Leuk die EU-sancties, maar toezicht op naleving schiet flink tekort - Hoofdinhoud

Buitenlandse zaken sancties Syrië Rusland Een Belgisch bedrijf dat ongehinderd grondstof voor gifgas naar Syrië exporteert en Italiaanse spionagesoftware die naar Egypte gaat. Allemaal in strijd met EU-sancties, maar vaak kraait er geen haan naar. Kan dat niet anders? Het begint op te vallen: de regelmaat waarmee door de EU opgelegde sancties worden overtreden. „Elke maand is er wel een voorbeeld, het gaat maar door”, zegt Europarlementariër Marietje Schaake (D66). Begin mei stelde het Nederlandse OM een onderzoek in naar Nederlandse bedrijven die Rusland ondanks internationale sancties hebben geholpen bij het bouwen van een brug naar de Krim. In april bleek een Belgisch bedrijf tegen de regels in isopropanol, waarmee Saringas gemaakt kan worden, naar Syrië te hebben geëxporteerd. In maart werd bekend dat de chef van de Syrische veiligheidsdienst, Ali Mamlouk, die op een zwarte lijst staat, in Rome gewoon een ontmoeting met zijn Italiaanse evenknie kon hebben. Eerder waren er ook onthullingen over de levering aan Egypte van Italiaanse spionagesoftware, die tegen de eigen bevolking kan worden ingezet, en de inzet van Noord-Koreaanse dwangarbeiders op Poolse scheepswerven. 'Slecht voor geloofwaardigheid' De lijst is lang. Te lang, zegt Schaake. „Dit is ontzettend schadelijk voor de geloofwaardigheid van de EU”, zegt de Europarlementariër. „Voor regimes die we proberen te raken is het evident dat de EU niet zegt wat het doet en niet doet wat het zegt.” Bovendien is het ook oneerlijk ten aanzien van bedrijven die wél alles doen om aan het Europese sanctieregime te voldoen. „Er dreigt zo een ongelijk speelveld te ontstaan.” De Europese Commissie zegt zelf machteloos te staan. Hoewel sancties Europees worden afgesproken, is het aan de lidstaten om toe te zien op naleving. Niet iedereen doet dat met evenveel overtuiging, laat staan op dezelfde manier. Italië kwam na de recente onthullingen zelfs niet of nauwelijks in actie. In België begon dinsdag wel een proces, tegen de drie bedrijven die betrokken waren bij het leveren van de isopropanol aan Syrië. Maar Schaake noemt dit „stuitend” omdat de Belgische justitie daar de zaak vooral ziet als een administratief probleem, waarbij de verkeerde formulieren zijn ingevuld. Terwijl een strafrechtelijke aanpak gezien de ernst van de zaak volgens haar logischer was geweest. Steeds vaker EU sancties Intussen groeit de populariteit van sancties binnen de EU alleen maar. Think Tank, de denktank van het Europees Parlement, noemde het in een recent rapport zelfs „een steeds centraler element” van het Europese buitenlandbeleid. Waren in 1991 nog maar zes landen doelwit van EU-sancties, nu zijn dat er bijna dertig. Tussen 1980 en 2014 was de EU goed voor 36 procent van alle niet-VN sancties die wereldwijd zijn ingesteld. Alleen de VS eindigden hoger, met 36,9 procent. Het Europees Parlement pleitte al eerder voor extra mankracht en financiële middelen om te voorkomen dat het Europese sanctiebeleid een papieren tijger wordt. Het wilde ook dat de Commissie jaarlijks verslag doet over de naleving van sancties, een aanbeveling die nooit is overgenomen. Schaake pleit nu ook voor de oprichting van een Europees ‘sanctie-hof’, dat landen terecht kan wijzen en de Europese reputatie in de wereldpolitiek kan helpen oppoetsen. Lees het artikel op de site van NRC hier.