Memorie van toelichting - Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (V) voor het jaar 2016 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota) - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 34485 V - Wijziging begroting Buitenlandse Zaken 2016 (Voorjaarsnota).

Officiële titel	Memorie van toelichting - Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (V) voor het jaar 2016 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota)
Document­datum	30-05-2016
Publicatie­datum	02-05-2018
Kenmerk	34485-V, nr. 2
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2015-2016

34 485 V Wijziging van de begrotingsstaten van het

Ministerie van Buitenlandse Zaken (V) voor het jaar 2016 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota)

Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

• A. 

  ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL Wetsartikelen 1 tot en met 2

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2016 wijzigingen aan te brengen in:

• - 

  de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (V);

De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

Wetsartikel 3

De Minister van Buitenlandse Zaken, A.G. Koenders

kst-34485-V-2 ISSN 0921 - 7371 's-Gravenhage 2016

Tweede Kamer, vergaderjaar 2015-2016, 34 485 V, nr. 2

1

• B. 

  BEGROTINGSTOELICHTING

• 1. 

  Voorstel van wet

Het onderhavige wetsvoorstel leidt tot een verlaging van de begroting 2016 van Buitenlandse Zaken (V) met EUR 475,2 miljoen door met name de lagere afdracht aan de Europese Unie. Daarnaast is sprake van verlaagde ontvangsten met EUR 14 miljoen.

• 2. 

  Leeswijzer

De voorliggende suppletoire begroting bevat de voorgestelde wijzigingen ten opzichte van de Ontwerpbegroting 2016 van hoofdstuk V van de begroting van het Rijk.

In de toelichting worden de wijzigingen welke zijn opgetreden in de omvang van de HGIS en de belangrijkste mutaties op de begroting van Buitenlandse Zaken toegelicht. Ten slotte volgt per artikel de nieuwe stand en een toelichting op de opmerkelijke verschillen.

Per artikel is een tabel opgenomen met de mutaties. De toelichting per beleidsartikel heeft betrekking op de kolom mutaties suppletoire begroting. Het aantal activiteiten en het aantal financiële instrumenten van het Ministerie van Buitenlandse Zaken inclusief het postennet is aanzienlijk. Dat betekent dat er in sommige gevallen geen uitputtende opsomming is van de financiële instrumenten per artikelonderdeel.

Conform de Rijksbegrotingsvoorschriften en de Comptabiliteitswet van 2001 dienen de opmerkelijke verschillen tussen de oorspronkelijke en huidige raming te worden toegelicht. Daarbij wordt vanaf 2016 gebruik gemaakt van het financiële instrument. Ook is omschreven welke ondergrens gehanteerd moet worden, waarboven een uitgavenmutatie moet worden toegelicht. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen beleidsmatige en technische mutaties. Op verplichtingenniveau worden mutaties groter dan 10% ten opzichte van de vorige stand, op artikelniveau toegelicht.

• 3. 

  Wijzigingen in de omvang van de HGIS

In deze paragraaf wordt geschetst welke wijzigingen zijn opgetreden in de omvang van de HGIS sinds de Miljoenennota 2016. Zoals uit de hierna volgende tabel blijkt is de HGIS voor 2016 toegenomen met EUR 780,4 miljoen.

Deze toename van de HGIS is het gevolg van meerdere mutaties met name veroorzaakt door kasschuiven uit latere jaren en per saldo overboekingen naar de HGIS voor opvang in de regio en mutaties op het Budget Internationale Veiligheid (BIV). In de hierna volgende tabellen is een vijftal categorieën opgenomen en zijn verder per onderdeel beknopt toegelicht.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2015-2016, 34 485 V, nr. 2

2

Toelichting:

• 1. 

  Op basis van wijzigingen in de CPB-ramingen voor het BNI (ODA) en de prijscomponent van het BBP (non-ODA) is de omvang van de HGIS per saldo verlaagd met EUR 21,8 miljoen.

• 2. 

  De eindejaarsmarge, die over 2015 is aangevraagd, is in 2016 toegevoegd aan de HGIS. Het betreft hier de reguliere eindejaarsmarge maar ook de verrekening van de overschrijding van het noodhulpfonds in 2015.

• 3. 

  Er vinden meerdere overboekingen van en naar de HGIS plaats. Dit wordt met name veroorzaakt doordat enerzijds middelen worden toegevoegd aan de begroting van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking voor opvang in de regio. Daar staat tegenover dat budget wordt overgeheveld uit het Budget Internationale Veiligheid naar de begroting van Defensie. Het gaat hierbij om Defensie-uitgaven voor activiteiten gekoppeld aan missies en operaties die geen onderdeel van de HGIS zijn.

• 4. 

  Een aantal kasschuiven is opgenomen binnen de HGIS. Waaronder een kasschuif van EUR 236 miljoen uit 2017 naar 2016 voor het budget voor de Wereldbank ter optimalisatie van het kasritme van de Staat en een schuif van EUR 313 miljoen uit latere jaren voor de opvang van asielzoekers.

• 5. 

  Per saldo nemen de ontvangsten toe. Dit wordt veroorzaakt door mutaties bij het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (klimaatmiddelen). Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (vrijval van de begrotingsreserve voor FOM en FIB) en Defensie (ontvangsten van de VN voor de missie in Mali). Deze middelen worden binnen de HGIS opnieuw ingezet voor klimaatdoeleinden, het nieuwe instrument voor het bedrijfsleven: het Dutch Trade en Investment Fund (DTIF) en verrekend op de begroting van Defensie.

• 4. 

  Overzicht belangrijkste suppletoire mutaties 2016

Uitgaven:

Het onderhavige wetsvoorstel leidt tot een verlaging van de geraamde uitgaven 2016 van Buitenlandse Zaken (V) met per saldo EUR 475,2 miljoen door met name een lagere afdracht aan de Europese Unie.

In de volgende tabel volgt een overzicht van de meest in het oog springende beleidsmatige wijziging ten opzichte van de Ontwerpbegroting 2016 van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (V), gevolgd door

Tweede Kamer, vergaderjaar 2015-2016, 34 485 V, nr. 2

3

een toelichting. De overige mutaties worden bij onderdeel 5, Toelichting per beleidsartikel, toegelicht.

Bedragen x EUR 1 miljoen

Toelichting

Artikel 2.4

De verhoging van het budget voor bevordering van veiligheid, stabiliteit en rechtsorde in internationaal verband in 2016 betreft een saldo van mutaties. Bij Voorjaarsnota wordt de politiek overeengekomen verdeling van het Budget Internationale Veiligheid (BIV) technisch overgeheveld naar de begroting van BZ op artikelonderdeel 2.4. Daarnaast stijgt het budget omdat via de eindejaarsmarge de niet ingezette middelen voor de VN-crisisbeheersingsoperaties uit 2015 zijn toegevoegd. Het Nederlandse aandeel van het budget voor VN-crisisbeheersingsoperaties is pas eind 2015 opnieuw vastgesteld. Om die reden was het niet meer mogelijk de betaling voor het 2^de halfjaar van 2015 nog in dat jaar te verrichten. De betaling is daarom doorgeschoven naar 2016.

Artikel 3.1

Vanwege de vertraagde aanname van de achtste aanvullende begroting in 2015, zijn de restituties verbonden aan deze aanvullende begroting verwerkt in de raming van het Nederlandse afdrachten aan de Europese Unie in het jaar 2016. Het betreft de tweede terugbetaling van de nacalculatie uit 2014, de restitutie van de nacalculatie van de BTW- en BNI-grondslagen in 2015, de restitutie van de hogere invoerrechten en de terugbetaling van de hogere overige inkomsten. Daarnaast is sprake van een aanvullende meevaller in de afdrachten voor 2016 als gevolg van de teruggave van het surplus over de EU-begroting 2015.

• 5. 

  Toelichting per beleidsartikel

Beleidsartikel 1

Tweede Kamer, vergaderjaar 2015-2016, 34 485 V, nr. 2

4

Uitgaven en verplichtingen Geen toelichting Beleidsartikel 2

waarvan juridisch verplicht

2.1 Goede internationale samenwerking ter bevordering van de eigen en bondgenootschappelijke veiligheid 16.122

Subsidies

Programma ondersteuning

buitenlands beleid 2.250

Atlantische Commissie 500

Bijdragen (inter) nationale

organisaties

NAVO 9.807 Veiligheidsfonds 1.700 WEU 565

4.114

1.000

0

90%

20.236

3.250 500

-251

■ 1.500

1.500

3.414 13.221

■ 1.500

1.700

565

Tweede Kamer, vergaderjaar 2015-2016, 34 485 V, nr. 2

5

2.3 Bevordering van ontwapening en wapenbeheersing, bestrijding van proliferatie van massavernietigingswapens en het voeren van een transparant en verantwoord wapenexportbeleid

10.794

3.500

14.294

Bijdragen (inter) nationale organisaties IAEA

OPCW en andere ontwapeningsorganisaties CTBTO

7.317

1.557 1.920

3.500

7.317

5.057 1.920

2.4 Bevordering van veiligheid, stabiliteit en rechtsorde in internationaal verband

194.484

41.581

236.065

2.794

4.376

5.577

5.577

Subsidies

Landenprogramma's veiligheid voor mensen (stabiliteitsfonds) Nederland Helsinki Comité

26.500 28

5.000 31.500 28

Bijdragen (inter) nationale organisaties

OVSE 7.195

VN-contributie voor

crisisbeheersingsoperaties 102.000 waarvan landenprogramma's veiligheid voor mensen (stabiliteitsfonds) 58.400 Training buitenlandse diplomaten 0

2.5 Bevordering van transitie in

prioritaire gebieden 19.440

Bijdragen (inter)nationale organisaties/Subsidies

Nederlands Fonds voor

Rgeionale Partnerschappen

(NFRP); «MATRA» 10.822

Nederlands Fonds voor

Regionale Partnerschappen

(NFRP); «Shiraka» 8.618

Ontvangsten 1.197

7.195

24.000 126.000

5.746 64.146 1.400 1.400

3.200

1.612

1.175

24.252

11.997

3.157 11.775 1.197

3.088

3.317

3.573

5.382

Tweede Kamer, vergaderjaar 2015-2016, 34 485 V, nr. 2

6

Verplichtingen

Het verplichtingenbudget kent een stijging doordat het budget voor bevordering van veiligheid, stabiliteit en rechtsorde in internationaal verband toeneemt. Dit als gevolg van de overheveling van middelen uit het Budget Internationale Veiligheid (op de begroting van Defensie) naar het Stabiliteitsfonds. Bovendien wordt het budget verhoogd vanwege de toevoeging van de eindejaarsmarge uit 2015 voor de Nederlandse contributie aan VN-crisisbeheersingsoperaties (analoog aan de uitgaven). Ten slotte stijgt het verplichtingenbudget doordat, als onderdeel van het Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen, nieuwe verplichtingen worden aangegaan voor het Nederlands-Arabisch partnerschap «Shiraka» in een aantal Arabische landen.

Uitgaven

Artikel 2.4

De verhoging van het budget voor bevordering van veiligheid, stabiliteit en rechtsorde in internationaal verband in 2016 betreft een saldo van mutaties. Bij Voorjaarsnota wordt de politiek overeengekomen verdeling van het Budget Internationale Veiligheid (BIV) technisch overgeheveld naar de begroting van BZ (Stabiliteitsfonds). Een deel hiervan wordt vervolgens overgeheveld naar de begroting van BHOS voor het speerpunt veiligheid en rechtsorde. De middelen worden ingezet voor activiteiten op het gebied van veiligheidssectorhervorming, vredesopbouw, rechtsstaatontwikkeling, capaciteitsopbouw en de beveiliging van diplomaten en ambassades in gebieden waar dat noodzakelijk is. Daarnaast stijgt het budget omdat via de eindejaarsmarge de niet ingezette middelen voor de VN-crisisbeheersingsoperaties uit 2015 zijn toegevoegd. Het Nederlandse aandeel van het budget voor VN-crisisbeheersingsoperaties is pas eind 2015 opnieuw vastgesteld. Om die reden was het niet meer mogelijk de betaling voor het 2^de halfjaar van 2015 nog in dat jaar te verrichten. De betaling is daarom doorgeschoven naar 2016.

Artikel 2.5

Het (non-ODA) budget voor het Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen (NFRP); «Shiraka», wordt structureel overgeheveld van de begroting van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (art. 1.3) naar de begroting van Buitenlandse Zaken. Mede op grond van een evaluatie in 2015 is besloten vanaf 2016 het dit budget te centraliseren op de begroting van Buitenlandse Zaken. Daarnaast is het amendement Servaes/Ten Broeke (34 300 V, nr. 16) verwerkt op dit onderdeel van de begroting.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2015-2016, 34 485 V, nr. 2

7

Beleidsartikel 3

Tweede Kamer, vergaderjaar 2015-2016, 34 485 V, nr. 2

8

Verplichtingen

De verplichtingen dalen binnen het artikelonderdeel EU-afdrachten en versterkte Nederlandse positie in de Unie van 28 analoog aan de mutaties zoals toegelicht onder de uitgaven.

Uitgaven

Artikel 3.1

De omvang van de nationale afdrachten wordt bepaald door de omvang van de Europese begroting. Tegelijkertijd is de omvang van de Nederlandse afdrachten ook relatief ten opzichte van de overige lidstaten. De EU ontvangt haar inkomsten uit verschillende afdrachten van de lidstaten, zoals invoerrechten, BTW-afdrachten en BNI-afdrachten (dit zijn uitgaven voor Nederland). Deze EU-inkomsten worden ook wel de «eigen middelen» van de EU genoemd. Nederland ontvangt op de EU-afdrachten een jaarlijkse korting. Deze korting is opgebouwd uit een lager tarief voor BTW-afdrachten en een vaste korting (lumpsum) op de BNI-afdrachten.

Hieronder vindt u verschillende mutaties op de raming van het Nederlandse deel van de EU-afdrachten, die in begrotingsjaar 2016 tot nu toe hebben plaatsgevonden. Een deel van deze mutaties zijn het gevolg van de vertraagde aanname van de achtste aanvullende begroting 2015 (DAB8). Door de vertraagde aanname doen de volgende meevallers zich voor in het jaar 2016 in plaats van in het jaar 2015:

Mutaties EU afdrachten x EUR miljoen

Additionele overige inkomsten - 69,0

Restitutie invoerrechten - 37,6

Restitutie over bruto nabetaling - 66,2

Tweede terugbetaling 2014 - 268,7

Teruggave surplus 2015 -62,3

Overige 0,7

Totaal mutaties - 503,1

Achtste aanvullende begroting 2015 (DAB8):

- Restitutie additionele overige inkomsten: Door de vertraagde aanname van de DAB8 ontvangt Nederland het Nederlandse aandeel in o.a. de hogere boete-inkomsten van de Europese Commissie in 2016.

- Restitutie invoerrechten: Door de vertraagde aanname van DAB8 ontvangt Nederland het Nederlands aandeel in de hoger dan eerder geraamde invoerrechten in 2016.

- Restitutie over bruto nabetaling: Met de nacalculatie zijn in 2015 de grondslagen van de BTW- en BNI-afdrachten opnieuw bijgesteld. De bijstellingen van de BNI grondslagen vloeiden voort uit de bronnenre-visie die in 2014 plaatsvond en uit een nieuwe herziening door het CBS in samenwerking met de DNB, waardoor de nationale rekeningen en de betalingsbalans beter op elkaar aansluiten. Dit heeft voor Nederland in 2015 geleid tot een bruto nabetaling. Door de vertraagde aanname van de DAB8 ontvangt Nederland de bijbehorende restitutie van deze nacalculatie in 2016. Dit leidt tot een lagere Nederlandse afdracht in 2016

- Tweede terugbetaling nacalculatie 2014: De tweede terugbetaling van de nacalculatie over 2014 wordt, door de vertraging van de aanname van de DAB8 door het Europees Parlement, in 2016 verwerkt. Door

Tweede Kamer, vergaderjaar 2015-2016, 34 485 V, nr. 2

9

valuta-effecten (samenhangend met de wisselkoers van de Britse Pond) is de tweede terugbetaling uitgekomen op 269 miljoen.

Teruggave surplus 2015

Op 15 april presenteerde de Europese Commissie het surplus over de Europese begroting van 2015. Dit surplus wordt gerestitueerd aan de lidstaten. De Nederlandse afdrachten zijn zodoende in 2016 verlaagd met 62 miljoen euro.

Artikel 3.2

Het budget voor het Europees Ontwikkelingsfonds daalt in 2016 en stijgt in 2017 omdat het betaalritme is aangepast. Dit is de uitkomst van onderhandelingen tussen de lidstaten.

Artikel 3.4

Het budget voor de versterkte Nederlandse positie in de Unie van 28 daalt omdat bepaalde uitgaven voor het EU-voorzitterschap al in 2015 zijn betaald terwijl deze oorspronkelijk voorzien waren voor 2016. Hiermee blijft het budget voor het EU-voorzitterschap binnen het vastgestelde budgettaire kader.

Ontvangsten

Artikel 3.10

Lidstaten mogen een deel van de door de lidstaat zelf geïnde invoerrechten houden. In de jaren 2014 en 2015 was dit 25% van de geïnde invoerrechten. De Europese Commissie brengt dit percentage met terugwerkende kracht terug naar 20%, als het eigen middelen besluit later dit jaar wordt geratificeerd. De raming van de Nederlandse perceptiekostenvergoedingen in 2014 en 2015 is (vooruitlopend op de ratificatie) al naar beneden bijgesteld in de begroting 2016. De raming van deze bijstelling wordt aangepast aan de hand van nieuw inzicht in de omvang van de invoerrechten in 2014 en 2015.

Beleidsartikel 4

waarvan juridisch verplicht 82%

4.1 Op basis van eigen verantwoordelijkheid consulaire dienstverlening bieden aan Nederlanders

in het buitenland 12.045 1.500 13.545 1.500 1.500 1.500 1.500

Subsidies

Gedetineerdenbegeleiding 2.000 0 2.000

Tweede Kamer, vergaderjaar 2015-2016, 34 485 V, nr. 2

10

Tweede Kamer, vergaderjaar 2015-2016, 34 485 V, nr. 2

11

Uitgaven en verplichtingen Geen toelichting Beleidsartikel 5

Verplichtingen en uitgaven

Geen toelichting

Beleidsartikel 6

Tweede Kamer, vergaderjaar 2015-2016, 34 485 V, nr. 2

12

Verplichtingen

Conform de toelichting onder de uitgaven Uitgaven

Dit is het saldo van bijstellingen op grond van aanpassing van BNI- en BBP-ramingen door het CPB, verwerking van de HGIS-eindejaarsmarge 2015, het verwerken van de loon- en prijsbijstellingen binnen de HGIS en overboekingen naar diverse begrotingen conform de claims die zijn verwerkt naar aanleiding van de HGIS besluitvorming. Hierin is onder andere opgenomen extra budget op de begrotingen van lenM, voor de programma's Partners voor Water, Partnership for Market Readiness en Carbon Pricing Leadership Coalition, van Buitenlandse zaken voor de additionele inzet in het kader van de kandidatuur voor de VN-Veiligheidsraad en van Defensie voor een aanvullende bijdrage aan het NATO Communications and Information Agency (NC\A) in Den Haag.

Niet-Beleidsartikel 7

Uitgaven

De apparaatsuitgaven laten per saldo meerjarig een stijging zien. Dit kent naast de toevoeging van loon- en prijsbijstellingen vanuit de HGIS de volgende oorzaken.

• - 

  Het kabinet heeft in 2005 besloten Nederland kandidaat te stellen voor een zetel in de VN-Veiligheidsraad (2017-2018). Een zetel in de Veiligheidsraad biedt een uitgelezen mogelijkheid om de internationale ambitie van Nederland te verstevigen. Mocht Nederland de zetel

Tweede Kamer, vergaderjaar 2015-2016, 34 485 V, nr. 2

13

binnenhalen, dan is additionele inzet van mensen in Den Haag en New York noodzakelijk. Hiervoor zijn incidenteel middelen vanuit de HGIS toegevoegd aan de apparaatsbegroting van Buitenlandse Zaken. - Ten behoeve van de investeringen in het postennet (huisvesting) en ICT worden middelen uit de eindejaarsmarge 2015 toegevoegd.

Tweede Kamer, vergaderjaar 2015-2016, 34 485 V, nr. 2

14