Beheersregime chroom-6 RWS, RVB en ProRail (bijlage bij 25883,nr.354) - Hoofdinhoud

Officiële titel	Beheersregime chroom-6 RWS, RVB en ProRail (bijlage bij 25883,nr.354)
Document­datum	12-07-2019
Publicatie­datum	16-07-2019
Nummer	2019D30958
Kenmerk	25883, nr. 354
Externe link	originele PDF
Originele document in PDF

Toe te passen arbeidshygiëne bij het werken aan chroom-6-houdende verven en coatings

Beheersregime chroom-6 RWS, RVB en ProRail

Versie 1.0

Documentinformatie Opmerkingen

Opgesteld door: PreventPartner-expertgroep

Foto: Thea van den Heuvel | Waalbrug

Datum: Versie: 1.0 28-05-2019 Versie 1.0 gereed

2 | Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf en ProRail beheersregime chroom-6

Beheersregime chroom-6

Waarom dit regime? Deze grenswaarde is vastgesteld als verbodsrisiconiveau dat Doel van dit beheersregime is om iedereen een handreiking niet mag worden overschreden. Daarnaast is een streefte geven om veilig chroom-6-houdende coatings te bewerken risiconiveau vastgesteld dat een factor honderd lager ligt 1 . en te verwijderen. Aangenomen wordt dat de maatregelen om blootstelling aan chroom-6 te voorkomen bij de werk Dit beheersregime schrijft maatregelen voor om blootstelzaamheden ook een bijdrage leveren aan het voorkomen ling aan chroom-6 te voorkomen tijdens het bewerken of van blootstelling aan andere gevaarlijke stoffen. verwijderen van coatings 2 . Het regime is bedoeld als werkdocument en wordt de komende tijd verder ontwikkeld en In het verleden is chroom-6-houdende verf/coating gebruikt onderbouwd met behulp van metingen. voor de conservering van metalen, betonnen en houten bouwmaterialen. Bij het bewerken of verwijderen van deze Hoe wordt dit protocol geactualiseerd en verder coatings van bijvoorbeeld bruggen/kunstwerken, stations onderbouwd? en gebouwen kunnen chroom-6-verbindingen vrijkomen. Rijkswaterstaat (RWS), ProRail en Rijksvastgoedbedrijf (RVB) gebruiken de komende periode om meetgegevens te Chroom-6 is schadelijk voor de gezondheid. Het kan verzamelen van onderzoeken naar de emissie van chroom-6 ondermeer kanker veroorzaken. Er is pas sprake van een tijdens het bewerken of verwijderen van coatings. Hierbij risico als blootstelling van chroom- 6 plaatsvindt bijvoorworden diverse technieken onder verschillende omstandigbeeld bij bewerken van coatings met chroom-6. Het gezondheden vergeleken. De onderzoeksresultaten kunnen ertoe heidsrisico neemt toe met de hoogte en de duur van blootleiden dat maatregelen in het beheersregime worden aangestelling. De Gezondheidsraad beschouwt longkanker als past of technieken als veilige werkwijzen worden toegevoegd. meest kritisch effect. Er zijn grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling vastgesteld op basis van in Nederland Voor wie is dit bedoeld? geaccepteerde gezondheidsrisico’s. De wettelijke grens Dit regime is openbaar en kan door iedereen worden waarde voor chroom-6 in Nederland is 1 µg/m 3 . gebruikt die beroepsmatig te maken krijgt met het bewerken of verwijderen van chroom-6-houdende coatings en verven.

• 1. 

  In Nederland wordt voor beroepsmatige blootstelling gestreefd om een extra risico op kanker te beperken tot één op de miljoen werknemers per jaar blootstelling. Voor een geheel arbeidsleven (40 jaar, 40 uur per week) betekent dit dat 1 op de 25.000 blootgestelde werknemers bij dit blootstellingsniveau kanker ontwikkelt. Bij het verbodsrisiconiveau waarop de wettelijke grenswaarde is gebaseerd is dit 1 op de 250 werknemers.

• 2. 

  Deze maatregelen dienen zoveel mogelijk onderbouwd te zijn door onderzoek. Daar waar onderzoek naar emissie of blootstelling niet mogelijk is, of nog niet is uitgevoerd, zijn de maatregelen gebaseerd op de beoordeling door een panel van deskundigen (arbeidshygiënisten en toxicologen). Zie ook bijlage 2 van dit regime.

3 | Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf en ProRail beheersregime chroom-6

Achtergrondinformatie over chroom-6 Brongerichte maatregelen zijn het meest effectief in het Er bestaan meerdere vormen van chroom. Van die vormen terugdringen van de blootstelling. Het voorkomen van het wordt chroom-6 als het meest schadelijk voor de gezondheid vrijkomen van stof bij de bron zorgt ervoor dat andere beschouwd. Chroom-6 komt net als chroom-3 in natuurlijke maatregelen minder ingrijpend hoeven te zijn. mineralen voor, maar wordt vanwege de nuttige eigenschappen ook industrieel geproduceerd. Chroom-6 kan niet los Technische, organisatorische maatregelen of de inzet van voorkomen, maar bindt zich altijd aan een andere stof. Het persoonlijke beschermingsmiddelen zoals ademhalingsbekomt dus alleen voor in de vorm van een ‘chroom-6-verbinscherming of handschoenen kunnen directe blootstelling ding’. Er bestaan diverse chroom-6-verbindingen met eigen, voorkomen. Indirecte blootstelling kan worden voorkomen specifieke eigenschappen waaronder kleur en oplosbaarheid. door zonering, het aanbrengen van een containment, Chroom-6-verbindingen zijn als kleurstof toegevoegd aan effectieve schoonmaakprocedures en strikte hygiëne- en verven en, omdat zij goed corrosiewerend zijn, ook aan kledingprocedures. primers. Afwijken van het beheersregime Hoe kan chroom-6 in het lichaam terechtkomen? Het regime geeft een algemeen kader voor veilig werken. Van Bij het werken aan chroom-6-houdende coatings/verven kan dit kader kan alleen gemotiveerd worden afgeweken dit als stof of damp vrijkomen. De chroom-6-verbindingen wanneer: kunnen op drie manieren in het lichaam terechtkomen: door • Geborgd kan worden dat hetzelfde niveau van bescherinslikken (maag), door inademen (longen) of via de huid. ming wordt behaald. Gezien de aard van de blootstelling bij onderhoudswerk• Een gecertificeerd arbeidshygiënist wordt betrokken die zaamheden (vrijkomen van stof of damp) is de blootstelling een onderbouwde afweging maakt. door inademing het meest relevant. Opname in het lichaam van chroom-6 uit coatings via de huid vindt niet of nauwe Maatregelen in beheersregime lijks plaats. Huidblootstelling kan alleen lokale effecten van In onderstaand kader staan de algemene maatregelen die de huid veroorzaken in de vorm van allergische klachten. Dit altijd gelden. risico bestaat voornamelijk bij natte bewerkingen. Doordat stof aan de handen kan blijven kleven, kan chroom-6 bij

hand-mondcontact ook in de maag terechtkomen. Ook Algemene maatregelen blootstelling via hand-mond-contact moet daarom zoveel Persoonlijke hygiëne mogelijk worden voorkomen. 1. Op de werkplek waar blootstelling aan chroom-6 houdende stof of dampen 3 mogelijk is wordt niet Chroom-6 wordt na opname in het lichaam omgezet in het gegeten, gedronken of gerookt. minder schadelijke chroom-3. Gebeurt deze omzetting in een 2. Handen wassen: voorafgaande aan eten, drinken, cel, dan kan daardoor celbeschadiging ontstaan en daardoor roken of sanitaire stop . 4 gezondheidsschade. 3. Douchen als haren na afloop van de werkzaamheden merkbaar onder het stof zitten.

Voorkomen van blootstelling In principe dienen “emissiearme” technieken te worden Borging van de maatregelen toegepast. Medewerkers kunnen tijdens de werkzaamheden 1. Het geven van voorlichting en instructie over de aan chroom-6-houdende coatings worden blootgesteld specifieke maatregelen die samenhangen met omdat stof of damp vrijkomt (directe blootstelling). chroom-6 in die werksituatie. Daarnaast vindt ook indirecte blootstelling plaats doordat 2. Biologische monitoring 5 in urine voor iedereen met medewerkers in de buurt staan van iemand die door een relevante blootstelling aan chroom-6. werkzaamheden stof of damp produceert. Stof uit de Biologische monitoring dient begeleid te worden werkzaamheden daalt neer in de omgeving, dwarrelt weer op door een hierin gespecialiseerde arbeidshygiënist in en kan zo ook voor blootstelling zorgen. Ook kunnen samenwerking met een bedrijfsarts. medewerkers, doordat zij stof aan hun kleding hebben en 3. Vrijgave van het werkgebied: na schoonmaken een met zich meedragen, zichzelf, collega’s of derden later alsnog visuele inspectie op de aanwezigheid van stof. blootstellen.

• 3. 

  Dampen ontstaan bij verhitting van coatings of materialen. Het betreft een mengsel van gassen en deeltjes met een hoge temperatuur die ingeademd kunnen worden (bijvoorbeeld lasrook).

• 4. 

  Gezicht wassen is aan de orde indien zichtbare besmetting met chroom-6-houdende stof (of vermoeden daarvan).

• 5. 

  Zie bijlage 2

4 | Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf en ProRail beheersregime chroom-6

Kleding

Wanneer in de maatregelenmatrix een kledingprocedure Disclaimer

wordt aangegeven zijn de volgende zaken van belang: Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf en ProRail heb 1. Kledingprocedure ter voorkoming van secundaire ben dit beheersregime opgesteld met als doel de besmetting. gezondheidsbelasting door blootstelling aan a. Overkleding die met chroom-6-houdend stof in chroom-6 te voorkomen bij de bewerkingen aan aanraking is geweest uittrekken voor verlaten van het chroom-6-houdende coatings. De voorgeschreven werkgebied. Deze kleding innemen (bij uittrekken van beheersing is naar de stand der techniek en wetende kleding ademhalingsbescherming ophouden) op de schap en gebaseerd op meetdata van de emissie per werkplek (bijvoorbeeld in decontaminatie-eenheid) en bewerking aan chroom-6-houdende coating. Bij ontschone kleren aantrekken. brekende of onvolledige meetdata, is in een deskundib. Vervuilde werkkleding in speciale waszakken 6 genpanel volgens vaste redeneerlijnen de emissie van verzamelen en met zak en al industrieel reinigen. de bewerking bepaald. Op basis van nieuwe inzichten 2. Wegwerp overkleding afvoeren als chemisch afval. kunnen in een volgende versie van het beheersregime 3. Indien besmetting van hoofdhaar door stof aannemelijk de lijst van bewerkingen en de beheersmaatregelen is en niet voorkomen kan worden, wordt het dragen van worden gewijzigd. Afwijken van dit beheersregime is

haarbedekking geadviseerd. mogelijk na het raadplegen van een gecertificeerde arbeidshygiënist. De afwijkingen worden schriftelijk

Hygiëne gemotiveerd en vastgelegd.

Als in de maatregelenmatrix wordt aangegeven dat er een

mogelijkheid moet zijn tot douchen, wordt bedoeld dat Het volgen van dit beheersregime is een aanvulling op

hiervoor een mogelijkheid moet zijn in de nabijheid van het beheersmaatregelen die benodigd zijn om de overige

werkgebied. Dit hoeft niet noodzakelijk op de directe risico’s en veiligheidsaspecten te borgen bij de uit te

werkplek of direct aansluitend aan de werkplek te zijn. Het voeren werkzaamheden.

betreft een persoonlijke hygiëne maatregel bedoeld om relevante secundaire blootstelling te voorkomen. Douchen voorkomt bijvoorbeeld dat chroom-6 wordt meegenomen naar de kantine of de privéomgeving (auto, thuis).

Adembeschermingsmiddelen Daar waar blootstelling door inademing van stof of damp mogelijk is, wordt adembescherming voorgeschreven. In bijlage 1 van dit regime wordt daar meer inhoudelijk op ingegaan.

• 6. 

  Waszakken die worden mee gewassen en in de machine opengaan of oplossen.

5 | Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf en ProRail beheersregime chroom-6

Maatregelenmatrix: bewerken constructie

Aanvullende beheersmaatregelen bij werkzaamheden met chroom-6-houdende verf/coatings.

De standaard geldende maatregelen zijn niet in deze matrix opgenomen.

 Verplicht.

Wanneer er bij de ademhalingsbescherming meerdere vakken zijn aangekruist, mag een van de drie worden gekozen (zie ook bijlage 1).

Wanneer bij kleding meerdere mogelijkheden zijn aangekruist, mag een van beide worden

11

gekozen afhankelijk van en

de omvang van

10

werkzaamheden en de

omstandigheden. Losbouten Boren Slijpen/zagen Handmatig knippen Hydraulisch knippen Abbrasief snijden (water) Lassen op gecoat oppervlak Thermisch gutsen Snijbranden Heet stok Glaslatten verwijderen

bronafzuiging en/of on tool-afzuiging

Ruimteventilatie

Containment met afzuiging 7

Containment

8

Afzetten werkgebied

Onafhankelijke ademlucht en straalpak

Airstream 9 helm

Halfgelaats- of volgelaatsmasker + P3 filter

Wegwerpstofkapje FFP3

Wegwerp overalls

Kleding procedure

Douchen

Handschoenen

• 7. 

  Voorkomt verspreiding van chroom-6-houdend stof naar de omgeving. De lucht naar buiten wordt gefilterd. 8. Voorkomt verspreiding van chroom-6-houdend stof naar de omgeving. 9. Zie ook bijlage 1. 10. Op basis van de literatuur van boorwerkzaamheden in andere sectoren lijkt blootstelling aan stof beperkt waardoor ademhalingsbescherming en kledingprocedure mogelijk niet nodig zijn. Omdat harde gegevens over blootstelling aan chroom-6 bij boorwerkzaamheden echter nog ontbreken, worden deze maatregelen vooralsnog toch voorgesteld. 11. Bij snijbranden en lassen komen ultrafijne stofdeeltjes vrij zodat ademhalingsbescherming nodig is in het kader van chroom-6 blootstelling maar directe vervuiling van de kleding zal beperkt zijn. Daarom worden er geen aanvullende eisen aan kleding of kleding procedure worden gesteld.

6 | Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf en ProRail beheersregime chroom-6

Maatregelenmatrix: reinigen

Aanvullende beheersmaatregelen bij werkzaamheden met chroom-6-houdende verf/coatings.

De standaard geldende maatregelen zijn niet in deze matrix opgenomen.

 Verplicht.

Wanneer er bij de ademhalingsbescherming meerdere vakken zijn aangekruist, mag een van de drie worden gekozen

12

(zie ook bijlage 1).

Wanneer bij kleding meerdere mogelijkheden zijn aangekruist, mag

een van beide worden en en / vegen en / stofzuigen

gekozen afhankelijk van de omvang van werkzaamheden en de

omstandigheden. Stoomcleanen Afblazen met perslucht van behandelde oppervlakk Schoonmak Schoonmak Vervangen filters

On tool-afzuiging /

bronafzuiging

Ruimteventilatie

Containment met afzuiging 7

Containment 8

Afzetten werkgebied

Onafhankelijke ademlucht

en straalpak

Airstream helm 9

Halfgelaats- of volgelaatsmasker

• + 

  P3 filter

Wegwerpstofkapje FFP3

Wegwerp overalls

Kleding procedure

Douchen

Handschoenen

• 7. 

  Voorkomt verspreiding van chroom-6-houdend stof naar de omgeving. De lucht naar buiten wordt gefilterd. 8. Voorkomt verspreiding van chroom-6-houdend stof naar de omgeving. 9. Zie ook bijlage 1. 12. Vegen van stof dient te worden voorkomen in verband met stofverspreiding. Schoonmaken dient uitgevoerd te worden met industriële stofzuiger.

7 | Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf en ProRail beheersregime chroom-6

Maatregelenmatrix: verwijderen coating droge methoden

Aanvullende beheersmaatregelen bij werkzaamheden met chroom-6-houdende verf/coatings.

De standaard geldende maatregelen zijn niet in deze matrix opgenomen.

 Verplicht.

Wanneer er bij de ademhalingsbescherming meerdere vakken zijn aangekruist,

mag een van de drie 14 13,14

worden gekozen (zie ook bijlage 1).

Wanneer bij kleding meerdere mogelijkheden zijn aangekruist, mag 15 een van beide worden gekozen afhankelijk van de omvang van werkzaamheden en de

omstandigheden. Handmatig schuren Machinaal schuren / slijpen/ afbramen / trilnaald machine (met on-tool afzuiging) Machinaal schuren / slijpen/ afbramen / trilnaald machine (geen on-tool afzuiging) Gritstralen op locatie Gritstralen in straalloods Vacuümstralen Sponsstralen Inductie reinigen Laser reinigen

On tool-afzuiging / bronafzuiging

Ruimteventilatie

Containment met afzuiging 7

Containment 8

Afzetten werkgebied

Onafhankelijke ademlucht en straalpak

Airstream 9 helm

Halfgelaats- of volgelaatsmasker + P3 filter

Wegwerpstofkapje FFP3

Wegwerp overalls

Kleding procedure

Douchen

Handschoenen

• 7. 

  Voorkomt verspreiding van chroom-6-houdend stof naar de omgeving. De lucht naar buiten wordt gefilterd. 8. Voorkomt verspreiding van chroom-6-houdend stof naar de omgeving. 9. Zie ook bijlage 1. 13. Draag brandvertragende kleding als de werkzaamheden bij open vuur, vlammen, toortsen, lassen of vonken producerende machines of werkmethoden. 14. Als er sprake is van beperkte werkzaamheden waarbij deze technieken worden toegepast kan gemotiveerd worden afgeweken (zie bijlage 2). 15. Bij het gebruik van inductie moet rekening worden gehouden met mogelijk hoge elektromagnetische velden (EMV). De risico’s dienen door een hiervoor opgeleide deskundige (arbeidshygiënist of stralingsdeskundige) te worden beoordeeld.

8 | Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf en ProRail beheersregime chroom-6

Maatregelenmatrix: verwijderen coating natte methoden

Aanvullende beheersmaatregelen bij werkzaamheden met chroom-6-houdende verf/coatings.

De standaard geldende maatregelen zijn niet in deze matrix opgenomen.

 Verplicht.

Wanneer er bij de ademhalingsbescherming meerdere vakken zijn aangekruist, mag een van de drie 16 worden gekozen (zie ook bijlage 1).

Wanneer bij kleding , grit en additief nadat

meerdere mogelijkheden

zijn aangekruist, mag en

een van beide worden gekozen afhankelijk van de omvang van werkzaamheden en de

omstandigheden. handmatig nat schuren Hoge druk waterstralen Natstralen water en grit Natstralen met water oppervlak is behandeld met gel Afbijten / loswek

On tool-afzuiging /

bronafzuiging

Ruimteventilatie

Containment met afzuiging 7

Containment 8

Afzetten werkgebied

Onafhankelijke ademlucht

en straalpak

Airstream 9 helm

Halfgelaats- of volgelaatsmasker

• + 

  P3 filter

Wegwerpstofkapje FFP3

Wegwerp overalls

Kleding procedure

Douchen

Handschoenen

• 7. 

  Voorkomt verspreiding van chroom-6-houdend stof naar de omgeving. De lucht naar buiten wordt gefilterd. 8. Voorkomt verspreiding van chroom-6-houdend stof naar de omgeving. 9. Zie ook bijlage 1. 16. Stralen met additief zorgt voor specifieke risico's die samengaan met het gebruikte additief.

9 | Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf en ProRail beheersregime chroom-6

Bijlage 1

Toelichting op gebruik adembeschermingsmiddelen.

Toelichting op gebruik adembeschermingsmiddelen lekkage. In onderstaande tabel worden de verschillen Om inademing van chroom-6 te voorkomen kan ademhatussen de adembeschermingsmiddelen weergegeven. De lingsbescherming worden ingezet. Bij stralen gebeurt dat in uitvoeringsvormen kunnen enigszins verschillen tussen de vorm van aanvoer van verse lucht van buiten de leveranciers. containment. Maar in sommige gevallen moeten andere vormen van ademhalingsbescherming worden gebruikt. Beschermingsfactoren Daarbij zijn verschillende vormen mogelijk die in de Bij het bepalen van de adembeschermingsmiddelen is onderstaande tabel met foto’s worden weergegeven. uitgegaan van de volgende “Toegekende Beschermingsfactoren (TBF)”. De mate van bescherming verschilt tussen de vormen. Zo

heeft een wegwerpmasker P3 een toegekende bescher Beschrijving adembeschermingsmiddel In dit regime

mingsfactor van 20, wat wil zeggen dat het masker de gebruikte TBF

blootstelling met een factor 20 verlaagt (als de chroom-6- Wegwerp stofkapje (half masker) FFP3 20 17

blootstelling in de omgeving van de medewerker 20 µg/m3

is, dan is de blootstelling achter het masker ongeveer 1 µg/ Halfgelaatsmasker met filter P3 20

17

m3. Voor de airstreamhelm met P3-filter is de toegekende Volgelaatsmasker met filter P3 40 17

beschermingsfactor 40. Motor aangedreven afhankelijke ademlucht 40 17

volgelaatsmasker P3 filter

Bij het wegwerpmasker en half- en volgelaatsmasker is het Airstream helm P3 filter 40 17

belangrijk dat het masker goed aansluit aan het gelaat, Onafhankelijke ademlucht kappen/helmen 40 17

omdat er anders lekkage langs de randen kan optreden en

er via die weg toch chroom-6 het masker in komt en kan Onafhankelijke ademlucht met straalkap 200

18

worden ingeademd. Lekkage kan worden voorkomen door voor gritstralen

een fittest uit te voeren. Deze dienen standaard te worden uitgeveord. Hiermee wordt getest of er sprake is van

• 17. 

  Bron HSG53, 2013 18. Bron: recent onderzoek door TNO (via ISZW)

10 | Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf en ProRail beheersregime chroom-6

Beschermingsmaskers

Wegwerpmasker P3 Half gelaatmasker met P3 fi lter Kans op lekkage langs masker. Fitt esten noodzakelijk. Kans op lekkage langs masker. Fitt esten noodzakelijk.

Volgelaatmasker met P3- fi lter Airstream-helm met motor

Kans op lekkage langs masker. Fitt esten noodzakelijk. aangedreven P3 gefi lterde lucht

Draagcomfort wordt vaak beter ervaren dan de andere

genoemde opties. Bijkomend voordeel is dat stof ook

niet in “de haren gaat zitt en”.

11 | Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf en ProRail beheersregime chroom-6

Bijlage 2

Onderbouwing keuzes beheersregime chroom-6.

In deze bijlage worden de gemaakte keuzes in het preventie• Hygiënische maatregelen zijn erop gericht om bij regime toegelicht. stofblootstelling hand-mondbesmetting zoveel mogelijk te voorkomen. Denk hierbij aan het wassen van handen Uitgangspunten voor het regime en het kledingregime om te voorkomen dat stof zich • De maatregelen in het regime zijn gebaseerd op de onnodig buiten de werkplek verspreid. Deze maatregelen aanname dat bij het verwijderen of bewerken van coating leveren ook een bijdrage om de duur van het huidcontact chroom-6-verbindingen kunnen vrijkomen. met chroom-6 te beperken en daarmee ook het risico op • Het rapport van de Gezondheidsraad uit 2016 over lokale effecten op de huid (allergie). chroom-6-verbindingen stelt dat het meest kritische • Er bestaan voor milieu en arbeid verschillende uitgangseffect van blootstelling aan chroom-6 verbindingen het punten voor risiconiveaus; variërend van 1*10-8 tot 1*10-4. vermogen is om mogelijk kanker te veroorzaken. Hierbij • De grenswaarde van chroom-6 is in Nederland vastgesteld wordt geen onderscheid gemaakt tussen oplosbare en op basis van het verbodsrisico (1*1*10-4) niet het niet-oplosbare chroom-6 verbindingen. In dit beheersstreefrisico (1*10-6). regime wordt dat onderscheid verder ook niet gemaakt. • De huidopname wordt in de literatuur met name Indeling van processen beschreven voor wateroplosbare chroomverbindingen. Categorieën op basis van verwachte emissie (stof of damp) Op basis van literatuur (SCOEL, Gestis) wordt aangenomen Alle processen zijn gecategoriseerd op basis van de te dat er geen relevante opname plaatsvindt via de huid. verwachten emissie bij een proces. Hierbij zijn drie factoren • Voor de volgende gezondheidseffecten zijn ook de meegenomen: huidblootstelling, inname via de mond en/of secundaire • Laag-energetisch (bijvoorbeeld handmatig schuren) ingestie belangrijke routes van blootstelling, maar in of een hoogenergetisch proces (bijvoorbeeld met welke mate is niet bekend (RIVM). Aangezien longkanker schuurmachine). door de Gezondheidsraad echter wordt beschouwd als • Vrijkomen van stof of damp (bij stof kan secundaire het kritische effect, is het uitgangspunt dat deze effecten blootstelling een rol spelen, doordat het weer opnieuw niet optreden als de blootstelling al laag genoeg is om opdwarrelt). longkanker te voorkomen: • Het te bewerken oppervlak is groot (bijvoorbeeld • Maagkanker (hand-mondcontact en secundaire ingestie) schuren) of klein (bijvoorbeeld doorzagen). • Neus-/neusbijholtekanker, neusperforatie en allergische rhinitis (hand-neuscontact) Per categorie zijn maatregelen bepaald om medewerkers te • Allergisch contacteczeem (huidcontact). beschermen.

12 | Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf en ProRail beheersregime chroom-6

Wanneer er stofvorming kan plaatsvinden is er aanvullend Geen rekening gehouden met tijdsduur bepaald welke maatregelen er nodig zijn om onnodige Op uitdrukkelijk verzoek van de opdrachtgevers is geen verspreiding van het stof tegen te gaan met als redenen: rekening gehouden met tijdsduur van de werkzaamheden • Het beperken van het verspreidingsgebied door aanbrenof handelingen. Wanneer in de praktijk een handeling kort gen van een containment (al of niet met afzuiging/ wordt verricht, kan het zijn dat er minder ingrijpende onderdruk); maatregelen nodig zijn. Gemotiveerd afschalen mag alleen • Voorkomen van opnieuw opdwarrelen van stof waardoor met een onderbouwd advies van een gecertificeerd er een nieuwe blootstelling kan ontstaan; arbeidshygiënist. • Voorkomen van hand-mond besmetting door direct

contact. Maatregelen op basis van risico, niet van gevaar

Bij het beschrijven van maatregelen is niet uitgegaan van De maatregelen zijn er primair op gericht om inhalatie van een nul-blootstelling, maar zijn maatregelen geformuleerd stof en damp te voorkomen. die proportioneel worden geacht aan het risico. Dat

betekent dat het uitgangspunt is dat de blootstelling bij Onderbouwd door metingen inademing altijd onder de wettelijke grenswaarde moet De beschreven maatregelen per proces zijn primair gebaseerd liggen. Aangezien voor huidblootstelling en opname via de op basis van expert judgement. Maar voor een deel van de mond geen grenswaarden voor blootstelling zijn vastgeprocessen zijn al (bruikbare) metingen beschikbaar naar steld, zijn de maatregelen bedoeld om deze vormen van blootstelling aan chroom-6. De beschikbare meetrapporten blootstelling zoveel mogelijk terug te dringen. Om alle zijn weergegeven in de bronnenlijst. De meetresultaten vormen van blootstelling te evalueren kan biomonitoring voor deze processen zijn meegenomen bij het formuleren worden uitgevoerd. van het pakket aan maatregelen.

Arbeidshygiënische strategie Voor de meeste processen zijn momenteel echter onvol Bij het formuleren van maatregelen is zoveel mogelijk doende metingen beschikbaar om te kunnen spreken van rekening gehouden met het toepassen van de arbeidseen gevalideerde goede praktijk. Er moeten daarom in de hygiënische strategie. Bij bestaande methoden en procestoekomst nog aanvullende metingen per proces worden sen zijn de maatregelen gebaseerd op de kennis van die uitgevoerd. Desondanks zijn de metingen zeer bruikbaar processen en de daarbij beschikbare blootstellingsmetingeweest bij het omschrijven van het gewenste beheersgen. Er zijn ook nieuwe, innovatieve methoden voorgesteld regime per proces. voor het verwijderen van chroom-6-houdende coatings.

Totdat van deze nieuwe verwijderingsmethodieken bekend Voor de volgende processen zijn meetresultaten onderdeel is dat de brongerichte werkwijze afdoende is, worden geweest bij de keuze van het beheersregime: persoonlijke beschermingsmiddelen voorgeschreven. De • Machinaal schuren/ slijpen / afbramen / gebruik effectiviteit van alternatieve werkwijzen dient door

trilnaaldhamer; metingen te worden aangetoond. • Stralen nadat het oppervlak is behandeld met gel;

• • 

  Boren; Maatregelen ter voorkoming van onnodige versleping • Doorslijpen; van stof • Snijbranden; Naast primaire, directe blootstelling door inademing of • Lassen op een gecoat oppervlak; inslikken van stof of damp bij het uitvoeren van werkzaam• Thermisch gutsen; heden kunnen mensen ook secundair worden blootgesteld • Heet stoken; doordat ze in de buurt verblijven van de plaats waar stof of • Losbouten; damp wordt geproduceerd. • Handmatig nat schuren. Bijzondere aandacht wordt besteed aan het onnodig Voor de overige processen geldt dat de indeling in categoverslepen van stof van de werkplek naar andere plaatsen rieën van potentiële emissie is gevolgd zoals hiervoor waardoor ook derden blootgesteld kunnen worden. Denk beschreven, en het maatregelenpakket uitsluitend is daarbij aan verontreinigde kleding, haren of huid. gebaseerd op basis van expert judgement. Zodra meetgegevens beschikbaar zijn kan het maatregelenpakket zo nodig worden aangepast.

13 | Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf en ProRail beheersregime chroom-6

Borging Wat wordt niet gedekt in dit beheersregime?

De biologische monitoring van chroom-6 wordt uitgevoerd Het regime richt zich: door het meten van de concentratie chroom in urine. De urinemonsters dienen altijd aan het einde werkweek en dan • uitsluitend op die maatregelen die extra moeten worden einde werkdag te worden genomen. Biologische monitogenomen in verband met het vrijkomen van chroomring is vooral waardevol wanneer de werkzaamheden 6-houdend stof of damp. Standaardmaatregelen zoals langdurig (meerdere weken) en herhaaldelijk worden brillen, gehoorbescherming, veiligheidsschoenen vallen uitgevoerd. Op de dagen voordat de biomonitoring wordt er niet onder. uitgevoerd moeten werkzaamheden zijn verricht die • op de maatregelen die nodig zijn voor het bewerken en/ relevant zijn voor mogelijke blootstelling aan chroom-6. De of verwijderen van chroom-6-houdende coating. resultaten van de monitoring kunnen worden gebruikt om • niet op maatregelen die nodig zijn om andere risico’s dan te beoordelen of het totale pakket aan maatregelen effectief blootstelling aan chroom-6 te voorkomen. Bijvoorbeeld is én kunnen worden toegevoegd aan het persoonlijke het werken met loog, of het lassen van niet-gecoate dossier. 19 oppervlakken. Voor maatregelen hiervoor wordt verwezen naar andere instrumenten, waaronder bijvoorbeeld de verbetercheck lasrook.

• 19. 

  Bij biologische monitoring wordt voorgesteld om de uitkomsten zowel te toetsen aan achtergrondwaarden die worden gevonden bij de algemene bevolking (kleiner dan 2 µmol chroom/mol creatinine) als aan de Biological Monitoring Guidance Value (BMVG) van 10 µmol chroom/mol creatinine einde shift.

14 | Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf en ProRail beheersregime chroom-6

Bronnen

Voor het opstellen van het beheersregime is gebruik gemaakt van de onderstaande bronnen.

Literatuur

• 1. 

  Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Wat is chroom 6? Hoe kunt u in aanraking komen met chroom-6-ver bindingen? Wat doet het lichaam met chroom-6 verbindingen? Oktober 2016.

• 2. 

  Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Chroom-6 en ziekten: wat is bekend uit de wetenschap? Maart 2017.

• 3. 

  H.B. Heringa en P. Janssen. Achtergrondinformatie over chroom-6: gebruik, voorkomen in het leefmilieu en gedrag in het lichaam. RIVM Rapport 2018-0051.

• 4. 

  Occupational Safety and Health Administration (OSHA). Assigned Protection Factors for the revised Respiratory Protection Standard. OSHA 3352-02 (2009).

• 5. 

  Health and Safety Executive (HSE): Respiratory protective equipment at work. A practical guide. HSG53 (4e edition, 2013).

  • 6. 

    Health and Safety Executive. Workplace exposure limits. EH40/2005 (2018). 7. Brandweer Nederland. Schoon werken bij brand. Een landelijke richtlijn om voor, tijdens en na een brand schoner te werken (2015). 8. Stichting Arbeidsomstandigheden en Spoorveiligheid. Arbo Nieuwsbrief Toepassing chroom VI in ProRail objecten. Versie 6.0; 18 juni 2018 Definitief. 9. ProRail. Protocol Chroom VI ProRail. Versie 4.0.27 september 2018. 10. Rijksvastgoedbedrijf. Tijdelijke handleiding chroom-6 Rijksvastgoedbedrijf (20 december 2018). 11. Rijkswaterstaat. Werkinstructie Chroom VI voor renovatie Waalbrug, revisie 0.2 (19-07-2018). 12. Inspectie SZW. Technische beheersmaatregelen chroom-6. Website https://www.inspectieszw.nl/onderwerpen/chroom-6/technische-beheersmaatregelen. 13. A. Hartwig, D. Heederik, L. Levy, D. Papameletiou en C.L. Klein. Chromium VI compounds. SCOEL/REC/386 (2017). 14. Gezondheidsraad. Chroom VI-verbindingen. Beoordeling van de carcinogeniteit. Den Haag (2016). 15. IFA (Institute for Occupational Safety and Health. GESTIS Substance Database. Chromium (VI) compounds. Bezocht 26 maart 2019.

15 | Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf en ProRail beheersregime chroom-6

Meetrapporten

• 1. 

  E. van Deurssen. Rapportage voorkomen van chroom VI in verflagen van diverse objecten. Rapport 16070103RAH. RPS 10 januari 2017.

• 2. 

  E. van Deurssen. Eindrapportage onderzoek chroom VI. Rapport 16110095RAH.1. RPS 8 februari 2017.

  • 3. 

    J-W. Peters. Eindrapportage blootstellingsonderzoek inhaleerbaar stof en chroom VI tijdens bewerken van conservering. Rapport RAH 16.0087. RPS 26 april 2018.

  • 4. 

    R. Van den Buijs. Rapportage onderzoek chroom-6 tijdens straalwerkzaamheden. Rapport 18100045RAH. RPS 12 november 2018.

  • 5. 

    Coördinatiecentrum Expertise Arbeidsomstandigheden en Gezondheid (CEAG). Overzicht resultaten onderzoek naarchroom-6 blootstelling bij Defensie, 19 april 2018

16 | Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf en ProRail beheersregime chroom-6

Dit is een uitgave van

Rijkswaterstaat

www.rijkswaterstaat.nl

0800 - 8002

mei 2019 | CD1217NB001