Memorie van toelichting - Wijziging van de begrotingsstaat van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII) voor het jaar 2015 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota) - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 34210 XVII - Wijziging begroting Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking 2015 (Voorjaarsnota).

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 tot en met 3

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2015 wijzigingen aan te brengen in:

de departementale begrotingsstaat voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII);

De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

De minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

• B) 

  BEGROTINGSTOELICHTING
• 1. 

  Voorstel van Wet

Door middel van het onderhavige wetsvoorstel wordt voorgesteld de uitgaven van de begroting 2015 van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII) met EUR 239 miljoen te verhogen

• 2. 

  Leeswijzer

De voorliggende suppletoire begroting bevat de voorgestelde wijzigingen ten opzichte van de Ontwerpbegroting 2015 van hoofdstuk XVII van de begroting van het Rijk.

In de toelichting worden de belangrijkste mutaties op de begroting van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking toegelicht. Ten slotte volgt per artikel de nieuwe stand en een toelichting op de opmerkelijke verschillen.

Per artikel is een tabel opgenomen met de mutaties. De toelichting per beleidsartikel heeft betrekking op de kolom mutaties suppletoire begroting. Het aantal activiteiten en het aantal financiële instrumenten van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking is aanzienlijk. Om de leesbaarheid te waarborgen worden daarom alleen de financiële instrumenten die meer dan 3 procent van het artikelonderdeel uitmaken opgenomen in de financiële tabel. Dat betekent dat er in sommige gevallen geen uitputtende opsomming is van de financiële instrumenten per artikelonderdeel.

Conform de Rijksbegrotingsvoorschriften en de Comptabiliteitswet van 2001 dienen de opmerkelijke verschillen tussen de oorspronkelijke en huidige raming te worden toegelicht. Op uitgavenniveau is voor deze toelichting een norm gehanteerd waarbij voor de beleidsartikelen afwijkingen van 10% of meer, met een minimum van EUR 2 miljoen, ten opzichte van de stand van de Ontwerpbegroting 2015 op sub-artikelniveau zijn opgenomen. Voor verplichtingen wordt de norm van 10% op artikelniveau aangehouden.

• 3. 

  Overzicht belangrijkste suppletoire uitgavenmutaties 2014

Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII):

Het voorstel is om de uitgaven voor 2014 te verhogen met EUR 239 miljoen. De stijging wordt grotendeels veroorzaakt door het Noodhulpfonds waarvan het budget voor 2015 is vastgesteld op EUR 170 miljoen.

Daarnaast wordt binnen de begroting van BH&OS (sub-artikel 5.2) EUR 400 miljoen vrijgemaakt ter dekking van de sterk toegenomen kosten van de eerstejaarsopvang van asielzoekers uit DAC-landen. Deze kosten worden toegerekend aan het ODA-budget.

De raming voor de asielinstroom is voor de komende jaren naar boven bijgesteld. De aan ODA toerekenbare kosten van de eerstejaarsopvang in 2015 stijgen daardoor naar EUR 732 miljoen. Hiervan was EUR 297 miljoen reeds gedekt binnen de huidige BH&OS-begroting. Daarnaast kon EUR 35 miljoen worden gefinancierd uit het restant van de EUR 375 miljoen die in 2014 éénmalig vanuit ODA is toegerekend aan de kosten voor eerstejaarsopvang van asielzoekers.

Binnen de regering is besloten om het resterende tekort van EUR 400 miljoen te dekken door middel van de volgende budgettaire mutaties binnen de BHOS begroting:

• 1. 

  EUR 345 miljoen: een kasschuif van de geraamde BNP-macromeevallers in de periode 2016-2020.
• 2. 

  EUR 30 miljoen: door geraamde ODA middelen uit 2020 naar voren te halen en in te zetten in 2015.
• 3. 

  EUR 24 miljoen: het aanwenden van een deel van de non-ODA eindejaarsmarge uit 2014.

Bij ontwerpbegroting 2016 wordt uw Kamer nader geïnformeerd over de meerjarige consequenties (2016 e.v.) van de gestegen asielkosten voor het ODA-budget.

De verwachte ODA-prestatie stijgt in 2015 naar 0,66%, met name als gevolg van de hogere asielkosten.

In aanvulling op het bovenstaande vindt u hieronder een overzicht van de meest in het oog springende wijzigingen ten opzichte van de Ontwerpbegroting 2015 van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII):

Toelichting

Artikel 1

Een adequate uitvoering van het in EU-verband afgesproken sanctiebeleid aangaande Rusland vereist in 2015 en 2016 jaarlijks EUR 11 miljoen extra handhavingskosten bij de Douane. Conform de Voorjaarsbesluitvorming wordt dit bedrag vanuit generale middelen toegevoegd aan sub-artikel 1.1 en vervolgens overgeheveld naar de begroting van het Ministerie van Financiën.

Artikel 3

Conform het amendement Van Laar wordt binnen het thema seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR) EUR 3 miljoen beschikbaar gesteld ter bestrijding van kinderprostitutie. Omdat in 2015 de financiering van bestrijding van kinderprostitutie vanuit het budget voor mensenrechtenprogramma’s zal plaatsvinden, wordt EUR 3 miljoen overgeheveld naar sub-artikel 1.2 op begroting van Buitenlandse Zaken.

Artikel 4

Vanuit het Budget Internationale Veiligheid (BIV) op de begroting van het Ministerie van Defensie wordt EUR 60 miljoen overgeheveld naar de begrotingen van BZ en BH&OS. Vanuit dit bedrag worden activiteiten op het terrein van stabiliteit, veiligheidssectorhervorming, rechtstaatontwikkeling en capaciteitsopbouw alsook de beveiliging van hoogrisicoposten gefinancierd.

Met het oog op de vele internationale crises besloot het kabinet in 2014 EUR 570 miljoen extra beschikbaar te stellen voor een noodhulpfonds. Dit fonds is flexibel inzetbaar gedurende de kabinetsperiode (t/m 2017). In 2015 zal EUR 170 miljoen worden uitgegeven op sub-artikel 4.4.

Artikel 5

De verhoging van sub-artikel 5.2 betreft grotendeels een technische bijstelling. Als gevolg van een BNP-meevaller daalt de BNP-korting die in 2015 moet worden ingevuld van EUR 183 miljoen (Ontwerpbegroting) naar EUR 150 miljoen (Eerste Suppletoire Begroting), hetgeen leidt tot een verhoging van sub-artikel 5.2.

Tussen de Ministers van OCW en BH&OS is afgesproken dat de ODA-labeling van de subsidie aan de Stichting EP-Nuffic (per 1 januari 2015 zijn organisaties Nuffic en Europees Platform gefuseerd) met ingang van 2015 wordt omgezet in non-ODA. Dit betekent een verlaging van het ODA-plafond op de OCW-begroting van EUR 7,1 miljoen in 2015 en 2016 en vanaf 2017 van EUR 6,5 miljoen. Beide ministeries nemen de daaraan verbonden financiële compensatie elk voor de helft structureel voor hun rekening. Dat betekent dat in 2015 EUR 3,6 miljoen wordt gecompenseerd tussen BH&OS en OCW; vanaf 2017 EUR 3,2 miljoen. De compensatie wordt geboekt op artikel 5.2.

• 4. 

  Overzicht budgetten hulprelatie-, overgangsrelatie- en exitlanden 2015

Bij de beantwoording van de Kamervragen over de begroting 2012 is toegezegd jaarlijks bij Voorjaarsnota een overzicht te geven van de budgetten van de hulprelaties-, overgangsrelaties- en exit-landen. Voor het jaar 2015 zijn de volgende budgetten goedgekeurd:

• 5. 

  Toelichting per beleidsartikel

Beleidsartikel 1

Verplichtingen

Geen toelichting.

Uitgaven

Geen toelichting.

Ontvangsten

Geen toelichting

Beleidsartikel 2

Verplichtingen

De stijging van het verplichtingenbudget op dit begrotingsartikel wordt veroorzaakt door verschillende mutaties. Een groot deel (ca EUR 100 miljoen) van de stijging kan worden toegerekend aan de Nederlandse bijdragen aan het Green Climate Fund, het Montreal Protocol en het Verwoestijningsverdrag. Tevens wordt budget toegekend ten behoeve van de tiende middelenaanvulling van het International Fund for Agricultural Development (IFAD) (EUR 54,5 miljoen). Het verplichtingenbudget voor het Global Environment Facility (GEF) voor 2015 is vastgesteld op EUR 20,7 miljoen. Ten behoeve van het strategisch partnerschap met de Wereldbank op het terrein van water (Global Practice Water) wordt dit jaar een verplichting van EUR 50 mijoen aangegaan. Op het gebied van drinkwater en sanitatie wordt het UNICEF/WASH-programma hervat in de door ebola getroffen landen in West-Afrika. Ook hiervoor wordt extra verplichtingenbudget toegekend. Voorts wordt budget vrijgemaakt voor waterprogramma’s in de partnerlanden, onder meer in de Palestijnse Gebieden en Rwanda. Ter dekking van de amendementen Smaling/Leegte en De Caluwé/Sjoerdsma wordt resp. EUR 1 miljoen en EUR 3 miljoen overgeheveld vanuit het klimaatbudget naar artikel 1 en artikel 4.

Uitgaven

Geen toelichting.

Beleidsartikel 3

Verplichtingen

Geen toelichting.

Uitgaven

Geen toelichting.

Beleidsartikel 4

Verplichtingen

De verhoging van verplichtingenbudget op dit begrotingsartikel komt hoofdzakelijk ten goede aan het Noodhulpfonds waarvoor in 2015 EUR 170 mln is gereserveerd. Verder worden dit jaar in Afghanistan nieuwe meerjarige activiteiten opgestart op ter bevordering van een functionerende rechtsorde. Daartoe wordt verplichtingenbudget vanuit 2016 en 2018 naar voren gehaald (totaal EUR 19,2 miljoen). Conform het amendement-De Caluwé/Sjoerdsma wordt EUR 4 miljoen overgeheveld vanuit artikel 2 (Klimaat) en artikel 3 (SRGR) ten behoeve van het speerpunt Veiligheid en Rechtsorde.

Uitgaven

Artikel 4.3

Binnen dit sub-artikel vindt een herschikking plaats tussen centrale en decentrale budgetten op basis van de jaarplannen van de posten en beleidsdirecties. Tevens worden de landenprogramma’s voor veiligheid, rechtsorde en wederopbouw vanuit het Budget Internationale Veiligheid (BIV) verhoogd met EUR 30 miljoen.

Ontvangsten

Geen toelichting.Beleidsartikel 5

Verplichtingen

Artikel 5.2

De verhoging op dit sub-artikel komt allereerst ten gunste van de verplichte contributie aan de UNESCO voor de jaren 2015-2018. Voorts wordt budget toegekend voor het BHOS-deel in de uitvoering van de Garantiewet Surinaamse pensioenen (vml Koninkrijksambtenaren). Tenslotte is sprake van een (technische) bijstelling van het verplichtingenbudget voor bilaterale activiteiten op het terrein van cultuur, sport en ontwikkeling in lijn met het meerjarig kasbudget.

Uitgaven

Artikel 5.2

Op dit sub-artikel wordt EUR 400 miljoen vrijgemaakt ter financiering van de sterk toegenomen kosten van de eerstejaarsopvang van asielzoekers uit DAC-landen. Deze kosten worden toegerekend aan het ODA-budget. Binnen de regering is besloten dit bedrag te dekken door middel van de volgende budgettaire mutaties binnen de BHOS begroting:

• 1. 

  EUR 345 miljoen: een kasschuif van de geraamde BNP-macromeevallers in de periode 2016-2020.
• 2. 

  EUR 30 miljoen: door geraamde ODA middelen uit 2020 naar voren te halen en in te zetten in 2015.
• 3. 

  EUR 24 miljoen: het aanwenden van een deel van de non-ODA eindejaarsmarge uit 2014.

Het betreft hier een toerekening waardoor de mutatie niet zichtbaar is in bovenstaande tabel.

Voorst is op dit sub-artikel sprake van een technische bijstelling. Als gevolg van een BNP-meevaller daalt de BNP-korting die in 2015 moet worden ingevuld van EUR 183 miljoen (Ontwerpbegroting) naar EUR 150 miljoen (Eerste Suppletoire Begroting), hetgeen leidt tot een verhoging van sub-artikel 5.2.

Ontvangsten

Geen toelichting.

11