Memorie van toelichting - Wijziging van de begrotingsstaat van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII) voor het jaar 2018 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota) - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 35095 XVII - Wijziging begroting Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking 2018 (Najaarsnota) i.

Officiële titel	Wijziging van de begrotingsstaat van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII) voor het jaar 2018 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota); Memorie van toelichting; Memorie van toelichting
Document­datum	30-11-2018
Publicatie­datum	30-11-2018
Nummer	KST35095XVII2
Kenmerk	35095 XVII, nr. 2
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2018-

2019

35 095 XVII

Wijziging van de begrotingsstaat van Buitenlandse Handel en

Ontwikkelingssamenwerking (XVII) voor het jaar 2018 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota)

Nr. 2

MEMORIE VAN TOELICHTING

• A. 

  ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL Wetsartikelen 1 tot en met 3

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2018 wijzigingen aan te brengen in:

de departementale begrotingsstaat voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII);

De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, S.A.M. Kaag

kst-35095-XVII-2 ISSN 0921 - 7371 's-Gravenhage 2018

• B. 

  BEGROTINGSTOELICHTING

• 1. 

  Voorstel van wet

Door middel van het onderhavige wetsvoorstel wordt voorgesteld de uitgaven van de begroting 2018 van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII) te verhogen met EUR 8,3 miljoen en de ontvangsten te verhogen met EUR 3,5 miljoen.

• 2. 

  Leeswijzer

In de toelichting worden de belangrijkste mutaties op de begroting van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking toegelicht. Ten slotte volgt per artikel de nieuwe stand en een toelichting op de opmerkelijke verschillen.

Per artikel is een tabel opgenomen met de mutaties. De toelichting per beleidsartikel heeft betrekking op de kolom mutaties suppletoire begroting.

Conform de regeling Rijksbegrotingsvoorschriften en de Comptabiliteitswet dienen de opmerkelijke verschillen tussen de oorspronkelijke en huidige raming te worden toegelicht. Ook is omschreven welke ondergrens gehanteerd moet worden, waarboven een uitgavenmutatie moet worden toegelicht. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen beleidsmatige en technische mutaties. Op verplichtingenniveau worden mutaties groter dan 10% ten opzichte van de vorige stand, op artikelniveau toegelicht.

De budgetten zijn op het niveau van artikelonderdeel verdeeld over een aantal financiële instrumenten. Bij de uitvoering van BHOS-beleid wordt het meest effectieve instrument of uitvoerende organisatie geselecteerd. De keuze van het instrument is niet vooraf bekend en is daarom bij het opstellen van de begroting niet altijd goed te bepalen. Dit verklaart waarom de budgetten op instrumentniveau in deze suppletoire begroting veelvuldig wijzigen.

• 3. 

  Overzicht belangrijkste mutaties 2018

Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII):

Het voorstel is om de uitgaven voor 2018 per saldo te verhogen met EUR 8,3 miljoen.

Hieronder vindt u een overzicht van de meest in het oog springende wijzigingen in de uitgaven ten opzichte van de eerste suppletoire begroting 2018 van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII):

Toelichting

Artikel 1

De daling van de uitgaven op artikel 1.2 «Versterkte Nederlandse Handelsen Investeringspositie en economische naamsbekendheid» komt met name door vertraging bij de uitvoering van het DGGF, de publiek-private Werkplaats en het forum voor afstemming van de export-, investerings-en innovatiebevorderende activiteiten van de overheid en het bedrijfsleven.

De toename van de uitgaven binnen het artikel 1.3 «Versterkte private sector en een verbeterd investeringsklimaat in ontwikkelingslanden» wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door een voorspoedige ontwikkeling van programma's op het gebied van infrastructuur-, en financiële sector ontwikkeling zoals Massif (Micro and Small Enterprise Fund), het One Acre Fund en de Private Infrastructure Development Group.

Het budget voor artikel 1.4 Dutch Good Growth (DGGF) Fund daalt omdat de uitgaven voor het DGGF nog niet op het verwachte niveau zijn.

Artikel 2

De daling van het budget op 2.1 «Voedselzekerheid» wordt veroorzaakt door achterblijvende bestedingen in de partnerlanden en door vertraging bij de opstart van het nieuwe NUFFIC-onderwijsprogramma, Orange Knowledge Programme (OKP).

De toename van het budget op 2.2 «Verbeterd waterbeheer, drinkwater en sanitatie» is veroorzaakt door een extra bijdrage aan het Towards Universal Access to Sanitation, Water en Hygiene programma in West en Centraal Afrika, om de resultaten van de eerste fase van het programma te consolideren.

De toename van het budget op 2.3 is veroorzaakt door een extra bijdrage aan het Least developed countries Fund (LDCF) van de Global Environment Facility (GEF) omdat de nieuwe strategie van LDCF goede aansluiting biedt met de BHOS beleidsprioriteiten.

Artikel 3

De verhoging toename van het budget op 3.4 «Toename van het aantal goed opgeleide professionals, versterking van hoger- en beroepsonderwijsinstellingen en het bevorderen van beleidsrelevant onderzoek» wordt onder andere veroorzaakt door een extra bijdrage aan het Global Partnership for Education (GPE) als gevolg van de motie Bouali (Kamerstuk 34 952, nr. 2) over een «significante bijdrage aan het GPE».

Het budget voor 4.1 «Humanitaire hulp» wordt met EUR 14,1 miljoen verhoogd voor bijdragen aan UNHCR, UNRWA, WFP, ICRC en humanitaire hulp in Jemen en Zuid Soedan en het UNICEF-programma Education cannot wait.

Het budget voor 4.3 «Rechtstaatontwikkeling, wederopbouw etc.» wordt met EUR 57,5 miljoen verhoogd. Dit betreft met name de verhoging van de BHOS-begroting met EUR 50 miljoen voor de Nederlandse bijdrage aan de EU Facility for Refugees in Turkey II (FRIT II).

Artikel 5

Het budget voor 5.4 «nog te verdelen» wordt met EUR 111,5 miljoen verlaagd. Deze mutatie is onder andere veroorzaakt door een hogere asieltoerekening voor 2018, een neerwaartse bijstelling van het ODA-budget als gevolg van de verwachte ontwikkeling van het BNI (Macro Economische Verkenning (MEV) en overheveling van budget naar andere artikelen ter financiering van ophogingen aldaar.

• 4. 

  Toelichting per beleidsartikel

Beleidsartikel 1

Verplichtingen

Het verplichtingenbudget voor het gehele artikel stijgt met EUR 346,7 miljoen, met name op artikelonderdeel 1.3 «Versterkte private sector en investeringsklimaat in ontwikkelingslanden». Er is een stelselwijziging doorgevoerd in de manier waarop opdrachten aan de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) worden opgenomen in de administratie. Met ingang van 2018 zijn alleen de door RVO juridisch aangegane verplichtingen aan derden opgenomen in plaats van een verplichting voor de opdracht van het ministerie aan RVO. Dit heeft geleid tot een verlaging van het verplichtingenbudget in 2017 en een verhoging in 2018.

Uitgaven

Het budget voor 1.2 «Versterkte Nederlandse Handels- en Investeringspo-sitie en economische naamsbekendheid» daalt met EUR 10,4 miljoen. Dit is veroorzaakt doordat een transactie voor het Dutch Trade and Investement Fund (DTIF) niet kon doorgaan. Ook werd minder uitgegeven voor versterking concurrentiepositie Nederland. Dit wordt veroorzaakt door vertraging in de financiering van de publiek-private Werkplaats, het forum voor afstemming van de export-, investerings- en innovatiebevor-derende activiteiten van de overheid en het bedrijfsleven.

Het budget voor 1.3 «Versterkte private sector en een verbeterd investeringsklimaat in ontwikkelingslanden» stijgt met EUR 30 miljoen voor extra bijdragen voor financiële sector ontwikkeling en infrastructuur zoals Massif (Micro and Small Enterprise Fund), het One Acre Fund en de Private Infrastructure Development Group vanwege een voorspoedige ontwikkeling van deze programma's.

Het budget voor 1.4 «Dutch Good Growth Fund» (DGGF) daalt met EUR 22,7 miljoen. De bestedingen van het DGGF zijn nog niet op het verwachte niveau. Voor de zomer is het meerjarige kasritme voor het DGGF aangepast aan de ervaringen van afgelopen jaren, en zijn daarnaast de voorwaarden voor het fonds meer toegesneden op financieringsbehoeften. De verwachting is dat de aanpassingen op termijn zullen leiden tot hogere uitputting.

Verplichtingen

Het verplichtingenbudget voor het artikel stijgt met EUR 154,2 miljoen, vooral op artikelonderdeel «Duurzame hulpbronnen, klimaat». Dit budget is verhoogd voor het aangaan van verplichtingen op het gebied van hernieuwbare energie, natuurlijke hulpbronnen (Initiatief Duurzame Handel) en voor de bijdrage aan de Global Environment Facility (GEF).

Uitgaven

Het budget voor 2.1 «Toename van voedselzekerheid» daalt met EUR 13 miljoen. Dit wordt veroorzaakt door lager dan verwachte bestedingen in Ghana, Benin en Ethiopië. In Ghana hebben de activiteiten van Solida-ridad West Afrika minder budget nodig dan verwacht. In Benin is een wegenprogramma en de opstart van een voedingsprogramma vertraagd. In Ethiopië presteert het Agricultural Growth Programme minder dan verwacht.

Ook geeft NUFFIC minder dan verwacht uit aan beurzen op het gebied van voedselzekerheid omdat het nieuwe beurzenprogramma, het «Orange Knowledge Programme» van NUFFIC, opstartproblemen ervaart.

Het budget voor 2.2 «Integraal waterbeheer en Water en Sanitatie» wordt verhoogd met EUR 10 miljoen voor een extra bijdrage aan het lopende programma Towards Universal Access to Sanitation, Water en Hygiene programma in West en Centraal Afrika om de activiteiten in Benin, de Centraal Afrikaanse Republiek, Ghana en Mauritanië nog een jaar te kunnen voortzetten. Op dit moment wordt een tweede fase van het programma voorbereid dat zich meer zal richten op de nieuwe focusre-gio's. Met deze extra bijdrage voor een periode van een jaar kunnen de gerealiseerde voorzieningen in de vier landen worden verduurzaamd.

Het budget voor 2.3 «Duurzame hulpbronnen, klimaat» wordt verhoogd met EUR 9,5 miljoen onder andere voor het Least developed countries Fund (LDCF) van de Global Environment Facility (GEF). Dit fonds past met de recent versterkte focus op conflict, kwetsbaarheid en milieudegradatie goed bij de beleidsprioriteiten zoals uitgewerkt in de beleidsnota «Investeren in Perspectief».

Verplichtingen Geen toelichting Uitgaven

Het budget voor 3.3 «Versterkt maatschappelijk middenveld» neemt toe met EUR 7,4 miljoen, onder andere veroorzaakt door een verhoging van het budget voor het strategisch partnerschap met het Rode Kruis. Na aanvankelijke opstartproblemen wordt de vertraging nu ingelopen.

Het budget voor 3.4 «Toename van het aantal goed opgeleide professionals, versterking van hoger- en beroepsonderwijsinstellingen en het bevorderen van beleidsrelevant onderzoek» stijgt per saldo met EUR 20,5 miljoen. Dit is met name veroorzaakt door een verhoging van de bijdrage aan het Global Partnership for Education (GPE) met EUR 25 miljoen, in lijn met de motie Bouali (Kamerstuk 34 952, nr. 2) over een «significante bijdrage aan het GPE». Ook wordt een bedrag van EUR 3 miljoen overgeheveld naar artikel 4.1. voor het programma Education cannot wait.

Beleidsartikel 4

Verplichtingen

Het verplichtingenbudget wordt verhoogd met EUR 131,9 miljoen onder andere voor het aangaan van verplichtingen voor de Nederlandse bijdrage aan de EU Facility for Refugees in Turkey II (FRIT-II); het programma op het gebied van ontwikkelingssamenwerking in Somalië; de extra inzet in Afghanistan (conform Kamerbrief over Nederlandse inzet in Afghanistan 2018-2021 van 15 juni 2018, kenmerk 2018Z11519/ 2018D38074); en de samenwerking met strategische partners (International Alert en Interpeace)

Uitgaven

Het budget voor 4.1 «Humanitaire hulp» wordt met EUR 14,1 miljoen verhoogd voor bijdragen aan onder andere UNHCR, UNRWA, wFp, ICRC en humanitaire hulp in Jemen en Zuid Soedan. Ook wordt EUR 3 miljoen overgeheveld vanuit artikel 3.3 voor het UNICEF-programma Education cannot wait.

Het budget voor 4.3 «Rechtstaatontwikkeling, wederopbouw» wordt per saldo met EUR 57,5 miljoen verhoogd. De belangrijkste mutatie (EUR 50 miljoen) betreft de toevoeging aan de BHOS-begroting van middelen voor de Nederlandse bijdrage aan de EU Facility for Refugees in Turkey II (FRIT II), waarvan twee derde wordt gefinancierd uit de EU-begroting en een derde middels bilaterale bijdragen van lidstaten. Daarnaast vindt ook een overheveling van EUR 10 miljoen vanuit 5.3 «migratie en ontwikkeling» naar dit artikel plaats voor activiteiten op het gebied van opvang in de regio. Tot slot wordt het budget ook nog verlaagd met EUR 2,5 miljoen, omdat activiteiten onder andere in Afghanistan en Rwanda vertraging ondervinden.

Verplichtingen Geen toelichting Uitgaven

Het budget voor 5.1 «Versterkte multilaterale betrokkenheid» wordt verhoogd met EUR 34,4 miljoen. Deze verhoging bestaat uit een verhoging van de algemene vrijwillige bijdragen aan onder andere UNICEF, UNDP en UNFPA. Daarnaast wordt deze verhoging ingezet voor een aantal activiteiten bij de VN, zoals het Resident Coordinator Fund, het Joint Fund for the Agenda 2030 en het VN-Funding Compact en een versnelde invoer van het Assistent deskundige programma.

Het budget voor 5.2 «overig armoedebeleid» wordt verlaagd met EUR 6,3 miljoen. De verlaging is onder andere het gevolg van een lagere dan geraamde bijdrage aan UNESCO en de uitgaven voor voorlichting op het terrein van ontwikkelingssamenwerking vallen lager uit gepland. Daarnaast betreft het een verlaging van de uitgaven voor kleine ODA-activiteiten op het gebied van cultuur en ontwikkeling.

Van het budget voor artikelonderdeel 5.3 «Bijdrage aan migratie en ontwikkeling» wordt EUR 10 miljoen overgeheveld naar Opvang in de regio onder artikelonderdeel 4.3, omdat geplande uitgaven beter passen binnen het beleid van Opvang in de regio.

Het budget voor 5.4 «nog te verdelen» wordt met EUR 111,5 miljoen verlaagd. Deze mutatie wordt veroorzaakt door de overheveling van in totaal EUR 54,9 miljoen naar andere artikelen. Dit ter financiering van ophogingen bij onder andere infrastructuur-, en financiële sector ontwikkeling (artikelonderdeel 1.2); Towards Universal Access to Sanitation, Water en Hygiene programma in West en Centraal Afrika (artikelonderdeel 2.2); het Least developed countries Fund (LDCF) van de Global Environment Facility (GEF) (artikelonderdeel 2.3); het Global Partnership for Education (GPE) (artikelonderdeel 3.4) en Humanitaire hulp (artikelonderdeel 4.1). Het artikel wordt verder verlaagd door de verhoging van de asieltoerekening voor eerstejaars opvang van asielzoekers uit DAC-landen, als gevolg van een hogere instroomraming van asielzoekers voor 2018. Hiervoor wordt EUR 42 miljoen overgeheveld naar de begroting van Justitie en Veiligheid. Daarnaast is het ODA-budget verlaagd met EUR 14,6 miljoen als gevolg van een negatieve BNI-bijstelling, op basis van de Macro Economische Verkenning (MEV) van het Centraal Planbureau (CPB) en zoals gemeld bij de Miljoenennota.

Ontvangsten

De verwachte ontvangsten op ontwikkelingssamenwerking (ontvangsten OS) worden naar beneden bijgesteld. Het gaat om teruggaven van niet bestede fondsen binnen ontwikkelingsprogramma's. Tevens zijn er extra ontvangsten vanwege ontstane koerseffecten op betalingen in buitenlandse valuta.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2018-2019, 35 095 XVII, nr. 2 13