Memorie van toelichting - Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Justitie en Veiligheid (VI) voor het jaar 2019 - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 35000 VI - Vaststelling begroting Justitie en Veiligheid 2019 i.

Officiële titel	Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Justitie en Veiligheid (VI) voor het jaar 2019; Memorie van toelichting; Memorie van toelichting
Document­datum	18-09-2018
Publicatie­datum	18-09-2018
Nummer	KST35000VI2
Kenmerk	35000 VI, nr. 2
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2018-

2019

35 000 VI

Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Justitie en Veiligheid (VI) voor het jaar 2019

Nr. 2

MEMORIE VAN TOELICHTING Inhoudsopgave

• A. 

  ARTIKELGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGS-

WETSVOORSTEL    3

• B. 

  BEGROTINGSTOELICHTING    5

• 1. 

  LEESWIJZER    5

• 2. 

  BELEIDSAGENDA    7

2.1    Beleidsprioriteiten    7

2.2    Belangrijkste beleidsmatige mutaties    21

2.3    Overzicht niet-juridisch verplichte uitgaven    29

2.4    Meerjarenplanning beleidsdoorlichtingen    31

2.5    Overzicht Risicoregelingen    32

• 3. 

  BELEIDSARTIKELEN    34

3.1    Artikel 31. Politie    34

3.2    Artikel 32. Rechtspleging en rechtsbijstand    40

3.3    Artikel 33. Veiligheid en criminaliteitsbestrijding    48

3.4    Artikel 34. Straffen en beschermen    58

3.5    Artikel 36. Contraterrorisme en nationaal veiligheidsbeleid    70

3.6    Artikel 37. Migratie    75

• 4. 

  NIET-BELEIDSARTIKELEN    84

4.1    Artikel 91. Apparaat kerndepartement    84

4.2    Artikel 92. Nog onverdeeld    87

4.3    Artikel 93. Geheim    88

• 5. 

  AGENTSCHAPPEN    89

5.1    Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI)    89

5.2    Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND)    97

5.3    Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB)    102

5.4    Nederlands Forensisch Instituut (NFI)    108

kst-35000-VI-2 ISSN 0921 - 7371 's-Gravenhage 2018

5.5    Justitiële Uitvoeringsdienst Toetsing, Integriteit,

Screening (Dienst Justis)    113

• 6. 

  RAAD VOOR DE RECHTSPRAAK    117

• 7. 

  WETGEVINGSPROGRAMMA    127

• 8. 

  BIJLAGEN    132

Bijlage 8.1. Zelfstandige Bestuursorganen en Rechtspersonen met een Wettelijke Taak    132

Bijlage 8.2. Verdiepingsbijlage    138

Bijlage 8.3. Moties en Toezeggingen    150

Bijlage 8.4. Subsidieoverzicht    227

Bijlage 8.5. Overzicht evaluaties en overige onderzoeken    236

Bijlage 8.6. JenV nader beschouwd    239

• A. 

  ARTIKELGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETS-VOORSTEL

Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld.

Het wetsvoorstel strekt ertoe om de onderhavige begrotingsstaat/ begrotingsstaten van het Ministerie van Justitie en Veiligheid voor 2019 vast te stellen. Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor dat jaar. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota 2019.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten vastgesteld. De in de begrotingsstaat/begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zogenoemde begrotingstoelichting).

Wetsartikel 2

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de baten en de lasten, het saldo van de baten en de lasten en de kapitaaluitgaven en -ontvangsten van de in de staat opgenomen baten-lastenagentschappen, Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI), Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB), Nederlands Forensisch Instituut (NFI), Justitiële Uitvoeringsdienst, Toetsing, Integriteit, Screening (Justis) en Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) voor 2019 vastgesteld. De in die begrotingen opgenomen begrotingsartikelen worden toegelicht in onderdeel B (Begrotingstoelichting) van deze memorie van toelichting en wel in de paragraaf inzake de agentschappen.

Wetsartikel 3

Met ingang van 2002 is het stelsel van de rechtspraak ingrijpend gewijzigd. De belangrijkste wijziging is dat de rechtspraak, mede door de instelling van de Raad voor de rechtspraak en de invoering van het principe van integraal management bij het besturen van de gerechten, verantwoordelijk is geworden voor het eigen beheer. Op grond van de nieuwe bevoegdheidsverdeling is de Minister voor Rechtsbescherming niet verantwoordelijk voor de doelmatigheid van de rechterlijke organisatie, wel heeft de Minister een toezichthoudende verantwoordelijkheid.

Met de vaststelling van dit wetsartikel wordt de positie van de Minister voor Rechtsbescherming ten opzichte van de rechterlijke organisatie verduidelijkt. Dit betekent voorts dat in deel B naast de toelichting op beleidsartikel 32, waarin de beleidsdoelstelling van de Minister voor Rechtsbescherming ten aanzien van de rechtspleging wordt toegelicht, een apart hoofdstuk Raad voor de rechtspraak wordt opgenomen, waarin de feitelijke vertaling van de aan de rechterlijke organisatie ter beschikking gestelde bijdrage in concrete beleidsdoelstellingen en prestaties van de Raad en de gerechten voor het jaar 2019 wordt gegeven.

Onze Minister voor Rechtsbescherming heeft op grond van de artikelen 93 en 105 tot en met 107 van de Wet op de rechterlijke organisatie een toezichthoudende verantwoordelijkheid ten aanzien van de Raad voor de rechtspraak. Conform artikel 93 kan onze Minister algemene aanwijzingen geven ten aanzien van de taken zoals genoemd in artikel 91, voor zover dit noodzakelijk is met het oog op een goede bedrijfsvoering van de rechterlijke organisatie.

Mede namens de Minister voor Rechtsbescherming, de Minister van Justitie en Veiligheid,

F.B.J. Grapperhaus

• B. 

  BEGROTINGSTOELICHTING

• 1. 

  LEESWIJZER

Deze leeswijzer gaat kort in op de hoofdonderdelen van de begroting.

Groeiparagraaf

Ten opzichte van het voorgaande begrotingsjaar zijn in deze begroting de volgende punten gewijzigd.

Ten opzichte van het voorgaande begrotingsjaar zijn in deze begroting de volgende punten gewijzigd.

• • 

  Er is een naamswijziging van het DG Vreemdelingenzaken in DG Migratie doorgevoerd, zoals vastgelegd in het organisatiebesluit van 28 november 2017. Voor de nieuwe naamgeving is gekozen, omdat deze beter past in de huidige tijdgeest en omdat het begrip «migratie» een meer treffende definitie is van het huidige taakveld van het DG.

• • 

  Naar aanleiding van een toezegging van de Minister in het Wetgevingsoverleg over het jaarverslag en de slotwet 2017 is er een overzicht opgesteld waar ingegaan wordt op de relatie van het kerndepartement met de uitvoeringsorganisaties in het JenV-domein. Dit overzicht is opgenomen in hoofdstuk 8.6 «JenV nader beschouwd» waarin ook de vijfde voortgangsrapportage van JenV Verandert is opgenomen.

• • 

  In deze begroting is de Veiligheidsagenda 2015-2018 niet meer opgenomen. Momenteel wordt met alle betrokken partijen gewerkt aan een vervolg op de Veiligheidsagenda. De Kamer wordt hier separaat over geïnformeerd.

• • 

  De bijdrage aan het Nationaal Register Gerechtelijke Deskundigen (NRGD) wordt in de begroting opgenomen bij het beleidsartikel 32, waar het in voorgaande jaren op het beleidsartikel 33 was gepositioneerd. De bijdrage aan DJI voor de vreemdelingenbewaring is overgeheveld van het beleidsartikel 34 naar het beleidsartikel 37.

Hoofdstuk 2: Beleidsagenda

In de beleidsagenda wordt ingegaan op drie kernthema's van het Ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV). Dit zijn de prioriteiten voor de kabinetsperiode Rutte III. In de beleidsagenda is verder een cijfermatig overzicht opgenomen van de belangrijkste beleidsmatige mutaties, een overzicht van de niet-juridisch verplichte uitgaven, een overzicht met de meerjarige planning voor de beleidsdoorlichtingen en een overzicht van de risicoregelingen vallend onder dit ministerie.

Hoofdstuk 3 en 4: Beleidsartikelen en niet-beleidsartikelen

Met het Ministerie van Financiën is de afspraak gemaakt dat de apparaats-uitgaven van de Hoge Raad (HR), het Openbaar Ministerie (OM) en de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) niet in het centrale apparaatsar-tikel 91 maar apart in beleidsartikel 32 (HR), 33 (OM) en 34 (RvdK) worden opgenomen.

Hoofdstuk 5: Agentschapsparagrafen

De begrotingen van de agentschappen (met uitzondering van de dienst Justis) kennen een afwijkende lastencategorie, namelijk de post «(materiële) programmakosten». Onder deze post zijn de kosten opgenomen die samenhangen met de primaire taken van deze agentschappen. De betreffende kosten worden net als apparaatskosten gekwalificeerd.

Hoofdstuk 6: Raad voor de rechtspraak

In het wetslichaam is een apart wetsartikel opgenomen voor de Raad voor de rechtspraak. In de Wet op de rechterlijke organisatie is de verantwoordelijkheid voor de bedrijfsvoering geattribueerd aan de gerechten en aan de Raad voor de rechtspraak. Per 1 januari 2005 kent de Raad een bekostigingssystematiek die gebaseerd is op outputfinanciering en gelijktijdig is het baten-lastenstelsel ingevoerd. In deze begroting is gekozen voor een «bijdrage-constructie». Dit betekent dat op artikel 32 «Rechtspleging en rechtsbijstand» de bijdrage aan de Raad is opgenomen en de Raad voor de rechtspraak niet in de begrotingsstaat inzake agentschappen is opgenomen. Voor de Raad is in de begroting een apart hoofdstuk opgenomen, met daarin de gevolgen van de verstrekte bijdrage op het gebied van de bedrijfsvoering.

Overzichtsconstructies

Het Ministerie van JenV levert een bijdrage aan interdepartementale overzichtsconstructies Caribisch Nederland, Milieu en de Homogene Groep Internationale Samenwerking (HGIS). De coördinatie is voor de eerste twee overzichtsconstructies in handen van respectievelijk de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de Minister van Infrastructuur en Waterstaat. De Minister van Buitenlandse Zaken is verantwoordelijk voor de coördinatie van de HGIS.

Regeerakkoord

Bij verwijzingen naar «het Regeerakkoord» in deze begroting wordt verwezen naar het Regeerakkoord «Vertrouwen in de toekomst». Indien er verwezen wordt naar een ander regeerakkoord is dit expliciet vermeld.

• 2. 

  BELEIDSAGENDA

2.1 Beleidsprioriteiten

Kerntaak van het Ministerie van Justitie en Veiligheid is de zorg voor een vrije, veilige en rechtvaardige samenleving. De rechtsstaat vormt hiervan een belangrijke pijler. Het begrip rechtsstaat krijgt betekenis in de beleving van mensen. Mensen ervaren een sterke rechtsstaat als criminaliteit bestreden wordt, wetsovertreders worden berecht en geschillen effectief worden opgelost. Tegelijkertijd dient de staat te waken over de bescherming van de rechten van zijn burgers, bijvoorbeeld door de bescherming van de persoonlijke levenssfeer of de borging van een eerlijke procesgang.

Dit vergt van ons departement dat we de balans moeten vinden tussen kernwaarden die, bij de uitoefening en invulling, soms begrensd worden door andere, even belangrijke kernwaarden. Maatregelen die bijdragen aan een veiliger Nederland bijvoorbeeld, komen soms rechtstreeks in botsing met vrijheidsrechten. Maatregelen die zien op modernisering van het rechtsbestel leveren soms spanning op met rechtsstatelijke waarborgen. Dit vergt een alert departement want de samenleving verandert sterk.

De sterk veranderende samenleving leidt ook tot nieuwe vormen van criminaliteit. Aan de ene kant steeds zichtbaarder wordende zware criminaliteit, waarbij het gebruik van grof geweld te midden van gewone burgers steeds minder geschuwd wordt. Criminaliteit die haar tentakels op allerlei manieren in de bovenwereld probeert uit te spreiden en zo onze rechtsstaat tracht te ondermijnen. Aan de andere kant onttrekt een deel van de criminaliteit zich juist meer aan ons gezichtsveld, met name door digitalisering en internationalisering. De aanpak van deze nieuwe vormen vraagt een aanpassing van onze oude denkpatronen en de ontwikkeling van nieuwe strategieën. Tegelijkertijd moeten we de aanpak van «traditionele» misdrijven niet laten verslappen.

De veranderende samenleving maakt ook dat ons departement alert moet blijven op de vraag hoe geschillen opgelost worden. Dit vraagt een rechtsbestel dat mee gaat met de tijd en aansluit bij de veranderde behoeften van mensen, en tegelijkertijd stabiliteit en zekerheid biedt door rechtsstatelijke waarborging.

In de rechtsstaat wordt iedereen op gelijke en consequente manier recht gedaan. Om geschillen daadwerkelijk op te lossen zet dit kabinet in op vroegtijdige, snelle en duurzame geschilbeslechting. Met de rechtspraak zetten we ons in voor rechtspraak die maatschappelijk effectief is en bevorderen we buitengerechtelijke geschiloplossing zoals het toepassen van mediation. Deze aanpak wordt versterkt door het wetsvoorstel Experimentenwet rechtspleging dat begin 2019 naar de Tweede Kamer zal worden gezonden en door het moderniseren van het stelsel van rechtsbijstand.

Het zoeken naar de juiste balans loopt ook voortdurend als een rode draad door het migratiebeleid. In nauwe samenwerking met tal van nationale én internationale partners werken de verantwoordelijke departementen (BZ/BHOS, SZW, BZK en JenV) aan een beleid dat bescherming biedt aan diegenen die dat echt nodig hebben en dat er tegelijkertijd op toeziet dat de migratie goed aansluit op de draagkracht en behoefte van de Nederlandse samenleving. Dit beleid is verwoord in de dit voorjaar gepresenteerde Integrale migratieagenda. Op basis van de nadere uitwerking van deze plannen, gaan JenV en partners aan de slag om deze ambitieuze migratieagenda in de praktijk te realiseren.

Bij het werken aan deze grote maatschappelijke uitdagingen waar JenV voor staat, doet ons departement in toenemende mate een beroep op een breed palet aan partners: binnen én buiten het JenV-domein, publiek en privaat. Om zo, via een brede, integrale aanpak, gezamenlijk te werken aan effectieve oplossingen voor grote maatschappelijke opgaven, opdat ook burgers ervaren dat de overheid er op dit punt voor ze is. Een goed voorbeeld is de manier waarop we de verbinding met de sociale wijkteams en de meerjaren-agenda zorg- en veiligheidshuizen vormgeven. Op deze manier dragen we bij aan het vergroten van veiligheid op lokaal niveau in het kader van de aanpak van personen met verward gedrag, aanpak kindermishandeling en huiselijk geweld en de uitvoering van het programma Zorg voor jeugd.

Deze aanpak wordt ook gestimuleerd door het programma JenV Verandert. Samen werken we aan een meer transparante en wendbare organisatie, die openstaat voor innovatie en die de benodigde capaciteit in zijn gelederen heeft om die ontwikkelingen van de grond te brengen. Een organisatie die z'n huis «op orde» heeft en die haar medewerkers een stimulerende en veilige werkomgeving biedt en die constant in dialoog is met de samenleving om zich heen, mede gestimuleerd door toepassing van open data. Een organisatie die inzichtelijk maakt waar ze tegenaan loopt in de uitoefening van haar taken en de hand uitsteekt naar maatschappelijke partners in de oplossing ervan.

Een sterke rechtsstaat

Onze rechtsstaat staat er goed voor, zoals de bewindslieden van JenV dit voorjaar tijdens het debat in de Eerste Kamer over «de staat van de rechtsstaat» constateerden. Maar het huis van de rechtsstaat vereist wel permanent onderhoud. Dat is niet alleen een kwestie van modernisering, «bij de tijd blijven», maar ook van «maatschappelijk effectief» blijven.

Geschillen moeten zoveel mogelijk worden opgelost op een zodanige manier dat mensen er ook echt mee geholpen zijn. Op de meest eenvoudige, efficiënte en duurzame manier. De meest duurzame oplossingen zijn oplossingen die mensen zelf zijn overeengekomen.¹ Daarom zet JenV in op versterking van de mogelijkheden van mensen om hun geschillen zoveel mogelijk zelf op te lossen. Al dan niet met behulp van een bemiddelaar. Dit begint bij een goede informatievoorziening over de voor- en nadelen van de verschillende methoden om geschillen op te lossen. En een goede triage door een neutrale adviseur, die mensen (online of offline) het liefst in een vroegtijdig stadium van het geschil weet te bereiken. Dit geldt voor iedereen, ongeacht achtergrond of inkomen.

Dit krijgt onder meer beslag in het programma «Scheiden zonder Schade», het programma dat een vervolg geeft aan de aanbevelingen van het platform onder voorzitterschap van de heer Rouvoet dat tal van acties en maatregelen voorstelde met het oog op voorkoming van escalatie bij scheidingen. Een van de stappen van het programma «Scheiden zonder Schade» is het ontwikkelen en uittesten van een scheidingsloket in ¹ gemeenten waar burgers terecht kunnen voor informatie, voorlichting en ondersteuning.

Het vertrouwen van mensen in de rechtspraak is onveranderd groot. Terecht, want de Nederlandse rechtspraak behoort internationaal gezien tot de wereldtop. Maar daarmee is niet gezegd dat de rechtspraak een rustig bezit is. Er moet veel gebeuren om te waarborgen dat onze rechtspraak ook in de toekomst aan de top blijft. De digitalisering van de rechtspraak is hierbij een belangrijk aandachtspunt, zowel voor de rechtspraak als voor JenV. De digitalisering is niet verlopen zoals verwacht, maar gaat door op een verantwoorde manier. JenV voert overleg met de rechtspraak over het vervolg (waarover nog besloten moet worden). In aanvulling daarop onderzoekt JenV welke verdere vereenvoudiging van wetgeving mogelijk is om de digitalisering makkelijker te maken.

Een toekomstbestendige en doelmatige financiering van de rechtspraak is eveneens noodzakelijk voor een goed functionerende rechtspraak. Het terugdringen van tekorten die de afgelopen periode bij de rechtspraak zijn ontstaan, is daar een belangrijk onderdeel van. Met deze begroting lost het kabinet het verwachte tekort voor 2019 op door een eenmalige bijdrage van € 40 miljoen. Om te onderzoeken hoe de opgelopen tekorten kunnen worden teruggedrongen en toekomstige tekorten kunnen worden voorkomen, wordt een extern doorlichtingsonderzoek uitgevoerd naar de financiële positie van de rechtspraak. Ook brengt een extern deskundige advies uit over onderdelen van de bekostigingssystematiek. Deze onderzoeken zullen op de gebruikelijke wijze worden betrokken bij de voorjaarsbesluitvorming 2019 en gesprekken die in 2019 worden gevoerd over de financiering van de rechtspraak voor de periode 2020-2022.

Uitgangspunt is dat het stelsel van rechtsbijstand wordt herzien binnen de bestaande budgettaire kaders. Bij de vernieuwing van het stelsel van de gesubsidieerde rechtsbijstand staat het bieden van snelle, vroegtijdige en duurzame oplossingen voor problemen met mogelijke juridische consequenties, centraal. Dat betekent hulp die beter is afgestemd op het geschil en het onderliggende probleem en een adequate vergoeding voor juridische hulpverleners. Het uitgangspunt voor vernieuwing van het stelsel is gebaseerd op een intensief ontwerpproces met betrokken professionals in en om het stelsel. In de aanloop naar de voorjaarsbesluitvorming zullen de voorstellen nader worden uitgewerkt en bezien op hun (financiële) consequenties.

Daarnaast zien we dat een uitspraak van de rechter de concrete problemen van mensen niet altijd oplost. Dat ziet de rechtspraak zelf ook. Het kabinet en de rechtspraak zetten zich dan ook gezamenlijk in voor maatschappelijk effectieve rechtspraak.² JenV werkt op dit moment aan wetgeving die rechters de ruimte biedt om te experimenteren met eenvoudige procedures die conflicten niet op de spits drijven, maar partijen nader tot elkaar brengen - en zo effectief bijdragen aan de oplossing van het probleem. De verwachting is dat deze «experimentenwet rechtspleging» in 2019 door het parlement kan worden behandeld. In 2019 kunnen de experimenten die worden ontworpen van start. Te denken valt aan pilots met buurtrechters, spreekuurrechters en de schuldenrechter.

² Kamerstukken II, 2017/18, 29 279, nr. 425 (brief Maatschappelijk effectieve rechtspraak)

Ook onderzoekt het kabinet de mogelijkheden om het gebruik van buitengerechtelijke geschiloplossingsmethoden uit te breiden. Omdat zelf overeengekomen oplossingen de meest duurzame oplossingen opleveren, richt het kabinet zich hierbij vooral op de methoden waarbij mensen zelf, al dan niet met hulp van een bemiddelaar, tot overeenstemming komen, zoals bij mediation. In het verlengde hiervan spant het kabinet zich ook in op verdere uitbreiding van mediation in strafrecht. Mediation tijdens een lopende strafzaak kan in gevallen die zich daar toe lenen een zinvolle manier zijn om bij te dragen aan de afdoening van een strafzaak.

Rechtszekerheid en rechtswaarborgen zijn ook gebaat bij een toekomstbe-stendige en goed functionerende strafrechtketen, die zich tijdig aanpast aan de veranderende maatschappij. Dat vergt dat tijdig wordt ingespeeld op nieuwe mogelijkheden om het werk slimmer te organiseren en processen efficiënter in te richten. Verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening aan de burger én van het vermogen om samen met organisaties buiten de strafrechtketen concrete maatschappelijke problemen aan te pakken zijn daarbij belangrijke uitgangspunten. De samenleving moet kunnen vertrouwen op de rechtvaardigheid, kwaliteit en voorspelbaarheid van de strafrechtspleging. Dat vertaalt zich in drie concrete ambities van de partners in de strafrechtketen voor de komende jaren: digitalisering in de gehele strafrechtketen (papier uit de keten, inzet van multimedia en dienstverlening aan de burger), verbeteren van doorlooptijden en verbetering van het inzicht in, de aanpak van en de samenwerking met partners buiten de strafrechtketen omtrent multipro-blematiek.²

Samen met de korpsleiding werkt JenV aan een moderne politieorganisatie, die - geworteld in de wijk - nog beter is toegerust op de grote uitdagingen van dit moment: bestrijding van de zware, georganiseerde (drugs)criminaliteit en de aanpak van cybercrime. Met het oog hierop worden de intensiveringen van 291 miljoen euro uit het Regeerakkoord ingezet voor verdere uitbreiding van de politiecapaciteit en versterking van de politieorganisatie.³ Deze moet flexibeler worden, met ruimte voor lokaal maatwerk, beter aansluiten bij wat de samenleving en het gezag van haar vragen en beter bereikbaar worden, zowel op het platteland, als in de steden. De politie zal daarom het gezag van betere informatie voorzien om hen in staat te stellen de juiste keuzes te maken. Bijzondere aandacht hierbij is er voor meer inzicht in de effectiviteit van het politieoptreden.

De huidige Veiligheidsagenda, met daarin de beleidsprioriteiten van de Minister voor de politie, loopt eind 2018 af. De nieuwe beleidsprioriteiten zullen in samenspraak met de gezagen vorm krijgen en per 1 januari voor de komende vier jaar worden vastgesteld.

De opsporing wordt verder versterkt en toekomstbestendig gemaakt, aan de hand van de Ontwikkelagenda opsporing. Deze bevat onder meer:

• • 

  Maatregelen gericht op kwaliteitsverbetering van de eerstelijns opsporing.

• • 

  Experimenten die moeten leiden tot modernisering van de opsporing en vervolging (o.a. gericht op burgeropsporing, private opsporing, cybercrime, gebruik van big data in ondermijningszaken, forensische opsporing en de aanpak van financieel-economische criminaliteit).

• • 

  Specifieke afspraken tussen politie en het Openbaar Ministerie, bijvoorbeeld om te komen tot efficiëntere en zorgvuldiger processen in ZSM-zaken.

Ook in kwantitatief opzicht vindt er versterking plaats. Het «Jaarbeeld Opsporing» (2019) van de Inspectie JenV focust zich op de selectie en toewijzing van zaken en de kwaliteit van intelligence en het gebruik daarvan door de recherche. Dit beeld kan daarmee een bijdrage leveren aan de verdere ontwikkeling van de opsporing. Het voorportaal van de opsporing bevindt zich in de gebiedsgebonden politiezorg. Het betreft de signaalfunctie vanuit de wijk en de politietaken die toezien op het contact met: de, de wijk en aanpalende partners binnen sociaal domein. De GGP wordt - mede op het oog op de inspanningen bij opsporing en de aanpak van ondermijning - verder versterkt. Zo wordt de gebiedsgerichte opsporing en daarbinnen de recherchefunctie binnen het basisteam doorontwikkeld. Ook in kwantitatief opzicht vindt er versterking plaats uit de Regeerakkoord-gelden (291 miljoen euro) voor de politie.

Een veilige en rechtvaardige samenleving vereist niet alleen dat verdachten worden opgespoord, vervolgd en berecht. De burger moet er ook op kunnen vertrouwen dat er op onrecht een passende sanctie volgt. 2019 wordt een belangrijk jaar voor het al enkele jaren lopende programma Uitvoeringsketen Strafrechtelijke Beslissingen (USB). Op 1 januari 2020 moeten alle partners in de executie van de strafrechtketen klaar zijn om sancties, conform de wet USB, tijdig, persoonsgericht en juist uit te voeren.

«Onvindbare» veroordeelden worden actief (internationaal) opgespoord. Hierbij gaat JenV, in samenwerking met kennisinstituten, gebruik maken van verschillende methodes van data-analyse. Ook opsporingscommuni-catie speelt hierbij een belangrijke rol.

Bij de tenuitvoerlegging van straffen gaat het in de eerste plaats om genoegdoening van het aan de slachtoffer en samenleving toegebrachte leed of de toegebrachte schade. Een consequente tenuitvoerlegging is fundamenteel voor het vertrouwen in de rechtsstaat en draagt bij aan het draagvlak voor ons rechtsstelsel. Belangrijk is dat de sanctie ook goed wordt benut om aan de problematiek van te dader werken. Dit kan het risico op herhaling van het criminele gedrag - en dus op nieuwe slachtoffers - verkleinen. Daarom gaat JenV steviger inzetten op het terugdringen van de recidive. Dit gebeurt via een persoonsgerichte aanpak, waarbij de gedetineerde de juiste zorg, behandeling of begeleiding krijgt, maar waarbij de nadruk ook ligt op zijn of haar eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid. Er komt een brede, fundamentele verkenning naar het stelsel van (volwassenen)reclassering. Ook vinden er pilots plaats met de inzet van vrijwilligers binnen het reclasseringstoezicht en het gevangeniswezen. Eind 2019 moet dit leiden tot een toekomstvisie op de reclassering. Voor het verminderen van recidive is in het Regeerakkoord een extra bedrag van 20 miljoen euro gereserveerd.

In 2019 gaat ook een wetsvoorstel naar de Tweede Kamer om de voorwaardelijke invrijheidsstelling (VI) te wijzigen. Gedetineerden komen straks niet meer «automatisch» vrij, na tweederde van hun straf te hebben uitgezeten. Per gevangene wordt dan individueel bekeken of deze in aanmerking komt voor VI. Het gedrag in de detentie speelt daarbij een belangrijke rol. Ook wil JenV de periode van VI voortaan beperken tot maximaal twee jaar.

Een passende straf voor de dader, geeft het slachtoffer genoegdoening voor het onrecht dat hem of haar is aangedaan. Maar in een sterke rechtsstaat biedt slachtofferbeleid uiteraard méér. Slachtoffers krijgen ook bescherming en ondersteuning bij het verwerken van hun leed en worden geholpen om de draad van hun leven weer zo goed mogelijk op te pakken. In 2019 werkt JenV aan verdere verbetering van het slachtofferbeleid, aan de hand van de Meerjarenagenda Slachtofferbeleid. Drie ambities staan daarbij centraal:⁴

• • 

  Versterking van de rechtspositie: zo worden verdachten van gewelds-of zedenmisdrijven straks verplicht om bij de behandeling van hun zaak aanwezig te zijn, zodat het slachtoffer dat gebruik maakt van het spreekrecht ook gehoord wordt. Verder wordt het spreekrecht landelijk uniform geregeld en krijgen slachtoffers (of nabestaanden) ook een vorm van spreekrecht op de zitting waarop de rechter besluit over de voorwaardelijke beëindiging van de dwangverpleging bij tbs.

• • 

  Verbetering bejegening: professionals in de strafrechtketen moeten de belangen van het slachtoffer steeds goed voor ogen hebben. Zo gaan het OM en Slachtofferhulp Nederland slachtoffers actiever en persoonlijker begeleiden, voor en tijdens het strafproces. Ook start in 2019 een proef met het ketenbrede informatieportaal, waar slachtoffers op elk gewenst moment informatie kunnen vinden over hun zaak -afkomstig van politie, OM, Slachtofferhulp Nederland, de Commissie Schadefonds Geweldsmisdrijven en het CJIB.

• • 

  Ruimere mogelijkheden om de schade te verhalen: onder meer door civiele expertise in te zetten en verzekeraars bij de schadeafhandeling te betrekken, moet het slachtoffer de schade makkelijker op de dader kunnen verhalen. De Wet affectieschade, die het vorderen van affectieschade voor slachtoffers (onder wie ook stiefkinderen) mogelijk maakt, treedt op 1 januari 2019 in werking. De wet zorgt voor erkenning van het verdriet dat ook naasten van slachtoffers lijden, in het geval het slachtoffer overlijdt of ernstig en blijvend letsel ondervindt door de fout van een ander. De wet maakt het ook mogelijk dat naasten van slachtoffers van strafbare feiten de vordering tot vergoeding van affectieschade kunnen verhalen binnen het strafproces.

Betere samenwerking, gedeelde afwegingscriteria en het uitbannen van dubbel werk moeten leiden tot een sneller werkende jeugdbeschermings-keten, die het mogelijk maakt om eerder en effectiever in te grijpen in situaties die onveilig zijn voor kinderen. Dat is de essentie van het programma Zorg voor de jeugd. Om te komen tot de gewenste versnelling, gaan in 2019 in verschillende jeugdregio's pilots van start. Op basis van de uitkomsten van deze experimenten vindt, waar nodig, aanpassing plaats van protocollen, wet- en regelgeving. Lokale basisteams krijgen de beschikking over een basisset van criteria om te bepalen wat echt werkt en effectief is om kinderen beter te beschermen.

Om te komen tot een betere aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling is een wetswijziging naar de Kamer gestuurd met als doel om de maximumstraf voor het stelselmatig mishandelen van kinderen te verhogen. Ook is daarin meegenomen dat de verjaringstermijn voor kindermishandeling pas ingaat op de dag nadat het mishandelde kind 18 jaar is geworden. De parlementaire behandeling van deze wetswijzigingen vindt naar verwachting plaats in 2019. Op 1 januari van dat jaar treedt ook de aangescherpte Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld in werking. Professionals die beroepsmatig met ouders en kinderen te maken krijgen, zijn dan verplicht om ernstige situaties van kindermishandeling altijd te melden bij Veilig Thuis (advies en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling). Het opstellen van letselrapporten bij kindermishandeling (forensisch medisch expertise) wordt verder geprofessionaliseerd, hiervoor wordt aangehaakt bij de integrale aanpak toekomst forensische geneeskunde. Eind 2019 moet er ook een overzicht beschikbaar zijn van effectieve justitiële interventies bij huiselijk geweld en kindermishandeling.

Een veiliger Nederland

Nederland is de afgelopen jaren aantoonbaar veiliger geworden, afgaande op de bestendig dalende trend van de geregistreerde criminaliteit. Die dalende trend tekent zich niet alleen af bij door de politie geregistreerde criminaliteit, maar ook in slachtofferenquêtes, waarin burgers zelf aangeven van welke delicten zij het afgelopen jaar slachtoffer zijn geworden. JenV zet er door aanvullend onderzoek op in ook beter inzicht te verkrijgen in ontwikkelingen in niet of minder goed geregistreerde criminaliteit.

De daling van geregistreerde criminaliteit blijkt vooral uit de forse afname van juist die vormen van criminaliteit die een grote impact hebben op de slachtoffers. Delicten als overvallen, woninginbraken, straatroof en geweld (de zogeheten High Impact Crimes, HIC) zijn sinds de start van de integrale aanpak in 2010 met tientallen procenten afgenomen. Nu is het een kwestie van doorzetten en niet verslappen. In nauwe samenwerking met tal van publieke (gemeenten, politie, OM, reclassering, veiligheids-huizen, andere Ministeries) en private partners (o.a. VNO-NCW, Detailhandel Nederland, Verbond van Verzekeraars, Marktplaats, banken, gsm-providers en woningcorporaties), zet JenV deze succesvolle aanpak in 2019 dan ook door. Het departement blijft gemeenten ondersteunen bij hun HIC-aanpak en faciliteert politie en OM bij de opsporing en vervolging. Verder blijft het JenV preventie door burgers en bedrijven stimuleren en maatregelen nemen om de afzetmarkt voor gestolen goederen te frustreren. Ook starten er in 2019 drie trajecten specifiek gericht op (potentiële) plegers van HIC-delicten: vroegsignalering, arbeidstoeleiding en probation officer. Bij jongeren blijven we inzetten op een zinvolle vrijetijdsbesteding, door verdere uitrol van de gedragsinter-ventie «Alleen jij bepaalt wie je bent».

Het aantal incidenten met personen die verward gedrag vertonen (in 2017 een groei naar bijna 84.000 meldingen) baart zorgen. Vaak gaat het om personen die wanneer ze niet op tijd de juiste zorg en ondersteuning krijgen, voor veel overlast kunnen zorgen en soms ook overgaan tot geweld. Gemeenten werken momenteel aan een sluitende, lokale aanpak voor deze problematiek, waarbij vroegsignalering, preventie, passende opvang en zorg centraal staan. Het Schakelteam personen met verward gedrag ondersteunt hen hierbij in opdracht van de Ministeries van JenV en VWS en de VNG. Omdat het Schakelteam per 1 oktober 2018 wordt opgeheven zijn de voorbereidingen voor een vervolg op en borging van de activiteiten en resultaten van het Schakelteam in volle gang. Dit mede in navolging van de motie Sazias.⁵ Zo wordt bijvoorbeeld gewerkt aan een landelijke dekking van alternatief (passend) vervoer voor personen met verward gedrag die geen strafbare feiten hebben gepleegd, zodat geen vervoer door de politie hoeft plaats te vinden. Voor personen met verward gedrag die toch in het justitiële circuit terechtkomen, ontwikkelen JenV en partners een persoonsgerichte aanpak, die kan worden toegepast vanuit de Zorg- en Veiligheidshuizen.

De problematiek van georganiseerde, ondermijnende criminaliteit vraagt ook de komende jaren intensieve aandacht. Het gaat om vormen van criminaliteit die een ontwrichtende en ondermijnende werking hebben op de samenleving en de rechtsstaat. De problematiek wordt niet alleen als een criminaliteitsprobleem benaderd, maar als een bredere maatschappelijk opgave. Intensieve samenwerking met een brede coalitie van partijen, binnen en buiten de overheid, is noodzakelijk. Daarom wordt de aanpak in 2019 verder verbreed en versterkt aan de hand van de ambitieuze Toekomstagenda Ondermijning, tot stand gekomen in nauw overleg met alle betrokken - publieke én private - partners. Om de ambities uit de Toekomstagenda te kunnen waarmaken heeft het kabinet in het Regeerakkoord ruimere financiële middelen beschikbaar gesteld, in de vorm van een eenmalig ondermijningsfonds van 100 miljoen euro en structureel 10 miljoen euro extra. Deze extra middelen stellen JenV in staat te investeren in versterking van de capaciteit en de kwaliteit van de integrale aanpak.

De extra middelen zullen primair worden ingezet om in alle regio's te komen tot versterking van de aanpak, passend bij de integrale ondermij-ningsbeelden per regio die momenteel worden opgesteld. Op basis van die beelden kan elke regio komen tot een meer gerichte aanpak op maat, gefaciliteerd en ondersteund door het departement.

Bij die aanpak lopen de professionals in de uitvoering nu nog regelmatig aan tegen (juridische) knelpunten. Om deze uit de weg te ruimen, werkt JenV in 2019 verder aan «Ondermijningswetgeving», een verzamelnaam voor meerdere wetsvoorstellen, die alle tot doel hebben de aanpak van ondermijning te versterken, zoals:⁶

• • 

  het wetsvoorstel om de maximale straf voor leden van een criminele organisatie fors te verhogen: van zes naar tien jaar;

• • 

  het wetsvoorstel Gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden, dat het delen van informatie in samenwerkingsverbanden moet vergemakkelijken;

• • 

  ruimere mogelijkheden voor burgemeesters om een woning te sluiten;

• • 

  ook krijgen bestuursorganen ruimere mogelijkheden om zelfstandig onderzoek te doen in het kader van de Wet Bibob;

• • 

  verder is beoogd dat straks alle aanbestedingen onder de Wet Bibob te vallen en er meer mogelijkheden komen om de wet toe te passen bij vastgoedtransacties.

Van de bedreiging en intimidatie van (lokale) bestuurders door onder andere Outlaw Motorcycle Gangs, die zich bezig houden met allerlei vormen van zware criminaliteit, gaat een sterk ondermijnende werking uit. In het Regeerakkoord wordt uitbreiding aangekondigd van de mogelijkheden om criminele motorbendes te verbieden. De Tweede Kamer werkt aan een initiatief wetsvoorstel om een verbod langs bestuurlijke weg mogelijk te maken.

Al deze ontwikkelingen in hun samenhang zullen in 2019 leiden tot een aanmerkelijke versterking van de integrale aanpak en de slagkracht in de strijd tegen de georganiseerde, ondermijnende criminaliteit.

Het Regeerakkoord stelt dat onze democratische rechtsstaat weerbaarder moet worden gemaakt tegen radicale antidemocratische krachten. De slagkracht van de bestaande privaatrechtelijke mogelijkheid om organisaties te verbieden (artikel 2:20 BW) wordt daarom vergroot door middel van een wetsvoorstel dat de bewijslast van het Openbaar Ministerie in dit soort gevallen verlaagt. In de wet wordt daarvoor geëxpliciteerd welke doelen en werkzaamheden in ieder geval strijd opleveren met de openbare orde. Tevens wordt gewerkt aan een wettelijke verplichting geldstromen van wezenlijke omvang naar maatschappelijke organisaties inzichtelijk te maken. Van deze geldstromen kan immers onwenselijke invloed uitgaan die antidemocratisch, anti-integratief en onverdraagzaam gedrag tot gevolg kan hebben. Het wetsvoorstel waarmee we dit mogelijk maken zal begin 2019 naar de Tweede Kamer worden gezonden.

Een buitengewoon ernstige vorm van georganiseerde criminaliteit is mensenhandel. Het gaat om allerlei vormen van gedwongen arbeid en uitbuiting, waarbij mensen worden beroofd van hun persoonlijke vrijheid. In het najaar van 2018 wordt het Plan van Aanpak Mensenhandel aan de Tweede Kamer aangeboden.

Hierin wordt een brede, integrale benadering van het fenomeen mensenhandel in al z'n verschijningsvormen gepresenteerd. Een benadering die loopt van preventie, via een effectieve aanpak van daders tot een goede bescherming, opvang en ondersteuning van de slachtoffers. De integrale aanpak van mensenhandel is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van JenV, VWS, SZW en BZ. Het plan van aanpak bevat maatregelen en activiteiten voor de hele kabinetsperiode. Zo komen in belangrijke bronlanden van mensenhandel Nederlandse politieliaisons te werken, om de informatie uitwisseling te verbeteren en de internationale opsporing te intensiveren. Ook wordt een landelijk dekkend netwerk van zorgcoördina-toren opgezet. Met gemeenten is afgesproken dat zij werken aan de ontwikkeling van beleid om regionaal de aanpak van mensenhandel te borgen. De regionale Prostitutie Controle Teams gaan de prostitutie-branche controleren op vormen van uitbuiting en andere misstanden die (kunnen) duiden op mensenhandel. Voor mensen die niet langer in de prostitutiewereld willen werken, subsidieert JenV een landelijk dekkend netwerk van uitstapprogramma's. Daarnaast wordt het wetsvoorstel Regulering prostitutie aangepast, zodat uniformiteit ten opzichte van alle sectoren in de prostitutiebranche is verzekerd en bescherming tegen misstanden waaronder mensenhandel in al deze sectoren gewaarborgd blijft.

Het Nederlandse harddrugsbeleid blijft ongewijzigd. Op het gebied van softdrugs is er wél sprake van beweging. Er komt een kleinschalig experiment met het gedecriminaliseerd telen van cannabis voor recreatief gebruik, mede gebaseerd op het onafhankelijke advies van de commissie Knottnerus. Met dit experiment willen we onderzoeken of het mogelijk is om een «gesloten coffeeshopketen» te creëren, waarbij op kwaliteit gecontroleerde cannabis, zonder inmenging van criminelen, aan de coffeeshops wordt geleverd. De hiervoor benodigde wet- en regelgeving zijn in voorbereiding. De implementatie van de experimenten vindt plaats in samenspraak met alle bij dit vraagstuk betrokken partijen: volksgezondheid, voedsel en waren, justitie, lokaal bestuur, de juridische wetenschap, de coffeeshopbranche en klanten van de coffeeshops. Ook vindt er zorgvuldige monitoring en evaluatie van het experiment plaats.

Het meest recente Cyber Security Beeld Nederland laat zien dat de omvang en ernst van de dreigingen in het digitale domein nog altijd aanzienlijk zijn - en zich in snel tempo blijven ontwikkelen. Zorgelijke ontwikkelingen, die roepen om actie. Digitale veiligheid is een topprioriteit van dit kabinet en in het Regeerakkoord is een structurele investering van 95 miljoen vastgelegd. Deze middelen worden ingezet voor de ambitieuze Nederlandse Cyber Security Agenda (NCSA), die dit voorjaar werd gepresenteerd⁷. In 2019 zet de overheid, onder coördinatie van de Minister van Justitie en Veiligheid, stevig in op de uitwerking van de belangrijke acties uit de NCSA. Dit neemt niet weg dat de uitdagingen groot zijn, die veel vragen van alle betrokken partijen. De NCTV versterkt haar regierol op dit onderwerp en gaat in nauwe samenwerking met de partners aan de slag met de zeven hoofdambities van de agenda. Dit alles om ervoor te zorgen dat Nederland op een veilige manier de economische en maatschappelijke kansen die de digitalisering biedt kan verzilveren.

Enkele concrete maatregelen die voor 2019 op de agenda staan:

• • 

  Versterking van het Nationaal Cyber Security Centrum als Computer Emergency Response Team (CERT) voor de rijksoverheid en de vitale infrastructuur.

• • 

  De NCTV gaat rondetafelgesprekken organiseren om te komen tot een visie voor een landelijk dekkend stelsel van cybersecurity-samenwerkingsverbanden voor overheden, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Dit stelsel moet een snelle informatie-uitwisseling mogelijk maken over recente, ernstige cyberdreigingen en over effectieve maatregelen die de deelnemende partijen kunnen nemen.

• • 

  De vorming van cybersecurity-samenwerkingsverbanden wordt gestimuleerd en - waar nodig - wordt ondersteuning geboden. De mogelijkheden worden verkend om te komen tot een certificeringsstel-sel voor dienstverleners op het gebied van cybersecurity bij wie private partijen veilig diensten kunnen afnemen.

• • 

  In EU-verband werkt Nederland mee aan de (verdere) uitwerking van het pakket maatregelen, onder andere op het gebied van certificering en het mandaat van het Europese agentschap ENISA van de Europese Commissie, om de cybersecurity binnen Europa te versterken.

• • 

  Er wordt gewerkt aan een publiek-private cybersecurity-alliantie. De alliantie heeft als doel om publieke en private partijen te verbinden om onder meer de gezamenlijke ambities en maatregelen uit de Nederlandse Cybersecurity Agenda te realiseren.

Ook bij de aanpak van cybercrime, zoals digitale vormen van diefstal, afpersing en fraude, het platleggen van websites, bedrijfsspionage en illegale handel op het darkweb, is de laatste jaren steeds meer sprake van een integrale werkwijze, in goede samenwerking met bedrijven, burgers en maatschappelijke organisaties. Dit heeft geleid tot een breed palet aan mogelijke acties, waarbij per geval gericht wordt bekeken welke actie (of combinatie van acties) het criminele verdienmodel het effectiefst treft.

In 2019 gaan JenV en partners concreet aan de slag met de uitwerking van deze integrale aanpak, die over vier sporen loopt:

• • 

  Preventie: onder meer door voorlichting over de risico's die burgers en ondernemingen lopen en de maatregelen die zij zelf kunnen nemen om zich beter te beschermen tegen cyberdelicten.

• • 

  Versterking van de opsporing: niet alleen door te zorgen voor voldoende capaciteit en specifieke kennis bij de politie (Team High Tech Crime bij de Landelijke Eenheid; regionale cybercrimeteams) en het OM (gespecialiseerde capaciteit bij het Landelijk Parket en de regionale parketten); maar ook door de invoering van de Wet Computercriminaliteit III, die politie en OM ruimere mogelijkheden biedt om cybercrime te bestrijden. Deze wet zal naar verwachting in 2019 in werking treden.

• • 

  Ondersteuning van slachtoffers van cybercrime: door slachtoffers snel te informeren en hen te helpen de juiste maatregelen te nemen, wordt de criminele activiteit verstoord en kan de schade (ook voor anderen) worden beperkt. Verbetering van het aangifteproces moet de politie beter bereikbaar maken voor slachtoffers van cybercrime.

• • 

  Wetenschappelijk onderzoek via een breed wetenschappelijk onderzoeksprogramma wil JenV meer te weten komen over daderschap en slachtofferschap van veel voorkomende vormen van cybercrime.

De aanhoudende terroristische dreiging is complex en veranderlijk. Uit de meest recente Dreigingsbeelden Terrorisme Nederland blijkt dat de jihadistische dreiging de meest bepalende terroristische dreiging voor Nederland vormt. De verzwakking van ISIS betekent niet dat de dreiging tot het verleden behoort. Hoewel het fysieke «kalifaat» van ISIS uiteen is gevallen, blijft de terroristische organisatie voortbestaan en het jihadis-tisch gedachtengoed verspreiden. Ook moet er rekening worden gehouden met de mogelijkheid dat geweld vanuit andere motieven wordt gepleegd, bijvoorbeeld door rechts- of links-extremistische personen of groepen. Het is dus van het grootste belang om de aanpak van terrorisme en de weerstand tegen dit soort dreigingen, zoals die in de afgelopen jaren is opgebouwd, op orde te houden en waar nodig te actualiseren en aan te passen, op basis van het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland, dat meerdere keren per jaar verschijnt. Bij het Regeerakkoord zijn er tevens extra financiële middelen beschikbaar gekomen voor de aanpak van terrorisme.

De huidige Nederlandse aanpak is eind 2017 opnieuw vastgesteld langs de lijnen van de Nationale Contraterrorisme-Strategie 2016-2020. Bij de integrale aanpak terrorisme Nederland richt men zich op:

• • 

  het tijdig zicht krijgen op en duiden van (potentiële) dreigingen in of tegen Nederland en de Nederlandse belangen in het buitenland;

• • 

  het voorkomen en verstoren van extremisme en terrorisme en het verijdelen van aanslagen;

• • 

  het beschermen van personen, objecten en vitale processen tegen extremistische en terroristische dreigingen, zowel fysiek als online;

• • 

  het optimaal voorbereid zijn op extremistisch en terroristisch geweld en de gevolgen daarvan.

Door het tijdig signaleren en zo nodig door vervolging, handhaven we de democratische rechtsstaat tegen extremisme en terrorisme. In 2019 zal het accent hierbij liggen op de volgende acties:

• • 

  extra inzet op preventie, om proactief te kunnen inspelen op de veranderingen binnen de jihadistische beweging;

• • 

  aanvullende inzet op deradicalisering en re-integratie. Dit niet alleen vanwege de (verwachte) terugkeer van strijders (en hun kinderen) uit het kalifaat, maar ook om de «home grown» radicalisering van ingezetenen in Nederland tegen te gaan;

• • 

  versterking van de digitale weerbaarheid en de aanpak van online extremistische uitingen, zoals jihadistische propaganda;

• • 

  verdere versterking van de internationale samenwerking en uitwisseling van informatie - cruciaal voor een succesvolle aanpak van dit fenomeen met een grote internationale dimensie.

De internationale veiligheidssituatie is de afgelopen jaren verslechterd. Dit heeft duidelijke effecten op Nederland. Statelijke actoren mengen zich steeds meer ongewenst in Nederland, door beïnvloeding van bevolkingsgroepen met een migratieachtergrond. Daarnaast gebruiken statelijke actoren in toenemende mate onder andere desinformatie en vormen van strategisch economisch handelen - al dan niet in combinatie (hybride conflictvoering) - om hun doelstellingen te bereiken. In 2019 wordt er onder coördinatie van de NCTV verder gewerkt om Nederland weerbaarder te maken tegen dreigingen van statelijke actoren. Om ongewenste buitenlandse inmenging tegen te gaan worden signalen van beïnvloeding structureel en snel bijeengebracht en gedeeld door rijks- en lokale partijen, en bij incidenten treden deze partijen gezamenlijk op. Om de weerbaarheid van Nederland tegen nationale veiligheidsrisico's bij overnames en investeringen en aanbesteden en inhuur te vergroten, zet de Interdepartementale Werkgroep Economische Veiligheid zijn activiteiten voort. Er wordt een instrumentarium voor het mitigeren van risico's voor de nationale veiligheid bij overnames en investeringen ontwikkeld, en er komen maatregelen om risico's voor de nationale veiligheid bij aanbesteding en inhuur kleiner te maken. De weerbaarheid tegen hybride conflictvoering wordt onder andere versterkt door bewustzijn van de dreiging binnen de overheid te vergroten en door het informatie-uitwisselingsproces verder in te richten. Onder meer op deze wijze draagt JenV bij aan de implementatie van de Geïntegreerde Buitenland- en Veiligheidsstrategie (GBVS) van het kabinet.

Veiligheidsdreigingen kunnen van velerlei aard zijn en kennen vaak hun eigen, unieke omstandigheden. Bedreigingen van de veiligheid van Nederland hebben vrijwel altijd tegelijkertijd een lokale, nationale en internationale component. Dit vraagt veel van het adaptief en lerend vermogen van de veiligheidsregio's en andere partners op het terrein van risico- en crisisbeheersing. In 2019 werken JenV en partners verder aan de totstandkoming van een breed gedragen, robuust en up-to-date stelsel van crisisbeheersing, dat kan rekenen op voldoende expertise en inzet van middelen. Ook gaat de evaluatie van de Wet Veiligheidsregio's van start.

In 2019 wordt ook het pakket middelen voor het waarschuwen van burgers (met o.a. NL Alert) verder uitgewerkt. Dit komt in de plaats van de huidige sirenes («eerste maandag van de maand»), die met ingang van 2020 uit de roulatie worden genomen. Samen met de veiligheidsregio's werkt JenV aan een moderne, kwalitatief hoogwaardige brandweerzorg. De door de Inspectie JenV geschetste aandachtspunten in het rapport «Inrichting repressieve brandweerzorg» (2018) worden hierbij betrokken.

Een belangrijke schakel tussen de burger in nood en de hulpverlening is de meldkamer. In 2019 werken politie, brandweer en ambulancediensten verder aan de vorming van één toekomstbestendige Landelijke Meldka-merorganisatie, met 10 locaties (Drachten, Apeldoorn, Soest, Haarlem, Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Bergen op Zoom, Den Bosch en

Maastricht). Het wetsvoorstel dat de nieuwe meldkamerorganisatie regelt zal naar verwachting in 2019 worden aangenomen. Ook de vernieuwing van C2000, het communicatienetwerk voor de hulpdiensten, wordt in 2019 afgerond.

Migratiebeleid

Het Nederlandse beleid is verwoord in de dit voorjaar gepresenteerde Integrale migratieagenda. De beleidsvoornemens hebben betrekking op 6 met elkaar samenhangende pijlers:

• • 

  voorkomen irreguliere migratie;

• • 

  versterken opvang en bescherming voor vluchtelingen en ontheemden in de regio;

• • 

  solidair en solide asielstelsel binnen de Europese Unie en Nederland;

• • 

  minder illegaliteit, meer terugkeer;

• • 

  bevorderen legale migratieroutes;

• • 

  stimuleren integratie en participatie.

Op basis van de nadere uitwerking van deze plannen, gaan JenV en partners aan de slag om deze ambitieuze migratieagenda in de praktijk te realiseren. Punt van aandacht bij de realisatie van de migratieagenda is de afhankelijkheid van de hervorming van het gemeenschappelijk Europees asielstelsel (GEAS). Los hiervan streeft JenV ernaar op enkele punten in 2019 al concreet spijkers met koppen te slaan.

• • 

  De ambitie is dat er in 2019 stappen zijn gezet om het asielproces te herontwerpen en de transparantie en voorspelbaarheid van dit proces te vergroten. Naar verwachting zijn er stappen gezet om het identificatie- en registratieproces te stroomlijnen en versnellen. In het asielproces moet sneller duidelijk zijn wat de kansen zijn op inwilliging van een asielverzoek en welk vervolgtraject nodig is. Ook wordt wetgeving zo aangepast dat deze meer in lijn komt met Europese wetgeving. Eind 2019 is naar verwachting het Vreemdelingenbesluit aangepast zodat er geen gehoor meer hoeft te worden afgenomen bij evident kansloze herhaalde asielaanvragen. Er wordt bezien hoe herhaalde asielaanvragen sneller kunnen worden afgehandeld. De korte termijn maatregelen hebben als doel om de schriftelijke fase te versnellen en zullen vanaf 2019 uitgevoerd worden.

• • 

  In het Regeerakkoord staat het voornemen om de vergunningstermijn voor bepaalde tijd aan te passen van 5 naar 3 jaar. Het streven is om begin 2019 een wijzigingsvoorstel Vreemdelingenwet aan het parlement te sturen voor behandeling. De genoemde maatregelen moeten in samenhang leiden tot betere beheersing van de door-stroomtijden in de asielprocedure.

• • 

  Het treffen van voorbereidingen voor het samenbrengen van alle partners in de asielketen onder één dak, in Gemeenschappelijke Vreemdelingen Locaties (GVL), zoals in Ter Apel. Dit moet op langere termijn leiden tot snellere en betere samenwerking - en daardoor tot verkorting en een betere beheersing van de doorlooptijden in het (nieuw ontworpen, flexibelere en efficiëntere) asielproces. Het COA is bezig hierover met enkele gemeenten bestuursovereenkomsten te sluiten.

• • 

  Om te bevorderen dat er meer kennismigranten naar Nederland komen, werkt JenV voor deze groep aan kortere, eenvoudigere toelatingsprocedures en een betere elektronische dienstverlening.

Voor startups wordt het makkelijker om internationale talenten aan te nemen.

• • 

  Samen met BZ faciliteert JenV een onafhankelijk onderzoek naar de vraag of het VN Vluchtelingenverdrag uit 1951 nog bij de tijd is en welke aanpassingen er eventueel nodig zijn, opdat het Verdrag een duurzaam juridisch kader biedt voor het internationale asielbeleid van de toekomst.

• • 

  Constructieve gesprekken met de VNG moeten leiden tot een afspraak waarmee Rijk en gemeenten gezamenlijk de 8 geplande Landelijke Vreemdelingen Voorzieningen (LVV's) stap voor stap in de praktijk ontwikkelen. Met de LVV's wordt een netwerk van voorzieningen beoogd waarin vreemdelingen zonder recht op verblijf worden begeleid naar een duurzame oplossing en daarbij tijdelijk onderdak krijgen. Deze ontwikkeling maakt onderdeel uit van de opgave «Nederland en migrant voorbereid» in het Interbestuurlijk Programma (IBP).

Om migratie beter beheersbaar te maken is effectief grensbeheer essentieel. In 2019 werkt JenV aan de inrichting van het grensma-nagement, op basis van de nieuwe EU richtlijnen. Daartoe wordt een programmastructuur opgezet die de directies van JenV en de taakorgani-saties gaat helpen de noodzakelijke veranderingen in samenhang te realiseren.

Conform het Regeerakkoord werkt JenV in 2019 aan modernisering van het nationaliteitsrecht. Zo krijgen nieuwe (eerste generatie) immigranten én emigranten ruimere mogelijkheden om meerdere nationaliteiten te bezitten. Voor volgende generaties komt er een verplicht moment waarop zij moeten kiezen, met als resultaat het behoud van niet meer dan één nationaliteit.

2.2 Belangrijkste beleidsmatige mutaties

De onderstaande tabellen bevatten de belangrijkste mutaties voor respectievelijk de uitgaven en ontvangsten sinds de begroting 2018. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen mutaties bij nota van wijziging, bij Voorjaarsnota 2018 en bij Miljoenennota 2019. Het mutaties die groter zijn dan € 10 mln. worden toegelicht en, indien politiek relevant, worden ook kleinere mutaties toegelicht.

Tabel 2.2.1. Belangrijkste beleidsmatige uitgavenmutaties (x € 1.000)

Toelichting op de tabel

Bij het Regeerakkoord zijn extra middelen beschikbaar gesteld voor de JenV-begroting. Deze middelen zijn in afwachting van bestedingsplannen gereserveerd op de Aanvullende Post. Bij de nota van wijziging op de Ontwerpbegroting 2018 zijn de middelen vermeld bij de mutaties 1 tot en met 4 overgeheveld van de Aanvullende Post naar de JenV-begroting.

• 1. 

  Politie maatregel Regeerakkoord

In het Regeerakkoord is voor Politie € 100 mln. structureel beschikbaar gesteld voor uitbreiding van politiecapaciteit. Er wordt ingezet op het werven en opleiden van nieuwe medewerkers. Ook wordt extra aandacht besteed aan de zorg voor personeel. Tevens wordt budget beschikbaar gesteld voor de verbreding en verdieping van de aanpak van cybercrime en wordt er geïnvesteerd in het versterken van de uitrusting ten behoeve van politieoperaties op straat en in de eigen cybersecurity van de politie.

• 2. 

  Digitalisering werkprocessen strafrechtketen

In 2018 zal de strafrechtketen verder worden gedigitaliseerd. De digitalisering van de werkprocessen en processtukken in de strafrechtketen levert een belangrijke bijdrage aan de verbetering van de logistiek en de informatie uitwisseling.

• 3. 

  Terugdringen recidive

In het Regeerakkoord is extra geld uitgetrokken voor innovatie in de aanpak van recidive met preventieve en repressieve middelen.

• 4. 

  Contraterrorisme

Er zijn extra middelen vrijgemaakt voor de intensivering van een aantal speerpunten die deel uitmaken van de integrale aanpak terrorisme.

In de Voorjaarsnota en de eerste suppletoire begroting zijn diverse uitvoeringsmutaties en de doorwerking daarvan opgenomen. Het gaat om de nummers 5 tot en met 17.

• 5. 

  Vernieuwd C2000

In verband met de oplevering van het nieuwe C2000 systeem is voor de migratie van het nieuwe systeem in 2018 extra budget beschikbaar gesteld.

• 6. 

  Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ)

Het uitgavenkader is in het jaar 2018 in totaal met € 19,6 mln. en in 2019 met € 60,8 mln. verhoogd op basis van de meest recente uitkomsten van het Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ).

• 7. 

  Apparaatsuitgaven

Jaarlijks kent de JenV begroting een onderuitputting op de uitgaven. In 2018 is rekening gehouden met een verwachte onderuitputting van € 20 mln. Deze post is vooralsnog geplaatst bij de apparaatsuitgaven.

• 8. 

  Rechtsbijstand

De verwachting is dat het beroep op de rechtsbijstand in 2018 lager uit komt dan geraamd.

• 9. 

  Asiel

De Meerjaren Productieprognose (MPP) leidt tot extra productie bij IND en een hogere bezetting bij het COA. Met deze mutatie wordt de bijstelling van de MPP voor de asielketen voor 2018 en enkele andere kleine mutaties in het budget van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) verwerkt.

• 10. 

  Asiel: ODA toerekening

De kosten voor de eerstejaarsopvang van asielzoekers uit DAC-landen worden toegerekend aan ODA. In de toerekening wordt de MPP-mutatie voor de instroom 2018 verwerkt, net als de bijstelling en de nacalculatie over 2017. Dit leidt tot een overheveling tussen de begroting van het Ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) en de begroting van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (BHOS).

• 11. 

  Eurojust

De technische verrekening met het Rijksvastgoedbedrijf voor wat betreft de egalisatieregeling met betrekking tot Eurojust heeft in 2017 niet plaatsgevonden. Door middel van de eindejaarsmarge worden de gelden toegevoegd aan 2018, zodat verrekening dit jaar alsnog kan plaatsvinden.

• 12. 

  Besparingsverlies vitale ketens

Besparingsverlies vitale ketens betreft het niet realiseren van maatregelen in de begroting 2017 als invulling van de taakstelling op de strafrechtketen. Een deel van de maatregelen blijkt (juridisch) niet haalbaar, waaronder de maatregelen aangaande doeltreffende aanpak zeer jeugdige daders en het onderdeel «kind centraal in een efficiëntere en effectievere jeugdbeschermingsketen». Deze tegenvaller wordt gedekt door inzet van de prijsbijstelling tranche 2018 en de eindejaarsmarge.

• 13. 

  Loonbijstelling 2018

De loonbijstelling 2018 is met deze mutatie aan de begroting van JenV toegevoegd en is vervolgens verdeeld naar de desbetreffend artikelen.

• 14. 

  Prijsbijstelling 2018

De prijsbijstelling 2018 wordt ingezet voor dekking van JenV-brede problematiek (m.n. besparingsverlies vitale ketens, zie punt 12).

• 15. 

  Inzet prijsbijstelling

Om de tegenvallers (waaronder besparingsverlies vitale ketens) op de JenV begroting op te kunnen vangen is de ontvangen prijsbijstelling ingezet als dekking.

• 16. 

  Eindejaarsmarge

De eindejaarsmarge 2018 is met deze mutatie aan de begroting van JenV toegevoegd en is ingezet om de uitvoeringproblematiek in 2018 te dekken.

• 17. 

  Inzet eindejaarsmarge

De ontvangen eindejaarsmarge is deels gebruikt om de kaseffecten van overlopende verplichtingen te financieren. Het restant is ingezet om de tekorten in 2018 te dekken.

De mutaties 18 tot en met 33 zijn nieuw. Zij vloeien voort uit de besluitvorming over de begroting 2019 en de bijbehorende meerjarenreeks.

• 18. 

  Brexit

In iedere vorm van Brexit waarbij het VK uit de EU stapt, moet JenV in staat zijn en blijven om haar taken op het gebied van veiligheid, grensbewaking en migratie goed uit te voeren. Conform rijksbrede afspraken dienen organisaties zich voor te bereiden op een no deal-scenario («cliff edge brexit» per maart 2019). In het voorjaar van 2018 zijn hiervoor extra middelen vrijgemaakt waarbij dekking is gevonden binnen de JenV begroting. In de loop van het jaar zal de raming opnieuw worden bezien als er nieuwe informatie beschikbaar komt.

• 19. 

  Opvang tijdelijk effect uitstroom politie

Voor de jaren 2019-2021 zijn incidenteel extra middelen vrijgemaakt voor de politie om bij de operationele onderdelen gericht in te spelen op de negatieve effecten van de uitstroom van ervaren personeel.

• 20. 

  Politie tranche 2019 RA

In het Regeerakkoord is extra geld uitgetrokken voor politie. Met deze middelen, politie tranche 2019, worden de mogelijkheden van de politie om in te spelen op de maatschappelijke ontwikkelingen structureel vergroot door meer politie, het vergroten van de diversiteit in opleiding en het verbeteren van de uitrusting. Daarmee wordt onder andere een bijdrage geleverd aan digitale veiligheid. Er kan hierdoor ook beter worden ingespeeld op de diversiteit binnen en tussen eenheden door te experimenteren met flexibilisering van de organisatie.

• 21. 

  Uitwerkingskader Meldkamer

In het Uitwerkingskader meldkamer zijn de kosten van het beheer van de meldkamer door de politie vastgesteld. De benodigde middelen worden vanaf 2020 beschikbaar gesteld door de verschillende partijen. In de tabel belangrijkste mutaties staan hier de structurele bijdrage van de KMar (€ 6,3 mln.), VWS (19,1 mln.) en de bijdrage vanuit de Aanvullende Post (€ 17,0 mln.). Daarnaast dragen de Politie € 44,2 mln. en de veiligheidsre-gio's en ambulance € 14,0 mln. bij.

• 22. 

  Computercriminaliteit III

In het Regeerakkoord is opgenomen dat vanaf 2019 jaarlijks € 10 miljoen extra is voorzien voor de uitvoering van de Wet Computercriminaliteit III. Dit bedrag zal vooral worden besteed aan capaciteit en ICT-ondersteuning bij de Landelijke Eenheid van de politie. Daarnaast wordt aanvullend geïnvesteerd in de toezichtstaak van de Inspectie JenV, capaciteit voor leiding en toezicht op de opsporingsonderzoeken bij het OM en de rechterlijke macht. Ook de KMar werkt nauw samen met de politie bij de uitvoering van de wet en krijgt hiervoor jaarlijks een bedrag van € 0,3 mln (toegevoegd aan de begroting van Defensie).

• 23. 

  Rechtspraak vertraging Kei en frictiekosten volume.

Bij de Rechtspraak wordt voor 2018 een negatieve stand verwacht van € 40 mln. als gevolg van het uitstel van de inning van de baten door de vertraging KEI (Kwaliteit en Innovatie) en de frictieproblemen door de gedaalde instroom. Een negatief eigen vermogen per ultimo 2018 moet in 2019 door JenV worden aangevuld.

• 24. 

  Vertraging Rechtsbijstand

Het kabinet heeft in het Regeerakkoord aangegeven tot een herziening van het stelsel van rechtsbijstand te komen. Om het eindresultaat te behalen is tijd nodig waardoor de eerdere verwachte financiële effecten van het wetsvoorstel duurzaam stelsel rechtsbijstand met 3 jaar wordt opgeschort.

• 25. 

  Ramingsbijstelling uitgaven

Op basis van volumeontwikkelingen bij diverse regelingen is de begro-tingsraming voor 2019 bijgesteld.

• 26. 

  Afpakken

In de Miljoenennota 2018 heeft het kabinet het afpakken van crimineel vermogen als prioriteit betiteld. Hiervan was € 30 mln. op de Aanvullende Post bij het Ministerie van Financiën gereserveerd. Thans zijn deze middelen toegevoegd aan de JenV begroting. Uit het budget zullen de uitgaven voor de partijen in de strafrechtketen worden bekostigd, waaronder de inzet van het strafrecht, maar ook samenwerking van de partijen in de strafrechtketen met bestuurlijke partners (waaronder de Belastingdienst en gemeenten).

• 27. 

  MH17

Betreft middelen ten behoeve van de opsporing in het kader van de vervolging en berechtiging van MH17 verdachten.

• 28. 

  Kasschuif frictiekosten DJI

Ter financiering van de frictiekosten die het gevolg zijn van sluitingen bij DJI wordt een kasschuif bij DJI doorgevoerd ten gunste van 2019 en administratief ten laste van 2023.

• 29. 

  Capaciteitsscenario DJI

Een deel van de overcapaciteit bij het gevangeniswezen en vreemdelingenbewaring wordt in 2019 afgestoten, waardoor de bijdrage aan DJI daalt.

• 30. 

  Capaciteit Gevangeniswezen en vreemdelingenbewaring PMJ DJI De in de begroting van 2017 ingeboekte leegstandstaakstelling wordt gecorrigeerd voor de nieuwe PMJ ramingen voor gevangeniswezen en vreemdelingenbewaring.

• 31. 

  Inzet eigen vermogen COA

De agentschapsregeling geeft aan dat een eigen vermogen dat hoger is dan 5% van de omzet, kan worden afgeroomd. Bij de COA is sprake van een maximaal eigen vermogen. Het surplus boven het eigen vermogen wordt ingezet ten behoeve van de kosten in verband met de hogere bezetting die wordt verwacht bij COA.

• 32. 

  Inzet eigen vermogen IND

Het eigen vermogen van de IND is conform de agentschapsregeling afgeroomd en de vrijgekomen middelen worden ingezet voor de IND.

• 33. 

  Kasschuif rijksbijdrage aan DJI

Binnen de rijksbijdrage DJI is een kasschuif toegepast om de rijksbijdrage in overeenstemming te brengen met de afgesproken productie.

• 34. 

  Verwachte onderuitputting en positief exploitatieresultaat JenV begroting.

Ieder jaar is er bij de realisatie van de begroting sprake van onderuitputting bij het kas -en verplichtingendeel, en hebben de baten -en lasten diensten veelal een positief resultaat. Met ingang van 2018 wordt op voorhand rekening gehouden met deze twee ontwikkelingen. Voor 2019 resteert nog een in te vullen bedrag van € 53,1 mln. Voor de jaren 2020 tot en met 2023 gaat het om een bedrag van € 96 mln. dat nog moet worden ingevuld.

• 35. 

  Cybersecurity

Het Kabinet maakt in 2018 € 30 mln. vrij voor cybersecurity.

Overig

Toelichting op de tabel

• 1. 

  Intrekken eigen bijdrageregeling

Het wetsvoorstel voor een eigen bijdrage in de kosten voor de strafvordering en de slachtofferzorg is ingetrokken.⁸ De ontvangsten die hiervoor op de begroting van JenV waren geraamd komen nu te vervallen. Met de derving is rekening gehouden bij de begrotingsvoorbereiding 2017, door reservering van de betreffende middelen op de Aanvullende Post. De middelen worden nu aan de begroting van JenV worden toegevoegd, waarbij de mutatie per saldo budgetneutraal is.

• 2. 

  Afpakken crimineel vermogen

De raming voor de verwachte opbrengsten uit afpakken is de laatste jaren verhoogd. Met deze bijstelling opgenomen in het Regeerakkoord (maatregel B11) wordt het tempo van de verwachte toename in 2018 en 2019 verlaagd. Met ingang van 2020 wordt rekening gehouden met een structureel lagere opbrengst van € 30 mln.

• 3. 

  Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ) Griffierechten

Op basis van de meest recente uitkomsten van het Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ) zijn de Griffierechten structureel verlaagd. De verwachting is dat de instroom van zaken in de civiele sector en - in minder mate - in de sector bestuur lager zullen uitvallen dan geraamd. Op basis van de huidige PMJ raming resteert er nog een ramingsrisico in de jaren 2021 t/m 2023. Aan de hand van de nieuwe PMJ in 2019 zal worden bezien in hoeverre een verdere verlaging van de raming onvermijdelijk is. Deze zal dan aan de orde kunnen komen bij de voorjaarsbesluitvorming.

• 4. 

  Afrekening agentschappen

In 2017 hebben diverse agentschappen een zodanig positief resultaat gehaald dat het eigen vermogen boven de norm van 5% is uitgekomen.

Dit surplus is ingezet als dekking van de JenV problematiek 2018.

• 5. 

  Besparingsverlies vitale ketens

Het betreft het niet realiseren van maatregelen in de begroting 2017 als invulling van de taakstelling op de strafrechtketen. Een deel van de maatregelen blijkt (juridisch) niet haalbaar, waaronder de maatregelen aangaande doeltreffende aanpak zeer jeugdige daders en het onderdeel «kind centraal in een efficiëntere en effectievere jeugdbeschermings-keten». Deze tegenvaller wordt gedekt door inzet van de prijsbijstelling tranche 2018 en eindejaarsmarge. Zie ook de tabel met belangrijkste uitgavenmutaties.

• 6. 

  Ramingsbijstelling ontvangsten

Op basis van volumeontwikkelingen bij diverse regelingen is de begro-tingsraming bijgesteld. Zie ook de tabel met belangrijkste uitgavenmutaties.

• 7. 

  Dekking uit asielreserve

Ten behoeve van de meerkosten van asiel in het jaar 2019 wordt het restant van de middelen uit de asielreserve ter dekking ingezet.

• 8. 

  Inzet eigen vermogen COA.

Bij het COA is sprake van een maximaal eigen vermogen. Het surplus boven het eigen vermogen wordt via een desaldering ingezet ten behoeve van de kosten in verband met de hogere bezetting die wordt verwacht bij COA. Zie ook de tabel met belangrijkste uitgavenmutaties.

• 9. 

  Inzet eigen vermogen IND

Het eigen vermogen van de IND is conform de agentschapsregeling afgeroomd en de vrijgekomen middelen worden via een desaldering ingezet voor de beschikking IND. Zie ook de tabel met belangrijkste uitgavenmutaties.

• 10. 

  Effect schikking ING

In 2018 is een schikking met ING (775 mln.) getroffen. In de JenV begroting is al rekening gehouden met de ontvangen bedragen vanwege afpakken. Daarom is het effect een meevaller van 624 mln.

2.3 Overzicht niet-juridisch verplichte uitgaven

• * 

  2.064 uitvoeringskosten ketenregie ten uitvoerlegging

• * 

  5.600 voor de opdrachten op het gebied van het terugdringen van recidive

• * 

  1.545 voor initiatieven op het gebied van slachtofferbeleid

• * 

  800 opdrachten risicojeugd en jeugdgroepen

• * 

  1.493 voor overige opdrachten op het gebied van de jeugdbescherming en jeugdsancties

36    Contraterrorisme en nationaal    231.852    40.119 * 19.200 bijdragen mede-overheden voor contra-terrorisme veiligheidsbeleid    (w.o. lokale aanpak)

(271.971)    (85%)    (15%) * 1.200 incidentele subsidies voor contra-terrorisme

• * 

  9.900 opdrachten tbv cybersecurity

• * 

  3.800 opdrachten voor een effectieve nationale crisisorganisatie (w.o. het Nationaal Coördinatie Centrum). contra-terrorisme (tegengaan radicalisering) en voor het identificeren en beoordelen van dreigingen op de nationale veiligheid

• * 

  300 ten behoeve van schadeclaims op basis van de WTS (Wet Tegemoetkoming Schade)

• * 

  2.917 opdrachten voor ontwikkeling. onderhoud en beheer van nieuw alerteringssysteem NL-Alert

• * 

  1.257 opdrachten voor een effectieve nationale crisisorganisatie (w.o. het Nationaal Coördinatie Centrum).

• * 

  1.327 projecten innovatief werken binnen JenV

• * 

  218 diversen

Juridisch Niet Juridisch Bestemming van de niet-juridisch verplichte uitgaven verplicht verplicht

Art. nr. Omschrijving

• * 

  1.200 tolken

• * 

  2.000 kosten uitzetting vreemdelingen

• * 

  1.862 reis- en verblijfkosten buitenland medewerkers inzake opdracht vreemdelingenvertrek

• * 

  1.855 diversen

2.4 Meerjarenplanning beleidsdoorlichtingen

2.5 Overzicht Risicoregelingen

Inkoop Max

In de stand is de meerjarige verplichting opgenomen die JenV heeft aan de politie in het kader van het prepensioen en levensloopregeling (Inkoop Max regeling). De verplichtingen die hieruit voortvloeien zijn gerelateerd aan het bedrag dat als vordering in de jaarrekening van de politie worden opgenomen^{9 10}.

Faillissementscuratoren

De garantstellingsregeling faillissementscuratoren (GSR) biedt faillissementscuratoren de mogelijkheid om iets te doen met signalen van mogelijk kennelijk onbehoorlijk bestuur door bestuurders in de aanloop van een faillissement, ook als daarvoor in de faillissementsboedel onvoldoende middelen beschikbaar zijn. Concreet gaat het erom dat de curator nader onderzoek kan doen en een procedure kan starten om onrechtmatig aan de boedel onttrokken gelden en goederen terug te halen. De GSR wordt onder het rijkskader voor garantieregelingen gebracht. Dit betekent onder meer de invoering van een premie gefinancierde begrotingsreserve. In 2017 is de Tweede Kamer geïnformeerd¹¹ dat de motie Gesthuizen c.s. in uitvoering is genomen.

Hiertoe wordt de mogelijkheid en wenselijkheid van uitbreiding van de Garantstellingsregeling Curatoren 2012 onderzocht, waarbij tevens modellen voor bekostiging zullen worden bezien, gegeven de budgettaire kaders. De curatorenverenigingen zijn om hun visie gevraagd. Tevens is het WODC verzocht om de uitvoering van een effectmeting van de GSR.

Dit gaat in 2018 plaatsvinden, waarna de regeling zal worden herzien.

Hypothecaire leningen aan JJI's

Het feitelijk risico van de verleende garanties aan particuliere jeugdinrichtingen betreft borgstellingen ten behoeve van het restantbedrag van leningen die particuliere inrichtingen zijn aangegaan ter financiering van de gebouwen. Zonder garantie verlening was het niet mogelijk tegen gunstige condities dergelijke leningen bij externe financiers af te sluiten. Omdat DJI de kapitaalslasten van de betreffende leningen bovennormatief vergoedt aan de inrichtingen was het uit efficiency-overwegingen van belang dat de leningen tegen een zo gunstig mogelijk rentepercentage konden worden afgesloten.

• 3. 

  BELEIDSARTIKELEN

3.1. Artikel 31. Politie

Algemene doelstelling Rol en verantwoordelijkheid

Een veilige samenleving met behulp van een goed functionerende politieorganisatie.

De Minister heeft een financierende en regisserende rol ten aanzien van de politie. Hierbij zijn drie verantwoordelijkheden te onderscheiden:

• • 

  De eerste verantwoordelijkheid betreft de inrichting, werking en ontwikkeling van het politiebestel;

• • 

  De tweede verantwoordelijkheid betreft de bevoegdheden en het beheer ten aanzien van de politie. Onder deze beheersverantwoordelijkheid van de Minister¹¹ valt het vaststellen van de begroting, de meerjarenraming, de jaarrekening, het beheersplan, het jaarverslag en de operationele sterkte. De korpschef is belast met de leiding en het beheer van de politie. De korpschef opereert binnen de kaders die de Minister stelt. De Minister kan de korpschef te allen tijde over alle beheeraangelegenheden algemene en bijzondere aanwijzingen geven;

• • 

  Tot slot stelt de Minister vanuit zijn beleidsverantwoordelijkheid, gehoord het College van procureurs-generaal en de regioburgemees-ters, ten minste eens in de vier jaar de landelijke beleidsdoelstellingen van de politie vast.

De Minister heeft ten aanzien van het politie- en brandweerkorps Bonaire, Sint Eustatius en Saba (Caribisch Nederland) een financierende en regisserende rol. De beheersverantwoordelijkheid voor het politie- en brandweerkorps Bonaire, Sint Eustatius en Saba, berust bij hem.¹²

Beleidswijzigingen

De politie zal in deze kabinetsperiode een nieuwe fase ingaan: een fase van versterking, vernieuwing en modernisering. De inzet is meer en betere politie die sneller en effectiever inzetbaar is, geworteld in de haarvaten van onze maatschappij, zichtbaar op straat en die voor alle burgers makkelijk benaderbaar is. Daartoe investeert het kabinet in extra capaciteit en middelen voor de politie en worden maatregelen genomen voor een slagvaardigere en flexibelere politieorganisatie.¹³ Omdat politiecapaciteit per definitie schaars en kostbaar is hecht het kabinet waarde aan het verder flexibiliseren van de organisatie, opdat de beschikbare mensen en middelen zo effectief mogelijk worden ingezet. De huidige dominante sturing op middelen met een dubbel slot (een vaststaande sterkte en een vaststaand budget) beperkt de kwaliteit en de flexibiliteit van de politieorganisatie. Om die reden en om in de bedrijfsvoering meer ruimte te creëren voor lokaal maatwerk wordt een bandbreedte op de operationele sterkte geïntroduceerd. Daarmee kunnen de politiechefs binnen hun eenheid - in overeenstemming met het gezag en binnen de financiële kaders - maximaal 2% van de formatieruimte voor operationele sterkte (exclusief aspiranten) inzetten om de daarmee vrijvallende middelen anders en daardoor effectiever te gebruiken. Andere maatregelen uit de flexibiliseringsagenda zijn het flexibeler toedelen van aspiranten aan de eenheden zodat beter kan worden in gespeeld op de vervangingsvraag en het creëren van een betere verbinding tussen de operationele keuzes en de consequenties in middelen of voor de bedrijfsvoeringorganisatie onder andere door het vergroten van het mandaat op beheergebied (personeel en financieel) van de chefs op lokaal niveau.

Het is van belang om meer inzicht in de effectiviteit van politieoptreden te krijgen. Bij de politie wordt een monitoring- en evaluatie-eenheid opgestart die analyses zal gaan uitvoeren naar de maatschappelijke ontwikkelingen op het terrein van veiligheid en effecten van de inzet van de politie op de veiligheid. Tevens wordt in een drietal pilots op het terrein van cybercrime, ondermijning en contraterrorisme een werkwijze en/of verantwoordingsmethodiek ontwikkeld over behaalde prestaties, met als doel meer inzicht te krijgen in de samenhang tussen activiteiten, resultaten, effecten en in te zetten middelen.

Ondanks al deze investeringen zijn ook in de komende jaren ongemakkelijke keuzes in zowel de veiligheids- als verbeterambities onvermijdelijk. Mede als gevolg van de in het verleden lagere instroom bij de Politieacademie, de hogere uitstroom ten gevolge van pensionering en de in de meeste eenheden nog bestaande situatie van overbezetting. Op de iets langere termijn leidt dit tot een fors verjongd en diverser personeelsbestand en een betere inzetbaarheid. De vraag naar de inzet van de politie zal de mogelijkheden van de politie echter altijd overtreffen. Het is dus blijvend noodzakelijk dat in de driehoeken het gesprek wordt gevoerd over prioritering in de inzet van de politie. Het is aan de politie om het gezag van betere informatie te voorzien om hen in staat te stellen deze keuzes te maken.

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 3.1.1 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 31 (x € 1.000)

Budgetflexibiliteit

Het juridisch verplichte deel van de bijdragen ZBO's/RWT's heeft betrekking op uitgaven voor de politie en de Politieacademie op grond van wetgeving, de beheersovereenkomst met de politie voor de jaarlijkse exploitatiekosten van C2000 en de uitgaven voor internationale samenwerking. De juridisch verplichte opdrachten omvatten onder andere de meerjarige contracten met de telecomaanbieders in verband met tapkosten. Als gevolg van onder andere deze meerjarige contracten met de telecomaanbieders wijkt voor de jaren 2018 tot en met 2020 het bedrag van de aangegane verplichtingen af van het bedrag van de programma-uitgaven.

 Toelichting op de instrumenten   31.2 Bekostiging politie

Bijdrage ZBO's en RWT's

Politie

De politie levert een belangrijke bijdrage aan het handhaven en vergroten van de veiligheid in Nederland. De politie ontvangt daartoe bijdragen van de Minister¹⁴. De algemene bijdrage wordt als lumpsumbudget ter beschikking gesteld aan de politie en komt altijd volledig ten gunste van een adequate politiezorg. Het beleid is erop gericht de politie zoveel mogelijk flexibiliteit te geven om afgesproken doelen te realiseren. De algemene bijdrage bedraagt in 2019 ruim € 5,9 mld. Dit is inclusief de tranche 2019 van € 45 mln. structureel uit de extra gelden voor de politie in het Regeerakkoord en de gelden Opvang tijdelijk effect uitstroom politie.

Naast de algemene bijdrage worden bijzondere bijdragen gegeven voor een bepaald doel zoals onder andere de Dienst Speciale Interventies (€ 70,3 mln.), de teams verkeershandhaving (€ 49,4 mln.), digitalisering en cybercrime (€ 13,8 mln.), de versterking van de gebiedsgerichte inzet politie (€ 8,9 mln.) In het Regeerakkoord is opgenomen dat vanaf 2019 jaarlijks € 10,0 mln. extra is voorzien voor de uitvoering van de Wet Computercriminaliteit III. Van dit bedrag wordt € 8,0 mln. in de vorm een bijzondere bijdrage aan de politie beschikbaar gesteld voor capaciteit en ICT-ondersteuning bij de Landelijke Eenheid.

De politie voert een batenlastenstelsel. De personeelskosten voor de politie zijn voor 2019 geraamd op € 4,3 mld. Het overgrote deel zijn reguliere salariskosten van het operationele en niet-operationele personeel. Voor materiële kosten wordt ongeveer € 1,2 mld. begroot. Hiervan zijn de grootste posten huisvesting, vervoer, operationele kosten, beheer en verbindingen en automatisering.

Bron: Jaarverslag 2017 en begroting politie 2019

De volledige begroting van de politie is als separate bijlage met de JenV-begroting meegezonden.

Politieacademie

Het budget van de Politieacademie betreft de personele kosten van de leiding en de kosten voor extern onderzoek. Het overige personeel en de middelen zijn ondergebracht bij de politie. De bekostiging van het personeel en de middelen die door de korpschef ter beschikking worden gesteld aan de Politieacademie, is opgenomen in de algemene bijdrage aan de politie.

Bijdrage medeoverheden

BES brandweer- en politiekorps

De Minister is korpsbeheerder van het brandweer- en politiekorps Caribisch Nederland. Ter bekostiging van de personele en materiële uitgaven van deze korpsen wordt een bijdrage verstrekt. De jaarlijks vastgestelde begroting vormt de wettelijke grondslag voor de bekostiging van de beide korpsen van het Caribisch Nederland. In 2018 is deze post eenmalig € 3 mln. hoger vanwege de bijdrage van het departement aan het Pensioenfonds Caribisch Nederland.

Opdrachten

Taptolken

Uit dit budget worden de taptolken betaald die de politie inhuurt voor het beluisteren en vertalen van telefoon- of VoIP-gesprekken van verdachten.

31.3 Kwaliteit, arbeidsvoorwaarden en ICT politie

Bijdrage ZBO's en RWT's

Internationale samenwerkingsoperaties

In opdracht van de Minister voert de politie activiteiten uit in het kader van internationale politiesamenwerking (IPS) en strategische landenprogramma's (SLP's). Ook coördineert de politie de uitzending van haar politiefunctionarissen naar internationale (civiele) missies en operaties, waarbij de politie en de Koninklijke Marechaussee (KMar) waar mogelijk gebruik maken van elkaars faciliteiten. Politie en KMar hebben een gezamenlijk liaisonnetwerk. De KMar levert een eigenstandige bijdrage aan de internationale politiesamenwerking en draagt vanuit Defensie bij aan uitzendingen.

Beheer multisystemen

De politie voert het beheer voor de verschillende multisystemen van de meldkamerorganisatie, waaronder C2000 en het geïntegreerd meldkamersysteem (GMS). Gebruikers van deze systemen zijn met name politie, brandweer, ambulance, Koninklijke Mareschaussee en de douane. De politie voert dit beheer uit binnen de governance van het multi-domein.

Dit brengt met zich dat er steeds meer vanuit een multidisciplinaire invalshoek integrale afwegingen plaatsvinden over het beschikbare budget. Om de systemen te laten voldoen aan de vereisten vanuit wet- en regelgeving en technologische ontwikkelingen, vindt op de systemen continue doorontwikkeling plaats.

Op basis van het bestedingsplan meldkamer wordt het budget van de meldkamer in 2019 met € 15,2 mln. en vanaf 2020 structureel met € 17 mln. verhoogd uit de extra gelden voor de politie in het Regeerakkoord.

De verdere stijging van dit budget vanaf 2020 betreft in hoofdzaak de structurele overboeking van het aandeel van de betrokken partijen (veiligheidsregio's, ambulance, KMar, VWS en de politie), voor het beheer van de meldkamer door de politie, zoals door partijen overeengekomen in het uitwerkingskader meldkamer.

Bijdrage aan medeoverheden

Bijdragen in het kader van de kwaliteit van de politiezorg Dit budget wordt gebruikt voor de ondersteuning van de regioburge-meesters in hun rol als overleg- en adviesorgaan voor de Minister in het kader van de Politiewet 2012.

Subsidies

Opsporing

Deze subsidie wordt verstrekt aan de onafhankelijke Stichting NL Confidential voor de exploitatie van de meldlijn Meld Misdaad Anoniem, zodat burgers makkelijker een bijdrage kunnen leveren aan de bestrijding van criminaliteit in Nederland. Deze begrotingsvermelding vormt de wettelijke grondslag voor de hier bedoelde subsidieverlening als bedoeld in artikel 4:23, derde lid, onder c, van de Algemene Wet Bestuursrecht.

Opdrachten

Providers

De Staat heeft, op grond van de Regeling vergoeding kosten aftappen en gegevensverstrekking¹⁵, een overeenkomst gesloten met de grote telecomaanbieders. Deze overeenkomst wordt periodiek vernieuwd. Op grond van hoofdstuk 13 Telecommunicatiewet zijn telecomaanbieders verplicht om hun netwerken en diensten aftapbaar te maken en mee te werken aan aftappen en gegevensverstrekkingen over hun klanten. De Staat vergoedt bepaalde kosten die aanbieders in dit verband maken.

Bijdragen Sociale fondsen

Stichting Arbeidsmarkt en Opleidingsfonds Politie (SAOP)

De Stichting Arbeidsmarkt en Opleidingsfonds Politie, het A&O fonds voor de sector politie, subsidieert, adviseert en registreert scholings-, arbeidsmarkt- en werkgelegenheidsprojecten. Het primaire doel van de SAOP is het bevorderen van het goed functioneren van de arbeidsmarkt van de politie en het stimuleren van opleidingsactiviteiten. Dit doet de SAOP met behulp van een financiële bijdrage die zij op basis van arbeidsvoorwaardelijke afspraken ontvangt van de Minister. In afstemming met de politievakorganisaties en de politie is de jaarlijkse bijdrage van het Ministerie van JenV aan SAOP structureel verlaagd. In 2018 met € 3 mln. naar € 1,7 mln. en vanaf 2019 met € 1 mln. naar € 3,7 mln. structureel.

3.2 Artikel 32. Rechtspleging en rechtsbijstand

Algemene doelstelling Rol en verantwoordelijkheid

Beleidswijzigingen

Een doeltreffend en doelmatig rechtsbestel.

Als stelselverantwoordelijke schept de Minister voor Rechtsbescherming optimale voorwaarden voor het in stand houden en verbeteren van een goed en toegankelijk rechtsbestel. De Minister heeft:

• • 

  Een financierende rol voor de rechtspraak. De Minister houdt toezicht op het beheer en is de werkgever voor de rechterlijke macht;

• • 

  Een financierende rol voor de Raad voor Rechtsbijstand, het Bureau Financieel Toezicht en het Register beëdigde tolken en vertalers.¹⁶ Hij is verantwoordelijk voor het wettelijk kader waar binnen tolken, vertalers, advocaten, notarissen en andere zelfstandige professionals binnen het justitiële domein opereren;

• • 

  Een stimulerende rol voor alternatieve geschillenbeslechting en schuldsanering. Ten aanzien van de schuldsanering is hij verantwoordelijk voor het wettelijke traject van de schuldsaneringsregeling, de faillissementsrechters en de bewindvoerders.¹⁷

De strafrechtpleging moderniseert. Het Wetboek van Strafvordering wordt bij de tijd gebracht. Zaken tegen verdachten worden sneller afgedaan door het Openbaar Ministerie en de strafrechter. De kwaliteit van de buitengerechtelijk afdoening wordt versterkt door uitbreiding van rechtsbijstand. De strafrechtsketen digitaliseert door zowel het organiseren van digitale stukkenstromen als het toenemend gebruik van informatietechnologie als logistiek hulpmiddel bij de planning en behandeling van zaken.

De digitalisering van de rechtspraak in het civiele recht en het bestuursrecht wordt, met waarborgen in de besturing en het toezicht, opnieuw vormgegeven.

Het werkveld voor forensisch onderzoek zal in 2019 volop in beweging zijn, allereerst door het cultuurveranderingstraject dat medio 2017 bij het NFI is gestart naar aanleiding van onderzoek naar de management-en organisatiecultuur bij het NFI. Daarnaast wordt in 2018 de visie op forensisch onderzoek gepresenteerd. Door deze veranderingen zal beter worden voorzien in de behoeften van de strafrechtketen aan forensisch onderzoek.

Budgettaire gevolgen van beleid

32.3 Optimale randvoorwaarden voor een doelmatig en doeltreffend rechtsbestel

Bijdrage ZBO's/RWT's

Budgetflexibiliteit

Juridisch verplicht zijn de bijdragen aan ZBO's en RWT's. Dat geldt ook voor de bijdrage voor de kosten voor de rechtsbijstand in de vorm van toevoegingen en piketten (opdrachten) en de bijdrage aan de Raad voor de rechtspraak. Ook de opdrachten in het kader van de WSNP zijn volledig juridisch verplicht. Daarmee is 100% van de uitgaven die in de vorm van opdrachten worden gedaan juridisch verplicht.

De subsidies die op dit artikel worden verantwoord zijn geheel juridisch verplicht. Dit heeft in hoofdzaak betrekking op de subsidierelaties met de Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken (SGC), de Nederlandse Vereniging voor de rechtspraak (NVvR), de Academie voor Overheidsjuristen en de Academie voor Wetgeving.

 Toelichting op de instrumenten   32.1 Apparaatsuitgaven Hoge Raad

Hoge Raad (HR)

De Hoge Raad der Nederlanden is het hoogste rechtscollege in het Koninkrijk op het gebied van het civiele-, straf- en fiscale recht. De Hoge Raad bevordert de rechtseenheid en de rechtsontwikkeling. Ook kan hij rechtsbescherming bieden in de individuele zaken die aan hem worden voorgelegd. Hij doet dit door te beslissen op cassatieberoepen, die worden ingesteld om de raad te laten beoordelen of het gerechtshof - en in voorkomende gevallen de rechtbank - in zijn uitspraak het recht juist heeft toegepast en of de gegeven motivering deugdelijk is. Aan deze taken wordt tevens invulling gegeven door te beslissen op prejudiciële vragen in het civiele en fiscale recht en op vorderingen van de procureur-generaal bij de Hoge Raad tot cassatie in het belang der wet. De Hoge Raad en de procureur-generaal hebben daarnaast nog enkele bij wet opgedragen bijzondere taken.

32.2 Adequate toegang tot het rechtsbestel Bijdragen aan ZBO's en RWT's

Raad voor Rechtsbijstand (RvR)

Het betreft hier de financiering voor apparaatsuitgaven van de RvR en het Juridisch loket, een advies- en doorverwijsinstelling voor eerstelijns rechtshulp. De RvR is belast met de uitvoering van de Wet op de rechtsbijstand, die er voor zorgt dat on- en mindervermogenden verzekerd zijn van toegang tot het rechtsbestel.

Bureau Financieel Toezicht (BFT)

Het Bureau Financieel Toezicht houdt financieel toezicht op zo'n 1.500 notarissen en 380 gerechtsdeurwaarders. Ook is het belast met het toezicht op de naleving van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (WWFT).

Subsidies

Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken (SGC)

De SGC behandelt klachten van consumenten tegen ondernemers door middel van bindende adviezen. De SGC heeft op dit moment bijna 70 geschillencommissies die klachten in een groot aantal sectoren behandelen. De SGC ontvangt voor de kosten van de koepelorganisatie een subsidie van JenV. De geschillencommissies zijn met hun laagdrempelige werkwijze een goed alternatief voor de gang naar de rechter.

Opdrachten

Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP)

Het bureau WSNP coördineert de uitvoering van de Wet schuldsanering en reguleert de kwaliteit van de bewindvoering, onder andere door het register WSNP en een helpdesk. Via het bureau WSNP wordt een bijdrage verstrekt aan de bewindvoerder die een schuldsaneringsprocedure naar behoren afwikkelt. Gespecialiseerde insolventierechters houden toezicht op de goede afwikkeling van de circa 14.000 nieuwe schuldsaneringen per jaar. De gemiddelde subsidie voor een schuldsaneringstraject bedraagt afgerond 1.100 over een periode van gemiddeld 3 jaar.

Toevoegingen Raad voor Rechtsbijstand

De Raad voor Rechtsbijstand verstrekt toevoegingen aan een advocaat of mediator voor de verlening van rechtsbijstand aan rechtzoekenden met een laag inkomen en vermogen. In tabel 32.2 is een uitsplitsing in uitgaven en in aantallen weergegeven van de productiegegevens van de Raad over de verschillende onderdelen binnen de rechtsbijstand.

Tabel 3.2.2 Productiegegevens Raad voor Rechtsbijstand¹

Civiele zaken*

Piketdiensten

Asiel

Instroom asielzoekers (eerste, tweede en opvolgende aanvragen en inreis van

¹ De aantallen afgegeven toevoegingen in de tabel bij realisatie wijken af van de aantallen die vermeld worden in het Jaarverslag van de Raad voor Rechtsbijstand. Dit heeft te maken met het feit dat voor de financiering van de Raad voor Rechtsbijstand de aantallen over de periode 1 september t/m 31 augustus worden gehanteerd.

Bron: Subsidiebrieven aan Raad voor Rechtsbijstand, Prognosemodel Justitiële Ketens

32.3 Optimale randvoorwaarden voor een doelmatig en doeltreffend rechtsbestel

Bijdrage aan Raad voor de rechtspraak (Rvdr)

De Minister voor Rechtsbescherming bekostigt de rechtspraak via de Raad voor de rechtspraak. De Raad voor de rechtspraak is het landelijk orgaan van de Rechtspraak, die verder bestaat uit de rechtbanken, de gerechtshoven, de Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het Bedrijfsleven. De Raad bevordert de kwaliteit en eenheid van de rechtspraak, verzorgt de financiën, houdt toezicht en ondersteunt de bedrijfsvoering bij de gerechten. De Raad spreekt zelf geen recht. In dit artikelonderdeel wordt de totstandkoming van de bijdrage van de Minister voor Rechtsbescherming aan de Raad voor de rechtspraak toegelicht.

Prijsafspraken

In het besluit Financiering Rechtspraak 2005 is bepaald dat de prijzen voor de Rechtspraak voor een periode van drie jaar worden vastgesteld en opgenomen in de begroting van JenV. Er zijn met de Rvdr prijzen overeengekomen voor de periode 2017-2019.¹⁸

Instroom, financiering en productie

Conform de Wet op de rechterlijke organisatie heeft de Rvdr zijn begrotingsvoorstel ingediend bij de Minister voor Rechtsbescherming op basis van de in- en uitstroomramingen uit onder andere het Prognosemodel Justitiële ketens, op basis van de prijzen zoals zijn vastgelegd in de het Prijsakkoord 2017-2019.

Bronnen: Jaarverslag Rechtspraak 2017 en Prognosemodel Justitiële Ketens

Toelichting

De Rechtspraak verwacht over 2018 een tekort van circa € 40 mln. te gaan realiseren. Het tekort wordt voornamelijk veroorzaakt door de vertraging van het digitaliseringsprogramma van de Rechtspraak waardoor de beoogde baten (lagere kosten) pas later gerealiseerd kunnen worden. Ook heeft de rechtspraak in 2018 te maken met frictieproblematiek als gevolg van een sterk gedaalde zaaksinstroom.

In de actuele instroomprognoses wordt een daling van het aantal rechtszaken geraamd ten opzichte van de prognoses uit de vorige begroting. Op basis hiervan zou de financiële bijdrage aan de Rvdr verlaagd moeten worden ten opzichte van de vorige begroting. De Rvdr heeft in haar begrotingsvoorstel toegelicht dat zij een verlaging van de bijdrage van deze omvang maar ten dele kan opvangen. De Rechtspraak neemt maatregelen om de kosten aan te passen aan de verlaagde zaaksinstroom, maar het tempo waarin de kosten kunnen worden teruggebracht is beperkt vanwege het relatief vaste karakter van de kosten. Gezien ook het verwachte negatief eigen vermogen ligt de uit de JenV-begroting 2019 gefinancierde productieafspraak voor de begrotingsjaren 2018 en 2019 boven het niveau van de geraamde instroom van het huidige Prognosemodel Justitiële Ketens (en in afwachting van het doorlichtingsonderzoek vooralsnog ook de jaren daarna).

Na volledige inzet van de reserves bij de Raad voor de rechtspraak en de middelen uit de productieafspraak die corresponderen met de geraamde volumedaling resteert ultimo 2018 naar verwachting een negatief eigen vermogen van circa € 40 mln. Op grond van het Besluit financiering rechtspraak dient in 2019 aanzuivering plaats te vinden door de Minister van het negatieve vermogen tot nulstand. Vanwege deze aanzuivering van het eigen vermogen is de mutatie van de financiële bijdrage aan de Rvdr in 2019 hoger dan in de andere jaren.

Bij een dreigend negatief eigen vermogen overleggen de Minister en de Rvdr over de te nemen maatregelen. Het aangekondigde doorlichtingsonderzoek vindt in dat kader plaats.

Bijdragen aan ZBO's en RWT's

Autoriteit Persoonsgegevens (AP)

De AP houdt toezicht op de naleving en toepassing van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), de Wet politiegegevens, de Wet basisregistratie personen en de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens. Met ingang van 25 mei 2018 is de AVG in werking getreden; deze vervangt de Wbp. In 2018 is de bijdrage aan de Autoriteit Persoonsgegevens, in verband met de extra werkzaamheden die dit naar verwachting met zich meebrengt, verhoogd met een bedrag dat oploopt tot € 7 miljoen structureel extra per jaar.

College voor de Rechten van de Mens (CRM)

Het CRM vervult zijn wettelijke taak als waakhond op het gebied van mensenrechten in Nederland. Het CRM doet dit door gevraagd en ongevraagd onderzoek te doen naar verboden onderscheid. Dat kan zijn op basis van individuele klachten of naar aanleiding van concrete verzoeken over hoe gelijke behandelingswetgeving toe te passen. Ook heeft het CRM een rol bij normontwikkeling en periodieke evaluatie van de effectiviteit van wetgeving voor gelijke behandeling.

Nationaal Register Gerechtelijke Deskundigen (NRGD)

Het NRGD waarborgt en bevordert de kwaliteit van de inbreng van deskundigen in de rechtsgang. Indien een deskundige, zoals een psycholoog, toxicoloog of orthopedagoog, zich als gerechtelijk deskundige wil laten registreren, dient de aanmelding getoetst te worden door het NRGD. Het NRGD heeft een wettelijke basis (Wet deskundigen in strafzaken) en is onafhankelijk.

Subsidies

Subsidie Rechtspleging

De subsidie Rechtspleging betreft met name een subsidie aan de Nederlandse Vereniging voor de Rechtspraak (NVvR).

Subsidie Wetgeving

De subsidie Wetgeving betreft een subsidie aan de Stichting Recht en Overheid (Academie voor Wetgeving en Academie voor Overheidsju-risten) en aan het Nederlandse Juristencomité voor de mensenrechten voor de bescherming van mensenrechten.

Ontvangsten

Griffierechten

Het Ministerie van JenV ontvangt griffierechten van burgers, overheden, bedrijven en ander rechtspersonen die civiele of bestuursrechtelijke procedures starten.

3.3 Artikel 33. Veiligheid en criminaliteitsbestrijding

Algemene doelstelling

Rol en verantwoordelijkheid

Beleidswijzigingen

Een veiliger samenleving door een doelmatige en effectieve rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding, en door versterking van de bestuurlijke aanpak van criminaliteit door de decentrale overheden.

Opsporing en vervolging

• • 

  De Minister heeft een regisserende rol. Hij is beleidsverantwoordelijk voor het landelijke opsporings- en vervolgingsbeleid en financiert daartoe onder andere het Openbaar Ministerie (OM) en het Nationaal Forensisch Instituut (NFI). Het OM is belast met de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde (Wet op de rechtelijke organisatie). Het voert het gezag over de opsporing door politie en bijzondere opsporingsdiensten, beslist over de vervolging van strafbare feiten en ziet erop toe dat de opgelegde straf naar behoren wordt uitgevoerd.

Veiligheid en lokaal bestuur

• • 

  Op het gebied van veiligheid en lokaal bestuur heeft De Minister een stimulerende rol. Hij is belast met het ontwikkelen van visie, beleid en samenwerkingsvormen op het terrein van de bestuurlijke aanpak van onveiligheid en criminaliteit.

• • 

  Inspanningen zijn er op gericht het lokaal bestuur zo effectief en efficiënt als mogelijk in staat te stellen de lokale veiligheid te vergroten, onder andere door het bewaken van de bestuurlijke integriteit (Bibob) en de inzet van de Regionale Informatie- en Expertise Centra (RIEC's).

• • 

  JenV faciliteert en ondersteunt de aanpak van de meest voorkomende vormen van overlast, zoals overlast gerelateerd aan jeugdgroepen, alcohol, uitgaan, voetbal en evenementen. Dit wordt ingevuld samen met het lokale bestuur, onder andere via structureel overleg met de G4, de G32 en de VNG.

Vervolging en berechting van verdachten van het neerhalen van vlucht MH17

• • 

  De Minister is verantwoordelijk voor het strafrechtelijke vervolgings-en berechtigingsmechanisme en financiert daarvoor onder andere het Openbaar Ministerie (OM), de rechtspraak en de politie.

• • 

  De vervolging en berechting van de verdachten van het neerhalen van de vlucht MH17 zal in Nederland plaatsvinden onder de Nederlandse wet, ingebed in internationale steun en samenwerking. Hiertoe wordt nauw samengewerkt met het Ministerie van Buitenlandse Zaken.

Computercriminaliteit

Voor de uitvoering van de Wet Computercriminaliteit III komt € 10 mln. extra beschikbaar. Daarbij zal slechts in een specifieke zaak hacksoftware worden ingekocht door opsporingsdiensten. Leveranciers van dergelijke software worden gescreend door de AIVD en verkopen niet aan dubieuze regimes. Statistieken over het gebruik van hacksoftware worden jaarlijks openbaar gemaakt. Bij de evaluatie van de wet na twee jaar wordt bezien in hoeverre deze regeling de effectiviteit van de wet ernstig aantast. In dat geval wordt alsnog de aanschaf van hacksoftware voor algemeen gebruik overwogen.

Er wordt ingezet op het beschermen van de privacy van burgers onderling. Het verspreiden van wraakporno grijpt diep in de persoonlijke levenssfeer in en wordt als een zelfstandig delict strafbaar gesteld.

Het wetsvoorstel Aanpassing bewaarplicht telecommunicatiegegevens wordt heroverwogen. Hierbij verkent het kabinet in hoeverre het Europese recht ruimte biedt voor een afgewogen bewaarplicht voor bepaalde telecommunicatiegegevens, in het bijzonder voor gegevens die strekken tot identificatie van de gebruiker van een communicatiedienst. Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar waarborgen voor de persoonlijke levenssfeer van burgers, beperkte toegang, aangescherpt toezicht, noodzakelijkheid van bewaartermijnen, adequate bescherming en beveiliging van de gegevens en een rapportage- en evaluatieplicht. Alle nieuwe wetgeving waarin gegevensbewaring wordt geregeld ten behoeve van de opsporing van ernstige strafbare feiten zal worden voorzien van passende waarborgen. Ook zal die wetgeving na vijf jaar worden geëvalueerd, waarbij in ieder geval aandacht zal worden besteed aan de effectiviteit en de impact van die wetgeving.

Verkeer

Het aantal verkeersdoden en -gewonden neemt de laatste jaren toe, onder meer onder kwetsbare verkeersdeelnemers zoals fietsers en voetgangers. Het aantal slachtoffers moet omlaag. Samen met (branche)organisaties, provincies, gemeenten en handhavende instanties zetten we ons in voor de realisatie van het manifest «Verkeersveiligheid: een nationale prioriteit». Notoire verkeersovertreders worden harder aangepakt en in het verlengde daarvan dragen we bij aan het realiseren van het Strategisch Plan Verkeersveiligheid dat in het najaar van 2018 verschijnt. Het boetesysteem wordt gewijzigd, zodat voor overtredingen met veel gevaarzetting of herhaalde overtredingen de boetes worden verhoogd en de boetes voor kleine overtredingen kunnen worden verlaagd. Het traject van het progressief boetestelsel wordt voortgezet en medio 2018 wordt een beslissing genomen over het progressief boetestelsel.

Ondermijning

Er komt ondermijningswetgeving om geconstateerde juridische knelpunten in de huidige aanpak van georganiseerde criminaliteit en ondermijnende criminaliteit op te lossen. Daarnaast wordt een ondermij-ningsfonds opgezet waarin eenmalig € 100 mln. wordt gestort ten behoeve de intensivering van de aanpak. Voor een effectieve aanpak moet er daarnaast meer oog zijn voor innovaties binnen het strafrecht en voor creativiteit in de aanpak van ondermijning. Er wordt ingezet op intensieve samenwerking tussen verschillende publieke en private instanties, zoals dat nu ook gebeurt tussen de Taskforce Brabant Zeeland en Intensivering Zuid Nederland.

Er komt een verbod op Outlaw Motorcycle Gangs (criminele motorbendes). Dit verbod maakt deel uit van de ambitie van het kabinet om met een integrale aanpak van ondermijning en georganiseerde criminaliteit te komen. Motorbendes ontwrichten de samenleving door intimidatie en bedreiging van het lokale bestuur en door drugsoverlast, witwaspraktijken, fysiek geweld en tal van andere criminele activiteiten.

Mensenhandel

Het is belangrijk om mensen in de prostitutie te beschermen tegen misstanden, zoals uitbuiting en mensenhandel. De strijd tegen mensenhandel wordt daarom versterkt. Er wordt geïnvesteerd in internationaal opsporingsonderzoek. In bronlanden van mensenhandel wordt een vaste politieliaison gestationeerd. Door structureel geld beschikbaar te stellen voor een landelijk dekkend netwerk van uitstapprogramma's worden mensen die de prostitutie willen verlaten, geholpen. De behandeling van het initiatiefwetsvoorstel Strafbaarstelling misbruik prostituees die slachtoffer zijn van mensenhandel wordt voortgezet. Er wordt geïnvesteerd in de regionale Prostitutie Controle Teams. Ook komt er extra geld voor slachtoffers van mensenhandel.

Gemeenten en politie moeten over effectieve mogelijkheden beschikken om mensenhandel te voorkomen, te signaleren en te bestrijden. Mensenhandelaren mogen niet profiteren van ongelijke toezichts- en handha-vingsmogelijkheden. Het wetsvoorstel Regulering prostitutie wordt daarom aangepast, zodat uniformiteit ten opzichte van alle sectoren in de prostitutiebranche is verzekerd en bescherming tegen misstanden waaronder mensenhandel in al deze sectoren gewaarborgd blijft. Om ongewenste verplaatsingen van prostitutie naar minder zichtbare delen van de sector te voorkomen, worden alle vormen van bedrijfsmatige seksuele dienstverlening, waaronder ook escort en zelfstandig werkende prostituees, vergunningplichtig. Er komt een wettelijke grondslag voor lokale intakegesprekken, die als doel hebben vanuit de gezondheidszorg (GGD) zicht te houden op prostituees teneinde misstanden te voorkomen. Er komt een pooierverbod, in aanvulling op de mogelijkheden die artikel 273f Sr biedt voor de strafrechtelijke aanpak van mensenhandel in de prostitutie. Wie betrokken is bij onvergunde bedrijfsmatige seksuele dienstverlening en daar financieel voordeel uithaalt, wordt strafbaar. Er is geen sprake van strafbare betrokkenheid als gedragingen niet aan de kern van de seksuele dienstverlening raken.

Gesloten coffeeshopketen

Er komt wet- en regelgeving ten behoeve van een uniform experiment met een gesloten coffeeshopketen. Deze experimenten worden uitgevoerd in een aantal (middel)grote gemeenten (zes a tien). Doel van de experimenten is om te bezien of en hoe op kwaliteit gecontroleerde wiet gedecriminaliseerd aan de coffeeshops geleverd kan worden en wat de effecten hiervan zijn. De experimenten worden onafhankelijk geëvalueerd, waarna het kabinet beziet wat het te doen staat.

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 3.3.1 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 33 (x € 1.000)

2017    2018    2019    2020    2021    2022    2023

Verplichtingen    645.995    773.949    729.731    725.922    715.835    709.966    714.262

Apparaatsuitgaven

507.040    519.562    498.471    491.754    486.447    486.548    491.724

33.1 Apparaatsuitgaven Openbaar Ministerie

Budgetflexibiliteit

De juridisch verplichte bedragen betreffen de bijdragen aan het OM, de bijdragen genoemd onder (inter)nationale organisaties/medeoverheden, de bijdragen aan het agentschap NFI, aan DRZ en aan het ZBO College Gerechtelijk Deskundigen. Daarnaast zijn de subsidiebedragen juridisch verplicht, alsook de opdrachtbudgetten schadeloosstellingen, onrechtmatige detentie en de gerechtskosten. De niet juridisch verplichte budgetten (opdrachten) Verkeershandhaving OM en Afpakken worden ingezet om invulling te geven aan de doelstellingen met betrekking tot de verkeershandhaving en het afpakken van crimineel verkregen vermogen.

 Toelichting op instrumenten   33.1 Apparaatsuitgaven Openbaar Ministerie

Openbaar Ministerie (OM)

Het OM is de enige instantie in Nederland die een verdachte voor de strafrechter kan brengen, afgezien van de bijzondere procedure die geldt voor ambtsdelicten van Kamerleden en bewindspersonen. Samen met de rechtspraak is het OM onderdeel van de rechterlijke macht. Het OM zorgt ervoor dat strafbare feiten worden opgespoord en vervolgd. Daarvoor wordt samengewerkt met politie en andere opsporingsdiensten. Het OM is een landelijke organisatie verdeeld over tien arrondissementen. Deze zijn gelijk aan de tien regionale eenheden van de politie. Daarnaast richt het Landelijk Parket zich op de bestrijding van (internationaal) georganiseerde misdaad, bestrijdt het Functioneel Parket criminaliteit op het gebied van milieu, economie en fraude en worden alle beroepen tegen verkeersboetes en eenvoudige misdrijfzaken door het Parket Centrale Verwerking OM (CVOM) behandeld. De zaken waarin hoger beroep wordt aangetekend komen bij een van de vier vestigingen van het Ressorts-parket. Dit budget is bestemd voor de financiering van de apparaatsuitgaven van het OM. In 2018 realiseert het OM naar verwachting de hieronder genoemde uitstroom.

Tabel 3.3.2 Productiegegevens Openbaar Ministerie

¹ Vanaf 2019 wordt het BOSZ systeem gekoppeld GPS. Hierdoor zullen de zogenaamde BOSZ sepots niet meer separaat zichtbaar zijn. Deze zaken stromen dan voortaan in als reguliere zaak: grotendeels (95%) onder «Interventie/ZSM zaken» en een klein deel (5%) onder «Onderzoekszaken».

Bron: OM fact factory, Prognosemodel Justitiële Ketens 2019

De in de tabel opgenomen aantallen zijn gebaseerd op de beschikbare capaciteit van het Openbaar Ministerie voor de behandeling van zaken. In 2019 beoordeelt het OM naar verwachting ruim 495.000 zaken van burgers die beroep instellen tegen een verkeersboete (WAHV). Het OM verwacht in 2019 meer beroepen te behandelen dan in voorgaande jaren vanwege de toenemende inzet op de handhaving van de verkeersveiligheid.

Verder neemt het OM in ruim 125.000 overtredingszaken een strafrechtelijke beslissing. Het OM kan de zaak zelfstandig afdoen (bijvoorbeeld met een strafbeschikking of een sepot) of de zaak aan de kantonrechter voorleggen. In 15.900 zaken is sprake van zogenaamde her-instroom vanwege verzet tegen een genomen strafbeschikking.

Het OM zet verreweg de meeste capaciteit in bij de behandeling van misdrijfzaken. De capaciteit van het OM is er op gericht om bijna 29.000 eenvoudige misdrijfzaken, meestal zogenaamde feit-gecodeerde misdrijven te behandelen. Bij interventiezaken is het doel dat bij veel voorkomende (wijkgerelateerde) criminaliteit de burger als verdachte, slachtoffer of betrokkene een merkbare, zichtbare en betekenisvolle (strafrechtelijke) interventie ervaart die waar mogelijk snel (ZSM) wordt uitgevoerd. Het gaat in 2019 naar verwachting om ruim 183.000 zaken.

De onderzoekszaken en ondermijningszaken omvatten de opsporing en vervolging van ernstige delicten. In ondermijningszaken ligt de focus op de aanpak van criminele activiteiten die niet primair ter kennis van de opsporingsinstanties komen via aangiften. De strafrechtelijke onderzoeken en de daaruit volgende strafzaken zijn vaak langdurig, complex en omvangrijk. Hierin wordt verder geïnvesteerd.

Tot slot kan een verdachte of de officier van justitie (of beiden) in appèl gaan tegen het vonnis van de strafrechter. In dat geval wordt de strafzaak door het Ressortsparket in behandeling genomen. Het gaat hier naar verwachting om circa 28.700 zaken.

33.2 Bestuur, Informatie en Technologie

Bijdragen aan medeoverheden

Regionale Informatie en Expertise Centra / Landelijk Informatie en Expertise Centrum (RIEC's/LIEC)

Voor een structurele aanpak van georganiseerde ondermijnende criminaliteit zijn er 10 RIEC's en een LIEC. De RIEC's ontwikkelen en ondersteunen regionaal bestuurlijke interventies en combineren die zo mogelijk met een fiscale en strafrechtelijke aanpak. Binnen de RIEC's wordt samengewerkt tussen openbaar bestuur, politie, Openbaar Ministerie, Belastingdienst en andere partners. Het LIEC is een shared service center voor de RIEC's en heeft tot doel het zoveel mogelijk stroomlijnen van de werkwijzen van de RIEC's en het ondersteunen van de onderlinge afstemming. Voor 2019 ontvangen de RIEC's een reguliere bijdrage van in totaal € 7,4 mln.

Uitstapprogramma Prostituees

Als gevolg van de motie van de leden Van der Staaij en Segers tijdens de begrotingsbehandeling JenV 2014, is de regeling uitstapprogramma's prostituees II (RUPS II) tot stand gekomen. Daarmee zijn middelen vrijgemaakt voor de cofinanciering van gemeentelijke uitstapprogramma's voor prostituées. Het doel is om een landelijk dekkend netwerk van uitstapprogramma's te realiseren. In het Regeerakkoord is besloten dat de regeling een structureel karakter krijgt. De bestaande regeling wordt geëvalueerd en is verlengd tot eind juni 2019. Hierna treedt de structurele regeling in werking.

Subsidies

Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV)

Het CCV ontvangt een subsidie om kennis en instrumenten te ontwikkelen op het terrein van criminaliteitspreventie en veiligheid, gericht op integrale aanpak door samenwerking tussen zowel publieke als private organisaties. Via onder andere bijeenkomsten, publicaties, instrumenten en de website ondersteunt het CCV professionals op het gebied van criminaliteitspreventie en veiligheid.

Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO)

Het KVO heeft als doel het creëren van een veiligere werk- en leefomgeving ter preventie van inbraken, overvallen en brand. Samenwerking tussen ondernemers, gemeente, politie en brandweer staat hierbij centraal. Bedrijventerreinen en winkelgebieden komen voor KVO-certificatie in aanmerking als zij een aantal structurele maatregelen op het gebied van veiligheid treffen.

Uitstapprogramma's prostituees

Als gevolg van de motie van de leden Van der Staaij en Segers tijdens de begrotingsbehandeling JenV 2014, is de regeling uitstapprogramma's prostituees II (RUPS II) tot stand gekomen. Daarmee zijn middelen vrijgemaakt voor de cofinanciering van subsidie instellingen ten behoeve van uitstapprogramma's voor prostituées. Het doel is om een landelijk dekkend netwerk van uitstapprogramma's te realiseren. In het Regeerakkoord is besloten dat de regeling een structureel karakter krijgt. De bestaande regeling wordt geëvalueerd en is verlengd tot eind juni 2019. Hierna treedt de structurele regeling in werking.

33.3 Opsporing en vervolging

Bijdragen aan agentschappen

Nederlands Forensisch Instituut (NFI)

Het NFI is een intern verzelfstandigde organisatie die forensische diensten levert. De grondslag, doelstelling en kerntaken van het NFI zijn vastgelegd in de Regeling Taken NFI. Als primaire taak heeft zij het verlenen van forensische diensten en expertise aan de Nederlandse strafrechtketen.

Een meer gedetailleerde toelichting vindt u verderop in de agent-schapsparagraaf van het NFI.

Bijdragen aan medeoverheden

Staatkundige hervorming Nederlandse Antillen (shna)

De periode na de staatkundige hervorming kenmerkt zich door het steeds verder vorm geven aan de inrichting van de BES-eilanden. Daaraan draagt een goede inrichting van de rechtspraak en het Openbaar Ministerie bij. Vanuit Europees Nederland wordt gestimuleerd dat het aantal rechters zowel kwantitatief als kwalitatief op goed niveau blijft. Ook zal er zorg voor worden gedragen dat de staande magistratuur van het OM BES op sterkte blijft. De Raad voor de Rechtshandhaving wordt zodanig geëquipeerd dat er een goede bijdrage is gedaan voor het doen van voldoende en gekwalificeerde onderzoeken.

Financial Intelligence Unit Nederland (FIU-Nederland)

In het kader van de bestrijding witwassen en terrorisme financiering ontvangt de FIU-Nederland op grond van de Wet ter voorkoming van Witwassen en Terrorisme Financiering (WWFT) signalen over ongebruikelijke transacties (OT's) van meldplichtige instellingen zoals banken, geldtransactiekantoren, autohandelaren en notarissen. FIU analyseert de ongebruikelijke transacties en kan besluiten ze als verdachte transactie (VT) door te melden aan de opsporing.

¹ Een verzoek of dossier kan meerdere verdachte transacties bevatten Bron: FIU-Nederland

Aanpak ondermijning

Uit de aanvullende middelen die vanuit het Regeerakkoord beschikbaar zijn gesteld voor de aanpak van ondermijning, ontvangen de RIEC's jaarlijks € 2,5 mln. ten behoeve van de versterking van de intelligence. De investering ziet op het verbeteren van de informatie- en kennis gestuurde inzet van de overheidscapaciteit bij de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Het RIEC Oost-Nederland ontvangt daarnaast een extra bijdrage ter hoogte van € 0,39 mln. voor structurele versterking.

Overige opsporing en vervolging

Dit betreffen o.m. bijdragen voor vergoeding voor de verstrekking van persoonsgegevens van Telecomproviders aan het CIOT (Centraal Informatiepunt Onderzoek Telecommunicatie), Internationale- en Europese arrestatiebevelen, de bestrijding van mensenhandel op de Nederlandse Antillen, de Nationaal Rapporteur Mensenhandel, het tegengaan van misbruik van rechtspersonen, het passagiersnamen register systeem (TRIP), de Veiligheidsmonitor, de implementatie van de EU Wapenrichtlijn en de aanpak van ondermijnende criminaliteit.

Subsidies

Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV)

Het CCV ontvangt een subsidie om kennis en instrumenten te ontwikkelen op het terrein van criminaliteitspreventie en veiligheid, gericht op integrale aanpak door samenwerking tussen zowel publieke als private organisaties. Via onder andere bijeenkomsten, publicaties, instrumenten en de website ondersteunt het CCV professionals op het gebied van nalevingsexpertise.

Opdrachten

Schadeloosstellingen

Dit betreft de budgetten voor schadeloosstellingen buiten de strafrechtelijke keten, zoals vergoedingen vanwege onrechtmatige vreemdelingenbewaring en in het geval van bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ). Daarnaast kunnen ook vergoedingen worden verstrekt voor bijvoorbeeld juridische bijstand.

Keten Informatie Management (KIM)

Het doel van KIM is het realiseren van innovatie op het gebied van informatiegestuurde opsporing, vervolging en executie. Binnen KIM zijn er verschillende programma's zoals de Digitalisering Strafrechtketen, het Digitaal Proces Dossier en het E-justice programma.

Onrechtmatige Detentie

Ten laste van dit budget worden de vergoedingen verantwoord aan ex-justitiabelen waarvan is vastgesteld dat recht is ontstaan op een vergoeding. Over het algemeen worden deze vergoedingen vastgesteld door de rechter.

Gerechtskosten OM

Ten laste van dit budget worden de uitgaven gebracht die betrekking hebben op deskundigen en tolken en vertalers, die een bijdrage leveren aan het strafproces en worden bekostigd in overeenstemming met het Besluit tarieven in strafzaken.

Verkeershandhaving OM

Het OM voert het programma verkeershandhaving uit. Uit dit budget worden de uitgaven voor dit programma gedaan, niet zijnde bijdragen aan ZBO of agentschap, bijvoorbeeld trajectcontrolesystemen.

Afpakken

Misdaad mag niet lonen. In de Miljoenennota 2018 heeft het kabinet het afpakken van crimineel vermogen als prioriteit betiteld. Uit dit budget zullen de uitgaven voor de partijen in de strafrechtketen worden bekostigd, waaronder de inzet van het strafrecht, maar ook samenwerking van de partijen in de strafrechtketen met bestuurlijke partners (waaronder de Belastingdienst en gemeenten).

Bewaring, verkoop en vernietiging inbeslaggenomen goederen De Minister van Financiën is volgens de Comptabiliteitswet verantwoordelijk voor het beheer van het overtollige materieel bij het Rijk. Domeinen Roerende Zaken is belast met de bewaring, verkoop en vernietiging van strafrechtelijk inbeslaggenomen voorwerpen en bekommert zich daarnaast over overtollige Rijksgoederen.

Garanties

Faillissementscuratoren

Deze regeling voorziet er in dat curatoren in faillissementen bij ontoereikendheid van de boedel van De Minister een voorschot kunnen verkrijgen ter dekking van de kosten die zij moeten maken om een rechtsvordering in te stellen tegen bestuurders van de rechtspersoon in geval van vermoedelijk «kennelijk onbehoorlijk bestuur» of ten behoeve van een voorafgaand onderzoek naar de mogelijkheden daartoe. Tevens stelt het de curatoren in faillissementen in staat om een procedure te beginnen teneinde de vervreemde activa weer terug te laten vloeien in de boedel om benadeling van de crediteuren zoveel mogelijk te beperken.

33.4 Vervolging en berechting van verdachten van het neerhalen van vlucht MH17

In juli 2017 hebben de landen wiens opsporingsautoriteiten samenwerken in het Joint Investigation Team (JIT) - Australië, België, Maleisië, Oekraïne en Nederland - gezamenlijk besloten dat de vervolging van verdachten voor het neerhalen van vlucht MH17 in Nederland onder Nederlands recht, kan plaatsvinden. De JIT-landen hebben hun politieke en financiële steun uitgesproken en deze steun wordt bekrachtigd door de ondertekening van Memoranda of Understanding (MoU's). Nederland zal zelf de kosten dragen voor getuigenbescherming, rechtspraak en het Openbaar Ministerie. Vanaf 2018 is hiervoor per jaar € 9 mln. gereserveerd. De overige kosten, waarbij gedacht moet worden aan detentie, beveiliging, vertaling, communicatie etc., worden gezamenlijk door de JIT-landen gefinancierd.

Ontvangsten

Boeten en Transacties (B&T)

Conform het Regeerakkoord zijn per 1 januari 2018 alle ontvangsten uit B&T een generaal dossier. De geraamde B&T-ontvangsten blijven op de begroting van JenV staan, maar afwijkingen in de ontvangsten zullen geen last (of voordeel) voor de begroting van JenV vormen. In het budgettaire kader voor 2018 is rekening gehouden met het effect van getroffen schikking met de ING.

Afpakken

Misdaad mag niet lonen. In de Miljoenennota 2018 heeft het kabinet het afpakken van crimineel vermogen als prioriteit betiteld. Ook de opbrengsten uit afpakken kennen sinds 1 januari 2018 een generale behandeling. Op basis van eerdere verhogingen lopen de geraamde opbrengsten tot en met 2020 op tot € 360 mln. Na 2020 dalen de verwachte opbrengsten tot een structureel niveau van € 277 mln. In deze ramingen zijn de bijstellingen conform het Regeerakkoord verwerkt.

3.4. Artikel 34. Straffen en beschermen

Algemene doelstelling

Rol en verantwoordelijkheid

Voorkomen dat burgers (opnieuw) dader of slachtoffer worden van criminaliteit, volwassenen en kinderen beschermen die vanwege de kwetsbare positie waarin zij verkeren bedreigd of verleid worden door (herhaalde) criminaliteit of die bedreigd worden in hun ontwikkeling en bewerkstelligen dat met een straf genoegdoening wordt geboden aan het slachtoffer en aan de samenleving als geheel.

Het borgen van de veiligheid door de tenuitvoerlegging van strafrechtelijke sancties, het bevorderen van het nemen van preventieve maatregelen door burgers en bedrijven, het versterken van de positie van slachtoffers, het beschermen van jeugdigen die in hun ontwikkeling worden bedreigd in de opvoed- en leefsituatie en het realiseren van een effectieve aanpak van jeugdcriminaliteit en geweld in huiselijke kring.

Tenuitvoerlegging van sancties en strafrechtelijke maatregelen¹⁹:

• • 

  De Minister voor Rechtsbescherming heeft een uitvoerende rol bij de tenuitvoerlegging van vrijheidsbenemende straffen en maatregelen door de DJI.

• • 

  Ten aanzien van de forensische zorg heeft de Minister voor Rechtsbescherming een regisserende rol. Hij is verantwoordelijk voor de tijdige beschikbaarheid van de juiste, kwalitatief hoogwaardige zorg, waar nodig in combinatie met afdoende beveiliging.

• • 

  De uitvoering van toezicht in strafrechtelijk kader, advisering aan het OM en de rechter over justitiabelen en taakstraffen is opgedragen aan drie erkende reclasseringsorganisaties. Ook hier heeft de Minister voor Rechtsbescherming een regisserende rol. De taken van de reclasseringsorganisaties dragen bij aan het terugdringen van recidive.

Integriteit en Kansspelen

• • 

  De Minister voor Rechtsbescherming stimuleert preventie door het beschikbaar stellen van integriteitsinstrumenten zoals de Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) en het toezicht op rechtspersonen. De Minister voor Rechtsbescherming draagt stelselverantwoordelijkheid voor het kansspelbeleid en de daaraan verbonden regelgeving. De Minister voor Rechtsbescherming wil ervoor zorgen dat Nederlandse burgers op een veilige en verantwoorde manier kunnen deelnemen aan kansspelen.

Slachtofferzorg

• • 

  De Minister voor Rechtsbescherming kent een financierende rol op het gebied van slachtofferzorg. De Minister voor Rechtsbescherming draagt beleidsverantwoordelijkheid voor de zorg - in brede zin - aan slachtoffers en nabestaanden die getroffen zijn door een strafbaar feit en is verantwoordelijk voor de uitvoering van het slachtofferbeleid.

Jeugdbescherming en jeugdsancties²⁰

• • 

  De uitvoering en financiering van de jeugdbescherming en de jeugdreclassering is per 1 januari 2015 gedecentraliseerd naar de gemeenten. De Minister voor Rechtsbescherming heeft na de decentralisatie een regisserende rol en vervult hiermee zijn stelselver-antwoordelijkheid.

• • 

  De Minister voor Rechtsbescherming heeft een uitvoerende rol bij de taken die belegd zijn bij de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) en de Justitiële Jeugdinrichtingen (JJI) van DJI.

• • 

  De Minister voor Rechtsbescherming heeft een regisserende rol ten aanzien van de aanpak van jeugdcriminaliteit, kindermishandeling en preventie. De Minister heeft een samenwerkingsrelatie met de gemeenten/steden, brancheorganisaties en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) betreffende de aanpak van jeugdcriminaliteit, kindermishandeling, zorg & veiligheid en High Impact Crimes (HIC). Sturing geschiedt door middel van regelgeving en kaderstelling.

• • 

  De Minister voor Rechtsbescherming is verantwoordelijk voor het stelsel op het gebied van interlandelijke adoptie en heeft daarbinnen, als Centrale Autoriteit, tevens een uitvoerende rol.

Beleidswijzigingen

Recidivevermindering

In het Regeerakkoord zijn extra middelen uitgetrokken, oplopend tot € 20 mln. structureel vanaf 2020, voor het terugdringen van recidive. Het programma «Koers en kansen» voor de sanctie-uitvoering zoekt daarvoor de samenwerking met de justitieketen, de zorg en het lokale domein. Met projecten en onderzoek wordt nagegaan welke interventies succesvol zijn en welke niet, en wat daarbij de bepalende factoren zijn. Succesvolle elementen uit de projecten worden verduurzaamd. Hierbij wordt een verbinding gelegd met de toekomstvisie op het gevangeniswezen.

Toekomstvisie gevangeniswezen

De Minister voor Rechtsbescherming heeft de Tweede Kamer op 17 juni 2018 geïnformeerd over zijn visie op de toekomst van het gevangeniswezen²¹ zoals aangekondigd in het Regeerakkoord. De maatschappelijke opgave die hierin centraal staat is samen met betrokken partners te komen tot een effectievere uitvoering van straffen: straffen die invulling geven aan vergelding én bijdragen aan het vergroten van veiligheid in de samenleving door het voorkomen van herhaald crimineel gedrag. Hiertoe wordt de uitvoering van gevangenisstraffen aangescherpt, zodat meer recht wordt gedaan aan de behoeften van de samenleving en van slachtoffers en nabestaanden in het bijzonder. Gedrag tijdens detentie zal zwaarder meewegen bij beslissingen over vrijheden. De detentietijd wordt actiever benut, onder meer door scholing en arbeid. Extra inspanningen zijn nodig om de recidive onder ex-gedetineerden te verminderen. Om te zorgen voor een veilige terugkeer van ex-gedetineerden in de samenleving zoekt het gevangeniswezen meer de verbinding met partners buiten, zoals gemeenten, reclassering en zorginstanties. In 2019 wordt uitvoering gegeven aan de beleidsvoornemens in de visie. De Tweede Kamer is hiernaast op 22 juni 2018 geïnformeerd²² over de capaciteits-maatregelen bij de Dienst Justitiële Inrichtingen als gevolg van de aanhoudende leegstand.

VI/detentiefasering

In 2018 wordt een wetsvoorstel ingediend bij de Tweede Kamer dat strekt tot wijziging van de regelingen detentiefasering en voorwaardelijke invrijheidstelling (v.i.). Met dit wetsvoorstel, aangekondigd in het Regeerakkoord, wordt voorzien in een logisch samenhangend en consistent stelsel van detentiefasering. Detentiefasering, v.i. en nazorg vormen samen één systeem dat tot doel heeft zowel recht te doen aan het karakter van de vrijheidsstraf (vergelding, herstel van de rechtsorde) als bij te dragen aan de voorbereiding op de terugkeer in de samenleving en de vermindering van de kans op recidive. Veroordeelden komen niet meer van rechtswege in aanmerking voor v.i. maar moeten deze met hun gedrag tijdens de detentie verdienen. De v.i.-periode zal worden gehandhaafd op maximaal een derde van de opgelegde straf maar met een maximum van twee jaar.

Programma geweld hoort nergens thuis

Huiselijk geweld en kindermishandeling vormen een hardnekkig maatschappelijk probleem. De Ministeries van VWS en JenV geven daarom met gemeenten uitvoering aan het programma «Geweld hoort nergens thuis», dat is gericht op de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling in de periode 2018-2021²³. Het programma is opgebouwd langs drie actielijnen: (1) eerder en beter in beeld krijgen van geweld, (2) stoppen van geweld en het veilig maken van gezinssituaties met behulp van samenhangende hulp in een optimale samenwerking van zorg- en justitieorganisaties en (3) extra aandacht voor specifieke groepen die kwetsbaar zijn.

Slachtofferzorg

In 2019 worden verdere stappen gezet bij de uitvoering van de Meerjarenagenda slachtofferbeleid die op 22 februari 2018 door de Minister voor Rechtsbescherming aan de Tweede Kamer is gestuurd²⁴. Aan drie prioriteiten wordt gewerkt: (1) de versterking van de rechtspositie van slachtoffers, (2) de verbetering van de bejegening van slachtoffers en (3) de vergroting van de mogelijkheden tot het verhalen van schade. Op het begrotingsartikel slachtofferzorg zijn middelen hiervoor gereserveerd.

Scheiden zonder Schade

Het Programma Scheiden zonder Schade geeft uitvoering aan de acties de voorzitter van het platvorm «Scheiden zonder Schade» heeft aanbevolen in zijn Actieplan «Scheiden... en de kinderen dan?». Het Actieplan bevat zo'n 45 actielijnen en oplossingsrichtingen. Die voorstellen gaan wij de komende jaren uitwerken binnen het Programma. De inzet is erop gericht om de schade met concrete acties zoveel als mogelijk te beperken. Het uitgangspunt daarbij is dat kinderen niet de dupe mogen worden van de scheiding van hun ouders.

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 3.4.1 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 34 (x € 1.000)

2017    2018    2019    2020    2021    2022    2023

Verplichtingen    2.668.603    2.615.503    2.686.793    2.539.723    2.540.315    2.535.715    2.536.831

Apparaatsuitgaven

175.525    177.849    176.423    170.388    172.515    172.503    172.509

Waarvan juridisch verplicht    99%

34.2 Preventieve maatregelen

Bijdrage Agentschappen

34.3 Tenuitvoerlegging strafrechtelijke sancties en vreemdelingenbewaring

Bijdrage Agentschappen

DJI-gevangeniswezen-