#ikvaccineer - Hoofdinhoud

Onze dochter uit China is gevaccineerd toen ze als 1-jarige bij ons kwam. Niet erg leuk. Voor haar niet en voor ons als ouders niet. Je weet dat je kind pijn zal hebben van de prik en zich misschien ook wel een paar dagen wat ziek zal voelen. Je wilt je kind toch zoveel mogelijk leed besparen.

En juist daarom was het voor ons geen vraag of we haar lieten vaccineren. Want een prik en een paar dagen ziek zijn, vallen in het niet bij de veel heftiger ziektes waar dat kleine meisje met een prik tegen beschermd zou worden. En met haar, ook haar omgeving. Door te vaccineren bescherm je je kind tegen nare ziekten die zelfs de dood tot gevolg kunnen hebben. Bovendien zorg je zo indirect ook voor bescherming van andere, heel jonge kinderen die nog geen vaccinaties hebben gehad. Je zou zeggen: welke ouder wil dat nou niet?

Nou, er is dus ook een groep ouders die hun kinderen niet laten inenten. Heel eerlijk: ik vind dat moeilijk te begrijpen. Het is mijn persoonlijke geloof dat God ons heel veel geeft. In de schepping, in talenten van mensen, in de verantwoordelijkheid om te zorgen: voor anderen, maar ook voor onszelf. De mogelijkheid om te vaccineren, de talenten van medici en de beschikbaarheid van middelen die bijdragen aan het beschermen van leven en gezondheid mogen we - is mijn persoonlijke overtuiging - inzetten ten goede.

Maar onder de ouders die hun kinderen niet laten vaccineren, is ook altijd een deel christenen geweest. Hoewel ik er zelf dus echt anders over denk, konden zij mijns inziens terecht een beroep doen op het recht op lichamelijke integriteit en vrijheid van godsdienst. Door de beperkte omvang van deze groep, is het risico van hun niet-vaccineren voor onze hele samenleving beperkt: zolang er een hoog genoegedekkingsgraad is, beschermt dat ook anderen.. De vanuit christelijke overtuiging ingegeven motivatie om niet te vaccineren, nam van jaar tot jaar bovendien steeds verder af en landelijk bleef de vaccinatiegraad voldoende hoog. Tot zover was er dus niet zoveel aan de hand en het maatschappelijke debat nog niet zo verhit.

Groeiende groep

Maar sinds een aantal jaar is er iets nieuws gaande. Er is ineens een gróeiende groep ouders die kinderen niet wil laten vaccineren. Niet vanuit geloofsovertuiging, maar uit wantrouwen jegens de overheid of medicijnfabrikanten, uit angst voor niet-bestaande bijwerkingen of vanuit het idee dat het allemaal wel mee zal vallen. Het lijkt of vaccinaties zo in zekere zin deels bedreigd worden door het eigen succes: het risico is uit het zicht verdwenen en daarmee verdampt ook de angst voor ‘vergeten’ ziekten.

Dat is een probleem. In het publieke debat dat is losgebarsten, worden allerhande oplossingen voor dat probleem aangedragen. Ouders verplichten hun kind te vaccineren, een korting op de kinderbijslag, kinderdagverblijven die de vaccinatiegraad publiceren of niet-geënte kinderen kunnen weigeren: ideeën te over.

Vaccinatiegraad

En het is goed dat we dat gesprek aangaan. Dat we voor- en nadelen van de aangedragen oplossingsrichtingen in kaart brengen. Dat we alles doen wat mogelijk is om de vaccinatiegraad omhoog te krijgen. Daar is ook de ChristenUnie zeer voor gemotiveerd. Maar we moeten wel goed bedenken wát we doen.

En dan vind ik dat de overheid zeker óók, maar niet alléén principiële zaken als lichamelijke integriteit en geloofsvrijheid moet wegen - al snapt u hoe belangrijk die voor mij zijn. Maar ook de effecten en bijeffecten van de mogelijke maatregelen. Bijvoorbeeld dat een boete voor niet-vaccineren geen probleem zou zijn voor rijke ouders, wat ongelijkheid creëert ten opzichte van gewetensbezwaarde mensen met een kleinere beurs. En dat de verplichting voor ouders averechts kan werken en het wantrouwen voedt: in Italië ging de vaccinatiegraad nota bene omláág, nadat een verplichting werd ingevoerd.

Kinderdagopvang

De mogelijkheid voor de kinderdagopvang om kinderen te weigeren dan? Daar zijn principiële bezwaren minder aan de orde en dus is deze maatregel wat mij betreft dan ook niet bij voorbaat uitgesloten. Sterker: vanuit het christelijk-sociaal denken is er best wat voor te zeggen. Want als ouders vanuit de ‘soevereiniteit in eigen kring’ in vrijheid de keuze moeten kunnen maken om hun kind niet in te enten, moet ook een kinderdagverblijf haar door de ouders gegeven verantwoordelijkheid, vanuit soevereiniteit kunnen invullen om de groep kinderen als geheel te beschermen.

Een in allerijl aangekondigd wetsvoorstel van D66 zou dat dan ook wel even regelen. VVD, CDA, PvdA en SP sloten zich direct aan. Van verschillende kanten werd ook ik bevraagd: jullie zijn daar toch óók voor?

En het antwoord is - ik hintte er al op: misschien wel. Maar toch vind ik het te makkelijk om daar in de storm van de publieke opinie direct in mee te gaan. Niet in de laatste plaats omdat professionals die er meer verstand van hebben dan ik waarschuwen voor een onvermoed, groot schadelijk effect. Dat zit zo: als tien kinderdagverblijven een vaccinatie-eis stellen, is de kans groot dat één kinderdagverblijf de niet-gevaccineerde kinderen opvangt en te maken krijgt met een véél te lage vaccinatiegraad. Dat kan een bedreiging zijn, niet alleen voor die niet-gevaccineerde én gevaccineerde kinderen op het kinderdagverblijf, maar ook voor de rest van de omgeving, regio en uiteindelijk ons hele land. En zelfs als álle kinderdagverblijven een vaccinatie-eis stellen, is daar nog de gastouderopvang, speeltuin of school waar het mis kan gaan. Een brandhaard op één zo’n plek kan misschien wel een landelijk uitslaande brand van een gevaarlijke ziekte worden.

Is daarmee alles gezegd? Nee, zeker niet. Want hoe dit soort risico’s zich tot elkaar verhouden, dat weten we niet goed. En dat willen we wél weten. Dus is het goed dat het kabinet hier onderzoek naar doet.

Maar in de tussentijd wil ik niet stil zitten. We moeten met een plan komen. Want die vaccinatiegraad móet omhoog. Omdat vrijheid en vrijblijvendheid nou eenmaal niet hetzelfde zijn.

Dan kunnen we beginnen met een stevigere oproep aan ouders om hun kinderen te laten vaccineren - als je niet langskomt bij het consultatiebureau, krijg je nu geen enkele brief, herinnering of aanmaning. Daar mag de overheid nadrukkelijker optreden.

Artsen

Dan kunnen we aansluiten bij de acties van artsen onder de hashtag #ikvaccineer. Zij zouden wel eens een sleutelrol kunnen gaan spelen in het verbeteren van de vaccinatiegraad. Want waar we niet altijd alle heil mogen verwachten van de algemene voorlichting vanuit de Rijksoverheid, werkt het klemmende beroep van artsen vaak wel; Duitsland kent bijvoorbeeld een verplicht gesprek met een arts als ouders niet reageren op de oproep om hun kind te komen laten vaccineren. Dit gesprek kan twijfelaars over de streep trekken. Ook hier kan nu al werk van worden gemaakt.

Dan kunnen we - u en ik - duidelijk maken dat vaccineren de norm is en niet-vaccineren een probleem. Want waar mythes over vaccinatie onder ouders ontstaan, kunnen die onder ouders ook weersproken worden.

#ikvaccineer. Voor de gezondheid van al onze kinderen, ook in de toekomst. Want daar gaat het om.