Heel het land wat liever maken - Hoofdinhoud
Partijgenoten,
Op mijn werkkamer in de Tweede Kamer hangt een prachtige foto van Jan Schaefer aan de interruptiemicrofoon. Achter hem staat Joop Den Uyl. Te glimmen van trots.
Kijk ik naar die foto dan zie ik onze kracht.
Onze traditie.
En kijk ik naar Jan Schaeffer dan denk ik aan zijn assistent en onze burgemeester Eberhard van der Laan.
Het is goed om hier vandaag stil te staan bij wie we zijn.
Met hoevelen we zijn.
En hoeveel pijn het doet dat we degenen die we liefhebben soms verliezen.
Eberhard is voor mij iemand - was iemand - die er altijd hoort te zijn. Altijd eerlijk. Direct. Lief. Wij gaan hem ontzettend missen.
Het was Jan Schaefer die de ‘losse-tegel-theorie’ introduceerde. Een theorie die je in alles wat Eberhard deed, kon herkennen.
Schaefer zei, (met zijn Amsterdamse accent): “Je kan urenlang over het socialisme lullen, maar als mensen al 30 jaar hun nek breken over een tegel voor hun voordeur en jij bent de eerste die er wat aan doet, dan zeggen ze: met die gozer moet je praten, want die is de eerste die wat voor me gedaan heeft.”
Die mentaliteit.
Bondgenoot zijn van mensen die tegen problemen aanlopen. Omdat je simpelweg niet bereid bent onrecht te accepteren.
Geen groot onrecht.
Geen klein onrecht.
Of het nou om een losse stoeptegel gaat of om fietskoerier die van de ene op de ander dag schijnzelfstandige is gemaakt.
Het betekent je uitspreken. Kleur bekennen.
Met elkaar de straat op voor fatsoenlijk loon voor de onderwijzer.
Zij aan zij voor een betere wereld.
Vurige idealen en recht erop af.
Die mentaliteit zie je ook bij die wethouder uit Utrecht, die in zijn buurt hoorde dat er steeds ongelukken gebeurden omdat er een paaltje midden op het fietspad stond. Mensen klaagden er al jaren over, maar er was een bestemmingplan, ambtelijke procedures. U kent het.
En dus bleef dat paaltje staan.
Totdat die wethouder er uiteindelijk zelf met een schroevendraaier op af is gegaan.
Wie zou die wethouder met schroevendraaier geweest zijn?
Precies.
Hans, dit verhaal typeert jou.
Jij hebt de afgelopen jaren alles gegeven voor de sociaaldemocratie.
Nooit bang, altijd er recht op af. Zoals alleen jij dat kan.
Passie en power.
Wij blijven je daar altijd dankbaar voor.
Dat brengt mij bij een andere wethouder, deze keer uit Zwolle.
Nelleke, jij hebt laten zien hoe je onze idealen in de praktijk brengt. Met plezier en vol passie. En je kan nog zingen ook, dus de internationale zal nooit meer hetzelfde zijn.
Ik heb er alle vertrouwen in dat jij vorm gaat geven aan de toekomst van onze beweging. Op een warme en moderne manier - tussen de mensen!
Van harte gefeliciteerd!
Partijgenoten,
Mijn laatste gesprek met Eberhard ging het niet over hem.
Niet over mij.
Eigenlijk ook niet over de partij.
Maar over ons.
Over hoe we samenleven in dit land. Over de sociaaldemocratie. Over hoe we moeten veranderen om weer voor alle mensen die rol te spelen.
Mensen maken te vaak mee dat ze ondergeschikt worden gemaakt aan het systeem, “”zo werkt het nu eenmaal’. Terwijl het niet werkt, of in elk geval niet voor hen.
En wij, wij hebben soms te veel gewerkt aan oplossingen binnen dat systeem. Terwijl je soms alleen iets kan verbeteren als je het systeem zelf durft te veranderen.
Zo is Nederland
ondanks onze welvaart,
ondanks ons mooie sociale stelsel,
ondanks onze goede zorg,
een land geworden dat tegelijk gelukkig is én fundamenteel onzeker.
En dat is logisch. We zoeken allemaal vaste grond onder de voeten, zodat we vooruit kunnen in het leven.
Die vaste grond, dat gevoel, dat moeten wij bieden. Wij moeten zorgen dat de bescherming er is voor iedereen. Dat iedereen zich zeker voelt.
Met vertrouwen de dag van morgen tegemoet treden kan alleen als er zaken zijn waar je van op aan kunt.
Partijgenoten,
Ik begon met Schaefer als inspiratie voor Eberhard van der Laan. Maar hij werd ook geïnspireerd door Wibaut. Floor Wibaut die in het vooroorlogse Amsterdam woningen bouwde, en zorgde voor schoon water en betaalbare elektriciteit.
Niet door te accepteren wat de markt, of de financiële sector hem bood. Maar radicaal.
Kreeg hij geen geld voor woningbouw, dan leende hij zelf wel in Engeland.
Werd de elektriciteit te duur? Dan nationaliseerde hij op Amsterdamse schaal.
Valt daar voor ons geen inspiratie aan te ontlenen?
Als je wil dat iedereen fijn kan wonen, dan kunnen we niet accepteren dat er wel wordt gespeculeerd maar niet wordt gebouwd. Dan moeten we durven ingrijpen en bouwen als de markt dat niet doet.
Wonen is voor de PvdA een strijd tégen de speculanten en tegen de huisjesmelkers en vóórde mensen die een dak boven hun hoofd zoeken.
Als je wil dat iedereen een baan heeft waarmee je vooruit kunt kijken, dan mogen we niet accepteren dat vrouwen niet meer zwanger durven worden omdat ze onzeker zijn over hun baan. Dan moeten we onzekere flex-contracten duur maken. En vast werk de norm.
En waarom zouden we accepteren dat steeds meer mensen in een wereld van globalisering en robotisering de boodschap krijgen dat ze geen nuttig werk meer kunnen doen. Terwijl er zoveel mooi werk te doen is.
In de klas, op de sportclub. In de tram. Laten we die extra banen in de publieke sector creëren! Zodat iedereen waardevol werk kan doen. Publieke banen zijn echte banen en er moeten er heel veel bijkomen.
Hier moeten we lokaal een begin mee maken. En dat gaan we doen
Lokaal zekerheid bieden.
En het moet ook lokaal. Want landelijk lijkt zekerheid ver weg.
Intussen is bijna alles gelekt van het nieuwe kabinet. Alles behalve het motto. Maar dat kan ik u wel alvast verklappen.
Christelijk en rechts liberaal -
Ieder voor Zich en God voor ons Allen.
Zij denken dat de middengroepen zich zorgen maken dat de bedrijven te veel belasting betalen over hun winst.
Zij denken dat gewone Nederlanders zich zorgen maken over de belastingen op grote vermogens.
Dat we straks blij zijn als mensen sneller worden ontslagen.
Als de boodschappen duurder worden want de BTW gaat omhoog
En met een cadeau van drie miljard voor de bedrijven
Maar we moeten juist investeren in wat het leven mooi maakt.
Fijn wonen, aandacht in de zorg, goed onderwijs voor onze kinderen en een baan waar je op kunt vertrouwen.
En waarmee je vooruit kunt kijken.
Partijgenoten,
Stel je ons land voor met de sterke economie die we nu weer hebben. Maar ook met nieuw zelfvertrouwen. In scholen, ziekenhuizen, buurten, sportclubs. Trotse mensen die bijdragen wat ze kunnen, en krijgen wat ze verdienen.
Mensen die zich gewaardeerd weten.
Voor dat land wil ik de komende jaren strijden. Vanuit de oppositie.
Trots. Met passie.
Een alternatief bieden dat het leven voor iedereen beter maakt.
Niet tegen andere partijen. Maar vóór een Nederland waarin mensen zeker zijn van hun bestaan.
En die strijd moeten we niet alleen voeren maar met zoveel mogelijk anderen. Met GroenLinks en met de SP. Met de FNV en met Greenpeace. Met de stakende leraren en met de fietsbezorgers van Deliveroo.
En met jullie!
Laten we het geloof dat het morgen beter wordt terugveroveren.
Want wie zijn wij?
Wij zijn sociaaldemocraten.
Wij geven nooit op.
We hebben geen haast
Voor onszelf
Maar voor een betere wereld
Een land met zelfvertrouwen
Burgers die zich zeker voelen
Die vooruit durven
Een samenleving die rechtvaardig is.
Partijgenoten,
Laten we nooit vergeten dat we hier samen staan op de schouders van reuzen. Reuzen die tegels lichten, reuzen die paaltjes losschroeven, reuzen die een hoofdstad tot een huiskamer wisten te maken, even een heel land een burgemeester gaven.
Soms vallen reuzen om.
Maar er staan altijd weer nieuwe op.
De mensen die we missen inspireren ons om te werken aan de toekomst van de mensen die na ons komen.
Misschien. Heel misschien kunnen we heel het land zelfs wat liever maken.