Weeklog: Europese politieke partijen - een rommelig systeem

Eens in de vijf jaar worden ze wakker, de Europese politieke partijen: in aanloop naar de Europese verkiezingen. Ze kiezen dan hun ‘Spitzenkandidat’ en stellen in een aantal gevallen ‘platforms’ op, dat zijn standpunten die de aangesloten nationale partijen allemaal in hun Europese verkiezingsprogramma’s moeten opnemen. Met ‘Spitzenkandidaten’ die proberen om voorzitter van de Europese Commissie te worden hebben we als SP sowieso weinig op. Maar we zouden er ook niet aan moeten denken dat ons verkiezingsprogramma deels wordt bepaald door dergelijke Europese partijen. Dat laten we liever aan onze leden over. Dat heet namelijk democratie en die ontbreekt bij de Europese partijen: de meeste laten alleen nationale partijen als lid toe. Burgers zijn er geen lid van. Een rare constructie dus.

Als SP zijn we geen lid van een Europese politieke partij. Maar stel je voor dat we dat wel waren: dan ging er een afvaardiging van de SP naar een bijeenkomst van zo’n Europese partij. Vervolgens worden er standpunten vastgelegd en de SP-delegatie komt daarna terug met een aantal hoofdlijnen waar je niet van mag afwijken. Jammer voor onze programmacommissie die maanden bezig is geweest met het opstellen van een ontwerpprogramma, maar nog veel vervelender voor de afdelingen die op die hoofdlijnen geen wijzigingsvoorstellen mogen indienen. Ondenkbaar bij ons, maar de vaste praktijk bij andere partijen die wel zijn aangesloten bij een Europese politieke partij.

Als je als burger van een van de lidstaten wel lid zou kunnen worden van een Europese politieke partij, dan zou er tenminste sprake zijn van een directe vorm van zeggenschap. Maar zelfs dan blijft het vreemd dat een Nederlandse politieke partij haar verkiezingsprogramma deels zou moeten laten afhangen van zo’n Europees programma. Je ziet binnen de politieke groep, Verenigd Links, waar we in het EP onderdeel van zijn, grote verschillen, bijvoorbeeld over de Europese fondsen. Omdat we geen fractiediscipline hebben, valt daar goed mee te leven. Maar stel je voor dat de Europese politieke partij, Europees Links, in meerderheid voor een enorme verhoging van de EU-begroting is. Dan zouden we dat moeten overnemen in het SP-verkiezingsprogramma, ook al vinden wij juist dat er een einde moet komen aan het rondpompen van geld. Nationale verschillen vallen bij Europese partijen weg, terwijl ze voor de kiezer vaak essentieel zijn.

Het stelsel van Europese politieke partijen, die ook nog eens grotendeels gefinancierd worden door het Europees Parlement, toont in het klein aan wat er mis is in de EU: door krampachtig vast te houden aan het idee dat er één Europees volk is, wordt de kloof tussen de elite en de ‘gele hesjes’ steeds groter. De SP is voorstander van Europese samenwerking maar is allergisch voor dictaten, ook als die zouden komen van een bevriende Europese politieke partij.

• 1. 

  Dennis de Jong (1955) was van 14 juli 2009 tot 2 juli 2019 lid van het Europees Parlement. Namens de SP maakte de heer De Jong deel uit van de Confederale Fractie Europees Unitair Links/Noords Groen Links. Hij was lid van de commissies interne markt en consumentenbescherming en begrotingscontrole. De heer De Jong promoveerde in 2000 op een proefschrift over vrijheid van godsdienst en levensovertuiging en was bijna zeven jaar adviseur op Buitenlandse Zaken voor mensenrechten en 'goed bestuur'. Hij was eerder onder meer diplomaat, ambtenaar op diverse ministeries en medewerker van zowel de Europese Commissie als van de Nederlandse vertegenwoordiging bij de EU in Brussel. In 2009 en 2014 was hij lijsttrekker van de SP bij de Europese verkiezingen.