Grenzen stellen - Hoofdinhoud
Voor het geval ik het was vergeten hebben de reacties onder mijn vorige blog op Facebook me er wel aan herinnerd. Bij de meeste mensen staan respect en fatsoen nog steeds hoog in het vaandel. Leerlingen hebben zich te gedragen. En volwassenen moeten het goede voorbeeld geven en eventueel corrigerend optreden. Het is gemakkelijk gezegd. Maar blijkbaar moeilijker gedaan.
Ik moest aan een van de reacties op Facebook denken toen ik vandaag twee leerkrachten uit het primair onderwijs sprak. Leerkrachten zouden moeite hebben met optreden omdat de ouders dat van docenten niet meer pikken. Een leerkracht die een kind stevig aanspreekt zou op zijn of haar beurt met enige regelmaat door ouders worden aangesproken. Zo erg is het volgens mij nog niet. Maar het gesprek met de twee docenten zetten me wel aan het denken.
”Ouders verwachten veel, zo niet alles van een school. Dat is niet altijd reëel. Leerkrachten weten dat ze alle eisen niet waar kunnen maken. Maar ze hebben moeite om duidelijk te zijn tegen zeer mondige ouders. Die hebben de neiging om subtiel of minder subtiel de verwachtingen nogal op te schroeven. En direct per mail, telefoon of appjes ‘feedback’ te geven aan de leraar. Of ze komen na school even langs om nog eens duidelijk uit te leggen wat ze van hem of haar verwachten.”
Uit eigen ervaring weet ik dat het op middelbare scholen vaak ook zo gaat. Leerkrachten willen het beste voor een kind. Ouders willen dat ook. Vooral voor hun eigen kind. Uit goede wil en om de lieve vrede te bewaren worden er soms toezeggingen gedaan die niet waar gemaakt kunnen worden. Daar worden ouders dan weer (terecht) boos om. En voeren de druk een beetje op door een mail op poten te sturen. Vanuit directie wordt vaak gehamerd op klantvriendelijkheid. En in de hoop op meer aanmeldingen wordt in folders de indruk gewekt dat (bijna) alles kan.
Ik durf de stelling wel aan dat een groot deel van de ervaren werkdruk en stress onder docenten hier mee te maken heeft. Gewekte verwachtingen door wervende folders en de nadruk op ‘klanttevredenheid’ door directie in combinatie met steeds mondigere ouders. Dat brengt leerkrachten in een steeds moeilijkere positie. En ik durf te beweren dat leerkrachten bovendien weinig steun van hun leidinggevenden ervaren. Die staan over het algemeen aan de kant van ‘de mondige klant’. Of ze hebben geen idee van de druk van ouders die leerkrachten ervaren. Dat kan ook.
Gezag is niet vanzelfsprekend. Ouders onderhandelen over veel, zo niet over alles met hun kinderen. Het is niet zo vreemd dat kinderen zich op school niet per se anders gedragen. Dat maakt het beroep van leerkracht moeilijker dan pak hem beet vijftig jaar geleden. Ouders stellen zich bovendien meer op als klant van de school. Ook dat stelt meer en andere eisen aan het beroep van leerkracht. Ik weet het niet zeker. Ik ben al een tijdje uit het onderwijs weg. Maar ik denk niet dat er naast pedagogiek en didactiek op lerarenopleidingen expliciet aandacht wordt gegeven aan het stellen van duidelijke grenzen en een reëel verwachtingspatroon.
Gezag is niet vanzelfsprekend. Zeker niet binnen het onderwijs. Natuurlijk is het goed dat leerlingen niet slaafs achter hun docenten aan lopen. En natuurlijk is het goed dat ouders met leerkrachten samenwerken om de begeleiding van kinderen zo goed mogelijk te laten verlopen. Maar we zijn een beetje doorgeslagen vrees ik. Een beetje meer gezag mag best. Misschien moeten opleidingen daar meer aandacht aan besteden. Misschien moet daar tijdens een van de vele studiedagen eens stevig over gesproken worden. Maar zeker zouden leidinggevenden kunnen helpen door iets minder te beloven en hun leerkrachten te steunen in het stellen van heldere grenzen. Een beetje meer gezag mag best.