• - 

  Terugstorting van een deel van het budget voor 2019 in de begrotingsreserve voor Urgenda in verband met een lager vermoedelijk beloop van de subsidieregeling versnelde investeringen Klimaat en Industrie (- € 5,9 mln).

• - 

  Vertraging in de realisatie van overige specifieke Urgendamaatregelen (- € 2,5 mln).

• • 

  Verduurzaming industrie (- € 13,1 mln). Het verschil in verplichtingen van

• - 

  € 13,1 mln wordt voor een groot deel verklaard door het tegenvallende beroep op de DEI+ (pilots en demo-regeling voor de industrie) en de TSE-regeling voor onder andere Carbon Capture (Usage) and Storage (CCUS)-projecten als gevolg van de 1-jarige bestedingseis die in 2019 nog geldt en de Stikstofproblematiek. Daarnaast wordt het verschil verklaard uit een overboeking naar het gemeentefonds voor het project Asbeter (- € 0,65 mln), een bijdrage aan NWO voor verbreding van de regeling KIEM GoChem, onderdeel van het Kennis- en Innovatiecontract Topsectoren 2018-2019 (- € 1,25 mln) en enkele kleinere bijdragen aan de NEa en RVO voor uitvoeringskosten vormgeving CO₂-heffing Industrie respectievelijk een specifieke beschikking voor pre engineering en haalbaarheidsonderzoek.

Uitgaven

Subsidies

MIT

Deze mutatie betreft een overboeking naar het Provinciefonds ten behoeve van de uitvoering van het decentrale deel van de MIT (€ 14,2 mln) en een bijdrage van het ministerie van LNV ten behoeve van MIT-haalbaarheids-projecten voor visserij (€ 0,4 mln).

Verduurzaming industrie

De verlaging van - € 24,8 mln wordt voor het grootste deel verklaard door het beperkte beroep op de regeling voor Verduurzaming industrie, zoals toegelicht bij de verplichtingen. Daarnaast betreft het de hiervoor toegelichte mutaties inzake het project Asbeter, de KIEM GoChem-regeling en de bijdragen aan de NEa en RVO.

Urgendamaatregelen Industrie

Het verschil in kas van - € 20,1 mln wordt verklaard door:

• • 

  De vertraging in de uitvoering van het project Twence (- € 5,0 mln).

• • 

  De terugstorting van een deel van het budget voor 2019 in de begrotingsreserve voor Urgenda in verband met een lager vermoedelijk beloop van de subsidieregeling versnelde investeringen Klimaat en Industrie (- € 12,6 mln).

• • 

  Vertraging in de realisatie van overige specifieke Urgendamaatregelen (- € 2,5 mln).

Bijdrage aan agentschappen

Invest-NL in opbouw

Dit betreft de onderuitputting op het budget voor de ontwikkeltaken van Invest-NL in opbouw (- € 1,9 mln), de onderuitputting op het transitiebudget Invest-NL (- € 5,4 mln) en een overheveling van € 1 mln naar het instrument Invest-NL in de categorie subsidies in het kader van de subsidie voor de ontwikkeltaken van Invest-NL na formele oprichting van Invest-NL.

Het budget voor de ontwikkeltaken is niet volledig benut omdat de organisatie van Invest-NL nog in opbouw was in 2019. Het transitiebudget is beperkt benut omdat het zwaartepunt van de transitiekosten ligt bij de overgang van medewerkers en regelingen van RVO naar de internationale investeringsinstelling die op een later moment zal plaatsvinden.

Bijdragen aan (inter)nationale organisaties

Internationaal Innoveren

Voor de regeling Internationaal Innoveren vindt in 2019 een lagere uitfinanciering plaats op de reeds aangegane verplichtingen (- € 6,7 mln). Bij de oorspronkelijke raming van de kasbudgetten voor deze regeling is uitgegaan van een aantal aannames met betrekking tot het verwachte kasritme van uitfinanciering. Omdat wordt bevoorschot naar liquiditeitsbe-hoefte is het daadwerkelijke kasritme niet precies vooraf te bepalen. In eerdere jaren is meer bevoorschot dan de oorspronkelijke raming, waardoor de realisatie in 2019 een tegengestelde beweging laat zien.

Economische Ontwikkeling en Technologie

De € 5 mln voor economische ontwikkeling en technologie wordt ingezet voor een verhoging van de Nederlandse inschrijving in ESA-programma's tijdens de ministeriële ESA-conferentie in november 2019. Hiermee wordt uitvoering gegeven aan de motie Amhaouch (Kamerstuk 24 446, nr. 68)

Ontvangsten

De ontvangsten voor de luchtvaartkredieten vallen € 7,2 mln lager uit. Enkele projecten zijn niet succesvol beëindigd waardoor er ook geen aflossing meer zal plaatsvinden op het verstrekte krediet.

Toelichting op de Begrotingsreserves

Er zijn begrotingsreserves voor de BMKB, de regeling Garantie Onderne-mingsfinanciering (GO), de Groeifaciliteit (GF) en de garanties voor nieuwe aanbieders van MKB-financiering. De GO, GF en de garanties voor alternatieve aanbieders van MKB-financiering betreffen kostendekkende garanties, waarvan de te realiseren premieontvangsten toereikend zijn voor het afdekken van eventuele verliesdeclaraties. Er worden bij 2e suppletoire begroting geen stortingen en onttrekkingen geraamd ten gunste of laste van deze begrotingsreserves, omdat dit vooraf moeilijk is in te schatten. Ultimo begrotingsjaar wordt op basis van de gerealiseerde ontvangsten en uitgaven vastgesteld of een onttrekking of storting dient plaats te vinden.

Tabel 6 Begrotingsreserve Borgstelling MKB-kredieten (BMKB) (Bedragen x € 1.000)

Stand 1/1/2019    91.456

• + 

  Geraamde storting - Geraamde onttrekking

Stand (raming) per 31/12/2019    91.456

Tabel 7 Begrotingsreserve Garantie Ondernemingsfinanciering (GO) (Bedragen x € 1.000)

Stand 1/1/2019    67.112

• + 

  Geraamde storting - Geraamde onttrekking

Stand (raming) per 31/12/2019    67.112

Tabel 8 Begrotingsreserve Groeifaciliteit (Bedragen x € 1.000)

Stand 1/1/2019    22.779

• + 

  Geraamde storting - Geraamde onttrekking

Stand (raming) per 31/12/2019    22.779

Tabel 9 Begrotingsreserve Garantie MKB-faciliteiten (Bedragen x € 1.000)

Stand 1/1/2019    9.261

• + 

  Geraamde storting - Geraamde onttrekking

Stand (raming) per 31/12/2019    9.261

3.3 Beleidsartikel 3 Toekomstfonds

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 10 Budgettaire gevolgen van beleid art. 3 Toekomstfonds (Bedragen x € 1.000)

mobility fund

Investeringen in fundamenteel en toegepast onderzoek

Met vermogensbehoud

Toelichting

Er vinden op dit artikel geen begrotingsmutaties plaats die toelichting behoeven.

3.4 Beleidsartikel 4 Een doelmatige energievoorziening en beperking van de klimaatverandering

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 11 Budgettaire gevolgen van beleid art. 4 Een doelmatige energievoorziening en beperking van de klimaatverandering (Bedragen x € 1.000)

Toelichting

Verplichtingen

De verhoging van het verplichtingenbudget bij Miljoenennota met ruim € 1 mld heeft voor het grootste deel (€ 903 mln) betrekking op de voorziene storting van de onderuitputting op de SDE- en SDE+-middelen in de reserve duurzame energie: een dergelijke storting leidt ook tot een verplichting. Daarnaast is het verplichtingenbudget van de TSE opgehoogd met circa € 25 mln en is er € 48 mln verplichtingenbudget gereserveerd voor een lening aan EBN, zodat EBN deel kan nemen aan geothermieprojecten. Tenslotte is het verplichtingenbudget met € 24 mln opgehoogd om de vierjaarlijkse subsidie aan de Hoge Flux Reactor (HFR) toe te kunnen zeggen.

De ophoging van het verplichtingenbudget bij Najaarsnota met € 9,7 mln hangt vooral samen met de bijdrage die aan EBN verstrekt wordt voor de uitvoering van de FEED (Front-End Engineering Design)-fase van het Porthos-project in de Rotterdamse haven.

Uitgaven

Subsidies

Tenderregeling Energie-Innovatie (TSE)

Demonstratie-regeling Energie Innovatie (DEI)

Op de klimaatenveloppemiddelen die bestemd zijn voor de TSE en de DEI is sprake van onderuitputting. Omdat deze middelen voorafgaand aan het afsluiten van het Klimaatakkoord slechts voor 2019 beschikbaar waren, impliceerde dit dat enkel eenjarige projecten gefinancierd konden worden. Aan deze eis voldeden slechts een beperkt aantal projecten.

SDE+

Voor de uitgaven van het Maritiem Informatievoorzieningen Servicepunt (MIVSP) wordt in totaal € 12,4 mln budget overgeheveld naar Rijkswaterstaat. Daarnaast levert EZK een bijdrage van € 1,5 mln aan het door de provincie Noord-Holland op te zetten garantiefonds geothermie: dit bedrag wordt overgeheveld naar het Provinciefonds.

Aardwarmte

EBN heeft aangegeven dat er een tekort is op het zogenaamde SCAN-programma (Seismische Campagne Aardwarmte Nederland), nu LTO heeft aangedrongen op hogere meewerkvergoedingen voor agrariërs voor het gebruik van hun land voor seismisch onderzoek. Hiertoe wordt het budget voor het SCAN-programma opgehoogd met een bedrag van € 5 mln.

Storting begrotingsreserve maatregelen voor CO₂-reductie

Het Urgendaproject Twence (toegelicht bij artikel 2) zal vanwege de langere doorlooptijd van de Europese staatssteuntoets niet in 2019 worden gecommitteerd. € 11 mln van de voor dit project voor 2019 geraamde middelen wordt gestort in de Begrotingsreserve Maatregelen CO₂-reductie 2019. Deze middelen kunnen dan in 2020 voor dit project aan de begrotingsreserve worden onttrokken.

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

TNO-kerndepartement

De bijdrage aan ECN-TNO wordt met een bedrag van € 7,2 mln opgehoogd om een investeringssubsidie ter verbetering van de kennisinfrastructuur te kunnen verstrekken.

Bijdrage aan medeoverheden

Uitkoopregeling

Voor de uitkoop van huiseigenaren die loodrecht onder hoogspanningslijnen wonen is in 2017 € 140 mln beschikbaar gekomen voor de periode 2017-2021. Van het voor 2019 beschikbare budget van € 24,1 mln wordt een onderuitputting verwacht van € 8,1 mln vanwege een beperkt beroep op de regeling.

Ontvangsten

Onttrekking begrotingsreserve maatregelen voor CO₂-reductie

Op basis van de prognoses van de ministeries van EZK, LNV, BZK en I&W van de in 2019 te besteden Urgenda-middelen wordt de geplande onttrekking aan de Urgenda-reserve met € 55,2 mln verlaagd. Het gaat om lagere onttrekkingen bij uitgaven voor CO₂-reductie projecten uitgevoerd door LNV (€ 12,5 mln), BZK (€ 27,6 mln) en EZK (€ 15,1 mln).

Toelichting op de begrotingsreserves

De begrotingsreserve voor duurzame energie is bestemd voor onbesteed gebleven middelen als gevolg van vertraging bij of het niet doorgaan van projecten waaraan subsidie is toegekend op basis van de MEP, de SDE, de SDE+, de HER of de ISDE. Via de reserve blijven deze middelen ook in de toekomst beschikbaar voor het stimuleren van hernieuwbare energieproductie. In 2019 zal naar verwachting zo'n € 903 mln onbenutte (kas)middelen in de begrotingsreserve gestort worden. De verwachte onttrekking van € 78 mln betreft de tranche 2019 van de tijdelijke onttrekking aan de begrotingsreserve die bij de behandeling van de Voorjaarsnota 2015 aan de orde is geweest (zie hiervoor onder meer het antwoord op vraag 5 en 6 in Kamerstuk 34 210 XIII, nr. 4 , blz. 5 - 7).

De begrotingsreserve voor de garantieregeling Aardwarmte is bedoeld om het budget voor het mogelijk uitbetalen van verliesdeclaraties meerjarig in te kunnen zetten en een eventuele mismatch in de tijd tussen inkomsten (premies) en uitgaven (verliesdeclaraties) op te vangen. Om gebruik te kunnen maken van de garantieregeling Aardwarmte betalen marktpartijen een kostendekkende premie aan de uitvoerder van de regeling (RVO.nl) die wordt gestort in de begrotingsreserve. De uit te betalen verliesdeclaraties worden onttrokken aan de reserve.

Tabel 14 Begrotingsreserve ECN verstrekte leningen (Bedragen x € 1.000)

Het kabinet heeft additionele maatregelen genomen om aanvullende CO₂-reductie te realiseren. Omdat de aard en timing van de eventuele aanvullende maatregelen in het najaar van 2018 nog onzeker was, heeft het kabinet destijds besloten deze eventuele maatregelen via een tijdelijke begrotingsreserve mogelijk te maken. De reserve loopt tot en met 2020 en wordt gekoppeld aan artikel 4 (Een doelmatige energievoorziening en beperking van de klimaatverandering) van de EZK-begroting. De reserve is bij Najaarsnota 2018 eenmalig gevuld met € 500 mln. Het Ministerie van EZK coördineert de set aan maatregelen om CO₂ te reduceren. De uitvoering van de maatregelen voor CO₂-reductie vindt deels plaats door LNV, IenW en BZK. Via Incidentele Suppletoire Begrotingen (ISB's) zijn de door deze departementen te besteden middelen beschikbaar gesteld.

3.5 Beleidsartikel 5 Een veilig Groningen met perspectief

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 16 Budgettaire gevolgen van beleid art. 5 Een veilig Groningen met perspectief (Bedragen x € 1.000)

Toelichting op de verplichtingen en uitgaven

Uitgaven

Subsidies

Verduurzamingsopgave (plafond relevante uitgaven)

In 2019 is de versterking nog onvoldoende op snelheid waardoor er nog zeer beperkt subsidieaanvragen zijn geweest voor de regeling duurzaamheid in combinatie met versterking.

Bijdrage aan Nationaal Programma Groningen

De bijdrage aan het Nationaal Programma Groningen kan in 2019 door de regio niet volledig omgezet worden in kansrijke projecten omdat er onvoldoende projecten zijn ingediend. De raming wordt daarom met € 45 mln verlaagd. Dit budget blijft meerjarig beschikbaar.

In het kader van de aanpak gezondheidsgevolgen aardbevingen stelt het Rijk een additioneel bedrag van € 5,4 mln beschikbaar voor sociale en emotionele ondersteuning (o.b.v. GGD rapport), voor een periode van twee jaar, uit zowel landelijke als regionale middelen. De kosten worden 50/50 verdeeld over NPG (regio) en het Rijk. Dat betekent: € 2,7 mln voor het Rijk, € 2,7 mln voor NPG (regio). Uit het NPG 2018 is € 0,8 mln al eerder beschikbaar gesteld voor aardbevingscoaches. Dus moet er uit NPG (regio) nog € 1,9 mln worden gedekt. Hiervan wordt bij Najaarsnota vanuit het Nationaal Programma Groningen € 1,9 mln beschikbaar gesteld.

Inkomensoverdrachten

Schadevergoedingen

De raming van de schadebetalingen voor Groningen wordt bij Najaarsnota verhoogd. De verwachte stijging van de uitgaven komt voornamelijk door de stuwmeerregeling en versnellingen van de Tijdelijke commissie mijnbouw Groningen (TCMG).

Opdrachten

Interim-akkoord met Shell en Exxon

Opbouw bruto bedrag

In het Interim Akkoord met Shell en Exxon is vastgelegd dat NAM een vergoeding krijgt voor de gewijzigde inzet van gasopslag Norg en een voorlopig bedrag van € 90 mln netto. Dit bedrag wordt verrekend zodra er definitieve afspraken zijn gemaakt. Gegeven de wettelijke bepalingen en de overeenkomsten ten aanzien van het Gasgebouw, vereist dit een brutering van het genoemde bedrag.

Volgens de Mijnbouwwet draagt NAM een winstaandeel af aan de Nederlandse Staat. Verder draagt de NAM vennootschapsbelasting af. De totale omvang van deze twee elementen is € 90 mln. Dit betekent dat NAM een vergoeding van € 180 mln moet ontvangen om uiteindelijk € 90 mln netto over te houden.

De betaling van het voorlopig bedrag hangt samen met de inzet van Norg en de versnelde sluiting van het Groningenveld. De Overeenkomst van Samenwerking (1963)¹ bepaalt dat EBN voor 40% deelneemt in alle baten en lasten van het Groningenveld. Op basis hiervan moet EBN ook een vergoeding ontvangen, naar rato van de economische verhoudingen (60% NAM, 40% EBN). Wanneer NAM € 180 mln ontvangt, dient EBN een bedrag van € 120 mln te ontvangen. Dat brengt het totaal op € 300 mln. Over dit bedrag moet 21% btw in rekening worden gebracht, waardoor het totaalbedrag uitkomt op bruto € 363 mln.

Terugvloei naar staatskas

Van het totaalbedrag van € 363 mln komt € 273 mln weer terug naar de staatkas. € 63 mln btw wordt afgedragen aan de Belastingdienst. De vergoeding voor EBN (a € 120 mln) komt in twee delen terug: € 30 mln wordt als vennootschapsbelasting afgedragen aan de Belastingdienst en het resterende bedrag (€ 90 mln) wordt uitgekeerd aan het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Van de betaling aan NAM (a € 180 mln) wordt de helft afgedragen: een winstaandeel met een omvang van € 60 mln aan het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en € 30 mln vennootschapsbelasting aan de Belastingdienst. Op die manier houdt NAM een voorlopig bedrag over van netto € 90 mln.

Niet-relevant voor uitgavenkader

Het volledige bedrag wordt beschouwd als niet-relevant voor het uitgavenkader. Het nettobedrag van € 90 mln betekent wel een belasting van het EMU-saldo.

Ontvangsten

Schadevergoedingen

Op 13 juni 2019 is de stuwmeerregeling opengesteld door de TCMG. De uitgaven voor de schadebetalingen die vallen onder de stuwmeerregeling waren niet eerder begroot. Daardoor worden de uitgaven voor schadebetalingen in 2019 hoger dan gepland. Daar staan ook hogere ontvangsten van NAM tegenover.

Uitvoeringskosten schade

De uitvoeringskosten voor de schadebetalingen die samenhangen met de stuwmeerregeling zijn lager in vergelijking met de reguliere schadeafhan-deling. Daarnaast waren de uitvoeringskosten in 2018 lager dan gepland waardoor er nog een bedrag beschikbaar was uit 2018 wat ingezet is voor de uitvoeringskosten in 2019. In totaliteit vallen daardoor in 2019 de uitvoeringskosten voor RVO ter ondersteuning van de TCMG lager uit dan oorspronkelijk geraamd. Daar staan ook lagere ontvangsten van NAM tegenover.

Aardgasbaten

Versterking eigen vermogen Energie Bedrijf Nederland (EBN)

Het eigen vermogen van EBN wordt in 2019 eenmalig met € 450 mln versterkt. Dit vindt plaats door een lagere dividendafdracht aan de Staat. Dit geeft EBN een robuustere buffer voor de afnemende inkomsten door de afbouw van de Groningen gaswinning en hoge verplichtingen voor aardbe-vingsschade- en opruimkosten. Tot voor kort had EBN slechts een solvabiliteit van 4,5%, deze bedraagt nu 12,5%.

Verhoging aardgasbaten interim-akkoord

Deze mutatie bestaat uit de winstafdrachten van EBN (€ 90 mln) en NAM (€ 60 mln) in het kader van het interim-akkoord met Shell en Exxon over de snellere beëindiging van de Groninger gaswinning.

Meerjarige overzichtstabel Groningen

Aansluitend een meerjarige overzichtstabel met alle middelen van het Rijk bestemd voor Groningen, verdeeld over de begroting van de departementen en het decentrale budget.

Tabel 18 Meerjarige overzichtstabel Groningen (Bedragen x € 1.000)

4 De niet-beleidsartikelen

4.1 Artikel 40 Apparaat Kerndepartement

Tabel 19 Apparaatsuitgaven Kerndepartement (Bedragen x € 1.000)

Toelichting op de verplichtingen en uitgaven

Personele uitgaven

De raming van de personele uitgaven wordt verlaagd met € 5,4 mln onder andere op grond van :

• - 

  Lagere uitgaven vanuit in het verleden ingehouden middelen voor loon-en prijsbijstellingen en geparkeerde overhevelingen a € 16,5 mln. Incidenteel komt het voor dat EZK loon- en prijsbijstellingen niet uitkeert aan dienstonderdelen, om tegenvallers op latere momenten op te kunnen vangen. De middelen die vanwege de lagere uitgaven a € 16,5 mln beschikbaar zijn gekomen, worden aangewend voor het tekort opgelopen door terugbetalingen van ACM-boetes op artikel 1.

• - 

  Hogere personele uitgaven voor de Nationaal Coördinator Groningen (€ 5 mln). Deze middelen zijn overgekomen vanuit het onderzoeksbudget NCG op artikel 5.

• - 

  Extra personeelsuitgaven die gedekt worden door lenW voor de kosten van het toezicht dat de ACM uitoefent op de vervoerssectoren spoor, loodsen, luchtvaart en personen (€ 2,3 mln).

• - 

  Een verhoging van € 2,5 mln voor de personele budgetten van de directie Bedrijfsvoering vanwege aan de herinrichting gerelateerde aanpassingen.

• - 

  Extra personele uitgaven voor de voorbereiding op de enquête Tweede Kamer over gaswinning Groningen (€ 0,5 mln).

Materiele uitgaven

De raming voor de materiele uitgaven wordt verlaagd met € 4,9 mln op grond van:

• - 

  Lagere uitgaven aan ICT-ontwikkeling en de met LNV gedeelde dienstonderdelen (€ 7 mln). Deze vrijgekomen middelen worden onder andere aangewend voor het tekort dat opgelopen is door terugbetalingen van ACM-boetes en tegenvallende ACM-boeteontvangsten op artikel 1.

• - 

  Overhevelingen van de EZK-begroting naar de Shared-Service Organisatie FMHaaglanden (€ 2,1 mln).

• - 

  Een verhoging van het materieel budget van de NCG met € 4 mln. Deze middelen zijn overgeheveld uit het werkbudget NCG op artikel 5.

Toelichting op de ontvangsten

Er is € 0,5 mln afgeboekt bij het ontvangstenbudget, omdat er minder ontvangsten worden verwacht voor de bijdrage aan de ACM uit de markt van de sectoren energie, telecommunicatie, vervoer en post.

4.2 Artikel 41 Nog onverdeeld

Tabel 20 Nog onderdeeld (Bedragen x € 1.000)

Toelichting op de verplichtingen en uitgaven

Er zijn geen mutaties bij het artikel «Nog onverdeeld».

Tweede Kamer, vergaderjaar 2019-2020, 35 350 XIII, nr. 2 27

¹

Bijlage bij Kamerbrief 25 juni 2018 (Kamerstuk 33 529, nr. 493)