Trump en Poetin zetten druk op EU-top - Hoofdinhoud
De Europese Unie is omringd door onvriendelijke mogendheden. Regeringsleiders moeten daar vandaag tijdens een topoverleg in Brussel een antwoord op zien te vinden.
De Belgische oud-premier Guy Verhofstadt wees er onlangs op dat de Europese Unie is omringd door de 'keizers' Donald Trump, Vladimir Poetin, Recep Tayyip Erdogan en Xi Jinping. Drie van hen zullen nadrukkelijk ter sprake komen als de regeringsleiders van de Europese Unie donderdagmiddag in Brussel bijeenkomen voor hun traditionele voorjaarstop.
De leiders moeten zich buigen over de vraag hoe zij moeten reageren op een dreigend handelsconflict met de Verenigde Staten. De relatie met Rusland staat sterk onder druk door de recente vergiftiging van een voormalige Russische spion op Britse bodem. En er moet een moeilijke ontmoeting met de president Erdogan worden voorbereid, omdat Cyprus en Griekenland zorgen hebben over activiteiten van de Turkse marine in de Middellandse en Egeïsche Zee.
Uitzondering voor staalheffingen?
De eerste prioriteit is de eenheid te bewaren in het dreigende conflict met Trump. Eurocommissaris Cecilia Malmström van handel was de afgelopen dagen in Washington om voor de gehele EU een uitzondering te regelen bij de voorgenomen Amerikaanse importheffingen op staal en aluminium. Haar boodschap was hoopvol na overleg met de Amerikaanse minister van economische zaken Wilbur Ross en de Amerikaanse handelsgezant Robert Lighthizer. 'We hopen dat we op de lijst staan', zei Malmström donderdag na terugkeer in Brussel. Maar duidelijk is ook dat Trump uiteindelijk beschikt. 'Er wordt onderhandeld met de Verenigde Staten, alles is erop gericht om te de-escaleren', zei premier Mark Rutte bij zijn aankomst in Brussel.
De Europese Commissie krijgt waarschijnlijk steun van de regeringsleiders om terug te slaan als Trump de EU geen uitzonderingspositie gunt. Maar er zal ook worden benadrukt dat Europa vrijhandel blijft nastreven en daarvoor partners blijft zoeken. Zo is de EU dicht bij het afsluiten van een nieuw handelsakkoord met Mexico en is ze nog hoopvol over de afsluiting van onderhandelingen met het Zuid-Amerikaanse blok Mercosur.
Wegnemen spanningen
Er gaan zelfs stemmen op om het stukgelopen overleg met de VS over een trans-Atlantisch handelsverdrag nieuw leven in te blazen. Dat zou de huidige onderlinge spanningen weg kunnen nemen.
Bij sommige lidstaten is er animo voor, zo zei een hooggeplaatste EU-functionaris eerder deze week. Maar consensus is nog ver te zoeken. 'Pestkoppen moeten niet worden beloond', zo verwoordt Europarlementariër Marietje Schaake (D66) het gevoel dat breed leeft in de EU over de grote onvoorspelbaarheid van de huidige Amerikaanse president.
Russische gifgasaanval
De politieke taal richting Poetin zal venijniger zijn. De gifgasaanval in de Britse stad Salisbury heeft veel lidstaten doen beseffen dat de Russische president erop uit is om Europa te destabiliseren om zijn eigen land sterker te maken. Een Europese diplomaat spreekt in dit verband van een wake-upcall. De Britse premier Theresa May wil donderdag tegen haar collega's benadrukken dat er sprake is van 'een patroon van Russische agressie tegen Europa en buurlanden in de Balkan en het Midden-Oosten'.
Maar het wordt moeilijker om een gezamenlijk antwoord te vinden. Er is weinig bereidheid om nieuwe sancties te treffen. Eerder deze week bleek dat een gezamenlijke verklaring van de EU wat werd afgezwakt. Dit gebeurde onder druk van landen die nog warme banden onderhouden met het Kremlin.
Onenigheid
Zelfs onder de Europese instellingen is er onenigheid over de toon richting Rusland. Donald Tusk, de voorzitter van de Europese Raad, zei woensdag dat hij door Salisbury 'niet in de stemming is' om Poetin een felicitatiebrief te sturen voor zijn overwinning bij de Russische presidentsverkiezingen. Commissievoorziter Jean-Claude Juncker had de Russische machthebber dinsdag juist wel felicitaties gestuurd en gepleit voor 'positieve relaties' tussen de EU en Rusland.
De EU-top begint donderdagmiddag om drie uur. Economische onderwerpen staan eerst op de agenda, waaronder de dreigende handelsruzie met Trump. Tijdens een diner komen de relaties met Rusland en Turkije ter sprake en spreken de regeringsleiders over het omstreden plan van de Europese Commissie om grote internetbedrijven extra te belasten. Voor vrijdagochtend staat overleg over de brexit en versterking van de Economische en Monetaire Unie (EMU) op het programma.