Zorgen over de staat van de Rechtsstaat

De rechtsstaat is natuurlijk één van de bakens van onze samenleving. Elke Nederlander moet zeker kunnen zijn van toegang tot een rechter, een eerlijk proces en een onafhankelijke rechterlijke macht.

Hoewel we leven in één van de meest stabiele rechtsstaten ter wereld, zijn er toch belangrijke zorgen dat de rechtspraak tegen haar grenzen aanloopt en dat de toegang tot het recht en de rechter fors onder druk staat.

Het is een groot probleem dat de kloof tussen burgers en de rechtsstaat zo groot is en dat informatie vanuit de overheid vaak veel te complex is. Hierdoor kunnen veel mensen niet de weg vinden naar de juiste juridische ondersteuning. Daarom vinden we dat de overheid de plicht heeft te zorgen voor een goede toegang tot een onafhankelijke rechter. Niet alleen voor burgers die de wegen kennen en dat zelf kunnen regelen, maar juist voor de grote groep die dat niet kan.

Mijn inbreng richtte zich op onze zes grootste zorgen:

• 1. 

  Wij vinden de onafhankelijkheid van onze rechtspraak ontzettend belangrijk en daarom zouden we graag zien dat er een aparte begroting is voor de rechtsspraak en dat er niet één groot ministerie is voor politie, OM en rechtspraak. Onze zorg is namelijk dat dit kabinet een te zwaar accent zal leggen op de veiligheid en mogelijk daarvoor geld weg zal halen bij de rechtspraak.
• 2. 

  We maken ons zorgen over de financiële tekorten voor de rechtspraak. Het kan niet zo zijn dat bezuinigingen ertoe leiden dat noodzakelijke innovaties niet mogelijk zijn, griffierechten opnieuw moeten worden verhoogd of de kwaliteit van de rechtspraak wordt aangetast omdat nóg minder tijd beschikbaar is voor het behandelen van zaken.
• 3. 

  Daarnaast zien we een groot tekort aan rechters, is de werkdruk hoog, lopen rechters tegen hun grenzen aan en worden de doorlooptijden niet korter. Ik heb de minister gevraagd wat het kabinet hieraan gaat doen.
• 4. 

  Wij zouden graag meer inzet zien op innovatieve vormen van rechtspraak. Niet alles hoeft meteen naar de rechter. We kunnen ook een eerste lijn creëren, zoals een loket waar je zo binnen kunt lopen. Denk bijvoorbeeld aan de buurtrechter, de succesvolle spreekuurrechter in Noord-Nederland of de schuldenrechter.
• 5. 

  Ook maken we ons zorgen over de hoge griffierechten. Uit onderzoek is gebleken dat dit ertoe leidt dat mensen niet naar de rechter gaan, terwijl alternatieven zoals de spreekuurrechter laten zien dat het ook mogelijk is om dit veel goedkoper te regelen (nog geen 40 euro).
• 6. 

  Ten slotte sprak ik over de bezuinigingen in de sociale rechtsbijstand. De Vereniging Sociale Advocatuur Nederland (VSAN) stelt dat steeds meer gepassioneerde advocaten stoppen met het verlenen van gefinancierde rechtsbijstand. De VSAN is zelfs het overleg met de minister gestopt, omdat ze geen vertrouwen meer hebben in de uitkomst van de gesprekken nu de minister erbij blijft dat er geen geld bijkomt.

• 1. 

  Friese sociaaldemocrate die, na in het jeugd- en cultureel werk en de kinderopvang actief te zijn geweest, bestuurder van Leeuwarden werd. Na negen jaar wethouderschap werd zij in 1995 burgemeester van Winschoten en veertien jaar later gedeputeerde van Drenthe. Kwam na haar vertrek daar in 2011 voor de PvdA in de Eerste Kamer en bleef dat met een onderbreking van twee jaar tot en met 2019. Was enige tijd voorzitter van de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken, Defensie en Ontwikkelingssamenwerking en sprak onder meer over justitie, defensie en huurwetgeving. Tijdens haar Eerste Kamerlidmaatschap waarnemend burgemeester van De Wolden, van Marum, en in 2013-2015 van het Groningse Haren. In 2021-2022 was zij opnieuw waarnemend burgemeester van De Wolden.