Preventie? - Hoofdinhoud
Als woordvoerder jeugdzorg in de Tweede Kamer spreek ik veel met wethouders en raadsleden over de zorg voor onze jeugd. De kosten voor jeugdzorg zijn fors. Daarom praten we veel over preventie. Laat mij nu denken dat de manier waarop we preventie hier en daar vormgeven nou niet bepaald kostenbesparend werkt.
Een klein kind met een groot probleem is beter te helpen dan een groot kind met hetzelfde probleem. Hoe eerder we ingrijpen, hoe beter dus. Op zich is die gedachte juist. Al is vroegsignalering echt iets anders dan preventie. Via allerlei programma’s zijn gemeenten en bijvoorbeeld scholen gaan zoeken naar problemen die daarna vlug en efficiënt aangepakt zouden worden. Dat is duur en werkt niet goed. Een paar voorbeelden.
Obesitas bij kinderen is een groot en groeiend probleem. Daar moet iets aan gedaan worden. Dat vinden veel gemeenten. En dus worden kinderen gescreend. De kinderen die te zwaar zijn krijgen hulp en begeleiding door arts en diëtist. (Die hulp kun je als ouder maar beter niet weigeren trouwens). Dat is duur. En heeft met preventie niks te maken. Waarom wordt op scholen niet verplicht water gedronken in plaats van cola? Waarom krijgen ouders op het consultatiebureau geen les over voeding? En waarom wordt sporten niet gestimuleerd? Dat werkt beter. En kost geen knoop.
Via scholen, sportclubs en (wijk) teams zoeken gemeenten onder de noemer ‘preventie’ vaak actief naar kinderen waar het niet goed mee gaat. Daar zijn ze ‘succesvol’ in. Volgens het CBS is het aantal kinderen dat jeugdhulp krijgt sinds gemeenten daar verantwoordelijk voor zijn fors (ruim 10%) gestegen. Er zijn gemeenten waar bijna een op de vijf kinderen professionele hulp nodig schijnt te hebben om veilig en gezond op te groeien. Tegelijkertijd blijkt dat gemeenten relatief weinig geld en energie steken in schuldhulpverlening en armoedebestrijding. Terwijl we weten dat stress door schulden enorme gevolgen heeft voor kinderen. Waarom niet stoppen met zoeken naar ‘problemen’ en meer inzetten op het vergroten van bestaanszekerheid voor mensen?
Volgende week woensdag 3 oktober spreekt de Tweede Kamer over de gemeentelijke financiën voor het sociale domein. Daar valt veel over te zeggen. En dat zal ik zeker doen. Zowel in Den Haag als via deze blog. Een conclusie is voor mij wel helder. De manier waarop veel gemeenten aan preventie denken te doen, werkt niet. Maar is wel erg duur. Waarom zetten we zoveel in op counseling bij vechtscheidingen, maar bieden we geen gratis cursus ‘scheiden zonder schade’ aan? Waarom krijgen zoveel mensen (al dan niet gedwongen) professionele hulp bij het opvoeden van hun kinderen, maar is spreken over opvoeding op scholen en consultatiebureaus nog steeds taboe? Laat staan dat samen opvoeden weer de norm wordt? Preventie en vroegsignalering? Er is nog een wereld te winnen.