Nederlands kalfsvlees mag geen prooi worden van Chinese machtshonger - Hoofdinhoud

Internationale Handel China EU-China digitale economie Politiek Den Haag rolde deze week de rode loper uit voor de Chinese premier Li Keqiang en zijn delegatieleden. China is voor ons niet alleen een handelspartner maar ook concurrent op het vlak van handel, digitale veiligheid, en technologie. Nederland zette kalfsvlees op het menu om te vieren dat boeren sinds juli deze delicatesse makkelijker kunnen uitvoeren naar China. Dat is een prima evolutie, maar symptomatisch voor een handelsbeleid dat vastzit in een 20e-eeuws paradigma. De toekomst van de wereldhandel is digitaal, en precies daar maakt China het Europese bedrijven heel moeilijk. Spionage en het stelen van Europese bedrijfsgeheimen is daar een goed voorbeeld van. Die dreiging is acuut. Sinds begin dit jaar wisselen de beruchte ‘Five Eyes-landen’ (dat zijn de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Canada, Australië en Nieuw Zeeland) zelfs actief informatie uit met handelspartners zoals Duitsland en Japan over het gedrag van China. In aanloop naar het bezoek kwam dan ook de terechte oproep om deze kwestie op het hoogste niveau aan te kaarten met de Chinese premier. Toch is bedrijfsspionage verre van het enige probleem in de handelsrelatie met China. De lijst met nieuwe digitale handelsbarrières die de Chinezen opwerpen is lang. Europese bedrijven moeten toegang geven tot de broncode van hun software voor ze op de Chinese markt mogen komen. Het land hanteert een invoertarief van 35% voor buitenlandse ICT-producten, het hoogste ter wereld. Een joint venture met een Chinees bedrijf opzetten in de telecommarkt is bijna onmogelijk. Die discriminerende maatregelen worden gekoppeld aan een agressieve langetermijnvisie die Europese hoofdsteden steeds nerveuzer maakt. In een wereldwijde markt waar bedrijven graag gebruik maken van goedkope Chinese arbeid, kan Europa alleen haar mannetje staan als het hoogrenderende bedrijven met unieke knowhow heeft. Maar China’s ambitieuze ‘Made in China 2025’ is erop gericht om Amerikaanse en Europese hoogtechnologische sectoren uit de markt te concurreren, bijvoorbeeld op het vlak van chips, robots, vliegtuigbouw en medische apparatuur. Dat doet het, naast die nieuwe protectionistische maatregelen en spionage, door een mix van hoge financiële staatssteun aan Chinese bedrijven en het overnemen van Westerse bedrijven. ‘Alles van de Chinese strategie bij elkaar opgeteld, moet waarschuwingslichten doen branden’ Met het initiatief ‘One Belt One Road’ heeft China nu ook zijn eigen Marshallplan. Het investeert met dit initiatief in spoorwegen, havens en pijpleidingen langs de oude handelsroutes tussen Azië en Europa, met uitlopers naar het Midden-Oosten en Afrika. Die nieuwe Zijderoute moet de Chinese groei verder stimuleren. Ook maakt het land van de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie een absolute prioriteit. De verschillende elementen van de Chinese strategie bij elkaar opgeteld zou alle waarschuwingslichten moeten doen branden. En dan hebben we het nog niet eens over de mensenrechtenschendingen gehad. China doet nu wat de Verenigde Staten en de Europese Unie de laatste vijftig tot zeventig jaar gedaan hebben: economische macht gebruiken om haar politieke systeem te promoten. Het economisch en digitale model is op het lijf geschreven van het autocratische Chinese systeem, waarvan de teugels sinds 2012 steeds strakker worden aangehaald. Xi Jinping kan nu president voor het leven zijn. Intussen wordt elke vorm van kritiek de kop ingedrukt en communicatie ingekeken, veranderd of gewoonweg verboden. Foto’s delen van de overleden Nobelprijswinnaar Liu Xiaobo in privé-chatberichten kan niet. Zelfs Winnie de Poeh werd gecensureerd nadat de schattige beer op Chinese sociale media vaak werd gebruikt als surrogaat voor president Xi Jingping. Als het Chinese model wijder verspreidt, beperkt het de ruimte voor liberale democratie. Donderdag begint in Brussel de ASEM-top, de tweejaarlijkse Azië-EU ontmoeting op het hoogste politieke niveau. Het is de hoogste tijd voor eensgezinde Europese maatregelen in een gezamenlijke China-strategie. Zeker wanneer na Chinese investeringen landen als Cyprus, Griekenland, Malta, en Italië bereid lijken te zijn om kritiek op het Chinese beleid te laten varen. De Europese Unie mag zich niet uit elkaar laten spelen en moet nu een vuist maken na jaren van naïviteit. Een gepland screeningsmechanisme moet buitenlandse overnames van bedrijven beter controleren. Maar meer is nodig. De impact van handels-, digitaliserings-, veiligheids- en mensenrechtenbeleid moet bij elkaar worden opgeteld. We moeten in elk geval veel verder kijken dan naar de groei door de uitvoer van Nederlands kalfsvlees.