Goederenvervoeragenda. Agenda voor een robuust, efficiënt en duurzaam transportsysteem (bijlage bij 34244,nr.2) - Hoofdinhoud

Officiële titel	Goederenvervoeragenda. Agenda voor een robuust, efficiënt en duurzaam transportsysteem (bijlage bij 34244,nr.2)
Document­datum	10-07-2019
Publicatie­datum	15-07-2019
Nummer	2019D30567
Kenmerk	34244, nr. 2
Externe link	originele PDF
Originele document in PDF

Goederenvervoeragenda

Agenda voor een robuust, efficiënt en duurzaam transportsysteem

Goederenvervoeragenda

Agenda voor een robuust, efficiënt en duurzaam transportsysteem

2 | Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat

Inhoud

• 1. 

  Inleiding 5

• 2. 

  Goederenvervoer en het logistieke systeem 6

  2.1 Het belang van goederenvervoer en logistiek 6 2.2 Uitdagingen voor de toekomst 6 2.3 Een gezamenlijke lange termijnambitie 8

• 3. 

  Prioritaire thema’s en doelstellingen 10

  3.1 De rol en inzet van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat 10 3.2 Aansluiting bij het bestaande goederenvervoerbeleid 10 3.3 De prioritaire thema’s 11 3.4 Doelstellingen voor goederenvervoer en logistiek 12

4 Uitwerking prioritaire thema’s 13

4.1 Digitaal transport 13 4.2 Duurzaam goederenvervoer en logistiek 14 4.3 Duurzame en efficiënte stadslogistiek 15 4.4 Integrale goederencorridors 17

• 5. 

  De actieagenda goederenvervoer en logistiek 19

  5.1 Digitaal transport 19 5.2 Integrale goederencorridors 21 5.3 Financiële paragraaf 22

Bijlage 1: Overzicht lopende en recente beleidsprojecten Goederenvervoer en logistiek 23

Goederenvervoeragenda | 3 4 | Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat

• 1. 

  Inleiding Innovatie in logistiek en goederenvervoer

  In het goederenvervoer is wereldwijd een verschuiving gaande naar de ontwikkeling van een geïntegreerd logistiek

  systeem volgen het ACESSS-concept: automated, connected, emission-free, shared, safe, secure. Aansprekende

  voorbeelden zijn vrachtauto’s die als in een treintje over de snelweg rijden (platooning), schepen die op

  afstand kunnen worden bestuurd (smart shipping) of de spoedeisende levering van medicijnen met onbemande

  Succesvol nationaal en internationaal ondernemen in samenhang met de strategische Havennota en de luchtvaartuigen (drones) op bijvoorbeeld één van de Waddeneilanden. ICT speelt daarbij een centrale rol, bij

  Nederland valt of staat met een kwalitatief hoogwaardige Luchtvaartnota die later zullen verschijnen. Het continen­ voorbeeld in de service logistiek, van callcenters, voorwaartse en retourlogistiek, nieuwe businessmodellen, ketenregie, financiering en facturering. Nederland wil als internationale logistieke speler van formaat voorop

  logistieke dienstverlening. Met het opslaan, overslaan, tale goederenvervoer via de lucht of via de kustvaart (‘short blijven lopen. Nederlandse bedrijven zijn vaak bij deze logistieke innovatietrajecten betrokken. Een mooi vooraan­

  en afvoeren van grondstoffen, halffabricaten en sea’) wordt in de Goederenvervoeragenda meegenomen beeld is de ontwikkeling van een track-and-tracing systeem voor zeecontainers in opdracht van de Rotterdamse eindproducten, van en naar binnen­ en buitenland, vanuit het perspectief van corridorontwikkeling en haven.

  vormen goederenvervoer en logistiek een belangrijke pijler multimodaliteit. van de Nederlandse economie. De logistiek draagt voor € 65 miljard bij aan het bruto nationaal product en is goed Met de Goederenvervoeragenda brengt het Ministerie van voor circa 673.000 banen 1 . Mondiaal neemt de Nederlandse Infrastructuur en Waterstaat tegelijkertijd een nieuwe logistiek een vooraanstaande positie in. Met slechts 0,25% samenhang in het goederenvervoerbeleid, waarbij het van de wereldbevolking verzorgt Nederland 3,7% van de perspectief verschuift van modaliteitsgericht beleid naar totale wereldhandel. In de internationale vergelijking van integraal en multimodaal mobiliteitsgericht beleid. Daarmee de logistieke systemen staat Nederland op een zesde plaats geeft de Goederenvervoeragenda invulling aan de inzet en wat betreft de kwaliteit van de infrastructuur zelfs op een hierop in het huidige regeerakkoord en de Schets Mobiliteit vierde plaats. 2 naar 2040 3 .

  Het Nederlandse bedrijfsleven heeft mede dankzij ons sterke De Goederenvervoeragenda sluit aan op de lopende logistieke systeem een goede uitgangspositie om in Europa beleidsinitiatieven voor goederenvervoer en logistiek. en mondiaal een belangrijke rol te blijven spelen. Dit is Deze initiatieven hebben veelal een focus op specifieke echter niet gegarandeerd. De toenemende internationale modaliteiten en infrastructuurnetwerken. Met de Goederen­ concurrentie, de ontwikkeling van een Zijderoute vanuit vervoeragenda stelt het ministerie de prioriteiten voor het China en de aanhoudende onzekerheden rond de Brexit integrale mobiliteitsbeleid voor goederenvervoer en hebben vergaande gevolgen voor de goederenstromen, de logistiek. positie van onze mainports en de rol van goederenvervoer en logistiek daarbij. Ontwikkelingen als klimaatverande­ Tot slot presenteert de Goederenvervoeragenda een ring, circulaire economie en automatisering en digitali­ actieagenda met de uitwerking van een eerste reeks acties. sering stellen het logistieke systeem voor grote uitdagingen, Aanvullende acties volgen in een later stadium. De uit­ maar brengen ook kansen met zich mee. werking van de acties vindt plaats in samenwerking met medeoverheden en met het bedrijfsleven, vertegenwoor­ Dit document schetst de agenda voor een robuust, digd door de Logistieke Alliantie en de Topsector Logistiek. efficiënt en duurzaam transportsysteem. Hiermee wordt de De agenda krijgt op deze wijze het karakter van een Nederlandse goederenvervoer en logistieke sector in staat voortrollende actieagenda. De gesprekken met de mede­ gesteld z’n vooraanstaande internationale concurrentie­ overheden over de benodigde prioritaire acties zullen in positie te behouden en zo mogelijk te versterken en kunnen MIRT­verband plaatsvinden. onze handels­, productie­, overslag­ en vervoersbedrijven op een duurzame wijze hun rol als pijler van de economi­ sche groei en welvaart blijven spelen. De agenda richt zich daarbij op het binnenlandse goederenvervoer en het continentale transport naar het Europese achterland via weg, water, spoor en buisleiding. Het intercontinentale transport van goederen via de zeevaart en de luchtvaart is daaraan verbonden via de zeehavens en mainport Schiphol. De Goederenvervoeragenda borgt op deze wijze de

  1 CBS 2017 3 Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Schets Mobiliteit 2 Wereldbank, Logistic performances index 2018 naar 2040, juni 2019

  Goederenvervoeragenda | 5

• 2. 

  Goederenvervoer en het logistieke systeem

  2.1 Het belang van 2.2 Uitdagingen

  goederenvervoer en logistiek voor de toekomst

  De Nederlandse economie kenmerkt zich als een netwerkeco­ De sterke positie van het Nederlandse logistieke systeem is nomie met onderling sterk verbonden bedrijven. Productie, echter niet voor de toekomst gegarandeerd. De volgende bevoorrading en distributie van goederen en diensten vinden ontwikkelingen zorgen voor een aantal belangrijke in belangrijke mate binnen het netwerk plaats. Via het netwerk uitdagingen: staan ondernemers in contact met een groot aantal (inter­ nationale) partijen. Binnen deze netwerken speelt het • De automatisering en digitalisering van het goederenvervoer goederenvervoer en de logistiek een cruciale, faciliterende rol. en de logistiek Door de bevoorrading, distributie van producten, ware­ Technologische vernieuwingen, met name automatisering housing, just­in­time levering en andere logistieke diensten en digitalisering, kunnen goederenvervoer en logistiek stelt het goederenvervoer­ en logistieke systeem verladers en efficiënter maken. Dit is noodzakelijk voor het behoud van andere netwerkpartners in staat zich op de eigen corebusiness de concurrentiepositie, maar vergt ook aanpassings­ te concentreren. Een goed functionerend goederenvervoer­ en vermogen van de sector. Verdergaande digitalisering kan logistiek systeem geldt dan ook als basisvoorwaarde voor een administratieve regeldruk en operationele kosten beperken goed functionerende netwerkeconomie. Met de verdergaande en maakt een makkelijkere uitwisseling van informatie integratie van de Europese economie zal deze faciliterende rol tussen marktpartijen mogelijk, waardoor efficiëntere naar verwachting alleen maar in belang toenemen. logistieke ketens kunnen worden gerealiseerd. Tegelijkertijd gaat dit gepaard met een vraag naar minder, maar wel Nederland beschikt over een sterk en kwalitatief hoogstaand hoger opgeleide arbeidskrachten. Ook andere innovaties als logistiek systeem. Met de mainports Rotterdam en Schiphol en 3D­printing, online shoppen en blockchain technologieën aansluitingen op de Trans­Europese transportnetwerken vragen in de toekomst de nodige aanpassingen van (TEN­T) geldt Nederland als de ‘gateway to Europe’ voor de organisatie van goederenvervoer en logistiek. goederenvervoer. Dit wordt versterkt door een op goederen­ vervoer ingericht netwerk van hoofdverbindingen in • Verduurzaming van het transport Nederland. Onze binnenvaartvloot is verreweg de grootste De afnemende beschikbaarheid van fossiele brandstoffen van Europa en de waterwegen naar het achterland ontsluiten en een sterkere focus op reductie tot zero emissie van het belangrijke markten in het buitenland. Nederlandse bedrijven transport dwingt de partijen in het logistieke systeem lopen vaak voorop bij het doorvoeren van technologisch ertoe samen op zoek te gaan naar meer efficiency en logistieke vernieuwingen, zoals autonoom varen en rijden. andere energiedragers. Hierbij wordt zowel gekeken De Nederlandse weginfrastructuur zorgt voor kwalitatief zeer naar alternatieve herwinbare brandstoffen als naar de goede nationale en internationale verbindingen. Het elektrificatie van het vervoer. De in Parijs en het spoorgoederenverkeer onderscheidt zich met de Betuweroute Klimaatakkoord gemaakte afspraken over het terugdrin­ als een exclusieve goederenvervoerspoorlijn. Luchtvracht gen van de uitstoot van CO 2 versterken deze zoektocht. versterkt de netwerkfunctie van Schiphol en maakt door het meenemen van vracht in de ‘belly’ van passagierstoestellen Daarnaast kent de sector een aantal stevige uitdagingen bepaalde verbindingen rendabel 4 . in de vorm van het terugdringen van de uitstoot van stikstofdioxide en fijnstof. In het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit worden al de

4 De luchtvracht speelt daarbij in op specifieke high-added-value nodige stappen gezet om de uitstoot van deze schadelijke

groepen bederfelijke en tijdkritische goederen zoals bloemen, zeer stoffen onder de Europese grenswaarden terug te

waardevolle goederen, farmaceutische producten en levende dieren. dringen. Ook de afspraken in het Klimaatakkoord met

6 | Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat

betrekking tot emissieloze logistiek en het instellen van middelgrote zero­emissiezones in 30 tot 40 grotere Innovatie in logistiek en goederenvervoer steden leveren een belangrijke bijdrage aan de verdere verbetering van de luchtkwaliteit. Aanvullende afspraken In het goederenvervoer is wereldwijd een verover het verbeteren van de luchtkwaliteit zullen nog dit schuiving gaande naar de ontwikkeling van een jaar in het een nieuw Schone Lucht Akkoord met de geïntegreerd logistiek systeem volgen het ACESSS- gemeenten worden vastgelegd 5 . Tenslotte zorgt de groei concept: automated, connected, emission-free, van de circulaire economie voor nieuwe goederenstro­ shared, safe, secure. Aansprekende voorbeelden men. Tegelijkertijd zullen andere – meer traditionele zijn vrachtauto’s die als in een treintje over de – goederenstromen in omvang afnemen en op termijn snelweg rijden (platooning), schepen die op afstand zelfs kunnen verdwijnen. Het transportsysteem van de kunnen worden bestuurd (smart shipping) of toekomst zal een dergelijke transitie naar meer circulaire de spoedeisende levering van medicijnen met goederenstromen moeten kunnen faciliteren. onbemande luchtvaartuigen (drones) op bijvoorbeeld één van de Waddeneilanden. ICT speelt

• • 

  Groeiende mobiliteit (personen en goederen) en drukte op de weg. daarbij een centrale rol, bijvoorbeeld in de service De toename van de goederen­ en personenmobiliteit leidt logistiek, van callcenters, voorwaartse en retourtot

extra belasting van het wegennet en extra congestie bij logistiek, nieuwe businessmodellen, ketenregie, de toegangswegen tot de grotere steden en de mainports. financiering en facturering. Nederland wil als Het grootschalig onderhoud aan bruggen en wegen in de internationale logistieke speler van formaat voorop komende jaren zal deze ontwikkeling versterken. Gelet blijven lopen. Nederlandse bedrijven zijn vaak bij op de trend van meer en zwaardere transporten leidt het deze logistieke innovatietrajecten betrokken. groeiende vrachtvervoer bovendien tot fors hogere Een mooi voorbeeld is de ontwikkeling van een beheers­ en onderhoudskosten van de weg. Tegelijkertijd track-and-tracing systeem voor zeecontainers is er nog wel capaciteit beschikbaar op het water, in opdracht van de Rotterdamse haven. in buisleidingen en in beperkte mate op het spoor.

5 Kamerstukken TK 30175, nr. 325 d.d. 19-12-2018 en nr. 326 d.d.

21-1-2019

Goederenvervoeragenda | 7

Figuur 1: Groeiscenario’s goederenvervoer in Nederland naar modaliteit (zonder zeevaart) Bron: RWS, NMCA Goederenvervoer integraal 2017, april 2017

Volumes in miljoen ton 2014 2030 laag 2040 laag 2030 hoog 2040 hoog

Weg 953 978 997 1.122 1.237

Spoor 41 54 62 61 78

Binnenvaart 350 379 395 411 450

Totaal 1.345 1.411 1.454 1.594 1.764

Index groei (2014 = 1,0) 2014 2030 laag 2040 laag 2030 hoog 2040 hoog

Weg 1,00 1,03 1,05 1,18 1,30

Spoor 1,00 1,31 1,51 1,48 1,88

Binnenvaart 1,00 1,08 1,13 1,17 1,28

Totaal 1,00 1,05 1,08 1,19 1,31

• • 

  De toenemende concurrentie voor de Nederlandse positie als 2.3 Een gezamenlijke

gateway to Europe.

  Internationale ontwikkelingen als de Brexit, toenemend lange termijnambitie

protectionisme met nieuwe handelsbarrières en de Chinese ambitie om eigen transportkanalen tot in Europa Ook partijen als de Logistieke Alliantie en de Topsector te bezitten 6 hebben een grote impact op de Europese Logistiek hebben zich de afgelopen periode georiënteerd op handels­ en transportstromen. Hoewel de concrete de toekomst van de logistiek en op stappen die nodig zijn gevolgen ervan voor het logistieke systeem nog onbekend om een sterk logistiek systeem te kunnen borgen. zijn, is duidelijk dat deze voor de Nederlandse positie binnen de Europese logistiek verstrekkend kunnen zijn. In het visiedocument ‘Visie handel en transport 2040. Een aanbod aan Nederland’ zet de Logistieke Alliantie 7 in op een ééndui­

Hiervoor genoemde ontwikkelingen en uitdagingen zullen dige en breed gedragen toekomstvisie op het logistieke in de loop van de komende jaren tot volle wasdom komen. systeem. Uitgangspunt daarbij is dat het bedrijfsleven in Voor de transitie van fossiele naar herwinbare brandstoffen de toekomst moet kunnen doorgroeien met behulp van spreekt het Parijse klimaatakkoord over een verduur­ een kwalitatief hoogwaardig systeem van logistieke zamingsopgave met een looptijd tot 2050. De Brexit en dienstverlening, maar dat wel moet doen binnen een het Chinese Zijderoute­project zijn daarentegen nu actueel. maatschappelijke context die onder meer om emissieloos Ook zijn de eerste effecten van de digitalisering en de transport vraagt. Met deze visie wil de Logistieke Alliantie toenemende mobiliteit nu al zichtbaar. Het eindpunt van bijdragen aan een koers gericht op duurzame welvaart en deze ontwikkelingen is nog niet in zicht. Zekerstelling van welzijn in Nederland. De Topsector Logistiek draagt met de een kwalitatief hoogwaardig logistiek systeem om ook in Actieagenda 2020 – 2023, waarbij ondernemers, overheden de toekomst te kunnen bijdragen aan de Nederlandse en onderzoeksinstellingen samen optrekken en een eigen samenleving en economie vraagt echter nu al om actie. bijdrage leveren, om ook in de toekomst in Nederland een concurrerende, emissiearme/emissieloze en veilige logistieke sector en logistieke functie te hebben en te houden 8 .

7 De deelnemende partijen zijn Evofenedex, VNO-NCW, TLN,

havenbedrijf Rotterdam, havenbedrijf Amsterdam, Schiphol, ProRail, ACN, MKB Nederland, KNV, KVNR, CBRB, BLN-Schuttevaer, NVB, Vereniging van Waterbouwers, Oram, Deltalinqs, KLM Cargo en de VRC.

6 Het Zijderoute of het One belt, one road project van de Chinese 8 Topsector Logistiek, concept Actieagenda 2020-2023: Op weg naar overheid. een concurrerende en emissieloze logistiek in Nederland, april 2019

8 | Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat

Vanuit een gedeeld belang hebben de Logistieke Alliantie, Vrachten kunnen met een minimum aan kosten, procedures en het Topteam Logistiek en het Ministerie van Infrastructuur tijdverlies wisselen van transportmodaliteit. De investeringen en Waterstaat een gezamenlijke ambitie geformuleerd voor die nodig zijn om dit alles te realiseren zijn publiek, privaat en/ het behoud van een sterk goederenvervoer­ en logistiek of publiek-privaat en zullen op een vernieuwende manier systeem in Nederland: 9 worden geregeld. Adequate informatievoorziening zal er zo voor

zorgen dat de license to operate van logistiek en goederenvervoer “Nederland streeft ernaar om in 2050 een logistiek systeem te in ons land gegarandeerd blijft. Nederlanders zullen tussen nu hebben dat zowel concurrerend, emissievrij als veilig is. Het en 2050 ervan doordrongen raken dat het systeem van logistiek netwerk van Nederlandse waterwegen, autowegen, spoorwegen en goederenvervoer niet alleen een belangrijke bijdrage levert en buisleidingen wordt anno 2050 niet alleen optimaal benut, aan het verdienvermogen en de welvaart in ons land, maar maar is bovendien in onderlinge samenhang ontwikkeld. tevens dusdanig is ingericht dat ze optimaal bijdraagt aan

Modaliteiten functioneren daarbij als elkaars achtervang. leefbaarheid en welzijn.”

9 Topteam Logistiek, Logistieke Alliantie en het ministerie van

Infrastructuur en Waterstaat, Logistiek en Goederenvervoer in 2050: concurrerend, duurzaam en veilig, juni 2019

Goederenvervoeragenda | 9

• 3. 

  Prioritaire thema’s en doelstellingen

  Dit hoofdstuk beschrijft de rol en inzet van het Ministerie Bij de doorontwikkeling van het integrale goederenvervoer van Infrastructuur en Waterstaat op de versterking van het en logistieke systeem is een sleutelrol weggelegd voor de integrale goederenvervoer en logistiek beleid. Daarbij wordt handels­, productie­ en expeditiebedrijven. Zij kiezen de ingegaan op de prioritaire thema’s, de daaraan gekoppelde modaliteit of combinatie van modaliteiten waarmee de beleidsdoelstellingen voor de korte en middellange termijn goederen worden vervoerd. In een robuust, efficiënt en en de acties die daaraan bijdragen. duurzaam transportsysteem kunnen zij desgewenst de modaliteit onderweg ook zonder veel (procedurele) inspanningen of extra kosten aanpassen. Waar het

  3.1 De rol en inzet van het Ministerie ministerie en andere overheden met regelgeving, investe­

  van Infrastructuur en Waterstaat ringen en andere maatregelen de voorwaarden creëren, zijn het in belangrijke mate de keuzes van de verladers en

  vervoerders bij de uitvoering van het transport die de

  De rol van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat uiteindelijke ontwikkeling van het goederenvervoer en op het terrein van goederenvervoer en logistiek is drieledig. logistieke systeem bepalen. Met de Goederenvervoeragenda Op de eerste plaats is het ministerie het eerst­ zoekt het ministerie dan ook nadrukkelijk de samenwerking verantwoordelijke departement voor het sectorgerichte met handels­, productie­ en expeditiebedrijven. vervoers­ en logistieke beleid. Het ministerie draagt systeemverantwoordelijkheid voor het goederenvervoer en

  de logistiek. En bezit het de rol van vakdepartement voor de 3.2 Aansluiting bij het bestaande

  vaktechnische rijkswet­ en regelgeving voor het goederen­

vervoer. Tot slot vervult het ministerie de rol van organisator goederenvervoerbeleid

en beheerder van de hoofdinfrastructuur voor de vervoers­ modaliteiten 10 . In lijn hiermee is de bijdrage van het De aandacht voor goederenvervoer en logistiek is niet ministerie primair kaderstellend en nieuw. Al lang nemen goederenvervoer en logistiek een voorwaardenscheppend. eigen plek in binnen het mobiliteits­ en bereikbaarheids­ beleid en de investeringen in de infrastructuur. Dit heeft De ambitie van het ministerie is te komen tot een robuust, geleid tot de hoge kwaliteit van de huidige Nederlandse efficiënt en duurzaam transportsysteem, zodat het infrastructuur, waarmee een basis voor een sterk toekom­ bedrijfsleven ook in de toekomst concurrerend kan zijn en stig logistiek stelsel is gelegd. Zie hiervoor ook het door­ tegelijkertijd maatschappelijke belangen geborgd worden. kijkje naar de projecten en programma’s in het lopende Om de beleidsdoelen voor bereikbaarheid, duurzaamheid goederenvervoerbeleid die in de bijlage zijn bijgevoegd. en veiligheid te realiseren, is inzet van het gehele transport­ systeem nodig. De Goederenvervoeragenda richt zich De Goederenvervoeragenda bouwt voort op het bestaande daarom op de prioriteiten en acties voor een integraal beleid en werkt (mede) binnen die beleidskaders aan de goederenvervoer en logistiek beleid. versterking van het transportsysteem en de infrastructuur voor het goederenvervoer. Zoals eerder aangegeven vergen toekomstige uitdagingen echter additionele inzet in de vorm van een verdergaande integratie van de modaliteiten

10 De infrastructuur voor buisleidingen vormt hierop een uitzondering. tot een efficiënt, duurzaam, robuust, transportsysteem.

Hierbij worden de buizen niet als publieke infrastructuur, maar als De agenda sluit daarbij nauw aan bij lopende integrale

een privaat transportmiddel gezien. Daarmee en beperkt de rol van programma’s als Beter Benutten, Goederencorridors Zuid het Ministerie van Infrastructuur zich tot de zogenoemde kunsten Zuidoost, Topsector Logistiek en modaliteitsgerichte

werken. De bijdrage die het ministerie kan bieden in een betere programma’s die het multimodale gebruik van de infra­

inpassing van buisleiding in het multimodale transportsysteem

wordt beschreven onder 4.4 en 5.2. structurele netwerken stimuleren, zoals Maatregelenpakket

10 | Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat

Spoorgoederenvervoer, de Quick wins binnenvaart 11 en de Veiligheid vormt een belangrijke bouwsteen voor een goed inzet op het Europese TEN­T netwerk. Daarnaast wordt functionerend transportsysteem. Transporten moeten met direct aangesloten op de inzet op duurzame logistiek minimale risico’s voor de verkeersveiligheid, bedrijfsveilig­ binnen het Klimaatakkoord. heid en risico’s voor de omgeving worden uitgevoerd. Ook het

bedrijfsleven participeert in initiatieven om de verkeersveilig­

heid bij het opslaan en vervoeren van goederen structureel te

3.3 De prioritaire thema’s verbeteren, door middel van het versterken van de veiligheids­

cultuur en het streven naar structureel nul veiligheidsinciden­ In paragraaf 2.3 is de gezamenlijke ambitie van het Ministerie ten. 12 Hierbij wordt aangesloten bij de ambitie in het van Infrastructuur en Waterstaat en de sector voor de toekomst Strategische Plan Verkeersveiligheid. 13 van het goederenvoer­ en logistieke systeem beschreven.

Het ministerie vult die ambitie in met deze agenda voor een Om deze agenda voor een robuust, efficiënt en duurzaam robuust, efficiënt en duurzaam transportsysteem. transportsysteem te realiseren zet het Ministerie van

Infrastructuur en Waterstaat in op een verdere en meer

Robuust houdt in dat goederentransporten tijdig en voor­ samenhangende beleidsontwikkeling binnen de volgende spelbaar kunnen worden uitgevoerd, ook als er verstoringen prioritaire thema’s: optreden. Verschillende transportmodaliteiten sluiten goed 1. Digitaal transport op elkaar aan. Vrachten kunnen gemakkelijk naar een andere 2. Duurzaam goederenvervoer en logistiek modaliteit worden verplaatst, overbelaste netwerken worden 3. Duurzame en efficiënte stadslogistiek ontlast, onderbenutte netwerken worden beter gebruikt en 4. Integrale goederencorridors de onderhoudskosten worden minder. Efficiënt betekent een operationeel efficiënte organisatie van het transportproces De prioritaire thema’s Digitaal transport en Duurzaam door het gebruik van moderne technologieën en transport­ goederenvervoer en logistiek hebben een generiek karakter en data. Logistieke processen en procedures gaan sneller en richten zich op maatregelen voor alle relevante modalitei­ worden goed koper. Duurzaam betekent reductie van emissies ten die in heel Nederland toepasbaar zijn en, waar relevant, tot nul. De opwarming van de aarde neemt af door minder aansluiten op Europese en mondiale systemen. Het thema CO 2 ­uitstoot en de kwaliteit van de lokale leefomgeving Digitaal transport zet primair in op versterking van de verbetert door de beperking van andere emissies. De infra­ efficiency van het transportsysteem en Duurzaam goederenstructuur is energieneutraal en zo ontworpen dat materiaal vervoer en logistiek op de verduurzaming ervan. De prioritaire wordt hergebruikt en er zo min mogelijk grondstoffen worden thema’s Duurzame en efficiënte stadslogistiek en Integrale gebruikt.

12 Logistieke Alliantie, Visie Handel en Transport 2040, juli 2019

13 Strategisch Plan Verkeersveiligheid waarin de doelstelling 0

11 Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Evaluatie Quick Wins slachtoffers in 2050 is opgenomen, in december 2018 aan de binnenvaart, juni 2019 Kamer gestuurd.

Goederenvervoeragenda | 11

goederencorridors richten zich ook op alle relevante modalitei­ 3.4 Doelstellingen voor

ten, maar dragen in specifieke gebieden bij aan versterking

van en samenhangende inzet op een robuust, efficiënt en goederenvervoer en logistiek

duurzaam transportsysteem. In paragraaf 3.4 worden deze prioritaire thema’s nader toegelicht. De realisatie van de lange termijnambitie vraagt om een doorvertaling naar concrete toetsbare doelstellingen voor Figuur 2: Relatie ambitie en prioritaire thema’s de korte en middellange termijn.

De doelstellingen in dit schema zijn afkomstig uit bestaan­

log istie

k

Dig E ffic de beleidstrajecten, nieuwe beleidsinitiatieven en het

m er en ita Klimaatakkoord. De doelstellingen voor het thema Digitaal al t i ën transport zijn in lijn met de doelen in de beleidsbrief Digitale

rz aa er

vo ciënte st ra

nv e n effi ad sl ns t Transportstrategie Goederenvervoer. De doelstellingen voor

uu re m

e og po

D de r

za i sti de thema’s Duurzaam goederenvervoer en logistiek en Duurzame en

ek rt

g oe D

uu efficiënte stadslogistiek zijn afkomstig uit het Klimaatakkoord

m en de Green deal zeevaart, binnenvaart en havens. Bij het

aa thema Integrale goederencorridors zijn zowel lopende beleids­ rz

uu Int s trajecten als nieuwe trajecten de basis voor de gestelde D e r

g o r ale go rid r doelen. Bij de lopende beleidstrajecten gaat het onder

ed erenco andere om de programma’s Maatregelenpakket Spoorgoederenvervoer en de Goederencorridors Zuid en Zuidoost.

R o bu u st

Figuur 3: Overzicht van doelstellingen op prioritaire thema’s

Doelstellingen

Digitaal transport • Geharmoniseerde data-uitwisseling over goederenvervoer mogelijk (2025) • Datadelen tussen data platforms mogelijk (2025)

• • 

  Papierloos transport wettelijk mogelijk (2030)

Duurzaam goederenvervoer en logistiek • 20% CO 2 reductie binnen- en zeevaart (2024) • Jaarlijks 2% reductie CO 2 -uitstoot door verbetering van de logistieke efficiëntie (2030)

• • 

  30% reductie CO 2 -uitstoot door achterland en continentaal vervoer (2030)

Duurzame en efficiënte stadslogistiek • 1 Mton CO 2 -uitstoot reductie jaarlijks • Verbetering luchtkwaliteit door middelgrote Zero Emissiezones in 30 tot 40 grotere gemeenten

• • 

  Minder vervoersbewegingen en betere doorstroming in de stad (2025)

Integrale goederencorridors • Actieprogramma met inzet op modal shift van weg naar water door concrete belemmeringen weg te nemen (2020)

• • 

  Actieplannen voor inzet op modal shift voor alle multimodale bedrijfsterreinen op de goederencorridors (2021)

• • 

  Toename goederenvervoer per spoor van 42 mln. ton naar 54-61 mln. ton (2025)

• • 

  5 mln. ton en 0,7 TEU van weg naar spoor en water binnen de MIRT Goederenvervoercorridors (2030)

12 | Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat

4 Uitwerking prioritaire thema’s

Deze paragraaf beschrijft de prioritaire thema’s. Per thema Een belangrijke voorwaarde voor de uitwisseling van logistieke wordt achtereenvolgens het belang voor goederenvervoer data is de harmonisatie van standaarden waarin de data worden en logistiek, de beleidsinzet en acties voor de komende vastgelegd en uitgewisseld. Harmonisatie is nodig om ervoor te jaren en de wijze van samenwerking met andere partijen zorgen dat systemen de data kunnen inlezen en verwerken. Als toegelicht. De acties bij de thema’s Digitaal transport en data op een geharmoniseerde wijze kunnen worden uitgewisseld Integrale goederencorridors worden vervolgens in hoofdstuk 4 en gedeeld tussen logistieke bedrijven en overheden, ontstaat verder uitgewerkt. De acties binnen de thema’s Duurzaam een gestroomlijnd informatienetwerk waarbinnen nieuwe goederenvervoer en logistiek en Duurzaam en efficiënte stadslogistiek diensten kunnen worden ontwikkeld. Voorbeelden van door worden niet in de Goederen vervoeragenda uitgewerkt, maar bedrijven aan de overheid te leveren informatiesoorten die voort ­ binnen de kaders van het Klimaatakkoord. komen uit wettelijke verplichtingen zijn data over afval stoffen, gevaarlijke stoffen, rijbewijzen, kentekens, scheepsmeldingen, certificaten en douaneformaliteiten. Voorbeelden van informatie

4.1 Digitaal transport die de overheid beschikbaar kan stellen aan het bedrijfsleven zijn

data over milieu zones, venstertijden en laad­ en loszones.

In het goederenvervoer en de logistiek speelt digitale informatieoverdracht een steeds grotere rol. Er vindt een verandering van papieren naar digitale informatie­uitwisse­ ling plaats. Deze ontwikkeling biedt de mogelijkheid om de verschillende schakels in de logistieke keten soepeler en sneller op elkaar aan te laten sluiten, waardoor de admini­ stratieve lasten worden verminderd. Ook bevordert digitali­ sering van administratieve processen de mogelijkheid om binnen een logistieke keten makkelijker gebruik te kunnen maken van meerdere transportmodaliteiten (‘interoperabili­ teit). Kort gezegd verbetert digitalisering de efficiëntie, snelheid en betrouwbaarheid van het logistieke proces. Met programma’s als NLIP, Talking Logistics en de Benelux­ pilot digitale vrachtbrief wegvervoer werkt de overheid al Een belangrijke taak van de overheid bij de realisatie van langer aan het benutten van de digitale mogelijkheden in digitaal transport is de ontwikkeling van een adequaat de logistiek. wettelijk kader voor papierloos transport. In de periode 2010­2018 is daartoe in het domein zeescheepvaart en Bedrijven en overheden profiteren echter nog onvoldoende luchtvaart het Single Window maritiem en lucht (SWmenl) van de kansen die digitalisering van het goederenvervoer­ en gebouwd. Mede op basis van nieuwe EU­wetgeving wordt dit logistieke systeem biedt. Vanwege gefragmenteerde wetgeving kader uitgebreid tot een geharmoniseerde aanpak voor alle en het ontbreken van een gemeenschappelijke digitale taal EU­lidstaten en alle transportmodaliteiten. heeft de overheid nog geen digitale infrastructuur kunnen ontwikkelen, die het mogelijk maakt dat bedrijven alle Om te komen tot een werkend systeem van digitale wettelijk verplichte informatie in digitale vorm met de uitwisseling van logistieke informatie heeft het overheid uitwisselen. Dat heeft onnodige administratieve Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de Digitale lasten tot gevolg. Om dit probleem op te lossen zet de overheid Transport Strategie (DTS) opgesteld. Met de DTS – in op een digital­by­default beleid. Dit betekent ten eerste dat die 30 november 2018 naar de Tweede Kamer is gestuurd 14 – logistieke informatie in digitale vorm beschikbaar moet zijn en ten tweede dat deze informatie tussen bedrijven en overheden

Goederenvervoeragenda | 13

zet het ministerie in op digitaal transportbeleid dat vier 4.2 Duurzaam goederenvervoer

mijlpalen kent:

• • 

  De realisatie van papierloos transport in alle transport­ en logistiek

modaliteiten voor zowel vracht­ als transport­ en persoonsgegevens; De sterke internationale concurrentiepositie van het

• • 

  De ontwikkeling van digitale samenwerking tussen Nederlandse bedrijfsleven levert ons land veel werkgelegen­ overheden, zodat overheden en bedrijven wettelijk verplichte heid en toegevoegde waarde op. De keerzijde van de

informatie kunnen uitwisselen en de overheidsdienstverle­ medaille is dat deze positie gepaard gaat met omvangrijke ning verbetert. goederenstromen van, naar en door Nederland, die

• • 

  De ontwikkeling en versterking van een toekomst bestendige negatieve effecten kunnen hebben op klimaat, leefbaarheid basis data infrastructuur (BDI) om naadloos transport over en verkeersveiligheid. Daar komt bij dat in het huidige

  weg, spoor, lucht, binnenvaart en zeevaart mogelijk te maken; systeem nog veel inefficiënt gebruik van de beschikbare • Structurele – smart mobility – innovaties en groot schalige vervoerscapaciteit plaatsvindt. Geheel of gedeeltelijk leeg

toepassingen. varen of leeg rijden komt regelmatig voor.

Naast de digitale transportstrategie werkt het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat op het gebied van digitalisering aan het programma Talking Logistics, onderdeel van de Smart Mobility­aanpak. Doel van het programma is om de kansen te benutten die de beschikbaarheid van data en de onderlinge connectiviteit van datasystemen bieden voor bedrijven die actief zijn in het logistieke systeem.

In het kader van de Goederenvervoeragenda willen de betrokken overheden en het bedrijfsleven digitalisering van het goederenvervoer en de logistiek gezamenlijk ter hand nemen. Het betreft een samenwerking tussen het bedrijfs leven, de Topsector Logistiek, brancheorganisaties en overheden. Digitalisering van overheden en van bedrijven gaan hand­in­ hand. Hierbij is het van belang dat alle betrokken partijen ‘data gedreven’ leren werken. Een belangrijk aandachtspunt hierbij is In het regeerakkoord uit 2017 kondigt het Kabinet maat­ de digitalisering van het midden­ en kleinbedrijf. De kansen regelen aan om de belasting voor het klimaat, de lucht­ van een gedigitaliseerd logistiek systeem kunnen alleen kwaliteit en de leefomgeving te beperken. In het verzilverd worden als zoveel mogelijk van de in het logistieke Klimaatakkoord hebben bedrijven, maatschappelijke systeem opererende bedrijven de eigen processen hebben organisaties en overheden concrete voorstellen gedaan om gedigitaliseerd. Daar is nog veel werk te verzetten. de CO 2 ­uitstoot bij logistieke processen te beperken, waarmee een belangrijke invulling wordt gegeven aan het regeerakkoord. Daarbinnen maakt het Klimaatakkoord onderscheid tussen logistiek op stedelijk schaalniveau met herkomst en/of bestemming van de goederen in de stad en logistiek op bovenstedelijk schaalniveau (over middellange en lange afstand). Voor het bovenstedelijk schaalniveau – binnen de Goederenvervoeragenda vallend onder het

Acties Digitaal transport thema ‘duurzaam goederenvervoer en logistiek’ – onder­ scheidt het Klimaatakkoord de volgende typen maatregelen:

• • 

  Efficiënter maken van goederenvervoer (o.a. minder leeg • Implementatie van Europese Verordening varen en leegrijden) over middellange en lange afstand;

Europees Maritiem Single Window environment • Europees bronbeleid voor ambitieuze CO 2 ­normen voor • Realisatie papierloos transport bestelauto’s en zware bedrijfsvoertuigen;

• • 

  Realisatie van een Basis Datadelen • Invoering van een vrachtwagenheffing in 2023;

Infrastructuur (BDI) • De ontwikkeling van duurzame aandrijftechnieken

• • 

  Ontwikkelen innovatieve toepassing van data

voor bedrijfssamenwerking, verkeers- en en energiedragers voor de vervoermiddelen van de

infrastructuurmanagement en smart mobility goederenvervoermodaliteiten weg en binnenvaart; • De realisatie van een distributie­infrastructuur voor het

tanken/laden van de nieuwe energiedragers.

14 | Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat

Het Klimaatakkoord gaat uit van jaarlijks 0,9 Mton CO 2 ­ 4.3 Duurzame en efficiënte

reductie door efficiëntieverbetering in het goederenvervoer,

waarvan jaarlijks 0,5 Mton al was meegenomen in de stadslogistiek

basisraming van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).

Verduurzaming van de binnenvaartvloot in het kader van de Het wordt steeds drukker in onze steden. Het stedelijk

Green Deal Binnenvaart levert volgens het Klimaatakkoord gebied wordt steeds intensiever gebruikt voor functies als jaarlijks 0,4 Mton CO 2 ­reductie op. Daarnaast levert aanscher­ wonen, werken en recreëren. Duurzame en efficiënte ping van het Europese bronbeleid voor vracht­ en bestel­ stadslogistiek is daarom belangrijk voor de economische auto’s naar verwachting 0,8 Mton aan CO 2 ­reductie op en vitaliteit en de aantrekkelijkheid van steden. Het zorgt invoering van de vrachtwagenheffing 0,2 Mton. ervoor dat de bestellingen thuis worden afgeleverd,

restaurants en winkels op tijd worden bevoorraad en een

Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de verbouwing probleemloos verloopt. Een trend in de

Logistieke Alliantie en de Topsector Logistiek willen stadslogistiek is dat leveringen kleiner en frequenter samen aan de verduurzaming van het goederenvervoer en worden, doordat er steeds vaker just­in­time levering is de logistiek werken. Het Klimaatakkoord geldt hierbij als gewenst. Inherent hieraan is de toename van het aantal uitgangspunt. Samenwerking met de brancheorganisaties verkeersbewegingen in de steden. Dit gaat vaak ten koste is van groot belang om door te dringen in de haarvaten van van de bereikbaarheid, leefbaarheid en veiligheid in de het logistieke systeem, dat zich kenmerkt door een groot steden. Door middel van initiatieven als de Green Deal Zero aandeel van kleine en middelgrote bedrijven. Om ook deze Emissie Stadslogistiek (ZES) en het programma Beter typen bedrijven mee te nemen in het verduurzamingsproces Benutten hebben overheid en bedrijfsleven de afgelopen is een bedrijfsleven­brede inspanning noodzakelijk. Ook jaren met pilots gewerkt aan een lagere belasting van het de samenwerking met regionale en lokale overheden, die stedelijke wegennet door vermindering van het aantal is ingezet tijdens de uitvoering van het Beter Benutten­ vervoersbewegingen, efficiënter gebruik van lading­ programma, is een noodzakelijke voorwaarde om duurzame capaciteit en verduurzaming van voertuigen. logistieke processen in het bedrijfsleven te realiseren.

In de Beter Benutten­aanpak vormde stadslogistiek één van

de thema’s waarbinnen het Ministerie van Infrastructuur

en Waterstaat en regionale overheden samenwerkten om

congestie op knelpuntcorridors in stedelijk gebied tegen

te gaan en daarmee de bereikbaarheid van de steden te

verbeteren. Belangrijke elementen in de Beter Benutten­

aanpak waren bijvoorbeeld het vestigen van overlaadpunten

Acties Duurzaam goederen(hubs) aan de rand van de stad om de goederen op efficiënte wijze de stad in te brengen (de ‘last mile’) ende inzet van

vervoer en logistiek (conform vrachtfietsen en fietskoeriers.

het Klimaatakkoord) In het huidige regeerakkoord vormt het bevorderen van

• • 

  Ontwikkelen en implementeren van een duurzaamheid en leefbaarheid een belangrijke beleidsdoel­

geïntegreerde sectorale aanpak stelling. Het Klimaatakkoord (en in het verlengde daarvan

• • 

  Inzet op verduurzaming binnen het Europese ook het Schone Lucht Akkoord) richt zich op het beperken bronbeleid van de uitstoot van schadelijke stoffen voor klimaat en

• • 

  Ontwikkelen Vrachtwagenheffing leefomgeving. Duurzame en efficiënte stadslogistiek kan • Stimuleren innovatie in goederenvervoer een substantiële bijdrage leveren aan de beperking van de • Invoeren compensatieregeling bio-LNG voor uitstoot. Logistiek op stedelijk schaalniveau is namelijk een 2019 en 2020 belangrijke factor in de uitstoot van schadelijke stoffen door

• • 

  Uitvoeren afspraken Green Deal zeevaart, het relatief inefficiënte gebruik van zware vervoermiddelen

binnenvaart en havens voor verduurzaming en ladingcapaciteit. De opgave in het Klimaatakkoord is

binnenvaartvloot om door een efficiëntere en duurzamere inrichting van de

stadslogistiek in dertig tot veertig grotere gemeenten een

besparing van 1 Mton CO 2 ­uitstoot per jaar te realiseren.

Daarnaast zal meer duurzame en efficiënte stadslogistiek

een sterke verbetering van het leefklimaat en verbetering

van de luchtkwaliteit in de stad met zich mee brengen.

Goederenvervoeragenda | 15

Bij de uitwerking van duurzame en efficiënte stadslogistiek Naast de activiteiten in het kader van het Klimaatakkoord is een uitgebalanceerde samenwerking tussen het richt ook het programma Talking Logistics (zie ook thema A Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, gemeenten en Digitaal Transport) zich (gedeeltelijk) op het thema ondernemers noodzakelijk. De ervaring leert dat de vele stadslogistiek. Een van de zes deelonderwerpen in het experimenten met duurzame stadslogistiek die de afgelo­ programma betreft ‘city logistics’. Doel van dit deelonder­ pen decennia zijn uitgevoerd nuttige kennis over effectieve werp is het bijdragen aan een betere bereikbaarheid en stadslogistiek hebben opgeleverd, maar nog te weinig leefbaarheid van de stedelijke centra door het ontwikkelen hebben geleid tot geslaagde stadslogistieke systemen die in van hub­concepten voor logistieke bevoorrading van de aanmerking komen voor opschaling naar andere steden. In centra en door het efficiënter en duurzamer maken van dit licht heeft het ministerie de ambitie om de gemeenten bouwlogistiek in de stad. te ondersteunen in het ontwikkelen van duurzame en robuuste concepten van stadslogistiek. Eén van de beoogde activiteiten is om op basis van een analyse van kritische succesfactoren een beperkt aantal blauwdrukken te ontwikkelen die ­ met aandacht voor de specifieke kenmer­ ken van een stad – een gestandaardiseerde aanpak voor de realisatie van stadslogistiek bieden. Het doel van het ministerie is om hiermee te komen tot een geharmoniseer­

de, transparante en breed toepasbare aanpak van stadslogis­ Acties Duurzame en efficiënte

tiek met ondersteunende regelgeving en handhaving. stadslogistiek (conform het Deze doelstelling komt tegemoet aan de wens vanuit de Klimaatakkoord)

logistieke brancheorganisaties en detailhandelsorganisaties

om de versnippering en tegenstrijdigheden in de lokale • Opstellen uitvoeringsagenda duurzame en

aanpakken van stadslogistiek tegen te gaan. Tegen deze efficiënte stadslogistiek achtergrond ligt er een gemeenschappelijke opgave voor • Ondersteunen gemeenten en bedrijven bij de het ministerie, gemeenten en brancheorganisaties om in ontwikkeling duurzame en efficiënte stadslogisonderlinge samenwerking duurzame en efficiënte stads­ tiek, inclusief het instellen van zero emissie

logistiek handen en voeten te geven. Een belangrijk zones. element in de aanpak is de instelling van zero emissiezones Onder meer met:

voor bestel­ en vrachtauto’s. Ook innovatieve logistieke ­ Stimuleringsprogramma voor zero emissie concepten zoals autonoom varen en rijden en de inzet van vracht- en bestelauto’s

drones bij de pakketbezorging kunnen een rol spelen. ­ Stimuleren zero-emissie bouwlogistiek en zero-emissie bouwmachines

­ Ontwikkelen logistieke concepten voor stedelijke distributie

­ Ontwikkelen van goede laadinfrastructuur in steden

• • 

  Stellen van kaders ten behoeve van een gestandaardiseerde aanpak van duurzame en efficiënte stadslogistiek

16 | Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat

4.4 Integrale goederencorridors short sea verbindingen maakt deze goederenstroom

interessant voor een aanpak gericht op een geïntegreerd

In het programma goederenvervoercorridors Oost en transportsysteem. Recent onderzoek geeft aan dat deze Zuidoost staat de integraliteit van het transportsysteem corridor een modal shift potentie heeft van 7,6 mln. ton. 15 centraal. Met een optimale inzet van de verschillende modaliteiten wordt maximaal bijgedragen aan doelstellin­ Minder omvangrijk, maar wel van belang voor de ontwikke­ gen op het terrein van veiligheid, duurzaamheid en ling van goed landelijk integraal goederenvervoer­ en bereikbaarheid. Deze corridors zijn onderdeel van de logistiek systeem, is de goederenstroom naar Noordwest­ TEN­T­corridor Rhine­Alpine. Het programma bevat 17 Europa met aansluiting op de TEN­T North Sea­Baltic. actielijnen, waaronder het versterken van de ketensamen­ Deze goederenstroom bevat een aantal multimodale werking, een modal split­vriendelijke inrichting van knooppunten die sterk in ontwikkeling zijn. Voor directe multimodale knooppunten, milieueffecten, veiligheid op inzet vanuit het Rijk moeten deze knooppunten voldoende truckparkings en het verkennen van mogelijkheden voor de omvang of potentie hebben. Bij kleinere omvang of inzet van buisleidingen voor het transport van gevaarlijke potentie lijkt het vooral een zaak van regionale ontwikke­ gassen en vloeibare stoffen. Dit programma wordt in nauwe ling. Om tot een afgewogen inzet te komen vindt momen­ samenwerking met medeoverheden en bedrijven uitge­ teel een herijking plaats van het knooppuntenbeleid. voerd. Daarnaast vindt afstemming plaats met Duitsland De uitkomsten hiervan worden later dit jaar verwacht. op federaal en deelstaatniveau over de aansluiting van de infrastructuurnetwerken. In het programma Talking Belangrijk aandachtspunt bij de integrale corridors is Logistics zet het ministerie samen met het bedrijfsleven in de betere benutting van de (over)capaciteit binnen het op meer efficiency in de goederencorridors via het project integrale transportsysteem. Hierbij gaat het met name Connected Transport Corridors en op verbinding van om het terugdringen van de overbelasting van de weg door verkeersmanagementsystemen. een modal shift van vrachtvervoer naar water, spoor en buisleidingen. De robuustheid van het transportsysteem Ook buiten de goederenvervoercorridors Oost en Zuidoost vergt een stevig modal shift instrument om bij verande­ lijken zich goede mogelijkheden voor een succesvolle rende omstandigheden (bijvoorbeeld droogte, stremmin­ integrale aanpak voor te doen. Met name de zware goede­ gen of grootschalig onderhoud) voor een goede door­ renstroom op de route van Amsterdam – Rotterdam – stroming te kunnen blijven zorgen. Daarbij helpt een Antwerpen (de zogenoemde corridor Zuid) lijkt zich hiervoor modal shift om de hoge beheer­ en onderhoudskosten te kwalificeren. Met de aanwezigheid van Schiphol en de van het weggennet te drukken. grotere zeehavens, de rol van buisleidingen en de aanslui­ ting op de TEN­T­corridor naar Parijs lijkt deze verbinding een goede kandidaat voor de corridoraanpak. De grote rol

die de kustvaart binnen deze goederenstroom speelt via 15 Panteia, Quick scan Goederenstromen Corridor Zuid, mei 2019

Figuur 4: Goederenstromen Corridor Zuid (basisjaar 2014)

Bron: Panteia, Quick Scan Goederenstromen Corridor Zuid, mei 2019

Vervoer in miljoen ton Modal split verhouding (ton)

1000 920 1% 6%

weg

800 binnenvaart

rail

24% short sea 600

 miljoen ton 400 321 304 1% 6%

247 weg

200 112

69% binnenvaart 39

2 29 rail

0 weg binnenvaart rail short sea 24% short sea

Nederland Corridor Zuid

Goederenvervoeragenda | 17

69% Recent onderzoek van het Kennisinstituut voor

Mobiliteitsbeleid (KiM) laat zien dat de afgelopen jaren de modal split verhoudingen tussen weg, water en spoor nauwelijks zijn veranderd 16 . Ook ligt de realisatie van de PMR­afspraak met de terminals op de Tweede Maasvlakte over een maximum van 35% afvoer over de weg en de groei van het achterlandtransport via binnenvaart en spoor nog

niet op schema. 17 Tegelijkertijd zijn er talrijke signalen vanuit Acties Integrale goederenhet

bedrijfsleven dat een aanvullende en gerichte inzet op corridors

een modal shift van weg naar water en spoor kansen biedt. Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat zal zich • Ontwikkeling van een Hands-on programma daarom de komende jaren gericht inzetten op het bevor­ voor kansen, belemmeringen en maatregelen deren van de modal shift met acties die aansluiten bij het modal shift

Maatregelenpakket Spoorgoederen en de recent uitgevoerde • Verkennen van een Stimuleringsregeling voor

acties voor de verschuiving van weg naar water in het kader verplaatsen containervervoer van weg naar

van de subsidiereling Quick wins Binnenvaart. water • Onderzoek corridoraanpak Zuid

16 KiM, Ontwikkelingen modal split goederenvervoer 2005-2017, mei 2019

17 Panteia, Conceptrapport Handelingsperspectieven Goederencorridors. Publicatie is voorzien in najaar 2019

18 | Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat

• 5. 

  De actieagenda goederenvervoer en logistiek

  De Goederenvervoeragenda verbindt nieuwe beleids­ en het goederenvervoer, zoals snelle verwerving en initiatieven aan reeds lopende beleidstrajecten op het koppeling van informatie. Daarmee ontstaan nieuwe terrein van goederenvervoer en logistiek. De nieuwe acties mogelijkheden van informatieoverdracht, zoals maatwerk­ richten zich op de versterking van het integraal gebruik van oplossingen bij verkeersmanagement en afwikkeling van het transportsysteem. Deze acties zijn aanvullend op de al enorme hoeveelheden vracht bij e­Commerce. lopende inzet van het Ministerie van infrastructuur en Waterstaat, zoals investeringen in de infrastructuur via het In hoofdstuk 4.1 zijn de verschillende componenten van MIRT­programma, het Maatregelenpakket Spoorgoederen­ interconnectiviteit benoemd. De komende jaren willen vervoer en de Vrachtwagenheffing. Een overzicht van overheden en bedrijven gezamenlijk de belangrijkste lopende en recente acties is opgenomen in bijlage 1. knelpunten die digitalisering in de weg staan oplossen. Er zijn vier actielijnen ontwikkeld richting volledige In dit hoofdstuk worden de in het vorige hoofdstuk realisatie van het digital­by­default beleid. Deze actielijnen benoemde acties voor de prioritaire thema’s Digitaal transport beslaan de periode 2019­2028 en lopen synchroon. Ze en Integrale Goederencorridors nader uitgewerkt. De acties hebben als verbindend element de noodzaak dat digitali­ waarvan wordt verwacht dat ze veel impact zullen hebben sering plaatsvindt op basis van een geaccepteerde op het bedrijfsleven en het transportsysteem en snel tot informatie behoefte door alle partijen en de noodzaak resultaten zullen leiden krijgen voorrang. Daarnaast bevat van een return on investment voor elke stap die wordt de actieagenda een aantal onderzoeksactiviteiten die in gezet. De actielijnen worden ook ingegeven door de een later stadium tot concrete acties kunnen leiden. De noodzaak EU­wetgeving te implementeren en samen­ actieagenda krijgt zo het karakter van een rollende agenda, werking tussen zoveel mogelijk organisaties te realiseren. waarbij gaandeweg acties worden afgerond en nieuwe

  worden opgestart. Uit te voeren acties

  • 1. 

    Implementatie van Europese Verordening Europees Maritiem

  In dit hoofdstuk zijn de in hoofdstuk drie gepresenteerde Single Window environment. acties onder de thema’s Duurzaam goederenvervoer en logistiek Dit betreft het ombouwen van het bestaande overheids­ en Duurzame en efficiënte stadslogistiek niet opgenomen. platform voor overheidsmeldingen Single Window Deze thema’s worden uitgewerkt in paragraaf C2.5 Maritiem en Lucht (SWMenL) tot een Overheidsplatform ‘Verduurzaming in Logistiek’ van het Klimaatakkoord. voor alle maritieme meldingen, met koppeling naar Douanemeldingen en andere transportmodaliteiten. Doel is dat overheden data onderling en met bedrijven

  5.1 Digitaal transport kunnen delen. Dit is belangrijk om interconnectiviteit

  van data tussen de modaliteiten op de goederencorridors Digitaal transport gaat over elektronische informatie­ te kunnen realiseren. Het uitgangspunt hierbij is om uitwisseling, die het – zonder tussenkomst van de mens – zoveel mogelijk aan te sluiten bij bestaande publiek­ mogelijk maakt dat machines informatie begrijpen, private IT­platformen. verwerken en onderling communiceren. Dit maakt het mogelijk dat informatie ontkoppeld van een fysieke 2. 100% Papierloos transport mogelijk maken. verschijning wordt uitgewisseld, plaats­, tijd­ en ruimte­ Hierbij gaat het om de realisatie van een wetgevend kader onafhankelijk gebruikt kan worden door een veelheid van – via een nationaal en Europees traject – om data tussen partijen en dat de intelligentie van machines kan worden partijen uit te kunnen wisselen en daarbij optimaal ingezet. Dit biedt nieuwe mogelijkheden voor de logistiek gebruik te maken van bestaande standaarden en

Goederenvervoeragenda | 19

werkwijzen. Dit is ook belangrijk om administratieve Bij de uitwerking en realisatie van innovatieve toepassin­ lastenreductie te realiseren. De trajecten zijn: gen worden de volgende uitgangspunten gebruikt:

  • Europees: Implementatie van de Europese Verordening • Internationale standaarden­by­default; (wellicht in 2020 verplicht) voor een digitale infrastruc­ • Decentrale integratie van IT­systemen of platforms; tuur voor vrachtgegevens (eFTI). Bij deze wetgeving gaat • Niet opnieuw het wiel uitvinden maar zoveel mogelijk het erom dat bedrijven in alle transportmodaliteiten, bestaande IT­oplossingen gebruiken;

wettelijk verplichte informatie aan overheden in digitale • Niet alleen de koplopers maar het gehele bedrijfsleven vorm beschikbaar kunnen stellen en overheden verplicht in het logistieke systeem op een hoger digitaal niveau worden die data te accepteren. Nationaal: Op basis van brengen; een analyse van de informatiebehoeften in het goederen­ • Werken vanuit verdienmodellen gebaseerd op commer­ vervoer een wetgevend kader realiseren, zodat bedrijven ciële en bedrijfsmatige overwegingen in IT en logistiek; wettelijk verplichte informatie (over goederen, transport­ • De bronsystemen zijn zelf verantwoordelijk voor de middelen en personen) digitaal kunnen aanbieden aan kwaliteit van de geleverde data; overheden en onderling kunnen uitwisselen. • Bewaking van een level playing field en zelfcontrole op de uitwisseling van data; Cyber secure en AVG­proof

• 3. 

  Ontwikkelen Basis Datadelen Infrastructuur (BDI). volgens de actuele wetgeving, normen en best practices. Mede op basis van de ervaring opgedaan bij de ontwikke­ ling van een maritiem single window (zie actie 1) en

ervaring in de bedrijfskolom wordt ingezet op de 5.2 Integrale goederencorridors

ontwikkeling van een gedecentraliseerde datadelen infrastructuur die veilige, neutrale en open data­uitwisse­ Goederencorridors spelen een essentiële rol bij het ling mogelijk maakt. Gestreefd wordt naar internationale functioneren van het transport op de (middel)lange afstand. samenwerking, in ieder geval in EU­ verband. Mogelijk De omvang van de goederenstromen over deze corridors leidt dit tot een regulerend en tussen overheden en maakt het mogelijk om transportstromen aan elkaar te bedrijven onderling afgestemd kader voor een federatief koppelen, vrachten te combineren en de beschikbare (decentraal) stelsel, op basis van geborgde standaarden, capaciteit beter te benutten, om het transport zo robuust, werkwijzen en governance. Een belangrijke drijfveer voor efficiënt en duurzaam mogelijk te organiseren. Met het het ontwikkelen van een BDI is de noodzaak van een programma Goederencorridors Zuid en Zuidoost, het digitale en effectief functionerende overheid, eGovern­ onlangs opgestarte project Connected Transport Corridors ment en het betrekken van het MKB. Aangehaakt wordt en het Maatregelenpakket Spoorgoederenvervoer zet het bij concrete resultaten van deTopsector Logistiek, zoals Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat hier al op in. het iShare afsprakenstelsel voor het delen van data. Een recente evaluatie van de ontwikkeling van de corridors

• 4. 

  Ontwikkelen innovatieve toepassingen van data voor bedrijfssamenlaat goede kansen zien voor een doorontwikkeling van de werking, verkeers- en infrastructuurmanagement en smart mobility. goederencorridors Oost en Zuidoost en elders in Nederland

  Het gaat hierbij vooral om de ontwikkeling van geavan­ op economisch, maatschappelijk en milieutechnisch ceerde toepassingen van data­ interoperabiliteit, de terrein 18 . Optimalisering van deze kansen vergt echter extra toepassing van nieuwe technologieën (zoals blockchain) inzet op modal shift van weg naar spoor en met name water, en het beschikbaar stellen van overheidsdata, incl. betere benutting van de beschikbare capaciteit op de wetgeving, aan de logistieke sector. Daarbij ligt de nadruk netwerken, verlaging van CO 2 ­uitstoot en vermindering van op supply chain visibility, de ontwikkeling van nieuwe de beheer­ en onderhoudskosten voor de weginfrastructuur. diensten en platform standaardisatie en wordt aange­ Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat kiest haakt bij lopende programma’s als Talking Logistics en daarom, in samenwerking met de logistieke sector en de Goederencorridors Zuid en Zuidoost. Binnen Talking betrokken overheden, voor voortzetting van bestaande Logistics sluiten twee deelonderwerpen aan op het goederencorridors, met aanvullende inzet op modal shift. prioritaire thema Digitaal transport. Het betreft de Tegelijkertijd zetten de partijen in op versterking van de deelonderwerpen ‘digital standards’ en ‘real time corridorgerichte aanpak en een bredere toepassing van deze logistics’. Het eerste deelonderwerp richt zich op de aanpakbuiten de goederencorridors Oost en Zuidoost. ontwikkeling en toepassing van breed geaccepteerde

standaarden, waardoor uitwisseling tussen logistieke planningsystemen en verkeersmanagementsystemen makkelijker wordt. Real time logistics heeft als focus het daadwerkelijke gebruik van logistieke en verkeerskundige data in informatiesystemen en het real time bijsturen van

18

logistieke processen als de data daartoe aanleiding geven. Panteia, Conceptrapport Handelingsperspectieven Goederencorridors. Publicatie voorzien in najaar 2019.

20 | Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat

Uit te voeren acties • Het realiseren van acties gericht op het terugdringen

• 1. 

  Ontwikkeling van een Hands-on programma kansen, van de CO 2 ­emissies binnen de corridors; belemmeringen, maatregelen modal shift • Het opstarten van een werkgroep om een kosten­

  Voortbouwend op ervaringen in programma’s als efficiënte inzet van buisleidingen binnen het integrale Goederencorridors Zuid en Zuidoost en het transportsysteem verder te ontwikkelen.

Maatregelenpakket Spoorgoederenvervoer – ontwikkelt het ministerie een programma om kansen voor een Ook buiten deze corridors verkent het ministerie nieuwe modal shift te verzilveren, door belemmeringen weg te acties, waaronder het gebundeld transport van verzameld nemen. Het programma werkt daarbij hands­on aan gemeentelijk restafval naar afvalverwerkingsbedrijven via praktische oplossingen, bijvoorbeeld het wegnemen van de binnenvaart. Daarbij wordt gekeken naar de mogelijk­ knelpunten op het terrein van wet­ en regelgeving, heden om dit transport via de binnenvaart kostenefficiënt infrastructurele voorzieningen en advisering van te krijgen ten opzichte van de huidige praktijk van het ondernemers over de keuze van de transportmodaliteit transport over de weg, het wegnemen van ‘eventuele of een mix van modaliteiten. Bij de vormgeving en belemmeringen’ en de mogelijke rol van de overheid als uitvoering van dit programma wordt nauw samengewerkt launching costumer. Andere mogelijke acties worden met het bedrijfsleven via de Logistieke Alliantie, geselecteerd uit de lopende inventarisatie bij het de Topsector Logistiek en andere overheden. bedrijfsleven naar kansen en belemmeringen voor modal shift.

  Binnen de bestaande Goederenvervoercorridors Oost en

Zuidoost verkent het ministerie, in samenwerking met 2. Verkennen van een Stimuleringsregeling verplaatsen de partners binnen deze corridors, een intensivering containertransport van weg naar water van de inzet middels: Het beginpunt van de goederencorridors Oost en • Het benutten van de modal shift potentie voor Zuidoost vormt de mainport Rotterdam. Met het bovengemiddelde multimodale knooppunten; aantrekken van de economie is de drukte van het • Het verminderen van congestie bij de afhandeling goederenverkeer op de wegen van en naar de mainport de van inland­transporten in de Rotterdamse haven afgelopen jaren sterk toegenomen. Op de A15 leidt dit nu (ketenaanpak); al tot stevige opstoppingen. De komende jaren zal deze • Het realiseren van good practices bij een modal shift druk op de weg verder toenemen, enerzijds door de van weg naar water en spoor; autonome groei van het goederenvervoer, anderzijds

Goederenvervoeragenda | 21

door de geplande grote infrastructurele werken. Met een 5.3 Financiële paragraaf

(financiële) stimuleringsregeling voor modal schift van weg naar binnenvaart en short sea kan deze extra Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat zet al stevig verkeersdruk op de weg beperkt worden. Tegelijkertijd in op een robuust, efficiënt en duurzaam transportsysteem kan een structurele verschuiving van weg naar water voor de toekomst. Met het lopende beleid investeert het worden geïnitieerd. In het tweede deel van 2019 worden ministerie fors in het op orde houden van en de aanpak de mogelijkheden voor deze regeling verkend, inclusief van knelpunten in de weg­, water­ en spoorinfrastructuur. de aansluiting daarvan op het MinderHinder programma Daarnaast worden maatregelen genomen om modaliteiten in het kader van de grootschalige Vervanging en efficiënt en duurzaam in te zetten, bijvoorbeeld met een Renovatie (V&R) opgave. subsidieregeling (maximaal € 70 mln.) via het Maatregelenpakket Spoorgoederenvervoer voor de periode

• 3. 

  Onderzoek corridoraanpak Zuid 2019­2023. Tenslotte investeert het ministerie substantieel Met dit onderzoek wordt gekeken naar de mogelijkheden in de ontwikkeling en toepassing van kennis en innovatie voor toepassing van (elementen van) een integrale in het goederenvervoer en het logistieke systeem.

corridoraanpak op de verbinding Amsterdam – Rotterdam – Antwerpen (Corridor Zuid). Deze goederen­ In aanvulling hierop is voor de Goederenvervoeragenda in corridor lijkt zoals in hoofdstuk 3.4 aangegeven goede de periode 2019­2023 een bedrag van € 40 mln. beschikbaar kansen te bieden voor een integrale corridoraanpak. voor de versterking van een integraal mobiliteitsbeleid voor Dit vergt echter maatwerk aan de hand van de specifieke goederenvervoer en logistiek. Dit budget bestaat uit een karakteristieken van de corridor zelf, maar ook mogelijk­ reservering van het Ministerie van Infrastructuur en heden om stappen te zetten met de verduurzaming en Waterstaat van € 30 mln. voor de Actieagenda van de digitalisering van het vrachtvervoer. Voor de toepassing Topsector Logistiek voor de periode 2021­2023. De Topsector van een corridoraanpak is dan ook vooronderzoek nodig Logistiek draagt met deze Actieagenda bij aan de doelen om hier inzicht in te krijgen. Bij dit onderzoek zal het en waar mogelijk aan de acties binnen de vier thema’s van Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat aansluiten de Goederenvervoeragenda. Verder is er voor de periode bij een lopend onderzoek naar deze corridor vanuit de 2019­2021 vanuit het Ministerie van Infrastructuur en provincie Zuid­Holland. Dit onderzoek zal in het voorjaar Waterstaat en de Europese Commissie in totaal € 10 mln. van 2021 tot nadere besluitvorming moeten leiden. Ten beschikbaar voor de opstart van de acties binnen het thema aanzien van de mogelijkheden voor een toepassing van Digitaal transport. Voor de acties binnen het thema elementen van de corridoraanpak bij bovengemiddelde Integrale goederencorridors zal het ministerie op basis van multimodale knooppunten zal de lopende herijking van de uitkomsten van de aangekondigde verkenningen in 2020 het terminalbeleid worden afgewacht. besluiten over een mogelijke financiële bijdrage.

Voor de acties uit het Klimaatakkoord die bijdragen aan

de thema’s Duurzaam goederenvervoer en logistiek en Duurzame

en efficiënte stadslogistiek wordt gebruik gemaakt van de

middelen uit de klimaatenvelop en middelen voor een

stimuleringsprogramma voor emissieloze bestel­ en

vrachtauto’s tot en met 2025. Vanuit de klimaatenvelop is

in 2019 een budget van € 2 mln. beschikbaar van verduur­

zaming van de stadslogistiek. Voor de stimulering van

vrachtauto’s komt € 94 mln. beschikbaar en voor de

stimulering van bestelauto’s € 185 mln. Voor de concrete

acties uit het Klimaatakkoord wordt kortheidshalve

verwezen naar paragraaf C2.5 ‘Verduurzaming in Logistiek’ van

het Klimaatakkoord.

22 | Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat

Bijlage 1

Overzicht lopende en recente beleidsprojecten Goederenvervoer en logistiek

Goederenvervoer en Algemeen Digitaal Duurzaam Duurzame Integrale

logistiek dossier goederengoederen- en efficiënte goederenvervoer vervoer en stadslogistiek corridors

logistiek

Infrastructurele projecten (inclusief digitale infra)

Digitalisering logistieke keten x (Digitale transport strategie)

MIRT programma GVC Oost en Zuid x x x

Verschillende MIRT-projecten x x x x

Maatregelenpakket Spoorgoederenvervoer x x x

Smartwayz x x x

Derde spoor Duitsland x

Betuweroute (aanleg en onderhoud) x

Programma bereikbaarheid MRDH, MRA x x

Onderzoek buisleidingen x x

Beter Benutten; afronding en evaluatie x x x x

incl. logistiek

Kernnet Goederenvervoer x x

Stuurgroep synchromodaliteit x x

Quick wins binnenhavens x x x

Sectoraal beleid

Topsectorenbeleid x x x x

Strategisch en landelijk actieplan verkeersveiligheid X x x

Mobiliteitstafel Klimaatakkoord; verduurzaming x x

logistiek

Werkprogramma Maritieme strategie en zeehavens x x x

2018-2021

Green Deal Zeevaart, Binnenvaart en havens x x

Havennota x x

Beleidsagenda Smart mobility x x

I-Share x

Talking traffic x x x

Digitale en Smart tachograaf x x x

Vrachttafel luchtvaart x x

Greendeal ZES x x

Luchtvaartnota x x x

Vrachtwagenheffing x x x

Goederenvervoeragenda | 23

Goederenvervoer en Algemeen Digitaal Duurzaam Duurzame Integrale

logistiek dossier goederengoederen- en efficiënte goederenvervoer vervoer en stadslogistiek corridors

logistiek

Wetgeving en veiligheid

Veilig vervoer gevaarlijke stoffen x x x

Mobility package x x x

Truckparking x

Onderzoek lange treinen (door Prorail) x x

Truckplatooning x x x

Herijking brandstoffenvisie x x

Ontwikkeling alternatieve brandstoffen (bio, x x x

waterstof)

Internationaal en algemeen

Grensoverschrijdende samenwerking Noordrijn x x Westfalen / Vlaanderen

EU Transportraad x

Mobiliteitsschets 2040 x

Basgoed (modeleren goederenvervoer) x

Beleid en subsidie TEN-T en CEF x x

24 | Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat

Dit is een uitgave van het

Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat

Postbus 20901 | 2500 ex Den Haag www.rijksoverheid.nl/ienw

Juli 2019