Kroatisch voorzitterschap Europese Unie 1e helft 2020 (Kroatisch voorzitterschap)

Bron: © PDC

Van 1 januari tot en met 30 juni 2020 vervulde Kroatië het voorzitterschap¹ van de Raad van de Europese Unie. Kroatië volgde hiermee Finland² op. Kroatië is voor het eerst voorzitter van de Raad: het land trad in 2013 toe tot de EU en draait sindsdien mee in het roulerend systeem van voorzitterschappen.

De prioriteiten van het Kroatisch voorzitterschap sloten aan bij de gemeenschappelijke doelen van een zogenoemde trojka³, die Kroatië samen met Roemenië⁴ en Finland vormde. Die doelen waren onder meer gericht op het versterken van het vertrouwen van burgers in de EU, een toekomstgericht klimaatbeleid en het versterken van de rol van de EU op het wereldtoneel.

Verder was de verwachting dat Kroatië tijdens het voorzitterschap te maken zou krijgen met de uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de EU (brexit⁵).

Het motto van het Kroatische voorzitterschap was: een sterk Europa in een wereld vol uitdagingen.

De prioriteiten waren:

• - 

  een Europa dat ontwikkelt: evenwichtige en duurzame ontwikkeling van de Unie en haar lidstaten
• - 

  een Europa dat verbindt: versterking van de netwerkeconomie en het benutten van mogelijkheden
• - 

  een Europa dat beschermt: veiligheid voor de Unie en haar burgers
• - 

  een invloedrijk Europa: de EU als wereldleider en sterke partner voor buren

Werkzaamheden

Concreet hadden de werkzaamheden van het Kroatisch voorzitterschap toegespitst moeten worden op de volgende zaken:

• - 

  een akkoord bereiken over het Meerjarig Financieel Kader⁶
• - 

  een ordelijke terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie⁵
• - 

  het organiseren van de EU-Balkantop in mei 2020
• - 

  het voorbereiden van de conferentie over de toekomst van Europa⁷

Gevolgen COVID

Met het uitbreken van de coronacrisis veranderden de prioriteiten van de lidstaten, de EU en daarmee het voorzitterschap drastisch. Een aantal plannen werd uitgesteld of doorgezet naar een volgend voorzitterschap, en geplande toppen en evenementen werden afgelast of verhuist naar een online format.

• 1. 

  Elk half jaar (van januari t/m juni en van juli t/m december) wordt de Europese Unie afwisselend voorgezeten door een lidstaat. Het land dat voorzitter is, leidt de vergaderingen van de Raad van de Europese Unie. Het Voorzitterschap van de Raad speelt een essentiële rol bij de sturing van het wetgevend en politiek besluitvormingsproces.
   
• 2. 

  Van 1 juli tot en met 31 december 2019 vervulde Finland het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie. Finland volgde hiermee Roemenië op. Finland was voor de tweede keer voorzitter van de Raad; de eerste keer was in juli t/m december 2006.
   
• 3. 

  De trojka is het samenwerkingsverband tussen drie lidstaten die aaneengesloten het voorzitterschap van de Europese Unie bekleden. Ieder voorzitterschap geldt voor een periode van zes maanden, een trojka beslaat dus een periode van anderhalf jaar. Op die manier moet er meer samenhang komen in het beleid van de Europese Unie. Er worden afspraken gemaakt over het inhoudelijke (wetgevings)programma dat de landen willen volgen. Er wordt ook wel gesproken van 'trio' in plaats van trojka.
   
• 4. 

  Van 1 januari tot en met 30 juni 2019 vervulde Roemenië het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie. Roemenië volgde hiermee Oostenrijk op. Roemenië was voor het eerst voorzitter van de Raad; het land is in 2007 lid geworden van de Europese Unie.
   
• 5. 

  Het Verenigd Koninkrijk verliet op 31 januari 2020 de Europese Unie. Het is daarmee het eerste land ooit dat uit de Europese Unie stapte. Het vertrek van de Britten ('brexit') was de uitkomst van een referendum over het lidmaatschap van de EU in het Verenigd Koninkrijk in 2016. Nadien volgden lange onderhandelingen over de scheidingsvoorwaarden en de overgangsperiode na de brexit, die op 31 december 2020 afliep. Eind december 2020 bereikten de onderhandelaars van de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk een handels- en samenwerkingsovereenkomst. Die overeenkomst regelt vanaf 1 januari 2021 de relatie tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk.
   
• 6. 

  Het Meerjarig Financieel Kader 2021-2027 (MFK) is het akkoord waarin de begroting van de Europese Unie voor een periode van zeven jaar op hoofdlijnen wordt vastgesteld. De EU legt in deze meerjarenbegroting vast wat de hoogte van het budget van de EU is, waar het geld aan uitgegeven wordt en hoeveel iedere lidstaat moet bijdragen. Het MFK voor 2021-2027 komt uit op 1.074,3 miljard euro. Om de economische gevolgen van de coronacrisis op te vangen is afgesproken dat er boven op de normale begroting een coronaherstelfonds komt van 750 miljard euro. In juni 2023 heeft de Commissie de lidstaten gevraagd om 66 miljard euro extra aan de meerjarenbegroting bij te dragen. Dit bedrag zou vooral nodig zijn om Oekraïne de komende jaren financieel te blijven steunen. Daarnaast zou het geld gebruikt worden voor het asiel- en migratiebeleid en voor subsidies aan Europese industrieën en technologieën.
   
• 7. 

  Van 9 mei 2021 tot en met 9 mei 2022 vond de Conferentie over de Toekomst van Europa plaats. Deze had als doel het vaststellen van de prioriteiten van de Europese Unie. Hierin stond de burger centraal. Er zijn bijna 50 voorstellen aangenomen, die zijn uitgewerkt in 325 voorgestelde maatregelen. Enkele opvallende daarvan zijn dat er een einde moet komen aan veto's van lidstaten bij stemprocedures bij de Raad van de EU en de Europese Raad. Verder moet het Europees Parlement het recht krijgen om wetsvoorstellen te initiëren, en moeten er transnationale kandidatenlijsten komen bij de verkiezingen voor het Europees Parlement.
   
• 8. 

  De drie achtereenvolgende EU-voorzitterschappen van Roemenië, Finland, Kroatië werkten van 1 januari 2019 tot en met 30 juni 2020 samen als trojka. Ze stelden gezamenlijk een beleidsprogramma op met punten waaraan zij als voorzittende landen werkten in deze periode.