Meer redelijkheid - Hoofdinhoud

Ik denk dat het een menselijke reactie is. Als je iets hoort wat in jouw ogen volkomen kletskoek, overtrokken of onredelijk is, heb je de neiging de hakken in het zand te zetten en eens flink van je af te bijten. Privé helpt zoiets maar zelden. Op deze manier ontstaan de grootste ruzies. In het dagelijks leven weten we dat het niet helpt om grote woorden te gebruiken. En dat pas op de plaats maken, en even adem halen, vaak beter werkt dan steeds maar verder escaleren. Die wijsheid trekken we niet altijd door naar het publieke domein. Is dat nou wel verstandig?

Wie de krant leest, stuit deze dagen weer op de onvermijdelijke discussie rondom Zwarte Piet. De ene partij zegt te strijden tegen discriminatie en racisme. De andere partij voor tradities en cultuur. En het lijkt niet langer mogelijk op een normale manier met elkaar in gesprek te gaan. Of, beter nog. Om gewoon even te zwijgen, de emoties wat te laten afkoelen en na een tijdje alles rustig uit te praten. Het schijnt steeds heftiger te moeten. En met steeds minder rust en redelijkheid.

Is het een trend of verbeeld ik het me? Ik krijg het idee dat er eigenlijk geen discussie meer gevoerd wordt zonder dat de ‘tegenpartij’ dom, achterbaks, leugenachtig, lopend aan de leiband van het grootkapitaal, gutmensch, wegkijker of iets van een vergelijkbare strekking genoemd moet worden? Een discussie is een uitwisseling van standpunten. Of hoort dat te zijn. Maar, lezend in de krant, of kijkend naar de televisie, lijkt luisteren en argumenteren steeds minder belangrijk. Het lijkt te gaan om het bevestigen van het eigen (morele) gelijk. En om het slopen van de ander.

Privé weten we het wel. Willen we nog iets van een relatie overhouden, dan helpt het bij een verschil van mening niet om steeds harder te gaan schreeuwen. Ik weet het. Het valt niet mee om bij ‘zoveel onredelijkheid’ de kalmte te bewaren. Toch is dat precies wat soms gebeuren moet. Wil tenminste niet iedere echtelijke ruzie ontaarden in een huwelijkscrisis. Misschien is ook in het maatschappelijk en politieke debat het verstandige antwoord op vermeende onredelijkheid van de een, redelijkheid van de ander. We zouden het eens kunnen proberen.