Europese Raad 28 mei 2019 (informeel)

Bron: The Council of the European Union

Op 28 mei 2019 vond een informele bijeenkomst van de Europese Raad¹ plaats in Brussel. Een belangrijk onderwerp van gesprek was de verdeling van Europese topfuncties². Na de Europese verkiezingen komen er verschillende belangrijke posten vrij in de EU. De regeringsleiders hebben een belangrijke rol in de keuze van de personen die de posten gaan bezetten.

De vaste voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk³ leidde de vergadering van de regeringsleiders van de EU-lidstaten, de voorzitter van de Europese Commissie⁴ en de Hoge Vertegenwoordiger⁵ voor het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid. Premier Mark Rutte⁶ vertegenwoordigde Nederland op de informele top.

Deze top was vrij kort omdat alleen de avond van dinsdag 28 mei gebruikt werd om te vergaderen. De regeringsleiders hielden een werkdiner.

Het proces waarbij de topfuncties in het najaar 2019 verdeeld gaan worden, zal niet eenvoudig zijn. Deze top op 28 mei lastte Donald Tusk in om daarmee in ieder geval alvast een 'goede start' te maken. De belangrijkste uitkomst van de top was dat Van de vier Europese topfuncties die dit jaar vrijkomen, er minstens twee moeten worden ingevuld door vrouwen.

Onder de regeringsleiders van de EU-landen is een "zichtbare meerderheid voor een echte genderbalans", zei EU-president Donald Tusk na afloop. Naast geslacht wordt ook rekening gehouden met geografie, politieke kleur en omvang van een land dat een kandidaat voordraagt.

De belangrijkste posten waar de regeringsleiders over spraken zijn de volgende:

De regeringsleiders kwamen twee dagen na de uitslag van de verkiezingen voor het Europees Parlement bijeen. Die verkiezingen zijn een belangrijk uitgangspunt, omdat de zetelverdeling een graadmeter is voor de waarschijnlijke politieke kleur van de voorzitter van de Europese Commissie. De grote Europese fracties hebben allen een zogenoemde 'Spitzenkandidat' voorgesteld die volgens hun de voorzitter van de Europese Commissie moet worden.

In het Europees Parlement is er een informele afspraak dat de grootste fractie de voorzitter van de Europese Commissie mag leveren. Formeel kiest het Europees Parlement de voorzitter van de Europese Commissie op voordracht van de Europese Raad. De volgende politici zijn door de Europese partijen naar voren geschoven als Spitzenkandidat. De Nederlanders Frans Timmermans en Bas Eickhout horen daar ook bij:

Namens Nederland was premier Mark Rutte aanwezig bij deze informele top. Zijn eigen naam zingt in het geruchtencircuit van de topfuncties ook rond. Hij wordt veelvuldig genoemd als opvolger van Donald Tusk, de huidige voorzitter van de Europese Raad. Rutte ontkent echter ten stelligste dat hij beschikbaar is voor deze functie. Rutte bendrukte na afloop van de top vooral dat er eerst een strategie moet worden bepaald en vervolgens daar de 'poppetjes' bij gezocht.

• 1. 

  De Europese Raad bestaat uit de regeringsleiders of staatshoofden van de 27 lidstaten van de Europese Unie, de vaste voorzitter en de voorzitter van de Europese Commissie. Alleen de regeringsleiders of staatshoofden hebben stemrecht tijdens de vergaderingen. De Europese Raad heeft geen wetgevingstaak, maar stelt wel de politieke richting van de EU vast.
   
• 2. 

  In 2019 kwamen er veel topfuncties vrij in de Europese Unie. Na de verkiezingen voor het Europees Parlement is er een nieuwe Europese Commissie. Ook zijn nieuwe voorzitters van de Europese Raad, de Europese Centrale Bank en de eurogroep benoemd.
   
• 3. 

  Donald Tusk (1957) was van 1 december 2014 tot 1 december 2019 de vaste voorzitter van de Europese Raad. In november 2007-september 2014 was hij minister-president van Polen. Tusk was medeoprichter en leider van het conservatief-liberale (maar bij de christendemocratische Europese Volkspartij aangesloten) Burgerplatformum. Hij leidde als premier een coalitie van zijn partij en de Poolse Boerenpartij (PSL). Eerder was hij lid van het Lagerhuis en van de Senaat.
   
• 4. 

  Deze functie wordt sinds 1 december 2019 vervuld door de Duitse Ursula von der Leyen. Zij is de opvolger van de Luxemburger Jean-Claude Juncker.
   
• 5. 

  De Hoge Vertegenwoordiger (HV) geeft de Europese Unie internationaal gezien één gezicht en één stem op het terrein van het buitenlands en veiligheidsbeleid. Zo moet er meer samenhang in het externe optreden en het buitenlandse beleid van de Europese Unie komen. De HV deelt het podium met de Vaste voorzitter van de Europese Raad. Deze onderhoudt namens de EU de contacten op het niveau van staatshoofden en regeringsleiders.
   
• 6. 

  Mark Rutte (1967) is sinds 1 oktober 2024 secretaris-generaal van de NAVO. Hij was van 14 oktober 2010 tot 2 juli 2024 minister-president en minister van Algemene Zaken. Sinds 2006 was hij politiek leider van de VVD. In 2006-2010 was de heer Rutte fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Hij was van 17 juni 2004 tot 28 juni 2006 staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap belast met wetenschapsbeleid, beroepsonderwijs en studiefinanciering. Daarvoor was hij bijna twee jaar staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid belast met onder andere volksverzekeringen, bijstand en arbeidsomstandigheden. De heer Rutte was eerder voorzitter van de JOVD en manager bij een werkmaatschappij van Unilever.
   
• 7. 

  Frans Timmermans (1961) is sinds 23 november 2023 fractievoorzitter van GroenLinks-PvdA in de Tweede Kamer. Sinds 6 december 2023 is hij Tweede Kamerlid en eerder was hij dat in 1998-2007 en 2010-2012 voor de PvdA. Van 1 november 2014 tot 22 augustus 2023 was de heer Timmermans vicevoorzitter van de Europese Commissie. In de Commissie-Juncker was hij verantwoordelijk voor 'betere regulering' en duurzame ontwikkeling en in de Commissie-Von der Leyen voor de Europese Green Deal. De heer Timmermans was in 2012-2014 minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Rutte II. Daarvoor was hij staatssecretaris van Buitenlandse Zaken (belast met Europese samenwerking) in het kabinet-Balkenende IV. Eerder was hij adviseur en particulier secretaris van dr. M. van der Stoel, Hoge Commissaris nationale minderheden van de OVSE.
   
• 8. 

  De Partij van Europese Sociaal-Democraten (PES) is de overkoepelende partij van Europese sociaaldemocratische partijen. Bij de PES zijn behalve de Nederlandse PvdA onder meer de Duitse Sozialdemokratische Partei Deutschlands (SPD), de Franse Parti Socialiste (PS) en de Italiaanse Partito Socialista Italiano aangesloten. Bij de PES zijn ook partijen aangesloten uit onder meer Noorwegen, Servië en Turkije.
   
• 9. 

  Manfred Weber () is sinds 20 juli 2004 lid van het Europees Parlement. Weber maakt namens de "Christlich-Soziale Union in Bayern e.V." deel uit van de Fractie Europese Volkspartij en komt uit Duitsland.
   
• 10. 

  De Europese Volkspartij (EVP) is de partij van christendemocratische stromingen in de Europese Unie en in enkele buurlanden van de EU. Het Nederlandse CDA en de ChristenUnie zijn aangesloten bij de EVP, evenals bijvoorbeeld de Christlich Demokratische Union Deutschlands (CDU) en de Christlich-Soziale Union in Bayern (CSU) uit Duitsland, het Franse Les Républicains, de Spaanse Partido Popular en het Italiaanse Forza Italia.
   
• 11. 

  Bas Eickhout (1976) is sinds 14 juli 2009 lid van het Europees Parlement. Hij is covoorzitter van de fractie van De Groenen/Vrije Europese Alliantie. Bij de Europese verkiezingen in 2014 en 2019 was hij lijsttrekker van GroenLinks. In 2024 leidde hij de lijst van GroenLinks-PvdA. Eerder was hij senior beleidsonderzoeker bij het Planbureau voor de leefomgeving. Hij houdt zich in het Europees Parlement voornamelijk bezig met milieu- en klimaatbeleid.
   
• 12. 

  Ska Keller () is sinds 14 juli 2009 lid van het Europees Parlement. Keller maakt namens "Bündnis 90/Die Grünen" deel uit van de Fractie Groenen/Europese Vrije Alliantie en komt uit Duitsland.
   
• 13. 

  De Europese Groene Partij is een overkoepelende partij van groene partijen uit de EU en uit niet-EU-landen. Nationale partijen kunnen kandidaat-, volwaardig of geassocieerd lid worden.
   
• 14. 

  Jan Zahradil () is sinds 23 april 2003 lid van het Europees Parlement. Zahradil maakt namens "Občanská demokratická strana" deel uit van de Fractie Europese Conservatieven en Hervormers en komt uit Tsjechië.
   
• 15. 

  Dit is een Europese centrumrechtse, eurosceptische politieke partij. De Partij van Europese Conservatieven en Hervormers is in 2009 opgericht onder de naam Alliantie van Europese Conservatieven en Hervormers en veranderde in 2019 naar de huidige naam. De partij is verbonden met de fractie van de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR) in het Europees Parlement. De partij staat voor een radicale hervorming van de Europese Unie op basis van conservatieve uitgangspunten en economisch liberale beginselen.
   
• 16. 

  Europees Links is een overkoepelende partij van (voormalig) communistische en democratisch socialistische Europese partijen. Europees Links is voor demilitarisering en profileert zich als verdediger van de verzorgingsstaat.
   
• 17. 

  Oriol Junqueras I Vies () was van 2 juli 2019 tot 2 januari 2020 lid van het Europees Parlement. Junqueras I Vies maakte deel uit van de Niet-ingeschrevenen en komt uit Spanje.
   
• 18. 

  De Europese Vrije Alliantie is een Europese politieke partij bestaande uit verschillende nationale partijen met een regionaal, niet-nationalistisch of autonomistisch karakter. De partij maakt zich op Europees niveau sterk voor het zelfbeschikkingsrecht van volkeren waarvan het leefgebied niet noodzakelijkerwijs samenvalt met de landsgrenzen van een staat.
   
• 19. 

  In de Europese Raad, ook wel de Europese top genoemd, komen de regeringsleiders van alle lidstaten van de Europese Unie bij elkaar. Ook de Hoge Vertegenwoordiger is aanwezig bij deze bijeenkomsten en doorgaans ook de voorzitter van de Europese Commissie. De Europese Raad stelt onder meer de algemene politieke richting van de EU vast.
   
• 20. 

  De Europese Unie kent verschillende organen, die allen een topfunctie met veel macht met zich meebrengen. Deze functies zijn zeer gewild en de benoeming van personen op deze functies is van vele politieke omstandigheden afhankelijk. Hoewel de benoemingen van Europese topfuncties een juridische grondslag hebben in Europese verdragen, is er bij vacatures toch altijd weer sprake van een carrousel waarbij vele belangen een rol spelen.
   
• 21. 

  Aan de Voorzitter van de
  Tweede Kamer der Staten-Generaal
  Binnenhof 4
  Den Haag