EU voert druk op: hoge militairen Myanmar op zwarte lijst en andere sancties om geweld tegen Rohingya - Hoofdinhoud
VS en VN noemen militair optreden Myanmar 'etnische zuivering'
De Europese Unie wil overgaan tot sancties tegen Myanmar wegens het militaire geweld tegen de Rohingya, de moslimminderheid in het Aziatische land. Hiermee komt een einde aan de pogingen om met zachte diplomatieke druk de strijdkrachten en regering van Nobelprijswinnares Aung San Suu Kyi tot inkeer te brengen. Myanmar, nog niet zo lang geleden gekoesterd als hoopvol voorbeeld van vreedzame democratisering, belandt op de strafbank.
De Europese ministers van Buitenlandse Zaken droegen EU-Buitenlandchef Federica Mogherini maandag op strafmaatregelen voor te bereiden tegen hoge militairen die verantwoordelijk zijn voor ernstige en systematische mensenrechtenschendingen. Er moet een lijst komen met namen van generaals die gericht kunnen worden gestraft. Bijvoorbeeld met inreisverboden en het bevriezen van bankrekeningen die zij hebben in EU-landen. Ook willen de ministers aanscherping van het uit de jaren negentig daterende embargo op wapens die kunnen worden gebruikt voor binnenlandse onderdrukking.
Pariastatus
De EU wijst erop dat inmiddels meer dan 680.000 Rohingya uit de deelstaat Rakhine hun toevlucht hebben gezocht in buurland Bangladesh. Het leger van het overwegend boeddhistische Myanmar wordt beschuldigd van het vermoorden, verdrijven en verkrachten van Rohingya. Zowel de Verenigde Staten als de Verenigde Naties hebben het militaire optreden een 'etnische zuivering' genoemd. De vluchtelingencrisis, die zes maanden geleden begon, is de ernstigste in Azië sinds de Vietnamoorlog. De VS en Canada hebben reeds sancties afgekondigd.
Als het niet oppast is Myanmar hard bezig terug te keren naar de internationale pariastatus die het had ten tijde van de militaire dictatuur. Een halve eeuw regeerde het leger met harde hand. Aung San Suu Kyi, die als leider van het geweldloze verzet in 1991 de Nobelprijs voor de Vrede kreeg, werd lang in huisarrest gehouden. Onder druk van het internationale isolement maakten de militairen in 2011 een begin met democratische hervormingen. Er werden verkiezingen gehouden, waarin de partij van Suu Kyi de absolute meerderheid won. In april 2016 trad haar regering aan.
Voorbeeld voor anderen
De Rohingya-crisis heeft afbreuk gedaan aan haar reputatie. Zij kan weliswaar niet heel veel doen omdat het leger ondanks het democratiseringsproces nog altijd de macht heeft in Myanmar, maar, zo zeggen critici, zelfs dat weinige laat ze nog na.
Voor de EU is het wrang dat Myanmar haar toch weer lijkt te ontglippen. Ze wilde het land graag belonen voor de overgang naar de democratie en helpen die transitie tot een succesvol voorbeeld voor anderen te maken. In 2013 hief zij alle sancties op behalve het wapenembargo. Ze verstrekte handelsvoordelen. De bilaterale handel steeg van 404 miljoen euro in 2012 naar 1,55 miljard in 2016. Belangrijkste uitvoerproduct van Myanmar naar de EU is kleding (meer dan 69 procent van de totale export). EU was de op drie na grootste buitenlandse investeerder in 2016.
De EU-ministers van Buitenlandse Zaken dreigen dat er een moment kan komen dat ook de handelsvoordelen zullen worden opgeschort als de mensenrechtensituatie niet verbetert. Komt het zover, dan is iedereen terug bij af.
Omdat de EU dat eigenlijk niet wil, heeft ze tot dusver voorzichtig geopereerd. Te voorzichtig, zei maandag Marietje Schaake, Europarlementariër van D66. Zij juicht het toe dat er sancties gaan komen, maar vindt het onbegrijpelijk dat het zo lang heeft moeten duren.
De voorzichtigheid heeft mogelijk te maken met het verzet van Rusland en China tegen sancties. Zij zeggen dat de situatie in Rakhine onder controle is. Myanmar weerspreekt alle beschuldigingen. Het zegt alleen te strijden tegen separatistische Rohingya. Het laat echter onafhankelijke waarnemers niet toe tot het conflictgebied.