'Noord-Koreaanse slaven gebruikt bij bouw Nederlandse schepen' - Hoofdinhoud

Breuker doet onderzoek naar Noord-Koreaanse dwangarbeid, onder meer in de EU. De hoogleraar legt uit dat het om slaven gaat omdat ze niet weg kunnen en geen nee kunnen zeggen tegen het werk. 'Ze worden over het algemeen nauwelijks of niet betaald.' De omstandigheden waarin de Noord-Koreanen moeten leven zijn slecht, legt Breuker uit. 'Ze wonen vaak met heel veel mensen in een kleine ruimte, het wordt niet toegestaan om met de lokale bevolking te praten en ze krijgen amper toegang tot media.'

Het geld dat de Noord-Koreaanse arbeiders verdienen verdwijnt waarschijnlijk voor het grootste deel bij de tussenpersonen. 'Dat wat overblijft wordt echt in een koffer met dollars naar Pyongyang gebracht door diplomaten', zegt Breuker.

Ten Broeke: 'Verdienmodel met wortel en tak uitroeien'

Tweede Kamerlid Han ten Broeke (VVD) zegt dat het vermoeden eerder al naar Poolse scheepswerven uitging. 'Het is een verdienmodel voor de Noord-Koreanen om inwoners van Noord-Korea naar het buitenland te sturen die daar onder erbarmelijke omstandigheden werken. Ze doen dat omdat hun familie eigenlijk in Noord-Korea in gijzeling wordt gehouden.' Wat Ten Broeke betreft wordt dit verdienmodel 'met wortel en tak uitgeroeid'.

Betrokkenheid Nederlandse bedrijven

Het is lastig te zeggen in hoeverre die bedrijven ook echt betrokken zijn bij de inzet en uitbuiting van de Noord-Koreaanse werkers, zegt Breuker. 'Het enige dat wij hebben kunnen vaststellen is dat er in de productieketen sprake is van arbeid door Noord-Koreaans lassers. Als je ziet hoe de Noord-Koreanen worden gebruikt door de Noord-Koreaanse staat en tussenbedrijven, dan is dat ontzettend problematisch. Ook omdat het tegenwoordig tegen de sancties is. Het geld dat ermee wordt verdient maakt de bouw van nieuwe langeafstandsraketten en kernwapens mogelijk.'

CEO Peter Berdowski van Boskalis, een van de bedrijven die in het rapport worden genoemd, zegt geen weet te hebben van betrokkenheid van Noord-Koreaanse arbeiders bij de bouw van zijn schepen. Boskalis liet tussen 2009 en 2014 de rompen voor vier schepen bouwen bij de Poolse scheepswerf in kwestie.

Berdowski: 'Ons is niets ter ore gekomen'

Berdowski legt uit dat bij de start van een opdracht altijd streng wordt meegekeken naar de gang van zaken. 'De eerste romp die we daar hebben laten bouwen hebben we heel intensief begeleid, omdat deze werf geen ervaring had met de bouw van dit soort schepen. Daar heeft een team van ons heel intensief bovenop gezeten. Ik kan u verzekeren dat in die periode ons niets ten ore is gekomen over dat er sprake zou zijn van de inzet van Noord-Koreanen.' Het toezicht van de overige drie rompen was meer van afstand, maar ook bij die bouw was volgens Berdowski geen aanleiding tot zorgen.

Geen zaken doen

Berdowski is heel duidelijk over misstanden bij de bouw van zijn schepen. 'Als wij dat constateren dan zijn we heel strikt. Dan geven we aanwijzingen en als die niet worden opgevolgd dan is het gewoon klaar.' Met de werf in Polen werkt Boskalis al sinds 2014 niet meer. 'Niet omdat wij hiervan weet hadden, maar omdat we geen zaken meer hadden.'

Mocht er wel sprake zijn geweest van inzet van Noord-Koreaanse arbeiders terwijl opdrachtgevers zoals Boskalis daar geen weet van hadden, dan is dat alleen maar zorgelijker, zegt Breuker. 'Dan heb je te maken met de situatie waarbij het mogelijk is om in de EU ergens een product te laten bouwen en niet weet dat er Noord-Koreaanse slavenarbeid bij betrokken is. Dan moeten we ons toch allemaal wel even achter het hoofd krabben over hoe dat in godsnaam kan.'

'Overheden spreken elkaar tegen'

Om hoeveel arbeiders het precies in Polen gaat is volgens Breuker lastig te zeggen. Het zou om zo'n 400 Noord-Koreanen gaan. 'Het is ondanks al die jaren van onderzoek ontzettend moeilijk om met goede cijfers te komen, omdat overheden elkaar tegenspreken.' Van die 400 arbeiders werkt een deel ervan mee aan de bouw van schepen voor Nederlandse schepen. Breuker noemt in zijn onderzoek meerdere grote en bekende scheepsbouwers.

'EuroJust moet hiernaar kijken'

Ten Broeke gaat het rapport nader bestuderen. 'Ik denk dat het erg belangrijk is dat ook Nederlandse bedrijven die hierin genoemd worden aangeven of dit klopt. Als het klopt moeten ze ermee ophouden, anders moeten wij zorgen dat ze ermee ophouden. Ik vind ook dat EuroJust, die binnen Europa de verschillende justitietakken met elkaar verbindt, hiernaar moet kijken. We willen dat dit binnen Europa niet voorkomt.'

Terugluisteren? BNR